ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
Нийлэг хальсан хүлэмжинд 
нарс шинэсний тарьц 
ургуулах технологи 
Ой судлал-3 Г.Маралгоо 
1
Агуулга 
Хүлэмж барих талбайг сонгох 
Хүлэмжний бүтэц ба субстрат 
Хүлэмж ба үрийг тариалалтад бэлтгэх 
хугацаа, арга 
Үр тарих ажил 
Усалгаа ба бусад арчилгаа 
2
Хүлэмж барих талбайг сонгох 
 Талбай нь тэгш, налуу нь 30-аас хэтрэхгүй 
 Хөрс нь элсэнцэр, хөнгөн механик бүтэцтэй, 
эгшилт, шүүрэлт сайтай 
 Нөмөр газар байрлуулах 
 Эргэн тойронд 10м-ээс доошгүй хамгаалалтын 
зурвас (улиас, хайлаас, шинэс, нарс г.м) 
 Хот суурин газар, төмөр, засмал замд аль 
болох ойрхон 
 Төмс тариалж байсан талбайн хөрсийг 
ариутгалгүй шилмүүст модны үр тарьж 
болохгүй. 
3
Хүлэмжний бүтэц ба субстрат 
• Ойт хээрийн бүсэд хүлэмжийн өргөн 
6-10 м, хажуу ханаараа 2-2.5 м, 
голоороо 3-4 м өндөр, 25-100 м урт 
байх нь зүйтэй. 
• 6-7 саруудад агаар хамгийн их 
халдаг /12-16 цаг/ үеийн нарны 
орших тэр чигт буюу урагшаа, баруун 
урагшаа чигтэй байхаар байрлуулна. 
• Тусгай хальс бүхий модон рам 
хэрэглэх буюу эсвэл хальсыг 
тусгайлан бэлтгэсэн модонд савх 
модоор даруулж хадах аргаар 
битүүлнэ. 
• Ямар нэгэн зай завсар байж 
болохгүй. 
• Хальсны зузаан 0.10-0.15 мм байх нь 
тохиромжтой.(0.05-0.07) 
• Эсрэг хоёр талд нь хаалга гаргахаас 
гадна, хоёр талын дээд хэсэгт 
салхивч гаргах (10-15%) 
4
5
6
• Тарьцын өсөлт, хөгжилт нь 
хөрс, субстратын төрөл, 
найрлагаас шууд хамаарна. 
• Намар 1 га-д фосфор, калийн 
бордоо, сайн ялзралттай хонь, 
үхэр, адууны бууц, нарс, 
шинэсэн ойн микоризтой 
шороо тус тусын хэмжээтэй 
жигдхэн тараах 
• Дараа жил хөрсийг ургамалт 
буюу цулгуй уриншийн аргаар 
элдэншүүлнэ. 
• Намар юмуу хавар нь 1 га-д 90 
кг азотын бордоо, мөн 
дээрхийн нэгэн адил жигдхэн 
тарааж асгаад 20-26 см гүн 
хагалж борнойдно. 
• Тарилт хийхийн өмнө 20-25 см- 
ын өндөртэй банзаар хашсан 
далан гаргана. 
• Ингээд эх хөрсийг элдэншүүлж, 
нэг жил уриншилж, субстрат 
болгон ашиглана. (хужир 
давсгүй хар шороон хөрс, 
голын цэвэр элс, бууц – 5:3:2) 7
Хүлэмж ба үрийг тариалалтад 
бэлтгэх хугацаа, арга 
• Хүлэмжийн яс модыг босгож, 
зөвхөн хальсаар битүүлэхэд 
бэлэн болгоно. 
• Нарс, шинэсний үрийг жижиг 
марлин уутанд хийх (тараахад 2- 
3 см) 
• Үрийг 3 сарын 10-ны дотор 
нарсыг 24, шинэсийг 32-36 цаг 
0.05%-ын марганец хүчлийн 
калийн уусмалд байлгаж 
дэвтээгээд, сүүдэртэй тэгш газар 
цасаар дарна. 
• Тэгш газар 25-30 см зузаан цас + 
үр + 1.0-1.5 м зузаан цас + 10-15 
см зузаан үртэс 
• Өвөлжүүлсэн үрийг тарихын 
өмнө ТМТД хэмээх бодисоор 1 кг 
үрэнд 4 г ногдохоор хуурайгаар 
ариутгана. 
