หัวใจและระบบลือด
- 1. เข้าสู่บทเรียน ออก บทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต
- 2. บทนำ การหมุนเวียนของเลือด ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง ส่วนประกอบและหน้าที่ของเลือด บทเรียน เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) ออก
- 3. 1. อธิบายความหมายและเขียนภาพโครงสร้างของระบบ หมุนเวียนเลือดได้ 2. อธิบายส่วนประกอบตลอดจนหน้าที่ของเลือดได้ 3. ระบุและอธิบายหน้าที่ของอวัยวะที่เป็นส่วนประกอบต่างของระบบหมุนเวียนเลือดได้ 4. ตระหนักถึงความสำคัญของความดันเลือดในร่างกาย ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง ออก บทเรียน เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System )
- 4. ระบบหมุนวียนโลหิต เป็นระบบที่นำสารต่าง ๆ ไปยังเซลล์ทั่วร่างกาย เช่น สารอาหาร แก๊สต่าง ๆ เกลือแร่ ฮอร์โมน และรับของเสียส่งออกนอกร่างกายโดยลำเลียงไปตามเส้นเลือด บทเรียน บทนำ ออก เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System )
- 5. เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก ส่วนประกอบและหน้าที่ของเลือด
- 6. ส่วนที่เป็นของเหลว 55 % ส่วนที่เป็นของแข็ง 45 % เรียกว่า พลาสมา หรือน้ำเลือด ประกอบด้วย น้ำ 91 % สารต่าง ๆ เอนไซม์ ฮอร์โมน แก๊ส ของเสีย ได้แก่ ยูเรีย CO 2 เม็ดเลือดแดง ( Red blood cell ) เม็ดเลือดขาว ( White blood cell ) เกล็ดเลือด ( Platelet) ส่วนประกอบของเลือด เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 7. เป็นสารประกอบโปรตีน ลักษณะค่อนข้างกลม มีสีแดง ตรงกลางเว้า เมื่อโตเต็มที่ ไม่มีนิวเคลียส มีสารสีแดง เรียกว่า ฮีโมโกลบิน มีธาตุเหล็กเป็นองค์ประกอบ มีอายุ 110 - 120 วัน สร้างที่ ไขกระดูก ทำลายที่ ตับ ในเด็กสร้างที่ ตับ ม้าม และไขกระดูก หน้าที่ ของเซลล์เม็ดเลือดแดง ลำเลียง O 2 เซลล์ ลำเลียง CO 2 ปอด 1 mm 3 มีเซลล์เม็ดเลือดแดงประมาณ 5 ล้านเม็ด รูป เซลล์เม็ดเลือดแดง ที่มา http://www.med.cmu.ac.th/dept/vascular/human/lesson/lesson 2. php เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก ฮีโมโกลบิน + O 2 ออกซีฮีโมโกลบิน ( Oxyhemoglobin) เซลล์เม็ดเลือดแดง ( Red blood cell )
- 8. ลักษณะ กลม ไม่มีสี มีนิวเคลียส ขนาดใหญ่กว่า เม็ดเลือดแดงสร้างที่ ไขกระดูก ม้าม และต่อมน้ำเลือง อายุ 7-14 วัน เม็ดเลือดขาวทำหน้าที่ ทำลายเชื้อโรค และสิ่งแปลกปลอม 1 mm 3 มีเซลล์เม็ดเลือดขาวประมาณ 4 , 000- 10 , 000 เม็ด ที่มา : http://www.med.cmu.ac.th/dept/vascular/human/lesson/lesson 2. php รูป เซลล์เม็ดเลือดขาว เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก เซลล์เม็ดเลือดขาว ( White blood cell )
