ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

โครงการธȨคารྺ้าว

•Download as PPT, PDF•
•
Jrd Babybox
Jrd Babybox
1 of 10
Download to read offline
โครงการธนาคารข้า ว " ... โครงการที่ได้ปฏิบติมาจนถึงเดียวนี้ก็ได้ใช้ขาวเป็น ั ๋ ้ จำานวนมาก สำาหรับส่งไปสงเคราะห์ในบริเวณชายแดน โดยอาศัยการส่งไปให้แก่เจ้าหน้าที่เพือที่จะได้แจกจ่าย ่ แก่ผที่ขาดแคลน นอกจากนี้ก็ได้ปฏิบัติอีกวิธีหนึ่ง คือ ู้ นอกจากจะไปแจกแก่ผที่ขาดแคลนคือ ได้ไปตั้งเป็นคลัง ู้ เป็นฉางข้าวในบางแห่ง คือ บางแห่งมีความขาดแคลน ข้าว โดยเฉพาะอย่างยิ่งปีที่แล้วก็มความเดือดร้อน เพราะ ี ว่ามีการขาดนำ้า ทำาให้ข้าไม่ได้ผลเพียงพอจึงได้ให้ขาว้ จำานวนหนึ่งแก่หมูบานและตั้งเป็นฉางข้าว กล่าวคือ ให้ ่ ้ ข้าวไว้และก็ถ้าต่อมาเขามีรายได้เพิ่มขึ้นหรือปลูกข้าวได้ ก็เอามาคืน โดยมีดอกเบียเพิมเติมเข้ามา ข้าวทีให้ไปจึง ้ ่ ่ เป็นข้าวที่หมุนเวียนและทำาให้ประชาชนสามารถที่จะ เข้าใจถึงการประหยัดถึงวิธที่จะร่วมมือกัน มีชีวิตเป็นก ี ลุ่ม ..."
ทีม าของโครงการธนาคารข้า ว ่ ปัจจุบน ประเทศไทยมีผลผลิตข้าวปีละประมาณ ๑๙ ล้านตัน เป็นประเทศส่ง ั ออกข้าวรายใหญ่รายหนึ่งของโลก นับเป็นประเทศที่มีธญพืชและทรัพยากร ั อุดมสมบูรณ์ยิ่งแห่งหนึง แต่ก็ยังมีผคนในชนบทจำานวนมาก ภายหลังจาก ่ ู้ ที่ได้เก็บเกี่ยวข้าวในนาของตนไปแล้ว กลับขาดแคลนข้าวที่จะบริโภค หรือใช้ ทำาพันธุ์ในฤดูเพาะปลูกครั้งต่อไป การขาดแคลนข้าวของชาวนาในชนบทเป็นความเดือดร้อนอย่างยิ่ง ครัว เรือนที่ยากจนมักแก้ไขปัญหา โดยวิธีกู้ยืมจากพ่อค้าคนกลาง ซึ่งอาจจะกู้ยืม เป็นข้าว หรือเป็นเงิน โดยต้องเสียดอกเบียในอัตราที่สูงมาก เฉลี่ยแล้วราวร้อย ้ ละ ๓๐-๑๒๐ บาทต่อปี ในบางกรณีกต้องกู้ยืมโดยวิธีการขายข้าวเขียว ซึ่งเป็น ็ ผลให้ผกู้เสียเปรียบอย่างมาก ทำาให้ผลผลิตข้าวที่ได้ไม่เพียงพอสำาหรับการ ู้ บริโภค และการชำาระหนี้ ในที่สุดก็กลายเป็นผูที่มหนี้สินพอกพูน ตกอยู่ใน ้ ี สภาพที่ยากจน ล้าหลัง ไม่สามารถพึงตนเองได้ และเป็นที่มาของปัญหาการ ่ พัฒนาด้านอื่น ๆ ต่อไปอีก
ทีม าของโครงการธนาคารข้า ว (ต่อ ) ่ การที่ประเทศเรามีธัญพืชมากพอทีจะเลี้ยงดูคนทั้งประเทศ แต่ก็ยังมีผที่ไม่มี ่ ู้ ข้าวพอกินเป็นสองภาพที่ขดแย้งกันของชนบทไทย ปรากฏการณ์เช่นนี้เกิดขึ้น ั ด้วยปัจจัยหลายประการประกอบกัน นับแต่ความเสื่อมโทรมของทรัพยากรดิน และนำ้า ประสิทธิภาพของการผลิต การควบคุมระบบตลาด กลไกราคา และ ภาวะการค้าต่างประเทศ แม้ว่า รัฐบาลจะกำาหนดนโยบายและวางแผนที่จะ แก้ไขปัญหาแหล่านี้ดวยมาตรการต่าง ๆ จำานวนมาก แต่การเปลียนแปลง ้ ่ แก้ไขก็เป็นเรื่องระยะยาวที่มองไม่เห็นผลในทันที
