Ioan slavici autor canonicCris KristinelIoan Slavici (1848-1925) a fost un prozator și nuvelist român, cunoscut pentru analiza psihologică a personajelor sale și viziunea realistă asupra satului transilvănean. A debutat în 1871 și a publicat lucrări remarcabile, precum 'Moara cu noroc' și 'Mara', abordând teme universale legate de condiția umană și impactul banilor asupra vieții oamenilor. De asemenea, a fost un important jurnalist și membru al Academiei Române, având o contribuție semnificativă la literatura română modernă.
scoala ardeleanaAgnes IacobȘcoala Ardeleană a fost o mișcare culturală esențială în Transilvania, având ca scop emanciparea națională și spirituală a românilor prin unirea cu Biserica Romano-Catolică și promovarea teoriei latinismului. Aceasta a încurajat dezvoltarea învățământului românesc și a introdus grafia latină, iar petiția 'Supplex Libellus Valachorum' a solicitat recunoașterea oficială a românilor ca națiune. Reprezentanții notabili ai mișcării, precum Petru Maior și Gheorghe Șincai, și-au adus contribuția în domeniile istoriei, lingvisticii și literaturii, formând centre culturale importante precum Blaj și Oradea.
Fondarea Romei. Istorie și legendă.pptxAlexVasile9Documentul discută despre fondarea Romei, amestecând istoria și legenda, subliniind influența etruscilor și stabilirea latinizilor pe colina Palatin. Conform legendei, Enea, fiul lui Anchise și Venus, a devenit strămoșul romanilor, iar fiii săi, Romulus și Remus, au întemeiat Roma după ce au fost salvați de o lupoaică. Documentul prezintă de asemenea cei șapte regi legendari ai Romei și realizările acestora în dezvoltarea orașului.
Αυτόχθονες Αμερικήςkougiouπαρουσίαση για αυτόχθονες λαούς
Selección de poemas de Baudelaire (pau)Elisa HernándezEl documento presenta una selección de poemas de 'Las flores del mal' de Charles Baudelaire, organizados en secciones que incluyen el poema 'Al lector' y obras de 'Spleen et idéal'. Cada poema aborda temas de belleza, corrupción, la dualidad del ser humano y la lucha entre el ideal y la realidad. Se exploran emociones profundas, simbolismo y la búsqueda de significado a través de distintas imágenes y experiencias sensoriales.
Ioan slavici autor canonicCris KristinelIoan Slavici (1848-1925) a fost un prozator și nuvelist român, cunoscut pentru analiza psihologică a personajelor sale și viziunea realistă asupra satului transilvănean. A debutat în 1871 și a publicat lucrări remarcabile, precum 'Moara cu noroc' și 'Mara', abordând teme universale legate de condiția umană și impactul banilor asupra vieții oamenilor. De asemenea, a fost un important jurnalist și membru al Academiei Române, având o contribuție semnificativă la literatura română modernă.
scoala ardeleanaAgnes IacobȘcoala Ardeleană a fost o mișcare culturală esențială în Transilvania, având ca scop emanciparea națională și spirituală a românilor prin unirea cu Biserica Romano-Catolică și promovarea teoriei latinismului. Aceasta a încurajat dezvoltarea învățământului românesc și a introdus grafia latină, iar petiția 'Supplex Libellus Valachorum' a solicitat recunoașterea oficială a românilor ca națiune. Reprezentanții notabili ai mișcării, precum Petru Maior și Gheorghe Șincai, și-au adus contribuția în domeniile istoriei, lingvisticii și literaturii, formând centre culturale importante precum Blaj și Oradea.
Fondarea Romei. Istorie și legendă.pptxAlexVasile9Documentul discută despre fondarea Romei, amestecând istoria și legenda, subliniind influența etruscilor și stabilirea latinizilor pe colina Palatin. Conform legendei, Enea, fiul lui Anchise și Venus, a devenit strămoșul romanilor, iar fiii săi, Romulus și Remus, au întemeiat Roma după ce au fost salvați de o lupoaică. Documentul prezintă de asemenea cei șapte regi legendari ai Romei și realizările acestora în dezvoltarea orașului.
