1. Φύλλο Εργασίας στη Νεοελληνική Λογοτεχνία
Ομάδα 7
Γενικό Λύκειο Μαργαριτίου Τάξη Γ …/
…/2014
Ονοματεπώνυμα μελών της ομάδας:
1)Μαρίνα Τσάνη
2)Σίλβα Κατσάκου
3)Τζοάννα Κατσάκο
4)Ιωάννα Ντάση
1) Οι στίχοι 5-10 μιλούν για τα δεινά και τις καταστροφές του παρελθόντος.
Δεδομένου ότι ο Μ. Αναγνωστάκης βίωσε τα γεγονότα και του Β
Παγκοσμίου Πολέμου ,να καταγράψετε τα γεγονότα της περιόδου 1940-1950.
( η εργασία σας θα έχει τη μορφή παρουσίασης)
2) Το έργο του Αναγνωστάκη βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με την ιστορία.
Αναζητήστε αντιπροσωπευτικά δείγματα ποιημάτων του από τις ποιητικές του
συλλογές (δύο από κάθε συλλογή)
· Εποχές (1941-1950)
· Συνέχειες(1953-1962)
· Στόχος (1970)
Για την εκπόνηση της εργασίας σας η οποία θα έχει τη μορφή παρουσίασης, μπορείτε
να συμβουλευτείτε τις παρακάτω πηγές ή όποια άλλη θεωρείται εσείς αξιόλογη.
· Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα
· Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
Μανόλης Αναγνωστάκης
Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ.
Το Ποιημα Ανηκει στη συλλογή Ο Στόχος (1970). Πρωτοδημοσιεύτηκε στα
Δεκαοχτώ Κείμενα, που η έκδοσή τους αποτέλεσε την πρώτη πράξη ομαδικής
δημόσιας αντίστασης των πνευματικών ανθρώπων κατά της δικτατορίας. Είναι
ποίημα πολιτικό, όπως εξάλλου και πολλά άλλα ποιήματα του Αναγνωστάκη, και
απηχεί την πολιτική και κοινωνική κατάσταση από τη μετακατοχική περίοδο και τη
στρατιωτική δικτατορία.
Στην οδό Αιγύπτου —πρώτη πάροδος δεξιά1—
Τώρα υψώνεται το μέγαρο της Τράπεζας Συναλλαγών
Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως.
Και τα παιδάκια δεν μπορούνε πια να παίζουνε από
2. τα τόσα τροχοφόρα που περνούνε.
5 Άλλωστε τα παιδιά μεγάλωσαν, ο καιρός εκείνος πέρασε που ξέρατε
Τώρα πια δε γελούν, δεν ψιθυρίζουν μυστικά, δεν εμπιστεύονται,
Όσα επιζήσαν, εννοείται, γιατί ήρθανε βαριές αρρώστιες από τότε
Πλημμύρες, καταποντισμοί, σεισμοί, θωρακισμένοι στρατιώτες,
Θυμούνται τα λόγια του πατέρα: εσύ θα γνωρίσεις καλύτερες μέρες
10
Δεν έχει σημασία τελικά αν δεν τις γνώρισαν, λένε το μάθημα
οι ίδιοι στα παιδιά τους
Ελπίζοντας πάντοτε πως κάποτε θα σταματήσει η αλυσίδα
Ίσως στα παιδιά των παιδιών τους ή στα παιδιά των παιδιών
των παιδιών τους.
Προς το παρόν, στον παλιό δρόμο που λέγαμε, υψώνεται
η Τράπεζα Συναλλαγών
15
—εγώ συναλλάσσομαι, εσύ συναλλάσσεσαι αυτός συναλλάσσεται—
Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως
—εμείς μεταναστεύουμε, εσείς μεταναστεύετε, αυτοί μεταναστεύουν—
Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει, έλεγε κι ο Ποιητής2
Η Ελλάδα με τα ωραία νησιά, τα ωραία γραφεία,
τις ωραίες εκκλησιές
Η Ελλάς των Ελλήνων3.