วัต ถุป ระสงค์ข องการจัด ตั้ง   1.เพือให้เป็นไปตามพระราชประสงค์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ  ่ 2.เพื่อบรรเทาความเดือดร้อนของราษฎรที่ประสบทุพภิกขภัยในถินทุรกันดาร  ่ 3.เพื่อให้ราษฎรผูประสบภัยมีข้าวพอเพียงต่อการบริโภคตลอดปี  ้ 4.เพื่อป้องกันผูฉวยโอกาสที่จะเข้าแสวงหาผลประโยชน์อันไม่เป็นธรรมแก่ ้ ราษฎรผูประสบภัยซึ่งยากจน ้ และขาดแคลนข้าวเพื่อบริโภค  5.เพื่อเป็นพืนฐานให้ราษฎรได้เข้าใจหลักการเบืองต้นของระบบสหกรณ์ซึ่งจะ ้ ้ ได้ดำาเนินการที่สมควรต่อไป  6.เพื่อสร้างเสริมอุปนิสัยของราษฎรผูประสบภัยให้รู้จักอยู่ร่วมกันในระบอบ ้ ประชาธิปไตย โดยการเอื้อเฟื้อเผือแผ่ ่ มีความรับผิดชอบต่อตนเอง ครอบครัว สังคมและผูอื่น อีกทั้งยังเป็นการกระตุ้น ้ ให้ราษฎรมีความขยันขันแข็ง ในการประกอบอาชีพ  7.เพื่อเป็นพืนฐานในการสร้างความสัมพันธ์และความเข้าใจอันดีระหว่าง ้ ราษฎรกับเจ้าหน้าที่  8.เพื่อเป็นการช่วยเหลือราษฎรให้รู้จักประหยัดทรัพย์
หลัก การตั้ง โครงการธนาคารข้า ว   1.จัดตั้งในหมูบานที่มประชาชนร้องขอหรือทราบว่าราษฎรขาดแคลนเพื่อ ่ ้ ี บริโภคและไม่ สามารถดำาเนินการจัดหาข้าว เพือบริโภคในหมูบ้านได้เพียงพอ  ่ ่ 2.ไม่จัดตั้งซำ้าซ้อนหรือใกล้เคียงกับหมู่บานที่มการจัดตั้งโครงการธȨคารྺ้าว ้ ี ของหน่วยงานอื่นทีได้ดำาเนินการอยู่ ่ 3.พิจารณาพื้นทีที่จัดตั้งโดยคำานึงถึงประโยชน์ที่จะได้รับต่อหมู่บานบริวาร  ่ ้ 4.ดำาเนินการจัดตั้งในหมูบานที่มความปลอดภัยในการควบคุมและติดตามผล  ่ ้ ี 5.ไม่เป็นหมู่บานที่มแนวโน้มที่จะมีการโยกย้าย  ้ ี
แนวพระราชดำา ริ เกี่ย วกับ โครงการธนาคารข้า ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จฯ สู่ภมภาคต่าง ๆ ในท้องถิ่นชนบทของ ู ิ ประเทศอย่างสมำ่าเสมอมานับสิบปี ด้วยเหตุนี้ พระองค์จึงทรงเห็นสภาพความ ยากจน เดือดร้อนและเข้าพระราชหฤทัยอย่างลึกซึ้งแจ่มชัดถึงสาเหตุแห่ง ปัญหา พระองค์ทรงริเริ่มและพระราชทานแนวพระราชดำาริในการแก้ไขปัญหา ในระดับต่าง ๆ อย่างเหมาะสม ทรงตั้งพระราชหฤทัยที่จะให้ประชาชนพึ่ง ตนเอง ให้พึ่งพาอาศัยปัจจัยภายนอกให้นอยที่สุด ในบางเรื่องทรงเห็นว่าการ ้ จัดสรรทรัพยากรและโครงสร้างพืนฐานที่สำาคัญ ๆ จะช่วยแก้ไขปัญหาได้ใน ้ ระยะยาวและในบางกรณีก็ทรงเห็นว่า จำาเป็นต้องมีมาตรการแก้ไขความเดือน ร้อนเฉพาะหน้าของราษฎร โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในเรื่องข้าว ทรงพยายามทำา ทุกวิถีทางในเกษตรกรมีข้าวพอกินอาจกล่าวได้ว่า