8
Үр тарих ажил 
1. Хугацаа 
• Нарс, шинэсний үрийг 
9 сарын дундуур буюу 
сүүлээр тарих 
• 10-15 см зузаан 
үртсээр хучлага хийнэ. 
• Мөн хавар эрт тарьж 
болно. 
• Хаврын тарилтыг 
үргэлжлүүлэн зуны 
тарилтыг хийж 
болно.(6 сарын 20) 
• Шинэсний үрийг 
нарсыхаас 5-10 
хоногийн өмнө тарьж 
болно. 
9
• 1-р зэргийн үр (1 уртааш м-т 
нарсны 1.5г, шинэсний 2.5г 
үр). 
• 2-р зэргийн үр (нарсны 2г, 
шинэсний 3г үр тарина). 
• Нарс, шинэсний үрийг өөр 
хоорондоо ойртсон 3 хос 
буюу 6 мөрөөр /40-10-10-20- 
10-10-20-10-10-40 см/ мөн 
10см-ын зайтай 9 мөрөөр 
• Тарих мөрний өргөн 3-4см, 
гүн 1-2 см байна. 
• Үрээ жигдхэн тарааж асгана. 
Үрийг зохих гүнд тарьж, 
үртэс зэрэг сэвсгэр зүйлээр 
булж, булсан шороог үл 
мэдэг нягтруулж, үрийг 
мөрийн ёроолын чийглэг 
хэсэгтэй наалдуулж өгнө. 
10 
2. Үрийн норм, тарих схем, гүн, арга
Усалгаа ба бусад арчилгаа 
• Үр тарьснаас хойш цухуйж гартал өдөрт 
2 удаа (өглөө 6-9, орой 17-20), 1м 
талбайд 2-3 л ус орохоор услана. 
• Усалгааг мананцар үүсгэгчээр 
гүйцэтгэнэ. 
• Цухуйцын жинхэнэ шилмүүс үүсч, тарьц 
ургаж эхлэх хугацаанд 1 м талбайд 5-10 
л оногдохоор услана. 
• 7 сарын сүүл хүртэл 
• Хүйтэн бүрхэг, бороо хуртай бол 1-2 
өдөр өнжих 
• 8 сард онцын шаардлагатай үед 7-15 
хоногт 1 удаа 1м талбайд 10 л 
оногдохоор гүйцэтгэнэ. 
• Хөрс хөлдөхөөс 7 хоногийн урьд буюу 
дулаалга хучилт хийхийн өмнөхөн 3-5 
өдрийн турш 1 м талбайд 40-50 л 
оногдохоор цэнэг усалгаа хийнэ. 
• Тэгэхдээ 1 удаагийн усалгаанд 10 л-ээс 
хэтрүүлэхгүй түрүүчийн ус сайн 
шингэсний дараа хийх зэргээр 5-6 удаа 
тасалж хийнэ. 
11 
1. Усалгаа
2. Бичил уур амьсгал ба түүнийг зохицуулах 
• Нарс, шинэсний тарьц 
ургуулахад 5-10 см-ын өндөр 
дэх агаарын температур 30- 
35° хөрсний гадаргын 
температур 40°-аас илүүгүй , 
агаарын харьцангуй чийгшил 
70-80%, хөрсний чийг 60-70%, 
хөрсний температур 20-25° 
байвал зохино. (термометр, 
термограф, гигрограф, 
психометр, Савиновын 
термометр) 
• Агаарын температур 30°-аас 
дээш гарвал дээврийн 
салхивчыг онгойлгох. 
• Шаардлагатай бол хөрс, 
ургамлын халалтыг бууруулах 
зорилгоор түр зуурын 
усалгааг хийнэ. 
• 6-8 сард нарлаг, салхигүй 
өдөр үдийн 12-17 цагийн 
хүртэл хүлэмжийн салхивчийг 
онгорхой байлгах нь зүйтэй. 12
3. Хөрсийг сийрүүлэх ба хог ургамлыг устгах 
• Хүлэмж, бүрхэвчин 
дэх хөрсийг эхний 
удаа цухуйж гарснаас 
хойш 20-25 хоноод 
сийрүүлнэ. (дараа нь 
2 долоо хоногт 1 
удаа) 
• Эхний удаа 2-3 см, 
дараа нь 3-5 см 
хүртэл гүнд 
сийрүүлнэ. 
