3. Εκκλησία
Ο Καποδίστριας απευθύνεται στους «αδελφούς του» Έλληνες, ως σε
παιδιά της «Αγίας μας Μητέρας Εκκλησίας». Τους συνιστά να
αγαπούν μόνο το καλό και να μην κοιτάζουν μόνο το προσωπικό
συμφέρον. Τους λέει να βελτιώσουν τη ζωή τους και να ετοιμασθούν
για τα μεγάλα πλεονεκτήματα που προσφέρει ένας ηθικός και
χριστιανικός πολιτισμός. Κατά την άποψή του, το τεράστιο κύρος της
Εκκλησίας ενισχυμένο με την κατάρτιση και το ήθος των κληρικών
της θα αποτελεί την εγγύηση της συνέχειας του Έθνους. Έτσι έβλεπε
ο κυβερνήτης την Ελλάδα μέσα από την παράδοση και την
κληρονομιά της. Και παρακάτω γράφει πως το Έθνος οφείλει
ολοκληρωτική αφοσίωση στην Εκκλησία γιατί έτσι θα προοδεύσει. Ο
Καποδίστριας θεωρούσε ότι οι Έλληνες έχουν μεγάλες ικανότητες
στο εμπόριο και τους συμβούλευσε να αναπτυχθεί σε κάθε μικρή
κοινότητα μια μαγιά από χρήματα και να επιλεγούν άνθρωποι με
ευαισθησίες, με ήθος κι ικανότητες για να διαχειριστούν την
περιουσία αυτή και να την αυξήσουν.
4. Δημόσια Διοίκηση
• Στην Δημόσια Διοίκηση ο Ιωάννης Καποδίστριας:
• Φρόντισε να έχουν τα Υπουργεία το απολύτως αναγκαίο προσωπικό.
• Ίδρυσε Γνωμοδοτικό Σώμα ονόματι Πανελλήνιο, το οποίο απαρτιζόταν από 27 άτομα
και το οποίο διαιρέθηκε σε τρία τμήματα: το πρώτο είχε αντικείμενο «την
Οικονομίαν», το δεύτερο «τη Διοίκηση των Εσωτερικών καθ΄ όλους αυτών τους
κλάδους», και το τρίτο «την ωπλισμένη δύναμιν ξηράς και θαλάσσης».
• Ανέλαβε τη Νομοθετική εξουσία με τη σύμπραξη του Πανελληνίου.
• Προχωρώντας στην ίδρυση του Κράτους ίδρυσε ακόμη έξι Υπουργεία:
α) Εσωτερικών, β) Εξωτερικών και Εμπορικού Ναυτικού, γ) Οικονομίας και
Εμπορίου, δ) Δικαιοσύνης, ε) Δημοσίου Παιδείας και των Εκκλησιαστικών
πραγμάτων και στ) Στρατιωτικών και του Πολεμικού Ναυτικού φροντιστηρίου.
• Ίδρυσε τον οργανισμό του Λογιστικού και Ελεγκτικού Συμβουλίου
5. • Προχώρησε σε διοικητική διαίρεση της χώρας σε 13 τμήματα (7 τμήματα στην
Πελοπόννησο και 6 τμήματα τα νησιά) φροντίζοντας για την αναδιοργάνωση της
επαρχιακής Διοίκησης και διορίζοντας εκτάκτους επιτρόπους, προσωρινούς
διοικητές, αστυνόμους,λιμενάρχες και υγειονόμους.
• Απένειμε το δικαίωμα του εκλέγειν σε όλους όσους είχαν συμπληρώσει το 25ο έτος
της ηλικίας τους και φορολογούνταν. Εκλέξιμοι ορίσθηκαν όλοι όσοι είχαν
συμπληρώσει το 35ο έτος της ηλικίας τους.