แนวพระราชดำา ริ เกี่ย วกับ โครงการธนาคารข้า ว (ต่อ ) "ธนาคารข้า ว" เป็นผลมาจากพระปรีชาดังกล่าว เป็นความพยายามด้าน หนึ่งที่จะแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า และเป็นพะราชประสงค์โดยตรงที่จะให้ทาง ราชการไปช่วยเหลือในการจัดตั้งธนาคารข้าว เพือประโยชน์แก่เกษตรกรที่ ่ ยากจนโดยทั่วไป อาจกล่าวได้ว่าพระองค์ทรงมีบทบาทสำาคัญยิ่งในการก่อรูป "ธนาคารข้าว" ขึ้น และทำาให้ธนาคารข้าวกลายเป็นแนวคิดที่แพร่หลาย เป็น นโยบายของรัฐและเป็นแผนงานสำาคัญแผนหนึ่งของการพัฒนาชนบทยากจน ที่ผานมา ่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงสนับสนุนให้มการจัดตั้งธนาคารข้าว ขึ้น ี ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๑๙ เมือครั้งทรงเสด็จพระราชดำาเนินไปเยี่ยมราษฎรชาวเขา ่ เผากะเหรี่ยง ในเขตอำาเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ ได้พระราชทานข้าว เปลือกจำานวนหนึ่งให้แก่ผใหญ่บานหลายหมู่บาน เพื่อให้เป็นทุนเริ่มดำาเนิน ู้ ้ ้ กิจการธนาคารข้าว ได้พระราชทานแนวทางดำาเนินงานไว้อย่างละเอียด ชัดเจน ดังบันทึกดังต่อไปนี้
แนวพระราชดำา ริ เกี่ย วกับ โครงการธนาคารข้า ว (ต่อ ) "ให้มคณะกรรมการควบคุม ทีคัดเลือกจากราษฎรในหมูบาน เป็นผูเก็บรักษา ี ่ ่ ้ ้ พิจารณาจำานวนข้าวที่จะให้ยืมและรับข้าวคืน ตลอดจนจัดทำาบัญชีทำาการของ ธนาคารข้าว ราษฎรที่ต้องการข้าวไปใช้บริโภคในยามจำาเป็น ให้ลงบัญชียืม ข้าวไปใช้จำานวนหนึ่ง เมือสามารถเก็บเกียวข้าวได้แล้ว ก็นำามาคืนธนาคาร ่ ่ พร้อมด้วยดอกเบี้ยจำานวนเล็กน้อยตามแต่ตกลงกัน ซึ่งข้าวที่เป็นดอกเบียดัง ้ กล่าวก็จะเก็บรวมไว้ในธนาคาร และถือเป็นสมบัติของส่วนรวม สำาหรับ กรรมการควบคุมข้าวนั้น มีสิทธิในการขอยืมข้าวเท่ากับราษฎรทุกประการ ต้องอธิบายให้กรรมการและราษฎรเข้าใจอย่างแจ่มแจ้ง ถึงหลักการของ ธนาคารข้าว โดยพยายามชี้แจงอย่างง่าย ๆ แต่ต้องให้แน่ใจว่า ทุกคนเข้าใจดี กรรมการและราษฎรก็ต้องมีความซื่อสัตย์ต่อหลักการ เมือยืมข้าวจากธนาคาร ่ ข้าว ซึ่งเป็นของส่วนรวมไปใช้ และถึงกำาหนดเวลาที่สัญญาไว้ ก็ต้องนำาข้าวมา คืนพร้อมด้วยดอกเบีย นอกจากว่ามีเหตุสุดวิสัย ซึ่งต้องชี้แจ้งให้กรรมการ ้ พิจารณาข้อเท็จจริง ราษฎรต้องร่วมมือกันสร้างยุ้งที่แข็งแรง ทังนีหากปฏิบติ ้ ้ ั ตามหลักการที่วางไว้ จำานวนข้าวที่หมุนเวียนในธนาคารจะไม่มวันหมด แต่จะ ี ค่อยๆ เพิ่มจำานวนขึ้น และจะมีข้าวสำาหรับบริโภคตลอดไปจนถึงลูกหลาน ใน ที่สดธนาคารข้าวก็จะเป็นแหล่งที่รักษา ผลประโยชน์ของราษฎรในหมูบาน ุ ่ ้ และเป็นแหล่งอาหารสำารองของหมูบานด้วย“ ่ ้ การดำา เนิน การได้ต ิด ตามผล