- 9. เพลตเลต หรือ เศษเม็ดเลือด เกล็ดเลือด แผ่นเลือดไม่ใช่เซลล์ เป็นชิ้นส่วนของเซลล์ ไม่มีสี ไม่มีนิวเคลียสมีรูปร่างไม่แน่นอน ขนาดเล็กกว่าเม็ดเลือดแดงเกือบ 4 เท่า มีอายุ 4 วัน ทำหน้าที่ ช่วยในการแข็งตัวของเลือด ในขณะที่เส้นเลือดฉีก เพลตเลต ( Platelet) เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 10. กระบวนการแข็งตัวของเลือด ( blood clotting) เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก โพทรอมบินในเลือด + แคลเซียม ทรอมบิน ( วิตามิน K เป็นตัวเร่งปฏิกิริยาในการสร้าง ) ไฟบริน ไฟบริโนเจน ( เส้นใยละเอียดสานปิดบาดแผล ) เอนไซม์ทรอมโบพลาสติน เกล็ดเลือดสร้าง
- 11. ที่มาของภาพ : สสวท . ชีววิทยาเล่ม 2 : 88 กระบวนการแข็งตัวของเลือด เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 12. เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก การหมุนเวียนของเลือด
- 13. ภายในหลอดเลือดจะถูกควบคุมโดย หัวใจ ซึ่งทำหน้าที่เหมือนเครื่องสูบฉีด เพื่อ ทำให้เกิดแรงดันที่สามารถจะดันให้เลือดไหล ไปตามหลอดเลือดต่าง ๆ ที่อยู่ ทั่วร่างกาย และสามารถไหลกลับเข้าสู่หัวใจได้ ผู้ค้นพบเป็น คนแรกได้แก่ นักวิทยาศาสตร์ ชาวอังกฤษ ชื่อ วิลเลี่ยม ฮาร์วีย์ การหมุนเวียนของเลือด ที่มา : http:// www.thailabonline.com /section 31. htm รูป การหมุนเวียนของเลือด เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 14. หัวใจ (Heart ) หัวใจอยู่ระหว่างปอดทั้ง 2 ข้าง ค่อนไปทางซ้ายเล็กน้อย ทำหน้าที่สูบฉีดเลือดให้ไหล ตามหลอดเลือดไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย แล้วไหลกลับคืนสู่หัวใจ หัวใจประกอบ ด้วยกล้ามเนื้อพิเศษที่เรียกว่า กล้ามเนื้อหัวใจมี 4 ห้อง แบ่งออกเป็น ห้องบน 2 ห้อง เรียกว่า เอเตรียม (Atrium) ห้องล่าง 2 ห้อง เรียกว่า เวนตริเคิล (Ventricle) ระหว่างห้องบนซ้าย - ล่างซ้าย จะมีลิ้น ไบคัสพิด (bicuspid valve) คั่นอยู่ และห้องบนขวา - ล่างขวา จะมีลิ้น ไตรคัสพิด (tricuspid valve) คั่นอยู่ ลิ้นหัวใจทำหน้าที่ ป้องกันไม่ให้เลือดไหลย้อนกลับ ที่มาของภาพ : สสวท . แบบเรียนชีววิทยาเล่ม 2 : 75 โครงสร้างภายในของหัวใจ เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 15. เลือดจากส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย เอเตรียมขวา ผ่านลิ้นไตรคัสพิด เวนตริเคิลขวา ปอด เวนตริเคิลซ้าย เอเตรียมซ้าย ผ่านไบคัสพิด วงจรเลือด เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 16. ภาพเคลื่อนไหวการไหลเวียนของเลือด สังเกต การไหลเวียนของเลือดผ่านหัวใจตามลูกศร ที่มาของภาพ : http://www.med.cmu.ac.th/dept/vascular/human/lesson/lesson 2. php เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 17. เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) หลอดเลือด ทำหน้าที่ลำเลียงเลือดจากหัวใจไปยังอวัยวะส่วนต่าง ๆ ทั่วร่างกาย และเป็นเส้นทางให้เลือดจากอวัยวะต่าง ๆ ทั่วร่างกายกลับเข้าสู่หัวใจ หลอดเลือดในร่างกายมี 3 ชนิด ได้แก่ 1. หลอดลือดแดง ( Artery) 2. หลอดลือดึϸ (Vein) 3. หลอดเลือดฝอย (Capillary) หลอดเลือด บทเรียน ออก