Αυτόχθονες Αμερικήςkougiouπαρουσίαση για αυτόχθονες λαούς
Selección de poemas de Baudelaire (pau)Elisa HernándezEl documento presenta una selección de poemas de 'Las flores del mal' de Charles Baudelaire, organizados en secciones que incluyen el poema 'Al lector' y obras de 'Spleen et idéal'. Cada poema aborda temas de belleza, corrupción, la dualidad del ser humano y la lucha entre el ideal y la realidad. Se exploran emociones profundas, simbolismo y la búsqueda de significado a través de distintas imágenes y experiencias sensoriales.
It's interesting to know USAHovo MeliqyanThis document contains a collection of interesting facts about the United States. It notes that having $10 and no debt makes one wealthier than 25% of Americans. It also mentions that 7% of Americans claim to never bathe, the first slave owner in America was black, about 20 million Americans live in mobile homes, and banana is the most popular fruit in the US. The document provides miscellaneous facts that offer insights into the demographics, history and culture of America.
It's interesting to know ukHovo MeliqyanThe document lists 10 facts about the UK. It states that in the UK people who reach 100 years old receive a birthday card from the Queen. It also notes that children over 5 can drink alcohol at home, Nigeria has more English speakers than the UK, and US and UK eggs cannot be sold in each other's countries due to different washing requirements. It concludes by mentioning the world's shortest flight time of 2 minutes between UK islands, and that riding a hoverboard in public is illegal in the UK.
It's interesting to know cellphonesHovo MeliqyanThis document lists 15 facts about mobile phones. Some key facts include that mobile phones today have more computing power than the Apollo 11 computers, Apple sold over 340,000 iPhones per day in 2012, and mobile phones have 18 times more bacteria than toilet handles. It also notes that in Japan 90% of phones are waterproof, over 100,000 phones are dropped in toilets in Britain each year, and that mobile phone throwing is an official sport in Finland.
It's interesting to know gumHovo MeliqyanThis document lists 10 facts about chewing gum, including that chewing gum is banned in Singapore, kids in North America spend $500 million per year on bubble gum, the first bubble gum was pink because that was the only color left, and 100,000 tons of bubble gum is chewed worldwide each year.
It's interesting to know wineHovo Meliqyan1. In ancient Rome and Greece, hosts would drink from wine cups first to prove to guests they were not being poisoned, and the tradition of clinking glasses originated to help prevent poisoning.
2. In ancient Rome, women were forbidden from drinking wine and a husband could legally kill his wife if he found her drinking it.
3. In Vietnam, some restaurants serve "cobra wine" which is rice wine with snake blood and sometimes the snake's heart added for those seeking an extreme beverage experience.
