�ݺ�ߣ

สถานที่ที่ภพศิลา
แลงในเขต
อาเภอเมือง
กาแพงเพชร

ศิลาแลง (Laterite) เป็นวัสดุธรรมชาติที่เกิดขึ้น
บริเวณมรสุมเขตร้อน ซึ่งคนในภูมิภาคเอเชียและเอเชีย
ตะวันออกเฉียงใต้รู้จักและนามาใช้ประโยชน์เป็นเวลานาน
แล้ว มนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์รู้จักนาศิลาแลงมาบดผสม
กับยางไม้ใช้เป็นสีในการวาดภาพตามถ้าและหน้าผาหิน
นอกจากนั้นคนในภูมิภาคนี้ได้นาศิลาแลงมาใช้ในการ
ก่อสร้างวัดและปราสาทหินดังที่พบเห็นในประเทศไทย
กัมพูชา และลาว มีอายุย้อนหลังไปตั้งแต่ 700 – 1,000 ปี
ที่ผ่านมา

ศิลาแลงครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 15
เปอร์เซ็นต์ของพื้นผิวโลก และเกิดขึ้นในประเทศแถบ
เส้นศูนย์สูตร ในทวีปเอเชียจะพบศิลาแลงตั้งแต่
ประเทศอินเดียมาทางตะวันออกเฉียงใต้จนถึงประเทศ
ฟิลิปปินส์ และตอนเหนือของออสเตรเลีย ในทวีป
แอฟริกาพบศิลาแลงกระจัดกระจายอยู่ที่ประเทศ
ไนจีเรีย ไปจนถึงอังโกลา ส่วนในทวีปอเมริกา พบอยู่
ในประเทศเม็กซิโกและบราซิล

เนื่องจากศิลาแลงเกิดอยู่ในพื้นที่จากัด การ
ศึกษาวิจัยจึงไม่แพร่หลาย และเป็นของแปลกใหม่
สาหรับประเทศทางแถบขั้วโลกและยุโรป ซึ่งรู้จักศิลา
แลงในชื่อ “หินสีแดงอิฐ” (brick - red rock) มี
ความแข็งคล้ายอิฐ (ภาษาอังกฤษ จึงเรียกศิลาแลงว่า
“laterite” มาจากรากศัพท์ภาษาลาติน later แปลว่า
“อิฐ”) ส่วนในแอฟริกาและออสเตรเลียเดิมที่คิดว่าศิลา
แลงเป็นหินที่เกิดอยู่ในทะเลทราย

ลักษณะทั่วไป
โดยทั่วไปจะพบเห็นศิลาแลงอยู่บนผิวดินหรือ
ใต้ผิวดินเพียงเล็กน้อย ศิลาแลงจึงจัดเป็นตะกอนพื้นผิว
ที่เป็นผลมาจากกระบวนการผุพังทางธรณีวิทยา และ
พบในประเทศที่อยู่ในมรสุมเขตร้อนเท่านั้น
การผุพังในกระบวนการเกิดศิลาแลงส่วนมาก
เป็นการผุพังทางเคมี ซึ่งเป็นการเปลี่ยนสภาพของแร่ที่
ประกอบอยู่ในหิน หรือในตะกอนที่สะสมตัวอยู่
บริเวณนั้น โดยอาจมีการผุพังทางกลศาสตร์จากการ

1 .มีปริมาณแร่เหล็กและอลูมิเนียมที่เกิดจากการผุพัง
มาก
2. มีสารอินทรีย์น้อยมาก หรือไม่มีเลย
3. อาจมีหรือไม่มีแร่ควอตซ์ก็ได้ มีความเป็นเบสลดลง
4. มีความแข็งเพิ่มขึ้นเมื่อสัมผัสกับอากาศ
5. เกิดในสภาพแวดล้อมที่แห้งแล้งสลับชุ่มชื้น (แดด
ออก/ฝนตก)

ลักษณะทางกายภาพ ได้แก่ลักษณะเด่น ๆ
ดังนี้
• ความแข็ง (hardness) ศิลาแลงธรรมชาติเมื่ออยู่
ใต้ผิวดินจะมีความแข็งน้อย สามารถตัดให้เป็นก้อน
เป็นบล็อกได้ โดยใช้เครื่องมือที่ทาด้วยเหล็ก แต่เมื่อ
สัมผัสกับอากาศจะมีความแข็งเพิ่มขึ้น เนื่องจากการ
สูญเสียความชื้นในดินเหนียวที่เป็นส่วนประกอบ
ของศิลาแลง นอกจากนั้น การสัมผัสกับอากาศและ
การเปลี่ยนแปลงของอากาศระหว่างฝนตกกับแดด
ออกทาให้เกิดปฏิกิริยาเคมี ส่วนมากเป็นการออกซิ

