ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

хайлтын систем, хайлтын үр дүнд олсон мэдээллээр

•
•
T
Teacher's E-content
1 of 17
Хайлтын систем, хайлтын үр дүнд олсон мэдээллээр материал бэлтгэх By B.Batdulam ©2012 MONGOLIAN STATE UNIVESITY Of EDUCATION
• Интернэтэд асар их мэдээлэл байдаг. Гэхдээ эдгээр мэдээлэл нь зөвхөн нэг компьютерт хадгалагдаж байгаа зүйл биш, харин дэлхийн өнцөг булан бүрт вэб сервер компьютерүүдэд агуулагдаж байгаа юм.
• Ийм учраас интернэтээс хүсч буй мэдээлэлээ хайх бол дэлхийн өнцөг булан бүрт байгаа вэб серверүүдэд нэвтрэн орж мэдээллийг чинь хайж өгөх хэрэгсэл хэрэгтэй болно гэсэн үг юм.
• Ийм хэрэгслийг Search Engine гэж нэрлэдэг. Мэдээлэл хайх арга нь Yahoo- д сэдвийн төрлөөр, Google-д түлхүүр үгээр хайх боломжтой байдаг.
Өргөн хэрэглэгддэг хайлтын системүүд • Yahoo - вэб хуудсуудыг ангилан ялгаж дэд бvлгvvд vvсгэсэн тул сэдвээр нь хөөж мэдээлэлийг хайхад амар. Гэхдээ хайлт төдийлөн хангалттай их мэдээлэл өгч чаддаггүй тал бий. • Altavista - хамгийн өргөн хvрээтэй хайлтын систем, харамсалтай нь зарим тохиолдолд хэтэрхий олон vр дvн гаргаж ирдэг. • Google - элдэв график реклам багатай, хэрэглэхэд хялбар байдаг. • Монгол хайлтын системvvд: •
• www.mobinet.mn - Мобикомын вэбийн сан • www.mol.mn - МонголиаОнлайн хуудасны вэб хайлт • www.mongolsearch.com - шинэ хийгдэж буй вэбийн сан • бусад вэб хайлтын системvvд
Хайлт хийхэд анхаарах зүйлс: • Хайлтын системvvд нь бvхэл Интернэт дотор хайдаггvй зөвхөн тэнд нь бvртгvvлсэн вэбvvдээс л хайлт хийдэг. • Хайлтаа хийхдээ тухайн сэдэвтээ хамаарах аль болох олон тvлхvvр vгийг эхний ээлжинд оруулж , олдохгvй бол тvлхvvр vгээ цөөлж хайх нь зүйтэй байдаг. • Ганц хоѐрхон нэлээд тvгээмэл хэрэглэгддэг vгээр эхлээд хайвал vзээд баршгvй их хуудас олдож, та тэр болгоныг хvссэн сэдэвтээ хамаатай эсэхийг vзэх гэж хамаг цагаа vрэх хэрэг гарна.
• Крилл vсэг компьютерын ертөнцөд тогтсон шийдвэргvй тул крилл vсэгээр vг бичиж хайх нь төдийлөн оновчтой сонголт биш. Жич: Гэхдээ 2004 онд Google хайлтын систем Монгол тайлбартай болсон.
Мэдээлэл хайхдаа: • 1. Тусгай түлхүүр тэмдэгтүүдийг ашиглах. Үүнд хэд хэдэн тэмдэгт бий. • “+” тэмдэг, үүнийг ашигласнаар заавал байх ѐстой утгыг агуулна. Жишээ нь “Harry Potter +3” гэж бичвэл гуравдугаар ангийг нь хайна. • “-“ тэмдэг дээрх нэмэх тэмдгийн эсрэг утгатай ба энэ үг байх ѐсгүй гэсэн утгыг агуулна. • “~” тэмдэг, үүнийг ашиглан ижил утгатай үгнүүдээр нь хайна. Та ямар нэгэн юм хайхыг хүссэн боловч тэр үгнийхээ утгыг нь мэдэхгүй байгаа үед илүү тохиромжтой.
