ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΤΟΥ ΕΙΜΙ,ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ,ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΒΑΡΥΤΟΝΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
1. Κλίση Οριστικής Ενεστώτα και
Μέλλοντα βαρύτονων ρημάτων
και του ρήματος «εἰμί»
ΑΡΧΑΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
1ο ΠΡΟΤΥΠΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΙΛΙΟΥ, ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ :Εύη Καρούνια ,2022
2. Οριστική ενεστώτα του ρήματος εἰμί
Το εἰμί (= είμαι, υπάρχω) είναι βοηθητικό ρήμα της
αρχαίας ελληνικής, όπως το είμαι της νέας ελληνικής.
Η κλίση του:
α.ε. ν.ε.
ἐγώ
σύ
(οὗτος, αὕτη, τοῦτο)
ἡμεῖς
ὑμεῖς
(οὗτοι, αὗται, ταῦτα)
εἰμί
εἶ
ἐστί(ν)
ἐσμέν
ἐστέ
εἰσί(ν)
είμαι
είσαι
είναι
είμαστε
είστε
είναι
3. Οριστική ενεστώτα και μέλλοντα ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων.
Βαρύτονα =τα ρήματα που δεν τονίζονται στη λήγουσα.
Η οριστική έγκλιση φανερώνει κάτι βέβαιο, πραγματικό.
οριστική ενεστώτα οριστική μέλλοντα
α.ε. ν.ε. α.ε. ν.ε.
τοξεύ-ω
τοξεύ-εις
τοξεύ-ει
τοξεύ-ομεν
τοξεύ-ετε
τοξεύ-ουσι(ν)
τοξεύω
τοξεύεις
τοξεύει
τοξεύουμε
τοξεύετε
τοξεύουν
τοξεύ-σ-ω
τοξεύ-σ-εις
τοξεύ-σ-ει
τοξεύ-σ-ομεν
τοξεύ-σ-ετε
τοξεύ-σ-ουσι(ν)
θα τοξεύσω
θα τοξεύσεις
θα τοξεύσει
θα τοξεύσουμε
θα τοξεύσετε
θα τοξεύσουν
Ο μέλλοντας έχει τις ίδιες καταλήξεις με τον ενεστώτα, μόνο που προστίθεται ένα -σ- (ο χρονικός χαρακτήρας)
πριν από τις καταλήξεις.
4. Εντοπίστε τις διαφορές αρχαίας και νέας ελληνικής
Δείτε τις ομοιότητες..
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
τοξεύομεν τοξεύουμε
τοξεύουσι(ν) τοξεύουν
5. Οριστική μέλλοντα ενεργητικής φωνής αφωνόληκτων
βαρύτονων ρημάτων.
(http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2340/Grammatiki-Archaias-Ellinikis_Gymnasiou-Lykeiou_html-apli/index_01_01.html)
• Τα αφωνόληκτα ρήματα τα οποία έχουν χαρακτήρα άφωνο σύμφωνο, δηλαδή
ουρανικό, χειλικό ή οδοντικό, σχηματίζουν την οριστική του μέλλοντα όπως τα
φωνηεντόληκτα, με τη διαφορά ότι από τη συγχώνευση του χαρακτήρα των ρημάτων
αυτών με τον χρονικό χαρακτήρα -σ- προκύπτουν τα ακόλουθα:
• Χειλικός χαρακτήρας π, β, φ (πτ) + σ → ψ
τρέπ-ω → τρέπ + σ-ω → τρέψω
βλάπτω (θ. βλαβ-) → βλάβ + σ-ω → βλάψω
• Ουρανικός χαρακτήρας κ, γ, χ (ττ, σσ) + σ → ξ
λέγ-ω → λέγ + σ-ω → λέξω
τάττω (θ. ταγ-) → τάγ + σ-ω → τάξω
• Οδοντικός χαρακτήρας τ, δ, θ (ζ) + σ → αποβάλλεται ο οδοντικός χαρακτήρας και μένει το -
σ-
πείθ-ω → πείθ + σ-ω → πείσω
ψεύδω → ψεύδ + σ-ω → ψεύσω
6. 1.Να συμπληρώσετε τον σωστό τύπο του
ρήματος εἰμί στις παρακάτω φράσεις:
α.Ἐγώ ____________ ἡ ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος.
β.Ἡμεῖς ____________ προγόνων ἀγαθῶν.
γ.Ὑμεῖς ____________ σύμμαχοι.
δ.῾Η πόλις ἡμῶν ἀρχαιοτάτη ____________.
ε. Οἱ ἄνθρωποι θνητοί ____________.
α. Ἡμεῖς ἀριστεύσομεν. ___________________
β. Οἱ ἄνθρωποι τοὺς θεοὺς ἱκετεύσουσιν. ___________________
γ. Οἱ πολέμιοι ἐνεδρεύσουσιν. ___________________
δ. Ὑμεῖς τοξεύσετε ταύρους ἀγρίους. ___________________
ε. Ὁ ἁλιεὺς ἰχθῦς ἁλιεύσει. ___________________
Να μεταφέρετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων από
τον μέλλοντα στον ενεστώτα:
7. Α′ Β′
1. Αἱ κόραι δίκαιαι α. ἐσμέν
2. Ἡ γῆ παμφορωτάτη β. ἐστέ
3. Ἡμεῖς Ἕλληνες γ. εἰμί
4. Ὑμεῖς γεωργοί δ. ἐστίν
5. Ἐγὼ διδάσκαλος τῆς
τάξεως
ε. εἰσίν
Να αντιστοιχίσετε τις φράσεις των δύο στηλών
8. ΄Ασκηση
1.Να μεταφέρετε τους ρηματικούς τύπους στο ίδιο πρόσωπο του άλλου αριθμού:
λέγουσι ____________
παρέχεις ___________
βλαστάνει _____________
ἔχετε _________
φονεύει _________________
κρούσομεν __________________
λούετε ______________
παύσουσιν ________________
λύεις ___________
ἱκετεύσετε _____________
ἱδρύομεν ________________
ἀριστεύσει ______________