1. Ο στίχος βρίσκεται και στο ποίημα Πόλεμος, που γράφτηκε το 1941 (όταν ο
ποιητής ήταν μόλις 16 ετών): «Στην οδό Αιγύπτου (πρώτη πάροδος δεξιά) τα
κορίτσια κοκαλιασμένα περιμένανε απ' ώρα τον Ισπανό με τα τσιγαρόχαρτα».
2. Ο Γιώργος Σεφέρης.
3. Υπαινίσσεται το σύνθημα της στρατιωτικής δικτατορίας: Ελλάς Ελλήνων
Χριστιανών.
Α) Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος
Το Σεπτέμβριο του 1939, η Αγγλία και η Γαλλία κήρυξαν τον
πόλεμο στη Γερμανία, αντιδρώντας στην παρά τις προειδοποιήσεις τους
επίθεση του Χίτλερ στην Πολωνία. Πρόκειται για την υλοποίηση της
καθυστερημένης αλλά δυναμικής τους πλέον απόφασης να εναντιωθούν
στην επεκτατική πολιτική τόσο της Γερμανίας όσο και του άλλου
φασιστικού κράτους της Ευρώπης, της Ιταλίας, πολιτική που
πραγματωνόταν με κατάληψη ξένων εδαφών από τα μέσα της δεκαετίας
του 1930. Οι αιτίες του νέου πολέμου ανάγονται, όπως και στην
περίπτωση του προηγούμενου, του Α' Παγκοσμίου, στη διαπάλη των
μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών να διανείμουν, το καθένα προς όφελός του,
3. τον πλούτο της εγγύς τους περιφέρειας και των αποικιών. Η ταπείνωση,
άλλωστε, και οι δυσβάσταχτες "επανορθώσεις" που επιβλήθηκαν στη
Γερμανία με τη λήξη του Α' Παγκόσμιου Πολέμου εξέθρεψαν τη
φασιστική ιδεολογία και επιτάχυναν τις εξελίξεις προς το Β' Παγκόσμιο.
Ο "πόλεμος αστραπή" -όπως χαρακτηρίστηκαν οι συνεχόμενες χιτλερικές
νίκες που ακολούθησαν- κατέληξε στην κατάληψη του μεγαλύτερου
μέρους της Ευρώπης από τους Γερμανούς, ενώ η επίθεση εναντίον της
Σοβιετικής Ένωσης επισφράγισε τα σχέδια του Χίτλερ για μια ενιαία
ναζιστική Ευρώπη. Όπου επικράτησαν οι Γερμανοί, οι χώρες της
Ευρώπης γνώρισαν τη "Νέα Τάξη", που σήμαινε την πολιτική υποταγή
των κατακτημένων κρατών στη Γερμανία, τη στέρηση κάθε ελευθερίας,
την οικονομική λεηλασία, την καταδίωξη και εξόντωση των απανταχού
στην Ευρώπη Εβραίων και άλλων "ανεπιθύμητων" πληθυσμιακών
ομάδων, όπως των Τσιγγάνων. Aπό το 1941, με την επίθεση της
Ιαπωνίας, του τρίτου συμμάχου του ’ξονα, εναντίον του αμερικανικού
στόλου στο Περλ Χάρμπορ, η οποία της άνοιξε το δρόμο για την
κατάληψη όλης της νοτιοανατολικής Ασίας, η σύρραξη έλαβε
παγκόσμιες διαστάσεις.
Από το 1942 άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για τις δυνάμεις του ’ξονα.