• “ОR” тэмдэг, үүнийг Boolean төрлийн үйлдэл гэдэг. • Ихэнх тохиолдолд I гэж бичдэг. Амьдрал дээр "бол", "эсвэл" гэсэн утгатай. Жишээ нь Лондон юм уу Парис хотод амралтын газар хайж байгаа бол "vacation London OR Paris" гэж хайх хэрэгтэй. • Тооны интервал оруулах: Та ямар нэгэн тооны заагаар хайх боломжтой. Бичихдээ дээд доод хязгаарын дунд 2 цэгтэйгээр бичих хэрэгтэй. Жишээ нь "XBOX 360 $250..$300" гэж хайвал танд 250-300 долларын үнэтэй ХВОХ олдох болно.
• 2. Тусгай үгнүүд ашиглах • "INTITLE" Энэ бол маш чухал түлхүүр үг. Тухайн хуудасны нэршил буюу title-д байх үгээр хайдаг. Хамгийн түгээмэл ашиглагддаг. • Та уг түлхүүр үгийг ашигласнаар ямар нэгэн файлыг шууд татахаар олж авч чадна. Жишээлбэл ямар нэгэн дууг шууд татахаар хайя гэвэл "?intitle:index.of? mp3 (хамтлаг болон дууны нэр)" гэж хайвал та хүссэн дуугаа хайж олох боломжтой.
• Жишээ нь: MC Sniper хамтлагын "Gloomy Sunday" хэмээх дууг хайх хэрэг гарвал "?intitle:index.of? mp3 MC Sniper Gloomy Sunday гэж бичээд л хүссэн үедээ шууд татахаар олж авч болно. • • "INURL" URL буюу тухайн хуудас байрлаж буй интернет хаягыг нь тодорхойлж өгөх. Жишээ нь "inurl:andromeda" гэвэл url-д нь andromeda гэсэн үг орсон бүх сайтыг олно.
• Define: гэсэн комманд нь тухайн үгний олон хэл дээрх тодорхойлолт буюу тайлбарыг гаргаж ирнэ. Үүнийг словарь болон шинжлэх ухааны тайлбар толь ашиглалгүйгээр тухайн үгний олон хэлний тайлбарыг олоход ашиглана. • Жишээлбэл: Define:USA товчилсон үгний Англи, Испани, Итали, Португали гэх мэт олон хэлээрх тодорхойлолтыг үзэж болно.
• Filetype: Энэхүү командыг өөрийн хүссэн өргөтгөлтөй файл, баримт хайхад хэрэглэнэ. Өргөн хэрэглэдэг MS Office-ийн Word ".doc", Excel ".xls" Powerpoint ".ppt" өргөтгөл, Adobe Acrobat Reader ".pdf гэх мэт төрөл бүрийн файлыг хайж болох юм. • Жишээлбэл: дипломын ажил filetype:doc гээд бичихэд төрөл бүрийн сэдвээр MS Word дээр хийгдсэн дипломын ажлууд гарч ирнэ.
• Site: комманд нь хайлтаа ямар өргөтгөлтэй сайтуудаас хайхыг тодорхойлно. Монголын сайт ".mn", боловсролын сайтуудаас хайх ".edu.mn", ".edu" гэх мэтээр хайх бөгөөд хайлтынхаа хүрээг хумьж оновчтой хайлт хийхэд тусална. • Жишээлбэл: American college site:edu Хайлтын үр дүнд зөвхөн АНУ-ын боловсролын ".edu" өргөтгөлтэй коллежийн сайтуудыг харуулна.
• In коммандын тусламжтай өөр нэгж хэмжээсүүдийг хооронд нь шилжүүлэн гаргаж болдог. Жишээлбэл: 3 miles in km Милын хэмжээсийг километрт шилжүүлэх. 23 USD in Euros, 130 lbs in kg, 98.6 Fahrenheit in Celsius, 1 year in seconds гэх мэт.
• Хайлтын системийн коммандын талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг http://www.googleguide.com/advanced_op erators.html вэб хуудаснаас авч болно. Дээрх командуудыг зөвхөн Google, Yahoo үйлчилгээгээр хязгаарлахгүйгээр бусад хайлтын системүүдэд ашиглаж болдог. Мөн тооны нэмэх хасахаас эхлээд функцүүд ашиглан тоо бодож болдог.

