програм хангамжийн чанарын инженерчлэл
- 1. ПРОГРАМ ХАНГАМЖИЙН ЧАНАРЫН ИНЖЕНЕРЧЛЭЛ МАНДАХ БҮРТГЭЛ ДС
- 3. ПРОГРАМ ХАНГАМЖ ? Програм хангамжийн чанарын инженерчлэл гэдэг бол зохих хугацаанд зөвшөөрөгдсөн өртөгөөр чанартай бүтээгдхүүнийг тогтмол зохион бүтээх инженерчлэлийн зарчмуудыг хангасан програм хангамжийн технологиуд ба чанарын аргууд дээр үндэслэгдсэн зохион бүтээх ажиллагаа юм .
- 4. ПРОГРАМ ХАНГАМЖ ? <<Компьютерийн ажиллагааг хангах үйлдлүүдийн дараалал>> Software – IEEE(1991) тодорхойлолт: Компьютерийн системийн ажиллагааг явуулахад оролцож байгаа компьютерийн програм, Порцедурууд, бичиг баримтууд болон өгөгдлүүд юм.
- 5. ПРОГРАМ ХАНГАМЖ ? • Компьютерийн програмууд • Порцедурууд • Бичиг баримт • Системийн програмын үйл ажиллагааг хангах зайлшгүй шаардлагатай өгөгдөл
- 6. КОМПЬЮТЕР ? компьютер гэдэг үгийг: <<оруулах хэсгээр өгөгдлийг хүлээн авч арифметик ба логик үйлдлийн тусламжтайгаар түүнийг боловсруулж гаргах хэсгээр үр дүнг буцаадаг машиныг компьютер>> хэмээн ойлгож болно.
- 7. ПРОГРАМ ХАНГАМЖИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД 1. Найдвартай (Reliability) – програмын найдвартай ажиллагаа . өөрөөр хэлбэл хэзээ ч алддаггүй . 2. Уян хатан (Flexibility) – хэрэглэгчид програм хангамжийг хувийн зорилгоор өөрчлөн ашиглаж болох эсэх. Тухайлбал Ехсеl - нь уян хатан үзүүлэлттэй програм юм . Энэ нь хэдий төгслөг тооны командтай ч хэрэглэгч нэмж өөрийн команд нэмэх боломжтой
- 8. ПРОГРАМ ХАНГАМЖИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД 3. Ашигтай (Efficient)- Тухайн аппаратур техникийн иж бүрдэлд тохирч ажиллах чадвартай . Тухайлбал компьютер хулганагүй үед програмыг гараар ажиллуулах боломжтой байх .
- 9. ПРОГРАМ ХАНГАМЖИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД 4. Хэрэглээтэй (Usable)- Машины архитектур түүний системээс хамаарахгүйгээр адилхан хэрэглэж болно. Өөрөөр хэлбэл өнөө үед РС, Мас, Sun төрлийн зэрэг олон янзын архитектуртай компьютерүүд хэрэглэгдэж байгаа бөгөөд тухайн програмийг аль ч машинд зориулан хэрэглэж болох хувилбартай эсэх . Тухайлбал Microsoft – компани нь С- ын компиляторыг РС болон Sun –д зориулсан хувилбаруудыг гаргасан . Алин дээр нь хэрэглэгч сурсан заншилаараа ажиллах боломжтой .
- 10. ПРОГРАМ ХАНГАМЖИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД 5. Үйлчилгээтэй (Maintainable)- засварлалт шинэчлэлт хийж болохуйц 6. Тохирсон өртөгтэй (Development cost )- боловсруулалтын тохирсон үнэтэй . зэрэг үзүүлэлтүүдээр програм хангамжийг хэмждэг . Үүнээс гадна програм хангамжийг хөгжүүлэх явцад зохих техникийн дагуу хөгжүүлсэн эсэх , шалган баталгаажуулсан эсэх , өвөрмөц шинэ санаа арга зам эрж хайж боловсруулсан эсэх зэрэг олон хүчин зүйлүүдээс хамаарна .