• Хог ургамлыг гарч 
ирсэн тухай бүрт нь 
устгах 
13
4. Нэмэлт бордоогоор бордох 
• Үр цухуйц жигдэрснээс хойш 2 
долоо хоноод азот, фосфор, 
калийн давсны уусмалаар 1м 
талбайд (N=15g, P=15g, K=2g) 
дараа нь N-ыг 6-10 г-аар бодож 
2 долоо хоног тутамд 1 удаа 
нэмж бордоно. 
• 7 сарын сүүлээр P, K давсны 
уусмалыг 1м талбайд тус бүр 
2г ноогдохоор ургамлыг 
шүршинэ. 
• 1м талбайд 10л уусмал 
ногдоно. 
• Нэмэлт бордоог бүрхэг өдөр 
буюу нарны илч буурсан оройн 
цагаар үүргэвчин шүршүүр 
хэрэглэж шүршинэ. 
• Бордоог 3-6 цагийн турш устай 
хольж хутгаж сайтар уусгаад 4- 
5 давхар марли буюу шуудай 
зэрэг зүйлээр шүүж хэрэглэнэ. 
14
5. Тарьцын өвчин ба түүнтэй тэмцэх 
• Тарилт хийхээс 14 хоногийн өмнө 
хөрсийг формалины уусмалаар 
шүршинэ. (100 мл-г 10 л ус) 
• Шүршилт хийсний дараа хөрсийг 
нийлэг хальсаар 7-10 хоногийн 
турш битүү хучиж байлгаад үр 
тарихаас 3 хоногийн өмнө хальсыг 
авч хөрсийг сийрүүлж 
агааржуулна. 
• Намар нормыг ахиулж 100м 
талбайд 8-10л формалины уусмал 
ногдохоор шүршинэ. 
• Үрийг манган хүчлийн калийн 
давсны уусмалаар ариутгаж, 
цасан дор хадгалах нь тарьцыг 
налах өвчинд илүү тэсвэртэй 
болгодог. 
• Нарс, шинэсний цухуйц гарснаас 
хойш 3-12 хоногийн дотор налах 
өвчин илрэх бөгөөд энэ үед 
ургамал ба хөрсийг 0.5%-ийн 
манганы хүчлийн давсны 
уусмалаар 1м талбайд 5л 
ногдохоор шүршинэ. 
15
• Дараа нь 30-40 мин болоод 
ургамал ба хөрсийг 1м талбайд 6- 
8л ус ногдохоор шүршинэ. 
• Шүршилтийг бүрхэг өдөр буюу 17 
цагаас хойш гүйцэтгэнэ. 
• Эгэл шютте өвчинтэй тэмцэхийн 
тулд 6 сарын 2-р хагасаас эхлээд 
цинеб /80%/, буюу коллоид 
хүхрийн шингэнээр 14 хоногийн 
зайтайгаар намрын хучилт хийх 
хүртэлх хугацаанд ургамлыг 
шүршинэ. 
• Нарсны үр цухуйцыг бор шувуу 
идэж болзошгүй тул үрийг тарихын 
өмнө ТМТД хэмээх хороор 
ариутгавал тустай. 
• Тарьцын шилмүүс хатаж түлэгдэн 
гэмтвэл хүлэмжийг дотроос нь 
шавраар будаж сүүдэр гаргаж 
болно. 
• Шилмүүс орооцолдох, зангирах 
зэргээр шарлаж үхвэл мэргэжлийн 
хүмүүст үзүүлж тодорхойлуулах. 
• Вирус зэрэг өвчнөөр үхсэн 
ургамлыг цуглуулж, шатааж 
устгавал зохино. 
16
6. Тарьц ухаж авах ба шилжүүлж суулгах 
• Намар шилжүүлж суулгах нарс, 
шинэсний тарьцыг 9 сарын эхээр 
ухаж авна. 
• Хавар шилжүүлж суулгах 
шинэсний тарьцыг намар ухаж 
авч хадгалах ба нарсны тарьцыг 
байранд нь хучиж өвөлжүүлээд 
хавар авч тарина. 
• Стандартад нийцэхгүй тарьцыг 2 
дахь жилд нь үргэлжлүүлэн 
хүлэмжинд ургуулна. 