สรุป ธนาคารข้าว เป็นโครงการในเชิงการให้สวัสดิการสังคม สิ่งที่เกิดขึนเท่ากับ ้ เป็นการโอนรายได้ (Transfer income) จากคนรวยไปยังคนจนและเป็นการ กระจายรายได้ททุกฝ่ายได้รับประโยชน์ ราษฎรมีแหล่งข้าวกลางของหมู่บานที่ ี่ ้ สามารถกูยืมไปบริโภคหรือทำาพันธุ์ โดยเสียดอกเบียในอัตราตำ่ากว่าอัตราซึ่ง ้ ้ ต้องเสียให้แก่พอค้าคนกลางเป็นอันมาก ช่วยบรรเทาความเดือดร้อนจากการ ่ อดอยากขาดแคลน ช่วยยกระดับฐานะความเป็นอยู่ และระดับรายได้ของ เกษตรกรทียากจน เป็นการแก้ปญหาที่ได้ผลและตรงจุดประการหนึ่ง ่ ั สิ่งที่ได้มานอกจากนัน เป็นเรื่องที่มองไม่เห็นผลโดยตรง แต่เป็นเรื่องทีสำาคัญ ้ ่ ยิ่ง เพราะเป็นการสร้างพืนฐานสำาคัญของการพัฒนาสร้างความสมัครสมาน ้ สามัคคีของชุมชนในการ ที่จะเรียนรู้และดำาเนินการแก้ไขปัญหาของตนซึ่งเป็น สิ่งที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงยำ้าอยู่เสมอ ในเรื่องความเข้าใจของ ราษฎร ความรับผิดชอบ ความซื่อสัตย์ และความรู้สึกมีส่วนร่วม พระองค์ทรง เห็นว่า สิ่งเหล่านี้ปลูกฝังได้ ธนาคารข้าวอาจทำาหน้าทีเป็นโรงเรียนที่ดี ในขณะ ่ เดียวกัน ก็เป็นตัวชี้ถงประสิทธิภาพ และความเข้มแข็งของชุมชน นั้น ๆ ึ ธนาคารข้าวที่ประสบความสำาเร็จมิได้บรรลุเพียงจุดมุงหมายพืนฐานในการ ่ ้ บรรเทาการขาดแคลนข้าวเท่านั้น แต่ยังได้สร้างกิจกรรมต่อเนื่องอืน ๆ ที่ส่งผล ่ ต่อการพัฒนาคุณภาพ สร้างการมีสวนร่วมภาวะผูนำา และความร่วมมือในระดับ ่ ้ ชุมชนอีกด้วย
สรุป (ต่อ ) กิจกรรมธนาคารข้าวในท้องที่หลายแห่งเป็นที่มาของความคิดสร้างสรรค์ต่าง ๆ ของชาวบ้านที่ร่วมใจกันหาวิธีการนำาข้าวมาเข้ากองทุน และในอีกหลายท้อง ที่ ผลประโยชน์ที่เพิมพูนขึ้นจากการดำาเนินกิจกรรมธนาคารข้าว ถูกนำามาใช้ ่ ในการพัฒนาท้องถิ่นของตนเป็นการสร้างความเชื่อมั่นต่อความสำาเร็จที่เกิดขึ้น จากการร่วมมือกันใน จุดเล็ก ๆ ทีพร้อมจะเติบโตต่อไป ่ รัฐบาลโดยหน่วยงานต่าง ๆ โดยเฉพาะกรมการพัฒนาชุมชน ได้รับสนอง พระบรมราโชบาย ขยายขอบเขตการดำาเนินงานธนาคารข้าวออกไปอย่าง กว้างขวาง จนถึงปี พ.ศ. ๒๕๒๘ มีธนาคารข้าวทีจัดตั้งขึ้นในท้องถิ่นต่างๆ ทัว ่ ่ ประเทศ มากกว่า ๔,๓๐๐ แห่ง ครอบคลุมพืนที่ ๕๗ จังหวัด จำานวนข้าว ้ หมุนเวียนในธนาคารข้าวมากกว่า ๑๔.๕ ล้านกิโลกรัม หลักการดำาเนินงาน ของธนาคารข้าว ปัจจุบนสามารถปรับใช้ได้กับสภาพปัญหาและความจำาเป็นที่ ั แตกต่างกันของแต่ละพืนที่ เช่น ลักษณะการให้บริการ ซึ่งมีทั้งให้เปล่า ให้โดย ้ แลกแรงงาน ให้ยืมหรือให้กู้สำาหรับทุนดำาเนินงานนั้น อาจหาทุนได้หลายวิธี เช่น การรับบริจาค การเรียกหุ้น ฯลฯ และในกรณีที่ไม่สามารถจัดตั้งกองทุน เริ่มต้นขี้นมาได้เอง ก็อาจเสนอแผนงานเพื่อขอรับงบประมาณสนับสนุนจากรัฐ ได้