- 11. ЧАНАР Чанарыг зөвхөн гоѐ сайхан харагдах байдал(interface), хурдтай ажиллагаа, найдвартай байдал зэрэг үзэмжээр үнэлэхгүй. Харин хэрэглэгчдийн эрэлт хэрэгцээг хангаж байгаагаар тодорхойлох ѐстой. Бизнесийн хүрээнд хэрэглэгчдийн шаардлагыг тусгасан хэр хэмжээгээр чанарыг үнэлж болно. Товчоор чанар гэдэг нь ” зорилготоо таарч байгаа” (Fitness for purpose ), шаардлагыг тусгасан байдал (Conformance to requirements ) ба чанарын зэрэг (Degree of excellence ) зэргээр тодорхойлогдоно. Үйлдвэрлэгчид ямагт хэрэглэгчдийн шаардлагын тодорхойлолтыг гаргасан байх ѐстой.
- 12. ЧАНАРЫН ЗАГВАР Програм хангамжийн чанарын тодорхойлолтоос чанарыг хэмжигдэх боломжит хэмжигдэхүүнээр авч үзэхээс гадна хэрэглэгчийн хэрэгцээ болон хүсэл шаардлагыг бодолцон үзэх ѐстой. Чанар гэсэн ухагдахууныг програм хангамжийн бүтээгдэхүүнүүд дээр хэрэглэх боломжийг олгохын тулд оруулж ирж буй чанарын загвар хэмээх ойлголт нь чанарын тодорхойлолтууд, дэд тодорхойлолтууд болон илтгүүр хэмээгдэх програм хангамжийн чанарын ерөнхий ухагдахуун дээр суурилна.
- 13. ЧАНАРЫН ЗАГВАР Үүгээр чанарын шинж тэмдгүүд нь хэмжигдэх болон үнэлэгдэх боломжтой болно. Програм хангамжийн чанар гэдгээр тогтоосон хэрэгцээг хангах, тохиромжтой бүтээгдэхүүнийг гаргахтай холбоотой програм хангамжийн бүтээгдэхүүний тодорхойлолтуудын цогцыг ойлгоно. Чанарын загварыг хэрэглэж байж л бүтээгдэхүүнийг хөгжүүлэх явцад харгалзан үзэх боломжтой шаардлагуудыг томьѐолох боломжтой болох юм.
- 14. ЧАНАРЫН ЗАГВАРЫН ТОГТОЛЦОО Чанарын загварын тогтолцоо нь чанарт хүрэх янз бүрийн арга замуудын хоорондын холбоог тайлбарласан чанарын загварын тогтолцоог тодорхойлно.
- 15. ЧАНАРЫН ЧИГ ШУГАМ Чанарыг дараах гурван суурь чанарт ялган авч үзнэ. • Процессын чанар • Бүтцийн чанар • Хэрэглээний чанар
- 16. БҮТЦИЙН ЧАНАР Бүтцийн чанар нь бүтээгдэхүүнийг аль талаас нь харж байгаагаас шалтгаалан дотоод болон гадаад гэсэн хоѐр хэсэгт хуваагдана. Дотоод чанар гэдэг нь програм хангамжийн бүтээгдэхүүнд шууд болон шууд бусаар орох тогтмол шинж тэмдгээр үнэлэгдэх завсрын бүтээгдэхүүний шинж тэмдгүүд юм.
- 17. ГАДААД БОЛОН ДОТООД ЧАНАР Гадаад чанар гэдэг нь бүхий л програмын үйл явцаар үнэлэгдэх програм хангамжийн эцсийн бүтээгдэхүүний шинж тэмдгүүд болно. Дотоод чанар гэдэг нь програм хангамжийн бүтээгдэхүүнд шууд болон шууд бусаар орох тогтмол шинж тэмдгээр үнэлэгдэх завсрын бүтээгдэхүүний шинж тэмдгүүд юм.
- 18. БҮТЦИЙН ЧАНАР
- 19. ЧАНАРЫН ЧИГ ШУГАМ Програм хангамжийн чанарыг үнэлэх нь програмыг хөгжүүлэх амьдралын мөчлөгийн нэгэн процесс юм. Бүтээгдэхүүний чанар нь дотоод шинж тэмдгүүдийн хэмжүүр (ихэнхдээ завсрын бүтээгдэхүүний тогтмол хэмжүүрүүд), буюу гадаад шинж тэмдгүүдийн хэмжүүр (ихэнхдээ програмын кодыг ажиллуулах үеийн үйл явц) эсвэл хэрэглээний шинж тэмдгүүдийн хэмжүүрээр үнэлэгдэнэ.