- 18. หลอดลือดแดง เป็นหลอดเลือดที่นำเลือดออกจากหัวใจไปยังเซลล์ต่าง ๆ ของร่างกาย มีผนังหนาแข็งแรง เพื่อให้มีความทนทานต่อแรงดันเลือดที่ถูกฉีดออกไป ไม่มีลิ้นกั้นภายใน เลือดที่อยู่ในหลอดลือดแดง มีปริมาณแก๊สออกซิเจนมาก เรียกว่า “ เลือดแดง ” ยกเว้น หลอดลือดแดงที่นำเลือดออกจากหัวใจไปยังปอดภายในเป็นเลือดที่มีปริมาณ แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์มาก เรียกว่า “ เลือดดำ ” เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) 1. หลอดลือดแดง ( Artery) บทเรียน ออก
- 19. หลอดลือดึϸ เป็นหลอดเลือดที่นำเลือดจากส่วนต่าง ๆ ของร่างกายเข้าสู่หัวใจ หลอดลือดึϸมีผนังบางกว่าหลอดลือดแดง มีลิ้นกั้นภายในเพื่อป้องกันเลือดไหลย้อนกลับ เลือดที่ไหลอยู่ภายในหลอดเลือดมีปริมาณแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์มาก ยกเว้น หลอดลือดึϸที่นำเลือดจากปอดเข้าสู่หัวใจ จะเป็น เลือดแดง 2. หลอดลือดึϸ (Vein) เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 20. ที่มา : www.siamcomic.com/scboard/view.php ? scbID=29341 รูป โครงสร้างของหลอดลือดแดง และหลอดลือดึϸ เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 21. 3. หลอดเลือดฝอย (Capillary) หลอดเลือดฝอย เป็นหลอดเลือดที่เชื่อมต่อระหว่างหลอดลือดแดงและหลอดลือดึϸ สานเป็นร่างแหแทรกอยู่ตามเนื้อเยื่อต่าง ๆ ของร่างกาย มีขนาดเล็กละเอียด เป็นฝอย มีผนัง บางมาก ประกอบด้วยเซลล์เพียงชั้นเดียว เป็นแหล่งที่มีการแลกเปลี่ยนแก๊สและสารต่าง ๆ ระหว่างเลือดกับเซลล์ของร่างกาย ที่มา : http://www.npschool.ac.th/~pollaglove/3.html เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) รูป หลอดเลือดฝอย บทเรียน ออก
- 22. ความดันเลือด (Blood pressure) คือ ความดันที่เกิดจากการบีบตัวและคลายตัวของหัวใจ ขณะหัวใจบีบตัว เลือดจะถูกดันออกไปตามหลอดลือดแดงด้วยความดันสูงทำให้เลือดเคลื่อนที่ไปตาม ส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย และในขณะที่หัวใจคลายตัวเลือดจะไหลกลับเข้าสู่หัวใจตาม หลอดลือดึϸด้วยความดันต่ำ ความดันเลือดมีหน่วยเป็น มิลลิเมตรของปรอทมีค่า ตัวเลข 2 ค่า เช่น 120 / 80 มิลลิเมตรของปรอท เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก 120 = ค่าความดันเลือด ขณะหัวใจบีบตัวให้เลือดออกจากหัวใจ (Systolic pressure) 80 = ค่าความดันเลือด ขณะหัวใจคลายตัวรับเลือดเข้าสู่หัวใจ (Diastolic pressure)