More Related Content

โครงการธȨคารྺ้าว

  • 1. โครงการธนาคารข้า ว " ... โครงการที่ได้ปฏิบติมาจนถึงเดียวนี้ก็ได้ใช้ขาวเป็น ั ๋ ้ จำานวนมาก สำาหรับส่งไปสงเคราะห์ในบริเวณชายแดน โดยอาศัยการส่งไปให้แก่เจ้าหน้าที่เพือที่จะได้แจกจ่าย ่ แก่ผที่ขาดแคลน นอกจากนี้ก็ได้ปฏิบัติอีกวิธีหนึ่ง คือ ู้ นอกจากจะไปแจกแก่ผที่ขาดแคลนคือ ได้ไปตั้งเป็นคลัง ู้ เป็นฉางข้าวในบางแห่ง คือ บางแห่งมีความขาดแคลน ข้าว โดยเฉพาะอย่างยิ่งปีที่แล้วก็มความเดือดร้อน เพราะ ี ว่ามีการขาดนำ้า ทำาให้ข้าไม่ได้ผลเพียงพอจึงได้ให้ขาว้ จำานวนหนึ่งแก่หมูบานและตั้งเป็นฉางข้าว กล่าวคือ ให้ ่ ้ ข้าวไว้และก็ถ้าต่อมาเขามีรายได้เพิ่มขึ้นหรือปลูกข้าวได้ ก็เอามาคืน โดยมีดอกเบียเพิมเติมเข้ามา ข้าวทีให้ไปจึง ้ ่ ่ เป็นข้าวที่หมุนเวียนและทำาให้ประชาชนสามารถที่จะ เข้าใจถึงการประหยัดถึงวิธที่จะร่วมมือกัน มีชีวิตเป็นก ี ลุ่ม ..."
  • 2. ทีม าของโครงการธนาคารข้า ว ่ ปัจจุบน ประเทศไทยมีผลผลิตข้าวปีละประมาณ ๑๙ ล้านตัน เป็นประเทศส่ง ั ออกข้าวรายใหญ่รายหนึ่งของโลก นับเป็นประเทศที่มีธญพืชและทรัพยากร ั อุดมสมบูรณ์ยิ่งแห่งหนึง แต่ก็ยังมีผคนในชนบทจำานวนมาก ภายหลังจาก ่ ู้ ที่ได้เก็บเกี่ยวข้าวในนาของตนไปแล้ว กลับขาดแคลนข้าวที่จะบริโภค หรือใช้ ทำาพันธุ์ในฤดูเพาะปลูกครั้งต่อไป การขาดแคลนข้าวของชาวนาในชนบทเป็นความเดือดร้อนอย่างยิ่ง ครัว เรือนที่ยากจนมักแก้ไขปัญหา โดยวิธีกู้ยืมจากพ่อค้าคนกลาง ซึ่งอาจจะกู้ยืม เป็นข้าว หรือเป็นเงิน โดยต้องเสียดอกเบียในอัตราที่สูงมาก เฉลี่ยแล้วราวร้อย ้ ละ ๓๐-๑๒๐ บาทต่อปี ในบางกรณีกต้องกู้ยืมโดยวิธีการขายข้าวเขียว ซึ่งเป็น ็ ผลให้ผกู้เสียเปรียบอย่างมาก ทำาให้ผลผลิตข้าวที่ได้ไม่เพียงพอสำาหรับการ ู้ บริโภค และการชำาระหนี้ ในที่สุดก็กลายเป็นผูที่มหนี้สินพอกพูน ตกอยู่ใน ้ ี สภาพที่ยากจน ล้าหลัง ไม่สามารถพึงตนเองได้ และเป็นที่มาของปัญหาการ ่ พัฒนาด้านอื่น ๆ ต่อไปอีก
  • 3. ทีม าของโครงการธนาคารข้า ว (ต่อ ) ่ การที่ประเทศเรามีธัญพืชมากพอทีจะเลี้ยงดูคนทั้งประเทศ แต่ก็ยังมีผที่ไม่มี ่ ู้ ข้าวพอกินเป็นสองภาพที่ขดแย้งกันของชนบทไทย ปรากฏการณ์เช่นนี้เกิดขึ้น ั ด้วยปัจจัยหลายประการประกอบกัน นับแต่ความเสื่อมโทรมของทรัพยากรดิน และนำ้า ประสิทธิภาพของการผลิต การควบคุมระบบตลาด กลไกราคา และ ภาวะการค้าต่างประเทศ แม้ว่า รัฐบาลจะกำาหนดนโยบายและวางแผนที่จะ แก้ไขปัญหาแหล่านี้ดวยมาตรการต่าง ๆ จำานวนมาก แต่การเปลียนแปลง ้ ่ แก้ไขก็เป็นเรื่องระยะยาวที่มองไม่เห็นผลในทันที