It's interesting to know-coffeeHovo MeliqyanThe document lists 10 interesting facts about coffee, including that it is the world's second most valuable traded commodity after petroleum, it takes 140 liters of water to grow and process the beans for one cup of coffee, and one of the most expensive coffee brands uses elephant dung in its production process.
2. Արամազդ
Արամազդ, Հին
Հայաստանի
գերագույն աստված:
Նա եղել է երկնքի ու
երկրի արարիչը: Բոլոր
աստվածների հայրը:
Նրա գլխավր
սրբավայրը գտնվել է
Հին Հայաստանի
պաշտամունքային
կենտրոնիգ մեկում՝
Անի Կամախում:
Համապատասխանում
էր իրանական
Ահուրամազդային և
հունական Զևսին:
3. Անահիտը պտղաբերության,
արգասավորության, Անահիտ
ծննդաբերության, վաղ
շրջանում՝ նաև ռազմի
աստվածուհին էր հայկական
դիցաբանությունում,
Արամազդի դուստրն էֈ
Անահիտը
համապատասխանում է
պարսկական Անահիտային,
հունական Արտեմիսին,
հռոմեական Դիանային,
եգիպտական Նիիթինֈ Մ.թ.ա. I
դ. Անահիտը հայկական
պետական գլխավոր
աստվածուհին
էրֈ Նավասարդի սկզբին
(օգոստոսի 15-ին) մեծ շուքով
նշվում էր Անահիտի գլխավոր
տոնը՝ կապված բերքի
հասունացման հետֈ
4. Տոախմբությունները վերածվում էին
պտղաբերության տոնի, որի
ժամանակ բազմաթիվ
ուխտավորներ էին հավաքվում
անահատական մեհյանների շուրջըֈ
Ծիսակատարությունները
ուղեկցվում էին օրեր տևող
աղոթքներով, երգերով,
խնջույքներովֈ Հետագայում,
քրիստոնեության հաստատումից
հետո, Անահիտի պաշտամունքը
վերածվում է Մարիամ
Աստվածածնի պաշտամունքիֈ Նրա
անունով էր կոչվում հայկական
հեթանոսական տոմարի ամիսների
19-րդ օրըֈ Անահիտը մայրության,
արգասավորության ու
պտղաբերության աստվածուհին է
հին հայկական դիցարանում,
գերագույն աստված Արամազդի
դուստրը:
5. Վահագնն եղել է հայոց
ամենասիրված և
ընդհանրական աստվածըֈ Որոշ
Վահագն
աղբյուրներում ու
առասպելազրուցներում նաև
վկայվում է որպես արեգակային
աստված: Վահագնին ձոնված
դիցաբանական երգում նա
պատկերվում է սրբագործված
չորս տարրերի՝
Երկինքի, երկրի, ծիրանի ծովի և
ծիրակարմիր եղեգնի երկունքից
ծնված խարտյաշ պատանի՝
հրացայտ վարսերով, բոցակեզ
մորուսով և արեգակնային
աչքերովֈ Ըստ
առասպելաբանության, կենսատ
ու լույս անձնավորող
Վահագնը, որպես քաջ
որսորդ, մարտնչում է
խավարը, չար ու վնասակար
ուժերը մարմնավորող
վիշապների դեմֈ
6. Այդ պատճառով էլ նրան տրվել
է Վիշապաքաղ մականունըֈ
Հայոց բարձր լեռները դիտվել են
իբրև Վահագնի երկրային
սրբազան կայաններֈ Վահագնի
գլխավոր տաճարը կամ
մեհյանը եղել է Տարոն գավառի
Վիշապ քաղաքավանին
մերձակա քարքե լեռան լանջինֈ
Վահագնի տաճարն
Ագաթանգեղոսն անվանում է
«մեծագանձ՝ լի ոսկով ու
արծաթով»։ Տաճարում դրվել է
Վահագնի մեծ անդրին, կից կից
սրահներում՝ Աստղիկ դիցուհու
և Անահիտ դիցամոր
անդրիներըֈ Վահագնի
հարսնացուն համարվել է
Աստղիկը,որի սրահը կոչվել է
«սենյակ Վահագնի»։
7. Աստղիկը ջրի, սիրո ու
գեղեցկության աստվածուհին է հին
հայկական դիցարանում:
Ավանդության համաձայն՝ Աստղիկ
դիցուհին ամեն գիշեր լողանում Աստղիկ
էր Մշո
դաշտով հոսող Արածանի գետում:
Սիրահարված երիտասարդները
հավաքվում էին մոտակա
բարձունքին, որպեսզի տեսնեին
աստվածուհուն: Սակայն Աստղիկն
աննկատ մնալու համար դաշտը
պատում էր մշուշով, որի
պատճառով էլ երկիրը կոչվել է
Մուշ, դաշտը՝ Մշո դաշտ: Աստղիկը,
ըստ ավանդության, Նոյի դուստրն
է, Վահագն աստծու սիրեցյալը:
Նրան անվանել են նաև Ոսկեծղի,
Ոսկեբազուկ, Վարդամատն:
Աստղիկի գլխավոր
մեհյանը Տարոն գավառի
Աշտիշատ ավանում էր: Այն կոչվել է
նաև «Վահագնի սենյակ», որտեղ
Աստղիկը հանդիպել է Վահագնին:
Հին Հայաստանում Աստղիկի և
Վահագնի սերը սուրբ է համարվել.