• 2 дахь жилд нь тарьцын шилмүүс 
үүсч эхэлснээс хойш 10 хоногийн 
дотор үйлчлэх бодисоор N50, 
P60, 6 сард P50, 8 сард P30 K20 
кг.га аар тооцож нэмэгдэл бордоо 
өгнө. 
• Бусад арчилгаа эхний жилийнхтэй 
ижил. 
• Шинэсний тарьцыг 2 дахь жилд нь 
нийлэг хальсаар хучихгүйгээр, 
арчилгаа сайн хийвэл экологийн 
тохиромжтой нөхцөлд стандартын 
шаардлага бүрэн хангах 
үндэстэй. 
17
Анхаарал 
тавьсанд 
баярлалаа.  
18

More Related Content

What's hot (20)

Мандлын цэцэг үрээр тарих арга
Мандлын цэцэг үрээр тарих арга Мандлын цэцэг үрээр тарих арга
Мандлын цэцэг үрээр тарих арга
Norovsuren Bor
тасалгааны ургамал
тасалгааны ургамалтасалгааны ургамал
тасалгааны ургамал
davaa627
Бордоо хэрэглэх заавар
Бордоо хэрэглэх зааварБордоо хэрэглэх заавар
Бордоо хэрэглэх заавар
tsengeleeeee
Нэг ба олон наст цэцгийн шалгарсан сортуудыг хотын цэцэрлэгжүүлэлтэнд ашиглах...
Нэг ба олон наст цэцгийн шалгарсан сортуудыг хотын цэцэрлэгжүүлэлтэнд ашиглах...Нэг ба олон наст цэцгийн шалгарсан сортуудыг хотын цэцэрлэгжүүлэлтэнд ашиглах...
Нэг ба олон наст цэцгийн шалгарсан сортуудыг хотын цэцэрлэгжүүлэлтэнд ашиглах...
Ankhbileg Luvsan
үаа лекц 1
үаа лекц 1үаа лекц 1
үаа лекц 1
batsaikhan khongorzul
Сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээнд хамрагдаж буй хүүхдийн хөгжил болон ...
Сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээнд хамрагдаж буй хүүхдийн хөгжил болон ...Сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээнд хамрагдаж буй хүүхдийн хөгжил болон ...
Сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээнд хамрагдаж буй хүүхдийн хөгжил болон ...
Yondonsambuu Buyanbileg
Сухай тарьж ургуулах гарын авлага
Сухай тарьж ургуулах гарын авлагаСухай тарьж ургуулах гарын авлага
Сухай тарьж ургуулах гарын авлага
Ганцоож Цэрэннадмид
судалгааны ажил хэрхэн хийх вэ?
судалгааны ажил хэрхэн хийх вэ?судалгааны ажил хэрхэн хийх вэ?
судалгааны ажил хэрхэн хийх вэ?
Orgio Ekho
үаа лекц 4
үаа лекц 4үаа лекц 4
үаа лекц 4
batsaikhan khongorzul
хөдөлмөрийн гэрээний загвар
хөдөлмөрийн гэрээний загвархөдөлмөрийн гэрээний загвар
хөдөлмөрийн гэрээний загвар
Zaya G
түүвэр судалгааны арга зүй
түүвэр судалгааны арга зүйтүүвэр судалгааны арга зүй
түүвэр судалгааны арга зүй
М. Лхагва-Өлзий
Газарзүй 7-р анги 1-р бүлэг "Газарзүйн зураг"
Газарзүй 7-р анги 1-р бүлэг "Газарзүйн зураг"Газарзүй 7-р анги 1-р бүлэг "Газарзүйн зураг"
Газарзүй 7-р анги 1-р бүлэг "Газарзүйн зураг"
Enkh Tseba
2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах
2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах
2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах
Nomuuntk
Мандлын цэцэг үрээр тарих арга
Мандлын цэцэг үрээр тарих арга Мандлын цэцэг үрээр тарих арга
Мандлын цэцэг үрээр тарих арга
Norovsuren Bor
тасалгааны ургамал
тасалгааны ургамалтасалгааны ургамал
тасалгааны ургамал
davaa627
Бордоо хэрэглэх заавар
Бордоо хэрэглэх зааварБордоо хэрэглэх заавар
Бордоо хэрэглэх заавар
tsengeleeeee
Нэг ба олон наст цэцгийн шалгарсан сортуудыг хотын цэцэрлэгжүүлэлтэнд ашиглах...