• สี (color) ศิลาแลงจะมีโทนสีแดง แดงปนเหลือง
แดงอมส้ม น้าตาลแดง และสีอิฐ เป็นต้น สีของศิลา
แลงส่วนมากจะขึ้นอยู่กับปริมาณของเหล็กและ
แมงกานีสตามระยะเวลาที่เกิดการผุพังทางเคมี
รวมทั้งปริมาณของธาตุอื่นที่ประกอบอยู่ในศิลาแลง
เช่น อลูมิเนียม ปกติจะมีสีขาวแต่จะเปลี่ยนเป็นสี
แดงคล้าเมื่อผสมกับเหล็ก ซิลิกาจะมีสีแดงแบบ
สนิมเหล็กเมื่อผสมกับไฮดรอกไซด์ของเหล็ก ดินคา
โอลินเมื่อถูกเคลือบด้วยเหล็กก็จะมีสีแดง วัสดุ

พิจารณาจากปริมาณแร่ที่มีอยู่ในเนื้อ
ศิลาแลง ได้แก่
• เหล็ก แร่เหล็กออกไซด์ที่เป็นส่วนประกอบหลักของ
ศิลาแลง แร่เหล็กที่เปลี่ยนสภาพมาจากแร่ต้นกาเนิด
โดยอยู่ในสภาพของสารละลายเหล็กออกไซด์ที่แทรก
ซึมเข้าไปตามรอยแตกและตามช่องว่างของเม็ดตะกอน
• อลูมิเนียม เป็นธาตุอีกชนิดหนึ่งที่เป็นส่วนประกอบ
หลักของศิลาแลง โดยจะอยู่ในรูปของสารประกอบ
อลูมิเนียมออกไซด์ ที่เกิดจากการสลายตัวผุพังของแร่
ดินพวกอลูมิเนียมซิลิเกต ถูกชะล้างออกไปในรูป

ธรณีวิทยาของศิลาแลง
• สถานที่ที่เหมาะสมในการศึกษาธรณีวิทยา และ
ลักษณะทางกายภาพและทางเคมีของศิลาแลง ได้แก่
บ่อวัสดุก่อสร้างหรือบ่อที่ขุดลูกรังไปขายเป็นวัสดุ
ถมที่ จะเห็นว่าใต้ชั้นดินที่มีสารอินทรีย์ลงไปจะเป็น
ชั้นศิลาแลง ซึ่งจะอยู่ตอนบนของหน้าตัด มีลักษณะ
แข็งกว่าชั้นที่อยู่ต่าลงไป ซึ่งเป็นดินเหนียวสีเทา-
ขาว มีจุดประ (mottle) สีแดง สีส้ม เรียกว่า
“ลูกรัง” จะเห็นว่าศิลาแลงกับลูกรังมีความสัมพันธ์

สถานที่ที่ภพศิลาแลงในเขตอาเภอเมือง
กาแพงเพชร
วัดพระแก้ว วัดพระ
ธาตุ

วัดอาวาสใหญ่ วัด
ซุ้มกอ

วัดสิงห์ วัดกรุสี่
ห้อง

บ่อวัสดุก่อสร้างที่ดินชั้นบนถูกนาออกไป
หมดแล้ว เห็นชั้นศิลาแลงเป็นพืดแข็ง สีน้าตาลแดงอยู่
บนชั้นลูกรัง ซึ่งเป็นดินเหนียวสีเทาขาว มีจุดประสี
แดง สีส้ม ของสารละลายแร่เหล็กออกไซด์
บางพื้นที่ในชั้นศิลาแลงจะเห็นเศษหิน แนวหิน
ผุ และชั้นหินดานอยู่ล่างสุด จึงเห็นว่าศิลาแลงสัมพันธ์
กับธรณีวิทยาทั้งด้านหินและแร่

จบการ
นาเสนอ

�ݺ�ߣ

ศิลาแลงใ�Ȩ��ขตอำ๶�ภอ๶�มืองกำแพงเพชร

More Related Content

Featured (20)

ศิลาแลงใ�Ȩ��ขตอำ๶�ภอ๶�มืองกำแพงเพชร