• Ίδρυσε τον Οργανισμό της Εμπορικής Ναυτιλίας και έθεσε σε λειτουργία Υγειονομεία,
Λιμεναρχεία και Τελωνεία. Όρισε καθήκοντα λιμεναρχών και υγειονόμων και ρύθμισε
τα περί διαμονητηρίων και διαβατηρίων για την παραμονή των αλλοδαπών στην
εδαφική επικράτεια της Ελλάδας.
• Στις 24 Σεπτεμβρίου 1828 συστήθηκε το πρώτο Ταχυδρομείο της Χώρας, εκδόθηκε
ψήφισμα περί ταχυδρομικής συγκοινωνίας, ενώ αργότερα εκδόθηκε ο ταχυδρομικός
κανονισμός. Ιδρύθηκε μία κεντρική διεύθυνση στο Ναύπλιο με έντεκα γραφεία.
• Πρότεινε την ψήφιση αυστηρής νομοθεσίας για τη διαφύλαξη των αρχαιοτήτων.
• Καθιέρωσε αμοιβή για όσους θα παρέδιδαν αρχαιότητες που ανακάλυπταν κατά τη
διάρκεια των εκσκαφών σε χωράφια και κτήματα.
6. Ο Ι. Καποδίστριας εργάστηκε για την οικονομική ανόρθωση του κράτους
ιδρύοντας στις 2 Φεβρουάριου 1828 την Εθνική Χρηματιστική Τράπεζα,
το πρώτο πιστωτικό ίδρυμα της χώρας. Τα αποτελέσματα της κίνησης
αυτής ήταν άμεσα : Η κινητοποίηση των κεφαλαίων του εσωτερικού
δίνοντας τόκο 8%, η πάταξη της τοκογλυφίας «Ευθύς εκ τούτου εξέλειπεν η
τοκογλυφία, η σήμερον προς 12, 20 και 25 τοις εκατόν δανείζουσα επί
ενεχύροις, και διαφθείρουσα τον τόπον» καθώς και η προσέλκυση
κεφαλαίων από Ελληνες του εξωτερικού και ξένους, ανάμεσα στους
οποίους ήταν ο ίδιος ο Καποδίστριας, ο οποίος προσέφερε 25.000 τάλληρα.
Προκειμένου να βρεί πόρους δεν δίστασε να υποθηκεύσει υπέρ της
Τράπεζας εθνικά κτήματα, όπως ο αμπελώνας της Κορίνθου, ο αμπελώνας
της Βοστίτσης, ο ελαιώνας των Σαλώνων και η Σμύριδα και η Αλυκή της
Νάξου.Το μέτρο αυτό ενίσχυσε τη χρηματιστική πίστη της Ελλάδο στο
εξωτερικό.
Λίγες ημέρες μετά την άφιξη του Όθωνα, εκδόθηκε Διάταγμα με το οποίο
σταματούσε η κοπή των νομισμάτων με αποτέλεσμα την 1 Φεβρουαρίου
1833 το Νομισματοκοπείο της Αίγινας να σταματήσει τις εργασίες του. Το
νομισματοκοπείο έκλεισε και ο Όθωνας έκοψε τα νομίσματα του Κράτους
στη Βαυαρία, καταργώντας το Φοίνικα ως εθνικό έμβλημα και
αντικαθιστώντας τον με ρόμβους των Βίττελσβαχ. «...Εκρίναμεν αναγκαίον
να αποφασίσωμεν να παύση παρευθύς η κατά τους μέχρι τούδε τύπους
εκτύπωσις Ελληνικών νομισμάτων.
Οικονομία
7. • Επιπρόσθετα, ο Καποδίστριας στις 28 Ιουλίου 1828, ίδρυσε στην
Αίγινα το Εθνικό Νομισματοκοπείο. Την 1η Οκτωβρίου του 1829
κυκλοφόρησε το πρώτο Ελληνικό νόμισμα ονόματι «αργυρός
φοίνικας». Μέσα σε ένα μήνα σχεδόν από τον ερχομό του, ο Ι.