Нэг ба олон наст цэцгийн шалгарсан сортуудыг хотын цэцэрлэгжүүлэлтэнд ашиглах...Нэг ба олон наст цэцгийн шалгарсан сортуудыг хотын цэцэрлэгжүүлэлтэнд ашиглах...
Нэг ба олон наст цэцгийн шалгарсан сортуудыг хотын цэцэрлэгжүүлэлтэнд ашиглах...
Ankhbileg Luvsan
Сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээнд хамрагдаж буй хүүхдийн хөгжил болон ...
Сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээнд хамрагдаж буй хүүхдийн хөгжил болон ...Сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээнд хамрагдаж буй хүүхдийн хөгжил болон ...
Сургуулийн өмнөх боловсролын үйлчилгээнд хамрагдаж буй хүүхдийн хөгжил болон ...
Yondonsambuu Buyanbileg
судалгааны ажил хэрхэн хийх вэ?
судалгааны ажил хэрхэн хийх вэ?судалгааны ажил хэрхэн хийх вэ?
судалгааны ажил хэрхэн хийх вэ?
Orgio Ekho
хөдөлмөрийн гэрээний загвар
хөдөлмөрийн гэрээний загвархөдөлмөрийн гэрээний загвар
хөдөлмөрийн гэрээний загвар
Zaya G
Газарзүй 7-р анги 1-р бүлэг "Газарзүйн зураг"
Газарзүй 7-р анги 1-р бүлэг "Газарзүйн зураг"Газарзүй 7-р анги 1-р бүлэг "Газарзүйн зураг"
Газарзүй 7-р анги 1-р бүлэг "Газарзүйн зураг"
Enkh Tseba
2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах
2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах
2.Бүлэглэлт, Тархалтын цуваа байгуулах
Nomuuntk

Viewers also liked (20)

Хүлэмжийн танилцуулга
Хүлэмжийн танилцуулгаХүлэмжийн танилцуулга
Хүлэмжийн танилцуулга
Bold Jargalsaikhan
Хүлэмжийн танилцуулга
Хүлэмжийн танилцуулгаХүлэмжийн танилцуулга
Хүлэмжийн танилцуулга
Bold Jargalsaikhan
2013 mod urjuuleg 01
2013 mod urjuuleg 012013 mod urjuuleg 01
2013 mod urjuuleg 01
chagii
хүлэмжийн хий
хүлэмжийн хийхүлэмжийн хий
хүлэмжийн хий
Uran_uka
цэц лекц 4
цэц лекц 4цэц лекц 4
цэц лекц 4
batsaikhan khongorzul
оаам л1
оаам л1оаам л1
оаам л1
batsaikhan khongorzul
Eko hicheel-2015
Eko hicheel-2015Eko hicheel-2015
Eko hicheel-2015
Puntsag Dolgor
Zurag tosol ii 300
Zurag tosol ii 300Zurag tosol ii 300
Zurag tosol ii 300
radnaajav gerelchimeg
7 байгаль орчны орон зайн мэдээллийн сан - г.батхишиг
7   байгаль орчны орон зайн мэдээллийн сан - г.батхишиг7   байгаль орчны орон зайн мэдээллийн сан - г.батхишиг
7 байгаль орчны орон зайн мэдээллийн сан - г.батхишиг
GeoMedeelel
үаа лекц 7
үаа лекц 7үаа лекц 7
үаа лекц 7
batsaikhan khongorzul
мод шүүслэлтийн аж ахуй
мод шүүслэлтийн аж ахуймод шүүслэлтийн аж ахуй
мод шүүслэлтийн аж ахуй
Maral Ganbat

Similar to Нийлэг хальсан хүлэмжин д нарс шинэсний тарьц ургуулах технологи (12)

Арьс ширэн материалын үйлдвэрлэл
Арьс ширэн материалын үйлдвэрлэлАрьс ширэн материалын үйлдвэрлэл
Арьс ширэн материалын үйлдвэрлэл
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