մարդիկ կարծել են, թե նրանց
հանդիպումից է, որ անձրև է տեղում
երկրի վրա, բերք ու բարիք
ստեղծվում: Ավանդության
8. համաձայն՝ Աստղիկը բնակվել է
Տարոնի Ասղնբերդում, որի
տանիքում բույն դրած
ծիծեռնակները՝ որպես
սուրհանդակներ, լուր էին տանում
աստվածուհու սիրեցյալ Վահագն
աստծուն:
Աստղիկին նվիրված տաճարներ
կային նաև Վանա
լճի մերձակա Արտամետ գյուղում,
Անձևյաց գավառում և
այլուր: Երևանի օպերայի և
բալետի շենքի տեղում նույնպես
եղել է Աստղիկին նվիրված տաճար:
Տոնակատարության ժամանակ
Աստղիկին նվիրաբերել են վարդեր
(այստեղից էլ՝ նրա Վարդամատն
մականունը), աղավնիներ թռցրել,
ջուր ցողել իրար վրա, ուրախացել:
Աստղիկը համապատասխանում է
հունական Աֆրոդիտե,
հռոմեական Վեներա աստվածուհին
երին: Աստղիկի տոնը նշել են
հուլիսի կեսին՝ համաժողովրդական
մեծ հանդիսություններով և
արարողություններով: Այդ տոնը
կոչվել է Վարդավառ և ցայսօր
պահպանվում է: Վարդավառը Հայ
եկեղեցու տաղավար տոներից է և
նշվում է որպես Հիսուս Քրիստոսի
պայծառակերպության տոն:
9. Նանեն համարվել
է Արամազդի դուստրըֈ Նույնացվել է
հունական Աթենաս դիցուհունֈ
Նանեի տաճարը, որը եղել
է Թիլ ավանում, ավերել է Գրիգոր
Լուսավորիչը՝ Հայաստանում Նանե
քրիստոնեությունը տարածելու
ժամանակֈ Հունական
դիցաբանության մեջ կա Նանեի
անվամբ հավերժահարս (համարվել
է Սանգարիս գետի դուստրը և
ծննդաբերության ոգին)։ Հայոց
դիցարանի ազդեցիկ դիցուհիներից է
Արամազդի դուստրը՝ Նանեն՝
ընտանիքի պահապանը,
իմաստնության, ողջախոհության և
ռազմի աստվածուհին: Նանեի
պաշտամունքը սերտորեն կապված
էր Անահիտի պաշտամունքի հետ:
Նանեի տաճարը Եկեղյաց գավառի
Թիլ ավանում էր՝ Անահիտի
տաճարի մոտակայքում: Հիմա էլ
հաճախ մեծ մորը՝ տատին, ասում
են նաև նանե, նան, որը վկայում է
Նանե դիցուհու՝
մարդաստվածության հետ կապի և
ժողովրդի մեջ նրա անվան ու
պաշտամունքի տարածվածության
մասին:
10. Միհրը հայոց դիցարանում եղել
է Արևի աստվածը: Նրան Միհր
նվիրված տաճարը գտնվել է
պատմական Հայաստանի Դերջա
ն
գավառի Բագահառիճ գյուղու
մ: Ենթադրվում
է, որ Հայաստանի հնագույն
մայրաքաղաք Արմավիրում ևս
գտնվել է Միհրին ձոնված
տաճար: Միհրի պաշտամունքն
սկսում է վերանալ մթա 4-րդ
դարում: Արևի աստծո
պաշտամունք է եղել նաև հին
աշխարհի այլ երկրներում, որտեղ
այն կոչվել է Միթրաս: Նրա հայրն
է Արամազդը, իսկ քույրերը
Անահիտն ու Նանեն:
11. Ըստ հայոց հին հավատքի՝
Արեգակի սրտում ապրում են
365 սրբեր, որոնցից
յուրաքանչյուրը տարվա 1 օրվա
տերն է. վկայակոչվում են չարը
խափանելու նպատակով:
Միհրի գլխավոր տաճարը
Դերջան գավառի Բագառիճ
ավանում էր: Նրան է նվիրված
նաև Գառնիի հեթանոսական
տաճարը: Միհրի անունից է
ծագել հայոց հեթանոսական
սրբավայրերին տրվող
ընդհանուր՝ մեհյան
անվանումը, ինչպես նաև
բազմաթիվ հայկական և օտար
անձնանուններ՝ Միհրան,
Միհրդատ, Միհրներսեհ,
Մեհրուժան և այլն: Միհրի
աստվածության հետագա
վիպական մարմնավորումները
«Սասնա ծռեր» էպոսի Մեծ և
Փոքր Մհերներն են:
