สอบสวนผู้ป่วยเสียชีวิตโรคไข้มาลารีย
- 1. การสอบสวȨูปวยสียชีวตโรคไྺȋมาลาเรีย ิ หมู 10 บานโละโคะ ตําบลโกสัมพี อําเภอโกสัมพีนคร จังหวัดกําแพงเพชร 28 มกราคม 2552 ผูรายงานและสอบสวน 1. นายสามารถ เฮียงสุข ตําแหนง นักวิชาการสาธารณสุข ระดับ ปฏิบัติการ 2. นายสุรินทร เงินยวง ตําแหนง เจาพนักงานสาธารณสุข ระดับ ชํานาญงาน 3. นายสมบัติ ทองชอย ตําแหนง เจาพนักงานสาธารณสุข ระดับอาวุโส 4. นายเจษฎา เอี่ยมดี ตําแหนง พนักงานปฏิบัติการชันสูตรโรค 5. นายมนัส มุงขุนการ ตําแหนง พนักงานปฏิบัติการควบคุมพาหะนําโรค ความเปนมา ดวยงานควบคุมโรค ศูนยควบคุมโรคติดตอนําโดยแมลงที่ 8.1 กําแพงเพชร ไดรับแจง ทางโทรศัพท จากงานควบคุมโรคติดตอ สํานักงานสาธารณสุข จังหวัดกําแพงเพชร เวลา 10.00 น. ของวันที่ 25 มกราคม 2552 วามีผปวยเสียชีวิตดวยโรคไขมาลาเรีย จํานวน 1 ราย ที่ ู โรงพยาบาลจังหวัดกําแพงเพชร ผูปวยเสียชีวิตชื่อ นางสาว นภิสรา ธนดลบรรพต อายุ 37 ป อยูบานเลขที่ 12 หมู10 บานโละโคะ ตําบลโกสัมพี อําเภอโกสัมพีนคร จังหวัดกําแพงเพชร งานควบคุมโรค ศูนยควบคุมโรคติดตอนําโดยแมลงที่ 8.1 กําแพงเพชร ไดออกพืนที่ ้ ดําเนินการสอบสวนโรคโดยประสานงานกับหนวยงานทีเ่ กี่ยวของ ในวันที่ 27 มกราคม 2552 เวลาประมาณ 06.00 น วัตถุประสงคของการสอบสวน 1. เพื่อยืนยันการวินจฉัยโรค ิ 2. เพื่อศึกษาลักษณะทางระบาดวิทยาของโรคตามบุคคล สถานที่ เวลา 3. เพื่อหามาตรการในการปองกันและควบคุมโรคในพืนที่ ้ วิธีการศึกษา 1. การศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนา 1.1ศึกษารายละเอียดของผูปวยเสียชีวิตโรคไขมาลาเรียจากโรงพยาบาลจังหวัด กําแพงเพชรจากผลการตรวจทางหองปฏิบัติการ และการสัมภาษณญาติผูปวยที่เสียชีวิต 2. การศึกษาสิงแวดลอม ่ สํารวจสภาพสิงแวดลอมทั่วไปและดําเนินการสํารวจลูกน้ํายุงกนปลองพาหะนําโรคไข ่ มาลาเรีย บานผูปวยเสียชีวตและ ละแวกบานใกลเคียง เพื่อศึกษาหาสาเหตุของการเกิดโรคและ ิ วางแผนดําเนินการปองกันควบคุมโรค 3. การเจาะโลหิตคนหาผูปวยรายใหมในพืนที่เกิดโรค จํานวน 134 คน ้ ผลการสอบสวนโรค
- 2. ผูปวยชื่อ นางสาว นภิสรา ธนดลบรรพต อายุ 37 ป ประกอบอาชีพทําไรขาวโพด ที่อยู ขณะปวยเลขที่ 12 หมู 10 บานโละโคะ ตําบลโกสัมพี อําเภอโกสัมพีนคร จังหวัดกําแพงเพชร จากการใหขอมูลของนองสาวของผูปวย ทราบวา เริ่มปวยเมื่อวันที่ 22 มกราคม 2552 ดวย อาการ ไข ตัวรอน ปวดศีรษะและปวดกลามเนื้อ ผูปวยไดซื้อยามารับประทานเอง และรักษาตัว อยูที่บานเปนเวลา 2 วัน แตอาการไมดีขึ้น