  • 4. วัต ถุป ระสงค์ข องการจัด ตั้ง   1.เพือให้เป็นไปตามพระราชประสงค์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ  ่ 2.เพื่อบรรเทาความเดือดร้อนของราษฎรที่ประสบทุพภิกขภัยในถินทุรกันดาร  ่ 3.เพื่อให้ราษฎรผูประสบภัยมีข้าวพอเพียงต่อการบริโภคตลอดปี  ้ 4.เพื่อป้องกันผูฉวยโอกาสที่จะเข้าแสวงหาผลประโยชน์อันไม่เป็นธรรมแก่ ้ ราษฎรผูประสบภัยซึ่งยากจน ้ และขาดแคลนข้าวเพื่อบริโภค  5.เพื่อเป็นพืนฐานให้ราษฎรได้เข้าใจหลักการเบืองต้นของระบบสหกรณ์ซึ่งจะ ้ ้ ได้ดำาเนินการที่สมควรต่อไป  6.เพื่อสร้างเสริมอุปนิสัยของราษฎรผูประสบภัยให้รู้จักอยู่ร่วมกันในระบอบ ้ ประชาธิปไตย โดยการเอื้อเฟื้อเผือแผ่ ่ มีความรับผิดชอบต่อตนเอง ครอบครัว สังคมและผูอื่น อีกทั้งยังเป็นการกระตุ้น ้ ให้ราษฎรมีความขยันขันแข็ง ในการประกอบอาชีพ  7.เพื่อเป็นพืนฐานในการสร้างความสัมพันธ์และความเข้าใจอันดีระหว่าง ้ ราษฎรกับเจ้าหน้าที่  8.เพื่อเป็นการช่วยเหลือราษฎรให้รู้จักประหยัดทรัพย์
  • 5. หลัก การตั้ง โครงการธนาคารข้า ว   1.จัดตั้งในหมูบานที่มประชาชนร้องขอหรือทราบว่าราษฎรขาดแคลนเพื่อ ่ ้ ี บริโภคและไม่ สามารถดำาเนินการจัดหาข้าว เพือบริโภคในหมูบ้านได้เพียงพอ  ่ ่ 2.ไม่จัดตั้งซำ้าซ้อนหรือใกล้เคียงกับหมู่บานที่มการจัดตั้งโครงการธȨคารྺ้าว ้ ี ของหน่วยงานอื่นทีได้ดำาเนินการอยู่ ่ 3.พิจารณาพื้นทีที่จัดตั้งโดยคำานึงถึงประโยชน์ที่จะได้รับต่อหมู่บานบริวาร  ่ ้ 4.ดำาเนินการจัดตั้งในหมูบานที่มความปลอดภัยในการควบคุมและติดตามผล  ่ ้ ี 5.ไม่เป็นหมู่บานที่มแนวโน้มที่จะมีการโยกย้าย  ้ ี
  • 6. แนวพระราชดำา ริ เกี่ย วกับ โครงการธนาคารข้า ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จฯ สู่ภมภาคต่าง ๆ ในท้องถิ่นชนบทของ ู ิ ประเทศอย่างสมำ่าเสมอมานับสิบปี ด้วยเหตุนี้ พระองค์จึงทรงเห็นสภาพความ ยากจน เดือดร้อนและเข้าพระราชหฤทัยอย่างลึกซึ้งแจ่มชัดถึงสาเหตุแห่ง ปัญหา พระองค์ทรงริเริ่มและพระราชทานแนวพระราชดำาริในการแก้ไขปัญหา ในระดับต่าง ๆ อย่างเหมาะสม ทรงตั้งพระราชหฤทัยที่จะให้ประชาชนพึ่ง ตนเอง ให้พึ่งพาอาศัยปัจจัยภายนอกให้นอยที่สุด ในบางเรื่องทรงเห็นว่าการ ้ จัดสรรทรัพยากรและโครงสร้างพืนฐานที่สำาคัญ ๆ จะช่วยแก้ไขปัญหาได้ใน ้ ระยะยาวและในบางกรณีก็ทรงเห็นว่า จำาเป็นต้องมีมาตรการแก้ไขความเดือน ร้อนเฉพาะหน้าของราษฎร โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในเรื่องข้าว ทรงพยายามทำา ทุกวิถีทางในเกษตรกรมีข้าวพอกินอาจกล่าวได้ว่า