12. Նա եղել է Հայկ Տիր
Աղեղնավորի ուստրը, և
համարվել
է Արամազդ աստվածահոր
ատենադպիրն ու
սուրհանդակը, մարդկանց
ճակատագրի գուշակն ու
երազների մեկնիչ, նրանց չար
ու բարի գործերի գրանցողը,
ննջեցյալների հոգիները
«անդրշիրիմյան աշխարհ»
ուղեկցողըֈ Նա մի ամբողջ
ամիս զբաղվում էր մարդկանց
ծնունդներն ու մահերն իր
մատյանում գրանցելով,
մնացած տասնմեկ ամիսներն
արարչագործության ավիշ էր
ներարկում գրողներին,
երաժիշտներին,
պատկերահաններին, և
քարագործ-
ճարտարապետներին:
13. Տիրին նվիրված գլխավոր
տաճարը կոչվել
է Երազամույն,
տոնահանդեսը՝ Տիրականֈ
Հայոց հին տոմարի 4-րդ
ամիսը Տիրի անունով կոչվել
է Տրե կամ տրի, ծիածանը՝
Տիրական կամ Տրական
գոտիֈ Նրա անունով են
կոչվել Տիրինկատար լեռը,
Տիրակատար քաղաքը, Տրե
և Տիրառիճ գյուղերը,
ինչպես նաև մի շարք
անձնանունները (Տիրան,
Տիրոց, Տրդատ)։
Հելլենիստական
դարաշրջանում հայերը
Տիրին են
նույնացրել Ապոլլոնին և Հե
րմեսինֈ
14. Ամանոր և
Հայերի համաժողովրդական սիրո ու Վանատուր
ճանաչման արժանացած
աստվածներն էին Ամանորը և
Վանատուրըֈ Ամանորը, որ հին
հայերենում նշանակում է նոր
տարի, հին հայերի նոր տարին
անձնավորող աստվածն էր և
համարվում էր «նոր պտուղների
ամենաբեր»։ Նրա տոնն ու
պաշտամունքը կատարվում էր հայոց
նոր տարվա օրերին՝
Նավասարդին, որ հայոց հին
տոմարով համընկնում էր հուլիսի
վերջերին և օգոստոսի
սկզրներին, տարվա այն
ամիսներին, երբ հասունանում էին
նոր մրգերն ու պտուղներըֈ
Նավասարդյան
տոնախմբությունները
համաժողովրդական մեծ շուքով ու
ցնծությամբ կատարվում էին
հատկապես հայոց հին հոգևոր
15. Բագրևանդ գավառի դաշտավայրում
գտնվող Բագավանում, որ նշանակում է
դիցավան կամ աստվածավանֈ Այս
ավանում էր գտնվում նոր տարվա
աստվածների՝ Ամանորի և հյուրընկալ
Վանատուրի պաշտամունքատեղինֈ
Եթե Ամանորը խորհրդանշում էր նոր
տարին ու նրա բերած նոր պտուղները,
ապա Վանատուրը, որ բառացի
նշանակում է օթևան տվող, հյուրընկալ,
խորհրդանշում է Նավասարդին և այլ
օրերի Բագավան այցելած
բազմահազար հյուրերին և
ուխտավորներին հյուրընկալելու, տեղ
ու օթևան տալու իրողությունըֈ Հայոց
Տիգրան վերջին թագավորը
Բագավանում իր եղբոր՝ Մաժան
քրմապետի գերեզմանի վրա սրբավայր
է շինում, որպեսզի բոլոր անցորդները
վայելեն այդտեղ զոհաբերվող
կենդանիների միսն ու խմիչքը,
միաժամանակ նույն տեղում գիշերեն և
հյուրընկալվենֈ
16. Սպանդարամետ,
Սպանդարամետապետ, երկիրն ու
ստորերկրյա աշխարհն
Սպանդարամետ
անձնավորող ոգի կամ հենց ինքը՝
ստորերկրյա աշխարհը, հին
հայկական դիցաբանության մեջֈ
Ծագում է հին իրանական՝ մայր
երկիրն անձնավորող Սպենտա
Արմայիտ դիցուհու անունիցֈ
Հավանաբար Սպանդարամետը
նախապես եղել է
բուսականության և
պտղաբերության աստվածություն.
գոյություն է ունեցել «տոն
սպանդարամետական
պաշտամանն»։ Ուշ շրջանի
պատկերացումներում երևան է
գալիս իբրև դժոխքի, մեռյալների
ու ստորերկրյա ոգիների
տիրակալֈ Ըստ Թովմա Արծրունու,
երկիրը երբեմն համարվել է
Սպանդարամետի իջևանըֈ