กอนปวยในวันที่ 2 มกราคม 2552 ผูปวยไดเดินทางไป ตกปลาที่ลาหวยนอกกลุมบาน ซึงรอบบริเวณลําหวยมีลักษณะเปนปาทึบ มีนาไหลผานตลอดป ํ ่ ้ํ และขอมูลจากการศึกษากีฎวิทยาพบวา ยังพบยุงที่เปนพาหะนําเชือไขมาลาเรียคือ Anopheles ้ minimus จนกระทังวันที่ 24 มกราคม 2552 ผูปวยไดเดินทางไปรักษาที่โรงพยาบาลจังหวัด ่ กําแพงเพชร เวลาประมาณ 11.30 น. แพทยรับการรักษาเปนผูปวยใน โดยมีประวัติการเจ็บปวย ดังนี้ การเจ็บปวยในอดีต - เปนโรค Chronic pancreatitis มี Pseudocyst in Liver - Anemia และ Edema การเจ็บปวยในปจจุบัน 2 วันกอนมาโรงพยาบาลมีอาการไข ถายอุจจาระเหลว 3 ครั้ง วันนี้(วันที่ 24 มกราคม 2552) มีไข ไมมีน้ํามูก ปวดทองนอย ออนเพลีย อาการแรกรับผูปวยรูสึกตัวดี ปวด ทองนอย ตัวและตาเหลือง T=36.2 C,P=72ครั้ง/นาที,R=20ครั้ง/นาที,BP=88/55mm/Hg แพทย วินิจฉัยครั้งแรกวา Fever of unknown Origin C Shock R/OUT การรักษา วันที่ 24 มกราคม 2552 - IV fluid 0.9 NSS rate 120 cc/hr - O2canular 3 LPM - Cef-32gmOD - PRC2U - Chloroquine 4 tabs stat then 2 tabs อีก 6 ชั่วโมง ถัดมา then 2 tabs เชาพรุงนี้ then 2 tabs เชาวันถัดไป - Primaquine (15) 2 tabs ODx14 วัน - Folic 1x1 pc
- 3. วันที่ 25 มกราคม 2552 - Quinine 1200mg stat (Off Chloroquine) - Quinine 600mg V drip q 8 ชั่วโมง - Off Cet-3 - Platelet 1 U ผลการตรวจทางหองปฏิบัติการ CBC WBC 2,400 Hct 23.8 Plt 50,000 N43% L54% P.Vivax Amount: 0.3% P.Vivax State:Trophozoites Gameetocyte แพทยสรุปการวินิจฉัยวา Plasmodium vivax และโรครวม Pancytopenia และ Ac.Renal failure จากการสอบสวนสภาพสิ่งแวดลอมที่บานผูปวยทีเ่ สียชีวิต พบวาเปนบานไมชั้นเดียว หลังคามุงสังกะสี ไมมหองเปนสัดสวน มีหองน้ําแยกออกจากตัวบาน มีการปลูกสรางบานเรือน ี อยูกันแออัด มาตรการปองกันควบคุมโรคที่ดําเนินการแลว ทีมควบคุมโรค ศูนยควบคุมโรคติดตอนําโดยแมลงที่ 8.1 กําแพงเพชร เขาพืนที่ในวันที่ 27 ้ มกราคม 2552 โดยไดดําเนินการดังนี้ 1. เจาะโลหิตคนหาผูปวย ครอบคลุมในละแวกบานผูปวย จํานวน 134 ไมพบเชื้อมาลาเรีย 2. พนทําลายแหลง เพื่อกําจัดยุงกนปลองนําเชือไขมาลาเรียละแวกบานผูปวย จํานวน 7 ้ หลังคาเรือน 3. ดําเนินการสํารวจลูกน้ํายุงกนปลองพาหะนําโรคไขมาลาเรียบริเวณลําหวยของหมูบาน พบ ลูกน้ํายุงพาหะชนิด Anopheles minimus จํานวน 3 ตัว 4. ดําเนินการใหสุขศึกษาประชาสัมพันธการปองกันควบคุมโรคไขมาลาเรีย จํานวน 134 คน ไมพบผูปวยรายใหม