  • 7. แนวพระราชดำา ริ เกี่ย วกับ โครงการธนาคารข้า ว (ต่อ ) "ธนาคารข้า ว" เป็นผลมาจากพระปรีชาดังกล่าว เป็นความพยายามด้าน หนึ่งที่จะแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า และเป็นพะราชประสงค์โดยตรงที่จะให้ทาง ราชการไปช่วยเหลือในการจัดตั้งธนาคารข้าว เพือประโยชน์แก่เกษตรกรที่ ่ ยากจนโดยทั่วไป อาจกล่าวได้ว่าพระองค์ทรงมีบทบาทสำาคัญยิ่งในการก่อรูป "ธนาคารข้าว" ขึ้น และทำาให้ธนาคารข้าวกลายเป็นแนวคิดที่แพร่หลาย เป็น นโยบายของรัฐและเป็นแผนงานสำาคัญแผนหนึ่งของการพัฒนาชนบทยากจน ที่ผานมา ่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงสนับสนุนให้มการจัดตั้งธนาคารข้าว ขึ้น ี ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๑๙ เมือครั้งทรงเสด็จพระราชดำาเนินไปเยี่ยมราษฎรชาวเขา ่ เผากะเหรี่ยง ในเขตอำาเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ ได้พระราชทานข้าว เปลือกจำานวนหนึ่งให้แก่ผใหญ่บานหลายหมู่บาน เพื่อให้เป็นทุนเริ่มดำาเนิน ู้ ้ ้ กิจการธนาคารข้าว ได้พระราชทานแนวทางดำาเนินงานไว้อย่างละเอียด ชัดเจน ดังบันทึกดังต่อไปนี้
  • 8. แนวพระราชดำา ริ เกี่ย วกับ โครงการธนาคารข้า ว (ต่อ ) "ให้มคณะกรรมการควบคุม ทีคัดเลือกจากราษฎรในหมูบาน เป็นผูเก็บรักษา ี ่ ่ ้ ้ พิจารณาจำานวนข้าวที่จะให้ยืมและรับข้าวคืน ตลอดจนจัดทำาบัญชีทำาการของ ธนาคารข้าว ราษฎรที่ต้องการข้าวไปใช้บริโภคในยามจำาเป็น ให้ลงบัญชียืม ข้าวไปใช้จำานวนหนึ่ง เมือสามารถเก็บเกียวข้าวได้แล้ว ก็นำามาคืนธนาคาร ่ ่ พร้อมด้วยดอกเบี้ยจำานวนเล็กน้อยตามแต่ตกลงกัน ซึ่งข้าวที่เป็นดอกเบียดัง ้ กล่าวก็จะเก็บรวมไว้ในธนาคาร และถือเป็นสมบัติของส่วนรวม สำาหรับ กรรมการควบคุมข้าวนั้น มีสิทธิในการขอยืมข้าวเท่ากับราษฎรทุกประการ ต้องอธิบายให้กรรมการและราษฎรเข้าใจอย่างแจ่มแจ้ง ถึงหลักการของ ธนาคารข้าว โดยพยายามชี้แจงอย่างง่าย ๆ แต่ต้องให้แน่ใจว่า ทุกคนเข้าใจดี กรรมการและราษฎรก็ต้องมีความซื่อสัตย์ต่อหลักการ เมือยืมข้าวจากธนาคาร ่ ข้าว ซึ่งเป็นของส่วนรวมไปใช้ และถึงกำาหนดเวลาที่สัญญาไว้ ก็ต้องนำาข้าวมา คืนพร้อมด้วยดอกเบีย นอกจากว่ามีเหตุสุดวิสัย ซึ่งต้องชี้แจ้งให้กรรมการ ้ พิจารณาข้อเท็จจริง ราษฎรต้องร่วมมือกันสร้างยุ้งที่แข็งแรง ทังนีหากปฏิบติ ้ ้ ั ตามหลักการที่วางไว้ จำานวนข้าวที่หมุนเวียนในธนาคารจะไม่มวันหมด แต่จะ ี ค่อยๆ เพิ่มจำานวนขึ้น และจะมีข้าวสำาหรับบริโภคตลอดไปจนถึงลูกหลาน ใน ที่สดธนาคารข้าวก็จะเป็นแหล่งที่รักษา ผลประโยชน์ของราษฎรในหมูบาน ุ ่ ้ และเป็นแหล่งอาหารสำารองของหมูบานด้วย“ ่ ้ การดำา เนิน การได้ต ิด ตามผล