More Related Content

хайлтын систем, хайлтын үр дүнд олсон мэдээллээр

  • 1. Хайлтын систем, хайлтын үр дүнд олсон мэдээллээр материал бэлтгэх By B.Batdulam ©2012 MONGOLIAN STATE UNIVESITY Of EDUCATION
  • 2. • Интернэтэд асар их мэдээлэл байдаг. Гэхдээ эдгээр мэдээлэл нь зөвхөн нэг компьютерт хадгалагдаж байгаа зүйл биш, харин дэлхийн өнцөг булан бүрт вэб сервер компьютерүүдэд агуулагдаж байгаа юм.
  • 3. • Ийм учраас интернэтээс хүсч буй мэдээлэлээ хайх бол дэлхийн өнцөг булан бүрт байгаа вэб серверүүдэд нэвтрэн орж мэдээллийг чинь хайж өгөх хэрэгсэл хэрэгтэй болно гэсэн үг юм.
  • 4. • Ийм хэрэгслийг Search Engine гэж нэрлэдэг. Мэдээлэл хайх арга нь Yahoo- д сэдвийн төрлөөр, Google-д түлхүүр үгээр хайх боломжтой байдаг.
  • 5. Өргөн хэрэглэгддэг хайлтын системүүд • Yahoo - вэб хуудсуудыг ангилан ялгаж дэд бvлгvvд vvсгэсэн тул сэдвээр нь хөөж мэдээлэлийг хайхад амар. Гэхдээ хайлт төдийлөн хангалттай их мэдээлэл өгч чаддаггүй тал бий. • Altavista - хамгийн өргөн хvрээтэй хайлтын систем, харамсалтай нь зарим тохиолдолд хэтэрхий олон vр дvн гаргаж ирдэг. • Google - элдэв график реклам багатай, хэрэглэхэд хялбар байдаг. • Монгол хайлтын системvvд: •
  • 6. • www.mobinet.mn - Мобикомын вэбийн сан • www.mol.mn - МонголиаОнлайн хуудасны вэб хайлт • www.mongolsearch.com - шинэ хийгдэж буй вэбийн сан • бусад вэб хайлтын системvvд
  • 7. Хайлт хийхэд анхаарах зүйлс: • Хайлтын системvvд нь бvхэл Интернэт дотор хайдаггvй зөвхөн тэнд нь бvртгvvлсэн вэбvvдээс л хайлт хийдэг. • Хайлтаа хийхдээ тухайн сэдэвтээ хамаарах аль болох олон тvлхvvр vгийг эхний ээлжинд оруулж , олдохгvй бол тvлхvvр vгээ цөөлж хайх нь зүйтэй байдаг. • Ганц хоѐрхон нэлээд тvгээмэл хэрэглэгддэг vгээр эхлээд хайвал vзээд баршгvй их хуудас олдож, та тэр болгоныг хvссэн сэдэвтээ хамаатай эсэхийг vзэх гэж хамаг цагаа vрэх хэрэг гарна.
  • 8. • Крилл vсэг компьютерын ертөнцөд тогтсон шийдвэргvй тул крилл vсэгээр vг бичиж хайх нь төдийлөн оновчтой сонголт биш. Жич: Гэхдээ 2004 онд Google хайлтын систем Монгол тайлбартай болсон.
  • 9. Мэдээлэл хайхдаа: • 1. Тусгай түлхүүр тэмдэгтүүдийг ашиглах. Үүнд хэд хэдэн тэмдэгт бий. • “+” тэмдэг, үүнийг ашигласнаар заавал байх ѐстой утгыг агуулна. Жишээ нь “Harry Potter +3” гэж бичвэл гуравдугаар ангийг нь хайна. • “-“ тэмдэг дээрх нэмэх тэмдгийн эсрэг утгатай ба энэ үг байх ѐсгүй гэсэн утгыг агуулна. • “~” тэмдэг, үүнийг ашиглан ижил утгатай үгнүүдээр нь хайна. Та ямар нэгэн юм хайхыг хүссэн боловч тэр үгнийхээ утгыг нь мэдэхгүй байгаа үед илүү тохиромжтой.