- 20. ПРОЦЕССЫН ЧАНАР Процессын чанар нь (ISO/IEC 12207 -д тодорхойлогдсон програм хангамжийг хөгжүүлэх амьдралын мөчлөгийн аль ч процесс) бүтээгдэхүүний чанарыг сайжруулахад нэмэр оруулах ба бүтээгдэхүүний чанар нь хэрэглээний чанарыг өргөхөд нөлөөлнө. Тийм маягаар нөгөө талаас хэрэглээний чанарын үнэлгээ нь бүтээгдэхүүнийг сайжруулах хариу үйлдлийг хангах ба бүтээгдэхүүний чанарын үнэлгээ нь процессыг сайжруулах хариу үйлдлийг хангана.
- 21. ПРОЦЕССЫН ЧАНАР Програм хангамжийг хөгжүүлэх амьдралын мөчлөгийн процессын чанар нь дотоод чанарын шинж тэмдэгт үйлчилж бүтээгдэхүүний чанарт нөлөөлнө. Энэхүү үйлчлэл нь жишээлбэл завсрын бүтээгдэхүүн тус бүрийн шалгалтаар, цаашдын хэрэглээнийх нь өмнөх процессын алхмын тодорхойлолтоор үүсэж болно. Програм хангамжийн дотоод чанар эргээд мөн процессын чанараас хамаарна.
- 22. ПРОЦЕССЫН ЧАНАР Жишээ нь хэрэв хөгжүүлэлтийн процесст урьдчилан тусгагдсан л бол завсрын бүтээгдэхүүн цаашдын хэрэглээнийхээ өмнө шалгагдах болно. Дотоод чанар нь гадаад чанарт нөлөөлнө. Модуль болон бүрэлдэхүүнд хэдийчинээ бага алдаа гаргана эцсийн бүтээгдэхүүний алдаанд өртөх байдалд төдийчинээ эерэгээр нөлөөлнө.
- 23. ПРОЦЕССЫН ЧАНАР Аналогоор гадаад чанар нь дотоод чанараас хамаарна. Энэ нь эцсийн бүтээгдэхүүний чанар нь хамгийн сайндаа завсрын бүтээгдэхүүн тус бүрийн чанарын дайтай байна гэсэн үг. Цор ганц алдаатай модуль эцсийн програмыг гацаанд хүргэх ба энэ нь бүхий л програмын тогтвортой байдлыг эрсдэлд оруулна. Гадаад чанар нь тухайн хам хэрэглээний бүтээгдэхүүний хэрэглээний чанарт нөлөөлнө.
- 24. ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ЧАНАР Хэрэглээний чанар дараагийн бүлэгт тайлбарлагдах бүтцийн долоон чанарын тодорхойлолтын нийлмэл үйлчлэлийг тодорхойлно. Жишээлбэл алдаатай програм нь тогтворгүй болж хэрэглээний чанарын үзүүлэлтийг бууруулна. Аналогоор хэрэглээний чанар нь програмын гадаад чанараас хамаарна. Энэ нь програмын гадаад чанарууд нь програм хангамжийн бүтээгдэхүүний хэрэглээг хэдийчинээ сайн авч үзсэн байна хэрэглээний чанар төдийчинээ сайн болно гэсэн үг.
Editor's Notes
- #4: Програм хангамж, чанар ба инженерчлэлгэсэн 3 үгнээс бүрдэх ойлголтыгТодорхойлохоосоо өмнө үг тус бүрийн хувьд авч үзэх хэрэгтэй. Эдгээр үг хэдийн биднийХэл ярианд хэвшмэл болж байгаа хэдий ч олон янзын тайлбар гарч байгаа юм. ИймээсЭдгээрийг нэ гбүрчлэн авч үзье
- #5: Institute of Electrical and Electronics EngineersIt has more than 400,000 members in more than 160 countries, about 51.4% in USA1963 онд байгуулагдсанТодорхойлолт нь ISO тай бараг адилхан байдаг.(ISO, 1997, Sec. 3.11 and ISO/IEC 9000-3 Sec. 3.14)
- #6: Computer programs (the “code”)ProceduresDocumentationData necessary for operating the software system.¦ Computer programs (the “code”) are needed because, obviously, theyactivate the computer to perform the required applications.¦ Procedures are required, to define the order and schedule in which the programsare performed, the method employed, and the person responsible forperforming the activities that are necessary for applying the software.¦ Various types of documentation are needed for developers, users andmaintenance personnel. The development documentation (the requirementsreport, design reports, program descriptions, etc.) allows efficientcooperation and coordination among development team members andefficient reviews and inspections of the design and programming products.The user’s documentation (the “user’s manual”, etc.) provides adescription of the available applications and the appropriate method for