Καποδίστριας έθεσε με διάταγμα τέρμα στην απαράδεκτη ποικιλία
νομισμάτων που κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα. Καταλάβαινε ότι,
για να μπει κάποια τάξη στην οικονομία, έπρεπε να
αντικατασταθούν τα τούρκικα νομίσματα, γιατί με τις συνεχείς
υποτιμήσεις τους υπονόμευαν κάθε οικονομική συναλλαγή, ιδιωτική
η κρατική. Αισθανόταν, άλλωστε, πως τα νομίσματα ήταν και θέμα
Εθνικής αξιοπρέπειας, επειδή με αυτά θα εκφραζόταν η ανεξάρτητη
υπόσταση του Ελληνικού Κράτους. Το πρώτο νόμισμα της
νεώτερης Ελλάδος, στην μπροστινή του όψη, έφερε τον
αναγεννώμενο από τη στάχτη Φοίνικα, που ατένιζε τον Σταυρό,
περιβαλλόμενο από τις ακτίνες του Αγίου Πνεύματος.
8. Εξωτερική Πολιτική
• Όταν ο Καποδίστριας ηγήθηκε της Κυβερνήσεως, η Ελληνική
επικράτεια αποτελείτο από το Ναύπλιο, μερικές πόλεις της Ανατολικής
Πελοποννήσου, την περιοχή του Ισθμού και των Μεγάρων μέχρι την
Ελευσίνα, τη Μάνη καθώς και μια μικρή έκταση της Δυτικής Ελλάδος τα
νησιά του Αργοσαρωνικού.
• Ο Καποδίστριας χειριζόταν ο ίδιος την εξωτερική Πολιτική του κράτους και
με τη διορατικότητα, την ευφυία και το διπλωματικό του κύρος πέτυχε να
επαναφέρει το Ελληνικό ζήτημα στην επικαιρότητα και να επηρεάσει την
ευρωπαϊκή πολιτική υπέρ της Ελλάδος ώστε να πετύχει την αυτονομία του
Ελληνικού κράτους.
• Ενήργησε με ταχύτητα και καταλήφθηκε η Στερεά Ελλάδα για να υπάρχει
τετελεσμένο γεγονός κατά την ώρα των διπλωματικών συζητήσεων στα
Ευρωπαϊκά συνέδρια. Ετσι παραχωρήθηκε στην Ελλάδα ολόκληρη η
Στερεά Ελλάδα με το πρωτόκολλο του Μαρτίου του 1829 και με αυτόν τον
τρόπο εξασφαλίσθηκε μια ευρεία εδαφική περιοχή ώστε το νέο κράτος να
είναι βιώσιμο.
9. • Τέλος, ο Καποδίστριας με το πρωτόκολλο του Λονδίνου στις 14/26
Σεπτεμβρίου του 1831 παρέδωσε το πρώτο ανεξάρτητο κράτος της
Βαλκανικής με βόρεια συνοριακή γραμμή τους κόλπους Βόλου και
Άρτας. Δυστυχώς όμως δεν πρόφτασε να μάθει το αισιόδοξο αποτέλεσμα
γιατί η είδηση έφτασε στην Ελλάδα μετά τη δολοφονία του.
• Ο Καποδίστριας τον Απρίλιο του 1828 υπέβαλε στον Τσάρο Νικόλαο σχέδιό
του, το οποίο προέβλεπε την αναδιοργάνωση των κρατών της Βαλκανικής
σε Ομοσπονδία πέντε επαρχιών (Ελλάδος, Ηπείρου, Μακεδονίας,
Σερβίας και Δακίας) με ελεύθερη πόλη την Κωνσταντινούπολη. Το σχέδιό
του απορρίφθηκε με τη συνθήκη της Αδριανουπόλεως (14.9.1829).