Οι Σοβιετικοί, με τη νίκη στο Στάλιγκραντ, καθήλωσαν τα γερμανικά
στρατεύματα, και προέβησαν σε δυναμική αντεπίθεση, ενώ οι Γερμανοί
συντρίφθηκαν και στην Αφρική από τους Συμμάχους. H συμμαχική
απόβαση στην Ιταλία (Ιούλιος 1943) προκάλεσε την πτώση του
Μουσολίνι ενώ η απόβαση στη Νορμανδία (Ιούνιος 1944) οδήγησε στην
απελευθέρωση της Γαλλίας. Τελικά, στις 8 Μαΐου 1945 η Γερμανία,
ισοπεδωμένη και κατακτημένη από τους Συμμάχους, παραδόθηκε. Τον
Αύγουστο του 1945 αναγκάστηκε σε παράδοση και η Ιαπωνία, μετά τη
ρίψη των ατομικών βομβών από τους Αμερικάνους στις πόλεις της
Χιροσίμα και Ναγκασάκι. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε,
σφραγίζοντας οριστικά μια εποχή και εισάγοντας ολόκληρο τον κόσμο
σε μια νέα, βαθιά σημαδεμένη από την εμπειρία του.
ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ
1 ΕΠΟΧΕΣ 1941-1950
Οι νικημένοι
4. Ανάβαλες την τελευταία πάντα μέρα τη φυγή σου
Είχαμε μέσα κι οι δυο μας βαθιά τον πανικό του χωρισμού.
Νοσταλγούσαμε τόσο να χαρίσουμε τις αβέβαιες πλάνες μας στ’
όνειρο
Όμως ποιός δε λογάριασε τα λευκά καλοκαίρια που πληγώσαν τα
χρόνια μας
Ποιός δεν επίστεψε πως δεν είχαμε ακόμα πληρώσει το χρέος μας
ολάκερο
Και βρίσκουμε την κρίσιμη τούτη στιγμή αιχμάλωτους όρκους στη
νιότη μας, αισθήματα πιο πλούσια από τ’ άναμμα της σάρκας
Ξέρεις πως πια ξεχάσαμε τ’ αμέριμνα παιδιά που σπαταλούσαν το
γέλιο τους
Ξέρεις πως θά ’ρθει μια μέρα που θα φορέσουμε αλογάριαστα
ολόγυμνοι τον εαυτό μας
Συντροφεύοντας τις ακριβές μας αμφιβολίες, ξαγρυπνήσαμε
ατέλειωτες νύχτες χωρίς δίπλα μας να ’ναι κανείς ν’ ακούσει την
αγωνία της φωνής μας
Αγαπήσαμε μια τρικυμία καινούρια, κι όμως γιατί ν’ αναβάλλουμε
πάντα την ώριμη χρονολογία;
Και μένουμε δυο νικημένοι μ’ ολιγόπιστα μάταια φερσίματα.
ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ
ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ
2 Συνέχειες(1953-1962)
Αυτοί δεν είναι οι δρόμοι
Αυτοί δεν είναι οι δρόμοι που γνωρίσαμε
5. Αλλότριο πλήθος έρπει τώρα στις λεωφόρους
Αλλάξαν και των προαστίων οι ονομασίες
Υψώνονται άσυλα στα γήπεδα και στις πλατείες.
5
Ποιός περιμένει την επιστροφή σου; Εδώ οι επίγονοι
Λιθοβολούν τους ξένους, θύουν σ’ ομοιώματα,
Είσαι ένας άγνωστος μες στο άγνωστο εκκλησίασμα
Κι από τον άμβωνα αφορίζουνε τους ξένους
Ρίχνουνε στους αλλόγλωσσους κατάρες.
10
Εσύ στους σκοτεινούς διαδρόμους χώσου
Στις δαιδαλώδεις κρύπτες που δεν προσεγγίζει
Ούτε φωνή αγριμιού ή ήχος τυμπάνου·
Εκεί δε θα σε βρουν. Γιατί αν σ’ αφορίσουν
Κάποιοι —αναπόφευκτα— στα χείλη τους θα σε προφέρουν
15
Οι σκέψεις σου θ’ αλλοιωθούν, θα σου αποδώσουν
Ψιθυριστά προθέσεις, θα σε υμνήσουν.
Με τέτοιες προσιτές επιτυχίες θα ηττηθείς.
Τεντώσου απορρίπτοντας των λόγων σου την πανοπλία
Κάθε εξωτερικό περίβλημα σου περιττό
20
Και της Σιωπής το μέγα διάστημα, έτσι,
Τεντώσου να πληρώσεις συμπαγής.