มาตรการปองกันและควบคุมโรคอื่นๆ ผลการสอบสวนโรค พบวาผูปวยรายนีเ้ สียชีวิตดวยโรคไขมาลาเรีย จากการวินิจฉัยของ แพทย และจากผลการสอบสวนโรค สภาพแวดลอมอื่นๆ พบวาที่ผานมาผูปวยที่เสียชีวิตมี พฤติกรรมที่ไมคอยใหความรวมมือในการเจาะโลหิตคนหาเชื้อไขมาลาเรีย การสํารวจสภาพพืนที่ ้ รอบบานผูปวยเสียชีวิต พบวามีสงแวดลอมที่เหมาะสมเปนแหลงเพาะพันธุยุงกนปลอง และทราบ ิ่ อีกวาผูปวยเสียชีวิตรายนี้ไมไดเดินทางไปไหนมาเลยกอนปวย สรุปไดวาแหลงรังโรคนาจะอยูใน พื้นที่ดังกลาว เนื่องจากมีการพบทังลูกน้าและยุงพาหะนําโรคไขมาลาเรีย ้ ํ
- 4. จากขอสถานการณโรคไขมาลาเรียหมู 10 บานโละโคะ ตําบลโกสัมพี อําเภอโกสัมพีนคร จังหวัดกําแพงเพชร ยอนหลังตั้งแตป 2549- 2551 พบผูปวยโรคไขมาลาเรียป 2549 จํานวน5 ราย คิดเปนอัตราปวย 10.66 ตอประชากรพันคน ป 2550 พบผูปวยโรคไขมาลาเรียจํานวน 14 ราย คิดเปนอัตราปวย 32.49 ตอพันประชากร และในป 2551 พบผูปวยจํานวน 19 รายคิดเปนอัตรา ปวย 26.32 ตอประชากรพันคน ในพืนที่ดังกลาวดําเนินการพนสารเคมีฤทธิ์ตกคางเปนประจําทุกป ้ ขอเสนอแนะ 1. จากการพบผูปวยเสียชีวิตดวยโรคไขมาลาเรียในพืนที่ ทีมควบคุมโรค ของหนวยควบคุม ้ โรคติดตอนําโดยแมลงที่ 8.1.1 อําเภอเมือง จังหวัดกําแพงเพชร ควรใชมาตรการในการเฝาระวัง ใหมากขึ้น รวมถึงการใหความสําคัญในการปองกันควบคุมโรคของผูปวยรายแรกของพืนที่ ้ (Index Case) การประสานงานในดานขอมูลของผูปวยกับหนวยงานที่เกียวของ อาจอาศัยรูปแบบ ่ คณะกรรมการประสานงานสาธารณสุขระดับอําเภอ (คปสอ.) 2. ควรมีการประชาสัมพันธการปองกันควบคุมโรคไขมาลาเรียอยางจริงจังและตอเนื่อง รวมถึง การสรางการมีสวนรวมของประชาชนในพืนที่ผานการประชุมจัดทําเวทีประชาคม ้ เพื่อการ ดําเนินงานควบคุมโรคแบบมีสวนรวม 3. ควรมีการประสานงานกับหนวยงานที่เกี่ยวของ เพื่อความรวมมือประสานแผนและการ จัดสรรทรัพยากรที่ใชในการปองกันควบคุมโรคไขมาลาเรียใหเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล สูงสุด กิตติกรรมประกาศ งานควบคุมโรคและงานระบาดวิทยา ของศูนยควบคุมโรคติดตอนําโดยแมลงที่ 8.1 กําแพงเพชร สํานักงานปองกันควบคุมโรคที่ 8 จังหวัดนครสวรรค ขอขอบคุณ งานระบาดวิทยา สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดกําแพงเพชร, งานเวชกรรมสังคมโรงพยาบาลกําแพงเพชร, งาน ควบคุมโรคติดตอ สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดกําแพงเพชร ที่ไดใหขอมูลผลการตรวจทาง หองปฏิบัติการ ตลอดจนใหความรวมมือในการดําเนินการสอบสวนโรคเปนอยางดี