![суурьтай дээврийн хуйлмал материал (пергамин, рубероид, толь г.м) –ыг
ашигласаар ирсэн. [1].
Гадаадад үйлдвэрлэсэн дээврийн хуйлмал материалууд Монгол орны хуурай-
халуун, хүйтэн уур амьсгалтай нөхцөлд удаан ашиглагдах боломжгүй юм. Эдгээр
материал нь үндсэндээ нефтийн үйлдвэрийн хаягдал болох битум (монголын
барилгачид замын хар тос гэж нэрлэж дадсан юм) дээр тулгуурлан хйигддэг учир
зуны халуунд нарны радиацыг өөртөө шингээж өндөр температуртай болтлоо
халж найрлагаас нь зарим дэгдэмхий хэсэг алдагдсанаар налархай шинж чанар
багасаж догшин чанартай болсоноор микро хагарал, ан цав үүсч барилгын
дээврээс ус гоожих аюул бий болгодог[2].
Сүүлийн үед Монгол оронд барилгын дээврийн шувуу нурууг модон бүтээцээр
хийж, металл хуудас болоод бусад материалаар дээвэрлэж байгаа нь сайн талтай
боловч модон бүтээцийг зөв технологиор хийгээгүйгээс шалтгаалан дээврийн
насжилт багасаж хийцийн найдвартай ажиллах нөхцөл алдагдаж байна [3].
Гэтэл Монгол орны нутаг дэвсгэрийн нийт талбайн 8.26% -ийг ойн сан эзэлдэг
бөгөөд үүний 68.04 % -ийг шинэс, нарс эзэлдэг [6]. Энэ нь манай орон ой модны
асар бага нөөцтэй байгааг илтгэж байгаа ба Дархан-Уул аймгийн хэмжээндойн сан
0.5% байгаа нь маш бага тоо юм [7].
Иймд дээврийн даацын модон бүтээцийг гулзайлтанд сайн ажиллаж чадах даацын
төмөрбетон бүтээцээр солих нь өндөр ач холбогдолтой ба барилгын дээвэрт
өндөр үзүүлэлттэй нарийн дүүргэгчтэй бетонон даацын эдлэл, бүтээц хэрэглэсэн
тохиолдолд дараах сайн үр дүн гарч болох талтай. Үүнд:
Модон материал хэмнэнэ.
Байгаль орчинд ээлтэй
Гал түймрийн аюулгүй
Дээврийн материал өмхөрч чанараа алдах үзэгдэл байхгүй. Өөрөөр хэлбэл
насжилт өндөр (50 –аас 100 жил).
Орон нутгийн бөгөөд экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн мөн (нарийн дүүргэгчтэй
бетоны найрлагын 60 гаруй хувьд орон нутагт элбэг тархсан байгалийн элс
орно)](https://image.slidesharecdn.com/random-150428230154-conversion-gate02/85/-2-320.jpg)
![ Нарийн дүүргэгчтэй бетон үйлдвэрлэх технологи нэн энгийн бөгөөд хялбар
юм[5].
Судалгааны зорилго:
Энэхүү судалгааны ажлын зорилго нь нарийн шөрмөслөг бүтэцтэй
нэмэлтүүдийг арматурын үүрэгтэйгээр ашиглан элс, үнс, цементийн холимогоор
өндөр үзүүлэлттэй шинэ бетон – фибер бетон гарган авч түүгээр нимгэн ханатай
(25-50 мм) даацын бүтээц (дээврийн шувуу нуруу, тулаас, дамнуруу г.м), эдлэл
үйлдвэрлэх технологи боловсруулж, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэхэд оршино.
I Судалгаанд ашигласан материал
Түүхий эд, материал:
Дарханы хараа голын элсний карьерт бэлтгэсэн элс: нягт 2.59-2.61 гр/см3
,
асгаасны нягт 1540-1565 кг/м3
, шавар+тоосорхог хольц 0.5%, органик хольц
байхгүй, ширхгийн бүрэлдэхүүний хувьд бүдүүн ширхэгтэй элсэнд (ширхгийн
модуль 2.9 –ээс дээш) хамаарагдана.
“Эрэл Цемент” ХХК -ийн MNS: 0974-2008 стандартын цемент: Идэвхжил
38.5 МПа, 008 –ын шигшүүр дээрх үлдэгдэл 11.5%, барьцалдаж эхлэх ба
дуусах хугацаа хэвийн.