  • 10. • “ОR” тэмдэг, үүнийг Boolean төрлийн үйлдэл гэдэг. • Ихэнх тохиолдолд I гэж бичдэг. Амьдрал дээр "бол", "эсвэл" гэсэн утгатай. Жишээ нь Лондон юм уу Парис хотод амралтын газар хайж байгаа бол "vacation London OR Paris" гэж хайх хэрэгтэй. • Тооны интервал оруулах: Та ямар нэгэн тооны заагаар хайх боломжтой. Бичихдээ дээд доод хязгаарын дунд 2 цэгтэйгээр бичих хэрэгтэй. Жишээ нь "XBOX 360 $250..$300" гэж хайвал танд 250-300 долларын үнэтэй ХВОХ олдох болно.
  • 11. • 2. Тусгай үгнүүд ашиглах • "INTITLE" Энэ бол маш чухал түлхүүр үг. Тухайн хуудасны нэршил буюу title-д байх үгээр хайдаг. Хамгийн түгээмэл ашиглагддаг. • Та уг түлхүүр үгийг ашигласнаар ямар нэгэн файлыг шууд татахаар олж авч чадна. Жишээлбэл ямар нэгэн дууг шууд татахаар хайя гэвэл "?intitle:index.of? mp3 (хамтлаг болон дууны нэр)" гэж хайвал та хүссэн дуугаа хайж олох боломжтой.
  • 12. • Жишээ нь: MC Sniper хамтлагын "Gloomy Sunday" хэмээх дууг хайх хэрэг гарвал "?intitle:index.of? mp3 MC Sniper Gloomy Sunday гэж бичээд л хүссэн үедээ шууд татахаар олж авч болно. • • "INURL" URL буюу тухайн хуудас байрлаж буй интернет хаягыг нь тодорхойлж өгөх. Жишээ нь "inurl:andromeda" гэвэл url-д нь andromeda гэсэн үг орсон бүх сайтыг олно.
  • 13. • Define: гэсэн комманд нь тухайн үгний олон хэл дээрх тодорхойлолт буюу тайлбарыг гаргаж ирнэ. Үүнийг словарь болон шинжлэх ухааны тайлбар толь ашиглалгүйгээр тухайн үгний олон хэлний тайлбарыг олоход ашиглана. • Жишээлбэл: Define:USA товчилсон үгний Англи, Испани, Итали, Португали гэх мэт олон хэлээрх тодорхойлолтыг үзэж болно.
  • 14. • Filetype: Энэхүү командыг өөрийн хүссэн өргөтгөлтөй файл, баримт хайхад хэрэглэнэ. Өргөн хэрэглэдэг MS Office-ийн Word ".doc", Excel ".xls" Powerpoint ".ppt" өргөтгөл, Adobe Acrobat Reader ".pdf гэх мэт төрөл бүрийн файлыг хайж болох юм. • Жишээлбэл: дипломын ажил filetype:doc гээд бичихэд төрөл бүрийн сэдвээр MS Word дээр хийгдсэн дипломын ажлууд гарч ирнэ.
  • 15. • Site: комманд нь хайлтаа ямар өргөтгөлтэй сайтуудаас хайхыг тодорхойлно. Монголын сайт ".mn", боловсролын сайтуудаас хайх ".edu.mn", ".edu" гэх мэтээр хайх бөгөөд хайлтынхаа хүрээг хумьж оновчтой хайлт хийхэд тусална. • Жишээлбэл: American college site:edu Хайлтын үр дүнд зөвхөн АНУ-ын боловсролын ".edu" өргөтгөлтэй коллежийн сайтуудыг харуулна.
  • 16. • In коммандын тусламжтай өөр нэгж хэмжээсүүдийг хооронд нь шилжүүлэн гаргаж болдог. Жишээлбэл: 3 miles in km Милын хэмжээсийг километрт шилжүүлэх. 23 USD in Euros, 130 lbs in kg, 98.6 Fahrenheit in Celsius, 1 year in seconds гэх мэт.
  • 17. • Хайлтын системийн коммандын талаар дэлгэрэнгүй мэдээллийг http://www.googleguide.com/advanced_op erators.html вэб хуудаснаас авч болно. Дээрх командуудыг зөвхөн Google, Yahoo үйлчилгээгээр хязгаарлахгүйгээр бусад хайлтын системүүдэд ашиглаж болдог. Мөн тооны нэмэх хасахаас эхлээд функцүүд ашиглан тоо бодож болдог.