• Από την άλλη κατόρθωσε να αποχωρήσει ο Ιμπραήμ το ταχύτερο δυνατό
από την Πελλοπόνησσο και δεν έδωσε την ευκαιρία σε Γαλλία, Αγγλία και
Ρωσία να μετατρέψουν την Ελλάδα σε πεδίο συγκρούσεων των
συμφερόντων τους, αλλά να επιτευχθεί μία ισορροπία μεταξύ τους. Κάθε
στρατιωτική επιχείριση πραγματοποιήθηκε κατόπιν συμφωνίας και των
Τριών δυνάμεων, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να μη γίνει πεδίο συγκρούσεως
τους και καμία πολεμική επιχείρηση να μην εξελιχθεί σε ξενική κατοχή.
10. Στρατός
• Ο Καποδίστριας φρόντισε να εξασφαλίσει τη γενική διεύθυνση του πολέμου
μέσω μιας κεντρικής ηγεσίας η οποία καθόρισε τους αντικειμενικούς
σκοπούς του πολέμου, τις απαραίτητες στρατιωτικές επιχειρήσεις, την
αξιολόγηση των συμβουλών των ξένων όσον αφορά τις πολεμικές
επιχειρήσεις, είχε την υπεύθυνη παρακολούθηση των πολεμικών
επιχειρήσεων που ήταν υπό εξέλιξη, φρόντισε για την σωστή κατανομή των
υπαρχόντων στρατιωτικών μέσων για τις πολεμικές επιχειρήσεις.
• Ιδρυσε το Γενικό Φροντιστήριο στο οποίο του ανατέθηκαν συν τω χρόνω
καθήκοντα Γενικού Στρατηγείου και εξέδωσε ψήφισμα για τον κανονισμό της
στρατολογίας.
• Ο Καποδίστριας οργάνωσε και τον άτακτο και τον τακτικό στρατό:
Ο άτακτος στρατός οργανώθηκε με το να καθοριστεί η χιλιαρχία ως
ανώτερη και βασική μονάδα η οποία περιλάμβανε δύο πεντακοσιαρχίες.
Ο τακτικός στρατός αποτελείτο από δύο μονάδες ιππικού τακτικού και
ελαφρού από 100 άνδρες το πρώτο και 150 το δεύτερο και ενός τάγματος
πυροβολικού.
11. Ναυτιλία
• Οι προστάτριες Δυνάμεις μάλιστα προσφέρθηκαν να επιτρέψουν στα
ελληνικά πλοία να υψώνουν τις δικές τους σημαίες ώστε να πλέουν με
αγγλικά, γαλλικά και ρώσικα διαβατήρια σε όλα τα λιμάνια. Επέβαλε τότε
στα Ελληνικά πλοία την Ελληνική σημαία και μ' αυτήν έπλεαν και
εμπορεύονταν πλέον σε όλα τα λιμάνια.
• Επιπλέον δόθηκαν χρήματα για την επισκευή πλοίων, για ναυπήγηση ή
αγορά καινούριων και ιδρύθηκαν ναυπηγεία στον Πόρο και στο Ναύπλιο.
• Ακόμη λήφθησαν ειδικά μέτρα για την Ύδρα και τις Σπέτσες δίδοντας
φορολογική ατέλεια για τα λιμάνια τους.
• Στη Γενική Εφημερίδα της Ελλάδος άρχισε να δημοσιεύεται από τον
Δεκέμβριο 1829 η κίνηση των λιμένων της χώρας. Από τις δημοσιεύσεις
αυτές φαίνεται η πολύ μεγάλη ανάπτυξη της ναυτιλίας και η σημαντική
ναυτική και εμπορική δραστηριότητα του νέου Κράτους κατά τα έτη 1830-
1831.Τα εμπορεύματα, εξάλλου, που διακινούνται από τα λιμάνια είναι,
όπως αναφέρονται: ξυλεία, ζώα, οίνος, έλαιον, πορτοκάλια, βάμβαξ, κριθή,
κάστανα, σταφίδες, ελαίαι, λεμόνια, όσπρια, κίτρα, δέρματα, αραβόσιτος,
μέλι, τυρός, όρυζα, κρόμμυα, βούτυρον, σίτος, σάπον, βελανίδια.