- 23. ปกติความดันเลือดสูงสุดขณะหัวใจบีบตัว มีค่า 100 + อายุ ความดันเลือด ขณะหัวใจรับเลือดไม่ควรเกิน 90 มิลลิเมตรของปรอท เครื่องมือวัดความดันเลือด เรียกว่า มาตรความดันเลือด ( Sphymonanomiter ) ใช้คู่กับหูฟังหรือ สเตทโทสโคป (Stethoscope) วัดความดันที่หลอดลือดแดงที่ต้นแขน ความรู้เพิ่มเติม เครื่องมือวัดความดันเลือด เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 24. 1. อายุ ผู้สูงอายุมีความดันเลือดมากกว่าเด็ก เนื่องจากผนังหลอดเลือดมีความยืดหยุ่นลดลง 2. เพศ ปกติเพศหญิงมีความดันเลือดต่ำกว่าเพศชาย ยกเว้นหญิงที่กำลังจะหมดประจำเดือน 3 . ขนาดของร่างกาย คนที่ร่างกายใหญ่โตหรือคนอ้วนจะมีความดันเลือดสูงกว่าคนผอม 4. อารมณ์ คนที่เครียด วิตกกังวล โกรธ หรือตกใจ จะมีความดันเลือดสูงกว่าคนอารมณ์ปกติ 5 . การทำงาน ทำงานหนักและการออกกำลังกาย จะมีความดันเลือดสูง 6 . สภาพร่างกาย เช่น หลอดเลือดตีบ ระดับไขมันในเลือดสูงจะทำให้ความดันเลือดสูง ปัจจัยที่มีผลต่อความดันเลือด เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 25. 1. ความดันเลือดเฉลี่ย ปกติของหญิง ในวัยหนุ่มสาว คือ 110 / 70 มิลลิเมตรปรอท 2. ความดันเลือดเฉลี่ย ปกติของชาย ในวัยหนุ่มสาว คือ 120 / 80 มิลลิเมตรปรอท 3. โรคความดันเลือดสูง จะพบมากในผู้สูงอายุ ผู้ที่โกรธง่าย และผู้ที่มีจิตใจอยู่ในภาวะเครียดเป็นประจำ สาเหตุของโรคที่สำคัญ คือ การตีบตันของหลอดเลือด 4. อารมณ์ เช่น ขณะโกรธร่างกายจะผลิตสารชนิดหนึ่งออกมา ซึ่งสารนี้จะมีผลต่อการ บีบตัวของหัวใจ ความรู้เพิ่มเติม เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 26. ชีพจรคือ จังหวะการบีบตัวและคลายตัวของ ผนังเส้นเลือดตามจังหวะการเต้นของหัวใจ โดยปกติ หัวใจเต้นเฉลี่ยประมาณ 72 ครั้ง ต่อ 1 นาที และอัตรา การเต้นของชีพจรในเพศชายจะสูงกว่าเพศหญิง การวัดชีพจรจะ วัดจากเส้นเลือดแดงบริเวณข้อมือ และ ข้อศอก รูป การวัดชีพจรที่ ข้อมือ ข้อศอก และซอกคอ ชีพจร ( pulse) เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 27. การหมุȨวียนของแก๊ส ในร่างกายจะเกิดควบคู่กับการหมุนเวียนของเลือด โดย ส่วนใหญ่แล้วเป็นการหมุȨวียนของแก๊สที่สำคัญ 2 ชนิด คือ แก๊สออกซิเจน และ แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ อวัยวะสำคัญที่เกี่ยวข้องกับการหมุȨวียนของแก๊ส คือ ปอด โดยปอดจะทำหน้าที่ ในการแลกเปลี่ยนแก๊สระหว่างแก๊สภายในร่างกายกับแก๊สที่อยู่ภายนอกร่างกาย การหมุนเวียนแก๊ส เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) บทเรียน ออก
- 28. เรื่อง ระบบหมุนวียนโลหิต (Circulatory System ) รูป การแลกเปลี่ยนแก๊สกับการลำเลียงแก๊ส ที่มาของภาพ : สสวท . ชีววิทยาเล่ม 2 : 50 บทเรียน ออก