Εδώ
Εδώ
Κάτω από την καρδιά μου
Καρφώθηκαν οι σφαίρες οι πρωινές
Μπήγονται ολοένα πιο βαθιά
5
Τώρα
(Τώρα, σιγά σιγά, που ξημερώνει
Και θ’ ακουστεί το σφύριγμα όπου να ’ναι)
Ελάτε
Έλα εσύ Γιώργο, έλα Μιχάλη, έλα Ραούλ,
10
Μαζέψτε τες μια μια
Είναι δικές σας
Σήμερα το πρωί
Στις πέντε
Πριν βγει ο ήλιος
15
6. Πριν, πριν ακόμη απ’ τα καμιόνια
Τις μάζεψα για σας
Και τώρα
Ξερίζωσέ τες απ’ το στήθος μου
Σαν ένα πρωινό χαρούμενο όνειρο
20
Σαν ένα τέλειο παιχνίδι
Πριν μάθουν τίποτα οι άλλοι
Ανυποψίαστοι στου ύπνου την ενέδρα
Πριν μάθουν τίποτα οι άλλοι
Πριν μάθουν πως εγώ
25
Είναι γραμμένο για πάντα να ζήσω.
3 ΣΤΟΧΟΣ 1970
Ποιητική
—Προδίδετε πάλι την Ποίηση, θα μου πεις,
Την ιερότερη εκδήλωση του Ανθρώπου
Τη χρησιμοποιείτε πάλι ως μέσον, υποζύγιον
Των σκοτεινών επιδιώξεών σας
5
Εν πλήρει γνώσει της ζημιάς που προκαλείτε
Με το παράδειγμά σας στους νεοτέρους.
–Το τί δεν πρόδωσες εσύ να μου πεις
Εσύ κι οι όμοιοί σου, χρόνια και χρόνια,
Ένα προς ένα τα υπάρχοντά σας ξεπουλώντας
10
Στις διεθνείς αγορές και τα λαϊκά παζάρια
Και μείνατε χωρίς μάτια για να βλέπετε, χωρίς αυτιά
Ν’ ακούτε, με σφραγισμένα στόματα και δε μιλάτε.
Για ποιά ανθρώπινα ιερά μάς εγκαλείτε;
Ξέρω: κηρύγματα και ρητορείες πάλι, θα πεις.
15
Ε ναι λοιπόν! Κηρύγματα και ρητορείες.
Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις
Να μην τις παίρνει ο άνεμος.
7. Επιτύμβιον
Πέθανες — κι έγινες και συ: ο καλός,
Ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης, ο πατριώτης.
Τριάντα έξι στέφανα σε συνοδέψανε, τρεις λόγοι αντιπροέδρων,
Εφτά ψηφίσματα για τις υπέροχες υπηρεσίες που προσέφερες.
5
Α, ρε Λαυρέντη, εγώ που μόνο το ’ξερα τί κάθαρμα ήσουν,
Τί κάλπικος παράς, μια ολόκληρη ζωή μέσα στο ψέμα
Κοιμού εν ειρήνη, δεν θα ’ρθω την ησυχία σου να ταράξω.
(Εγώ, μια ολόκληρη ζωή μες στη σιωπή θα την εξαγοράσω
Πολύ ακριβά κι όχι με τίμημα το θλιβερό σου το σαρκίο).
10
Κοιμού εν ειρήνη. Ως ήσουν πάντα στη ζωή: ο καλός,
Ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης, ο πατριώτης.
Δε θα ’σαι ο πρώτος ούτε δα κι ο τελευταίος.
22102014
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Μ.ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ , ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ 1969 Μ.Χ
ΙΩΑΝΝΑ ΝΤΑΣΗ
ΜΑΡΙΝΑ ΤΣΑΝΗ
ΣΙΛΒΑ ΚΑΤΣΑΚΟΥ
ΤΖΟΑΝΝΑ ΚΑΤΣΑΚΟΥ