HPC 400 маркийн усны орц багасгагч химийн нэмэлт.
Металл гаралтай фибер.
MNS ISO 12439 - 2012стандартын шаардлага хангасан ус
Судалгааны ажлын аргачлал:
1. Хараа голын бүдүүн ширхэгтэй элсээр 40 МПа –аас багаггүй бат бэхтэй
нарийн дүүргэгчтэй бетоны найрлага сонгох.
2. Бетон хийцийн физик-механик шинж чанарыг тодорхойлох.
3. Фибер бетон татангийн загвар сонгож даацын тооцоо хийх.
4. Эдийн засгийн судалгаа хийж үр ашгийн тооцоо хийх.
Шинжлэх ухаан, инновацийн шинэлэг тал:](https://image.slidesharecdn.com/random-150428230154-conversion-gate02/85/-3-320.jpg)
![өндөр юм. Гэхдээ шувуунуруун дээвэрт өндөр үнэтэй барилгын материалд
тооцогдох модон материал их хэмжээгээр зарцуулагддаг нь эдийн засгийн болоод
байгаль экологийн хувьд асуудалтай сонголт юм. Иймд дээврийн шувуу нуруун
модон бүтээцийг элсэн бетон бүтээцээр солих боломжийг судалсан болно.
Судалгаанаас үзвэл 2280 м2
талбай бүхий барилгыг шувуунуруун модон бүтээц
бүхий металл хуудсаар дээвэрлэхэд шаардагдах нийт материалын үнэ 52 сая
төгрөг болдог [8]. Харин тухайн талбайг нарийн ширхэгт бетон бүтээц бүхий
металл дээврээр дээвэрлэхэд материалын зардал 43 сая төгрөг болно. Үүнээс
аваад үзвэл 1м2
талбайгаас 4000 төгрөгийн зардал хэмнэхийн зэрэгцээ
бүтээгдэхүүний насжилтын тооноос хамааруулаад үзвэл дээрх өртөг 2 дахин ихсэх
боломжтой юм.
Үүнээс аваад үзвэл Дархан сумын орон сууцний дээврийн нийт талбайг 1м2
талайгаас хэмнэг өртөгөөр үржүүлж тооцвол нийт 460 сая төгрөг хэмнэхийн
зэрэгцээ 1м2
талбайд 0.43м3
модон материал зарцуулагдана гэж тооцвол нийт
6450м3
мод зарцуулагдах буюу нийт 3-5 га талбай бүхий ой мод юм.
Дүгнэлт
1. Элсний ширхэгийн бүрэлдэхүүнийг тохиромжтой байдлаар сонгосон
тохиолдолд Ц:Э=1:3.6-3.8 харьцаагаар нягт бүтэцтэй (С30 анги) нарийн
дүүргэгчтэй бетон гарган авч болно.
2. Нарийн дүүргэгчтэй бетоны шахагдах чанар ердийн бетоноос 20% орчим
илүү байгаа нь элсэн бетон гулзайлтанд ердийн бетоноос тэсвэртэй байна.
3. Гадаргуугийн идэвхит нэмэлтийг цементийн жингийн 1.0-1.5% -д нэмсэн
тохиолдолд элсэн бетоны бат бэхийг 40 МПа хүртэл нэмэгдүүлэж болно.
4. Арматурчлалаар металл фиберийг цементийн жингийн 15% -дхэрэглэсэн
тохиолдолд гулзайлтын бат бэхийг 14.37% -аар нэмэгдүүлэх боломжтой.
5. Дээврийн модон бүтээцийг нарийн ширхэгтэй фибер бетон бүтээцээр
сольсоноор материалын зардлыг 17% -аар хэмнэхийн зэрэгцээ эдэлгээний
хугацааг 2 дахин нэмэгдүүлэх боломжтой.](https://image.slidesharecdn.com/random-150428230154-conversion-gate02/85/-10-320.jpg)
![6. Дархан-Уул аймгийн орон сууцний дээврийн усны асуудал хурцаар тавигдах
болсон өнөө үед дээврийн асуудлыг нарийн ширхэгт фибер бетон бүтээц
бүхий дээврээр шийдсэнээр эдийн засаг болон байгаль экологийн өндөр ач
холбогдолтой. Гэхдээ фиберийн орцыг нарийвчлан тодорхойлох
шаардлагатай.