Арьс ширэн материалын үйлдвэрлэл
Арьс ширэн материалын үйлдвэрлэлАрьс ширэн материалын үйлдвэрлэл
Арьс ширэн материалын үйлдвэрлэл
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2
nayna-1
зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2
nayna-1
зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2зөвөлгөө 2
зөвөлгөө 2
nayna-1

Нийлэг хальсан хүлэмжин д нарс шинэсний тарьц ургуулах технологи

  • 1. Нийлэг хальсан хүлэмжинд нарс шинэсний тарьц ургуулах технологи Ой судлал-3 Г.Маралгоо 1
  • 2. Агуулга Хүлэмж барих талбайг сонгох Хүлэмжний бүтэц ба субстрат Хүлэмж ба үрийг тариалалтад бэлтгэх хугацаа, арга Үр тарих ажил Усалгаа ба бусад арчилгаа 2
  • 3. Хүлэмж барих талбайг сонгох  Талбай нь тэгш, налуу нь 30-аас хэтрэхгүй  Хөрс нь элсэнцэр, хөнгөн механик бүтэцтэй, эгшилт, шүүрэлт сайтай  Нөмөр газар байрлуулах  Эргэн тойронд 10м-ээс доошгүй хамгаалалтын зурвас (улиас, хайлаас, шинэс, нарс г.м)  Хот суурин газар, төмөр, засмал замд аль болох ойрхон  Төмс тариалж байсан талбайн хөрсийг ариутгалгүй шилмүүст модны үр тарьж болохгүй. 3
  • 4. Хүлэмжний бүтэц ба субстрат • Ойт хээрийн бүсэд хүлэмжийн өргөн 6-10 м, хажуу ханаараа 2-2.5 м, голоороо 3-4 м өндөр, 25-100 м урт байх нь зүйтэй. • 6-7 саруудад агаар хамгийн их халдаг /12-16 цаг/ үеийн нарны орших тэр чигт буюу урагшаа, баруун урагшаа чигтэй байхаар байрлуулна. • Тусгай хальс бүхий модон рам хэрэглэх буюу эсвэл хальсыг тусгайлан бэлтгэсэн модонд савх модоор даруулж хадах аргаар битүүлнэ. • Ямар нэгэн зай завсар байж болохгүй. • Хальсны зузаан 0.10-0.15 мм байх нь тохиромжтой.(0.05-0.07) • Эсрэг хоёр талд нь хаалга гаргахаас гадна, хоёр талын дээд хэсэгт салхивч гаргах (10-15%) 4
  • 5. 5
  • 6. 6
  • 7. • Тарьцын өсөлт, хөгжилт нь хөрс, субстратын төрөл, найрлагаас шууд хамаарна. • Намар 1 га-д фосфор, калийн бордоо, сайн ялзралттай хонь, үхэр, адууны бууц, нарс, шинэсэн ойн микоризтой шороо тус тусын хэмжээтэй жигдхэн тараах • Дараа жил хөрсийг ургамалт буюу цулгуй уриншийн аргаар элдэншүүлнэ. • Намар юмуу хавар нь 1 га-д 90 кг азотын бордоо, мөн дээрхийн нэгэн адил жигдхэн тарааж асгаад 20-26 см гүн хагалж борнойдно. • Тарилт хийхийн өмнө 20-25 см- ын өндөртэй банзаар хашсан далан гаргана. • Ингээд эх хөрсийг элдэншүүлж, нэг жил уриншилж, субстрат болгон ашиглана. (хужир давсгүй хар шороон хөрс, голын цэвэр элс, бууц – 5:3:2) 7
  • 8. Хүлэмж ба үрийг тариалалтад бэлтгэх хугацаа, арга • Хүлэмжийн яс модыг босгож, зөвхөн хальсаар битүүлэхэд бэлэн болгоно. • Нарс, шинэсний үрийг жижиг марлин уутанд хийх (тараахад 2- 3 см) • Үрийг 3 сарын 10-ны дотор нарсыг 24, шинэсийг 32-36 цаг 0.05%-ын марганец хүчлийн калийн уусмалд байлгаж дэвтээгээд, сүүдэртэй тэгш газар цасаар дарна. • Тэгш газар 25-30 см зузаан цас + үр + 1.0-1.5 м зузаан цас + 10-15 см зузаан үртэс • Өвөлжүүлсэн үрийг тарихын өмнө ТМТД хэмээх бодисоор 1 кг үрэнд 4 г ногдохоор хуурайгаар ариутгана. 8