  • 9. สรุป ธนาคารข้าว เป็นโครงการในเชิงการให้สวัสดิการสังคม สิ่งที่เกิดขึนเท่ากับ ้ เป็นการโอนรายได้ (Transfer income) จากคนรวยไปยังคนจนและเป็นการ กระจายรายได้ททุกฝ่ายได้รับประโยชน์ ราษฎรมีแหล่งข้าวกลางของหมู่บานที่ ี่ ้ สามารถกูยืมไปบริโภคหรือทำาพันธุ์ โดยเสียดอกเบียในอัตราตำ่ากว่าอัตราซึ่ง ้ ้ ต้องเสียให้แก่พอค้าคนกลางเป็นอันมาก ช่วยบรรเทาความเดือดร้อนจากการ ่ อดอยากขาดแคลน ช่วยยกระดับฐานะความเป็นอยู่ และระดับรายได้ของ เกษตรกรทียากจน เป็นการแก้ปญหาที่ได้ผลและตรงจุดประการหนึ่ง ่ ั สิ่งที่ได้มานอกจากนัน เป็นเรื่องที่มองไม่เห็นผลโดยตรง แต่เป็นเรื่องทีสำาคัญ ้ ่ ยิ่ง เพราะเป็นการสร้างพืนฐานสำาคัญของการพัฒนาสร้างความสมัครสมาน ้ สามัคคีของชุมชนในการ ที่จะเรียนรู้และดำาเนินการแก้ไขปัญหาของตนซึ่งเป็น สิ่งที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงยำ้าอยู่เสมอ ในเรื่องความเข้าใจของ ราษฎร ความรับผิดชอบ ความซื่อสัตย์ และความรู้สึกมีส่วนร่วม พระองค์ทรง เห็นว่า สิ่งเหล่านี้ปลูกฝังได้ ธนาคารข้าวอาจทำาหน้าทีเป็นโรงเรียนที่ดี ในขณะ ่ เดียวกัน ก็เป็นตัวชี้ถงประสิทธิภาพ และความเข้มแข็งของชุมชน นั้น ๆ ึ ธนาคารข้าวที่ประสบความสำาเร็จมิได้บรรลุเพียงจุดมุงหมายพืนฐานในการ ่ ้ บรรเทาการขาดแคลนข้าวเท่านั้น แต่ยังได้สร้างกิจกรรมต่อเนื่องอืน ๆ ที่ส่งผล ่ ต่อการพัฒนาคุณภาพ สร้างการมีสวนร่วมภาวะผูนำา และความร่วมมือในระดับ ่ ้ ชุมชนอีกด้วย
  • 10. สรุป (ต่อ ) กิจกรรมธนาคารข้าวในท้องที่หลายแห่งเป็นที่มาของความคิดสร้างสรรค์ต่าง ๆ ของชาวบ้านที่ร่วมใจกันหาวิธีการนำาข้าวมาเข้ากองทุน และในอีกหลายท้อง ที่ ผลประโยชน์ที่เพิมพูนขึ้นจากการดำาเนินกิจกรรมธนาคารข้าว ถูกนำามาใช้ ่ ในการพัฒนาท้องถิ่นของตนเป็นการสร้างความเชื่อมั่นต่อความสำาเร็จที่เกิดขึ้น จากการร่วมมือกันใน จุดเล็ก ๆ ทีพร้อมจะเติบโตต่อไป ่ รัฐบาลโดยหน่วยงานต่าง ๆ โดยเฉพาะกรมการพัฒนาชุมชน ได้รับสนอง พระบรมราโชบาย ขยายขอบเขตการดำาเนินงานธนาคารข้าวออกไปอย่าง กว้างขวาง จนถึงปี พ.ศ. ๒๕๒๘ มีธนาคารข้าวทีจัดตั้งขึ้นในท้องถิ่นต่างๆ ทัว ่ ่ ประเทศ มากกว่า ๔,๓๐๐ แห่ง ครอบคลุมพืนที่ ๕๗ จังหวัด จำานวนข้าว ้ หมุนเวียนในธนาคารข้าวมากกว่า ๑๔.๕ ล้านกิโลกรัม หลักการดำาเนินงาน ของธนาคารข้าว ปัจจุบนสามารถปรับใช้ได้กับสภาพปัญหาและความจำาเป็นที่ ั แตกต่างกันของแต่ละพืนที่ เช่น ลักษณะการให้บริการ ซึ่งมีทั้งให้เปล่า ให้โดย ้ แลกแรงงาน ให้ยืมหรือให้กู้สำาหรับทุนดำาเนินงานนั้น อาจหาทุนได้หลายวิธี เช่น การรับบริจาค การเรียกหุ้น ฯลฯ และในกรณีที่ไม่สามารถจัดตั้งกองทุน เริ่มต้นขี้นมาได้เอง ก็อาจเสนอแผนงานเพื่อขอรับงบประมาณสนับสนุนจากรัฐ ได้