2. Модерн урлаг хэмээх нэр томъёо урлагийн
түүхэнд 19-р зуунд гарч ирсэн. Энэ нь шинэ түүх
эхэлсэхтэй холбоотой бөгөөд модерин урлагийн
эхлэлийн талаар Америкийн урлаг судлөөчид
модерн урлагийг 19-р зууны эхэн үе буюу
классицизмын үеэс эхэлсэн гэж үздэг бол,
Европын урлаг судлаачид модерн урлагийг
импрессионизмаас эхэлсэн гэж үздэг байна. Энэ
хоёр үзэл өөр өөрсдийн үндэслэлтэй юм
Классицизм эхэлсэн гол хүч нь Францын
хөрөнгөтний хувьсгал байсан юм.Францын
хөрөнгөтний хувьсгал Европын нийгмийг
донсологосон үйл явдал болсон нь урлагт ч мөн
тугалаа олсон.Дэлхийн урлагийн түүхэнд 19-р
3. Классицизм эхэлсэн гол хүч нь Францын
хөрөнгөтний хувьсгал байсан юм.Францын
хөрөнгөтний хувьсгал Европын нийгмийг
донсологосон үйл явдал болсон нь урлагт ч мөн
тугалаа олсон.Дэлхийн урлагийн түүхэнд 19-р
зууны 70-аад оны үед гарсан “импрессионизм”
урсгалаас эхлээд дэлхийн хоёрдугаар дайн
хүртлэх бүтээлүүдийг ерөнхийдөн “модерн
урлаг” хэмээн үздэг.
4. Постмодернизм буюу орчин үеийн урлаг нь
маш өргөн цар хүрээтэй нэр томъёолол юм.
Постмодернизмд шүүмжлэлийн онол,
философи, архитектур, уран зураг, уран зохиол
мөн соёл зэрэг энэ бүгд тодорхойлогдоно.
Ихэнх эрдэмтэд Модернизмыг 19 р зууны сүүлч
үеэс Өрнөдөд илүү давамгайлж 20р зууны дунд
үе хүртэл өрнөсөн гэж үздэг.
Постмодернизм дэлхийн хоёрдугаар дайны
дараа модернизм алдаа дутагдалыг олж
харснаар залруулах байдлаар гарч ирсэн байх
талтай.
5. 1940 оны эхээр үүссэн байж болох явдалыг
Аргентины зохиолч, шүүмжлэгч Хорхе Луис
Борхес ийн ажилаас мэдэж болно.
Хэдий тийм боловч өнөө үед ихэнх эрдэмтэд
Постмодернизмийг модернизмтэй уралдан
1950 оны сүүлч үеэс гарч 1960 аад он гэхэд аль
хэдийнээ нөлөөтэй болсон. Энэ үеэс уран зураг,
уран зохиол, кино, дуу хөгжим, жүжиг,
архитектур болон философид ноёрхолоо
тогтоосон байсан.
6. 1990 оны сүүлчээс ихэнх урлагт өргөн дэлгэрч
чадсан байсан Постмодернизм төгсгөл болсон.
Постмодерн арт нь модернизмын үеийн
онолыг няцаан үзэл бодлоороо зөрчилдөөнтэй
байснаараа бий болон гарч ирсэн.
Энэхүү орчин үеийн урлаг дотроо дөрвөн гол
чиг урсгал байдаг:
•Intermedia
•Installation art
•Conceptual art
•Multimedia
•Readymade
7. Энэ чигүүд нь Постмодерний онолыг давхар
авч явдаг ба үүнээс гадна Bricolage, Collage,
Appropration, Performance art нэр орно.
8. Постмодернизм: Гоозүйн хатуу хэм хэмжээг
эрс үгүйсгэж гоозүйн релетивизмд үндэслэн
эклектикийн гоо зүйг төгс загвар болгон
ашигладаг урлаг ,утга зохиол,философи,соёл
судлалын урсгал юм.
15. Хамгийн анх онол нь 1870 онд хэрэглэгдэж эхэлсэн
Жишээлбэл: Lohn Watkins Champman Францын
Импрессионизммйн дараа Постмодерн хэв
маягийн зураг зурж байсан. Тэрээр өөрийн бичсэн
‘The Hibbert Journal’ ниййтлэлдээ /философын
үзэлийн талаархи ном/ Постмодернизмийн учир
шалтгаан бол Модернизмийн хоёрдсон бодлуудаас
холдох юм.
Энэ онолыг нь сүүлд B. I. Bell 1926 онд
"Postmodernism & other Ess." даа ашигласан.1921
болон 1925 онд аль хэдийнээ уран зураг болон
хөгжмийн урлагт гарсан байсан.
16. Постмодернизмийн уран барилгад тэргvvлэх
чиглэл гэж vгvй болсон ч шинэ урсгал, чиглэлvvд
хуучин хэв маягтай өрсөлдөж байв. Хамгийн
тvгээмэл хэлбэр болох “шилэн параллелепепид”-
ийг амжилттай хөгжvvлсэн уран бvтээлч бол
Герман, Америкийн уран барилгач Людвиг Мис
ван дер Роэ юм. Тvvний 30-40 давхар бvхий орон
сууцны болон албан байгууллагын зориулалттай
барилгуудын ган хvрээтэй шилэн хананууд
тулгуурын vvрэг гvйцэтгэдэггvй.
18. Барилгын гадаргуудаас гадагш ямар нэгэн хэсэг
товойн гардаггvйгээс хайрцаг мэт харагддагч
шилэн бvрхvvл дээр ойр орчмын бvхий л өнгө дvрс,
гэрэл сvvдэр тусч барилгыг давтагдашгvй гоёлоор
чимдэг байна.
Австралийн Сидней хотноо Бенелонг-Пойнт
хошуун дээр далавчаа дэлгэн хөвөх хун шувуу мэт
цасан цагаан барилга боссон нь гvн цэнхэр далайн
дэвсгэр дээр өнгө болон хэлбэрээрээ төгс зохицон
vзэсгэлэнтэй харагддаг. 1954 онд Сидней хотын
захиргаа Дуурийн театрын барилгыг бvтээх
уралдаан зарлаж 200 гаруй төсөл хvлээн авснаас
Данийн уран барилгач Йорн Утсоны төсөл
шалгарчээ
19. Далбаагаа дэрвэлзvvлэн хөвөх олон тооны
гоёмсог завинаас санаагаа авсан, маш их хvч
хөрөнгө шаардсан уг ордон ХХ зууны уран
барилгын гайхамшгуудын нэг бөгөөд дуурийн,
концертын, киноны зэрэг асар том
багтаамжтай 6 танхим, 2 том зоогийн газар
зэргээс бvрддэг нь олон хvний амралтыг ая
тухтай өнгөрөөх соёл урлагийн цогц бvтээл
болсон юм.
20. Архитектурт Постмодернизмийн эхлэл суурь нь
Модерн үеийн Walter Gropuis, Le Courbusier болон
Philip Johnson нар тавьсан. Энэ үеийн барилга
Michael Graves ын төслүүд нь маш цэвэр нямбай
илүү дутуу юмгүй төгс байдаг.
Харин уран зохиолд анх Америкд гарч ирсэн нь
1972 оны David Antin8 Charles Olson, John Cage
нарын хамтарсан ‘Journal of Postmodern literatur
and Culture’ юм. Тэд бүгд Black Mountain College-ын
багш нар юм.