  • 9. Үр тарих ажил 1. Хугацаа • Нарс, шинэсний үрийг 9 сарын дундуур буюу сүүлээр тарих • 10-15 см зузаан үртсээр хучлага хийнэ. • Мөн хавар эрт тарьж болно. • Хаврын тарилтыг үргэлжлүүлэн зуны тарилтыг хийж болно.(6 сарын 20) • Шинэсний үрийг нарсыхаас 5-10 хоногийн өмнө тарьж болно. 9
  • 10. • 1-р зэргийн үр (1 уртааш м-т нарсны 1.5г, шинэсний 2.5г үр). • 2-р зэргийн үр (нарсны 2г, шинэсний 3г үр тарина). • Нарс, шинэсний үрийг өөр хоорондоо ойртсон 3 хос буюу 6 мөрөөр /40-10-10-20- 10-10-20-10-10-40 см/ мөн 10см-ын зайтай 9 мөрөөр • Тарих мөрний өргөн 3-4см, гүн 1-2 см байна. • Үрээ жигдхэн тарааж асгана. Үрийг зохих гүнд тарьж, үртэс зэрэг сэвсгэр зүйлээр булж, булсан шороог үл мэдэг нягтруулж, үрийг мөрийн ёроолын чийглэг хэсэгтэй наалдуулж өгнө. 10 2. Үрийн норм, тарих схем, гүн, арга
  • 11. Усалгаа ба бусад арчилгаа • Үр тарьснаас хойш цухуйж гартал өдөрт 2 удаа (өглөө 6-9, орой 17-20), 1м талбайд 2-3 л ус орохоор услана. • Усалгааг мананцар үүсгэгчээр гүйцэтгэнэ. • Цухуйцын жинхэнэ шилмүүс үүсч, тарьц ургаж эхлэх хугацаанд 1 м талбайд 5-10 л оногдохоор услана. • 7 сарын сүүл хүртэл • Хүйтэн бүрхэг, бороо хуртай бол 1-2 өдөр өнжих • 8 сард онцын шаардлагатай үед 7-15 хоногт 1 удаа 1м талбайд 10 л оногдохоор гүйцэтгэнэ. • Хөрс хөлдөхөөс 7 хоногийн урьд буюу дулаалга хучилт хийхийн өмнөхөн 3-5 өдрийн турш 1 м талбайд 40-50 л оногдохоор цэнэг усалгаа хийнэ. • Тэгэхдээ 1 удаагийн усалгаанд 10 л-ээс хэтрүүлэхгүй түрүүчийн ус сайн шингэсний дараа хийх зэргээр 5-6 удаа тасалж хийнэ. 11 1. Усалгаа
  • 12. 2. Бичил уур амьсгал ба түүнийг зохицуулах • Нарс, шинэсний тарьц ургуулахад 5-10 см-ын өндөр дэх агаарын температур 30- 35° хөрсний гадаргын температур 40°-аас илүүгүй , агаарын харьцангуй чийгшил 70-80%, хөрсний чийг 60-70%, хөрсний температур 20-25° байвал зохино. (термометр, термограф, гигрограф, психометр, Савиновын термометр) • Агаарын температур 30°-аас дээш гарвал дээврийн салхивчыг онгойлгох. • Шаардлагатай бол хөрс, ургамлын халалтыг бууруулах зорилгоор түр зуурын усалгааг хийнэ. • 6-8 сард нарлаг, салхигүй өдөр үдийн 12-17 цагийн хүртэл хүлэмжийн салхивчийг онгорхой байлгах нь зүйтэй. 12
  • 13. 3. Хөрсийг сийрүүлэх ба хог ургамлыг устгах • Хүлэмж, бүрхэвчин дэх хөрсийг эхний удаа цухуйж гарснаас хойш 20-25 хоноод сийрүүлнэ. (дараа нь 2 долоо хоногт 1 удаа) • Эхний удаа 2-3 см, дараа нь 3-5 см хүртэл гүнд сийрүүлнэ. • Хог ургамлыг гарч ирсэн тухай бүрт нь устгах 13
  • 14. 4. Нэмэлт бордоогоор бордох • Үр цухуйц жигдэрснээс хойш 2 долоо хоноод азот, фосфор, калийн давсны уусмалаар 1м талбайд (N=15g, P=15g, K=2g) дараа нь N-ыг 6-10 г-аар бодож 2 долоо хоног тутамд 1 удаа нэмж бордоно. • 7 сарын сүүлээр P, K давсны уусмалыг 1м талбайд тус бүр 2г ноогдохоор ургамлыг шүршинэ. • 1м талбайд 10л уусмал ногдоно. • Нэмэлт бордоог бүрхэг өдөр буюу нарны илч буурсан оройн цагаар үүргэвчин шүршүүр хэрэглэж шүршинэ. • Бордоог 3-6 цагийн турш устай хольж хутгаж сайтар уусгаад 4- 5 давхар марли буюу шуудай зэрэг зүйлээр шүүж хэрэглэнэ. 14
  • 15. 5. Тарьцын өвчин ба түүнтэй тэмцэх • Тарилт хийхээс 14 хоногийн өмнө хөрсийг формалины уусмалаар шүршинэ. (100 мл-г 10 л ус) • Шүршилт хийсний дараа хөрсийг нийлэг хальсаар 7-10 хоногийн турш битүү хучиж байлгаад үр тарихаас 3 хоногийн өмнө хальсыг авч хөрсийг сийрүүлж агааржуулна. • Намар нормыг ахиулж 100м талбайд 8-10л формалины уусмал ногдохоор шүршинэ. • Үрийг манган хүчлийн калийн давсны уусмалаар ариутгаж, цасан дор хадгалах нь тарьцыг налах өвчинд илүү тэсвэртэй болгодог. • Нарс, шинэсний цухуйц гарснаас хойш 3-12 хоногийн дотор налах өвчин илрэх бөгөөд энэ үед ургамал ба хөрсийг 0.5%-ийн манганы хүчлийн давсны уусмалаар 1м талбайд 5л ногдохоор шүршинэ. 15
  • 16. • Дараа нь 30-40 мин болоод ургамал ба хөрсийг 1м талбайд 6- 8л ус ногдохоор шүршинэ. • Шүршилтийг бүрхэг өдөр буюу 17 цагаас хойш гүйцэтгэнэ. • Эгэл шютте өвчинтэй тэмцэхийн тулд 6 сарын 2-р хагасаас эхлээд цинеб /80%/, буюу коллоид хүхрийн шингэнээр 14 хоногийн зайтайгаар намрын хучилт хийх хүртэлх хугацаанд ургамлыг шүршинэ. • Нарсны үр цухуйцыг бор шувуу идэж болзошгүй тул үрийг тарихын өмнө ТМТД хэмээх хороор ариутгавал тустай. • Тарьцын шилмүүс хатаж түлэгдэн гэмтвэл хүлэмжийг дотроос нь шавраар будаж сүүдэр гаргаж болно. • Шилмүүс орооцолдох, зангирах зэргээр шарлаж үхвэл мэргэжлийн хүмүүст үзүүлж тодорхойлуулах. • Вирус зэрэг өвчнөөр үхсэн ургамлыг цуглуулж, шатааж устгавал зохино. 16
  • 17. 6. Тарьц ухаж авах ба шилжүүлж суулгах • Намар шилжүүлж суулгах нарс, шинэсний тарьцыг 9 сарын эхээр ухаж авна. • Хавар шилжүүлж суулгах шинэсний тарьцыг намар ухаж авч хадгалах ба нарсны тарьцыг байранд нь хучиж өвөлжүүлээд хавар авч тарина. • Стандартад нийцэхгүй тарьцыг 2 дахь жилд нь үргэлжлүүлэн хүлэмжинд ургуулна. • 2 дахь жилд нь тарьцын шилмүүс үүсч эхэлснээс хойш 10 хоногийн дотор үйлчлэх бодисоор N50, P60, 6 сард P50, 8 сард P30 K20 кг.га аар тооцож нэмэгдэл бордоо өгнө. • Бусад арчилгаа эхний жилийнхтэй ижил. • Шинэсний тарьцыг 2 дахь жилд нь нийлэг хальсаар хучихгүйгээр, арчилгаа сайн хийвэл экологийн тохиромжтой нөхцөлд стандартын шаардлага бүрэн хангах үндэстэй. 17