Ашигласан ном, хэвлэл.
[1] Дэндэвдорж Ч. Бетоны технологи-тэргүүн дэвтэр. УБ: 2008 он. №1. Хуудас 207-
221
[2] Дэндэвдорж Ч. Бетон судлал. Дархан.: 2013ы он. №1. Хуудас 46-53
[3] Каприелов С.С. Модифицированные высокопрочные мелкозернистые бетоны с
улучшенными деформационными характеристикамти. Бетон и железобетон. 2006
г. №2. Стр 2-7
[4] http://news.barilga.mn/r/68937
[5] Ч.Дэндэвдорж, С.Цэвэл ``Бетоны чанар, найрлага сонголтонд нөлөөлөх хүчин
зүйлүүд’’ Дархан хот,
[6] http://forestry.gov.mn/mn/
[7]
http://www.eic.mn/forestresource/forestresource.php?id=1&page=1&area_year=2013
[8] ШУТИС –ийн ДаТС –ийн дээврийн их засварын ажлын гүйцэтгэл №4](https://image.slidesharecdn.com/random-150428230154-conversion-gate02/85/-11-320.jpg)
More Related Content
What's hot (20)
Viewers also liked (20)
More from Ankhbileg Luvsan (20)
Шөрмөслөг арматуртай шинэ материалаар өндөр даацын дамнуруу үйлдвэрлэх боломжийн судалгаа
- 1. ШӨРМӨСЛӨГ АРМАТУРТАЙ ШИНЭ МАТЕРИАЛААР ӨНДӨР ДААЦЫН ДАМНУРУУ ҮЙЛДВЭРЛЭХ БОЛОМЖЫН СУДАЛГАА Ууганбаяр.С, Дэндэвдорж.Ч, Дашдаваа.Ч ШУТИС –ийн Дархан-Уул аймаг дахь Технологийн Сургууль, Технологийн салбар, * udra0305@gmail.com Хураангуй: Манай улсад орон сууц болон олон нийтийн барилгын дээврийн хучилтын шувуу нурууг сайн чанарын банз, дүнзээр хийж байна. Гэтэл эх орны ой модны нөөц хангалтгүйн зэрэгцээгээр модон бүтээц (банз) ашиглалтын явцад өмхөрдөг, шатдаг, насжилт багатай гэх мэт дутагдалтайгаас гадна өндөр үнэтэй юм. Судалгааны эхний шатанд орон нутагт элбэг тархсан нарийн ширхэгтэй элс, цемент, химийн нэмэлт ашиглаж өндөр үзүүлэлттэй элсэн бетоны найрлага тогтоож доргиурт технологиор хэвлэн ердийн нөхцөлд бэхжүүлэх технологи боловсруулсан. Туршилтын дүнд өндөр үзүүлэлттэй элсэн бетоны (С30 ангийн) найрлага, хэвлэх, арчилгааны горим тогтоох технологийн судалгаа бүрэн хийгдэж түүгээр нимгэн ханатай даацын эдлэл хийх бүрэн боломжтойг батласан. Дээврийн модон бүтээцийг элсэн бетон бүтээцээр сольсоноор 320 мянган төгрөгний үнэтэй 1м3 модон материалын зарцуулалтыг 240 мянган төгрөгний үнэ бүхий элсэн бетоноор орлуулах бүрэн боломжтой. Иймд 1м3 бүтээцээс 25 % -ийн өртөг хэмнэх юм. Цаашид өндөр үзүүлэлттэй элсэн бетонд шөрмөслөг арматурт (фибер) хэрэглэж бүтэцбүрдэлт ба гулзайлтын бат бэхийг сайжруулах боломжыг урьдчилсан судалгаагаар тогтоож шувуунуруун бүтээцийн тооцоо хийж загвар сонгосон болно. Түлхүүр үг: элс, цемент, фибер, мод. I. Оршил Орон сууц, олон нийтийн барилгын дээврийг 1960 –аад оноос эхлэн адрын хучилтгүйхийж гадаадын оронд үйлдвэрлэсэн битум ба нийлэг материалан
- 2. суурьтай дээврийн хуйлмал материал (пергамин, рубероид, толь г.м) –ыг ашигласаар ирсэн. [1]. Гадаадад үйлдвэрлэсэн дээврийн хуйлмал материалууд Монгол орны хуурай- халуун, хүйтэн уур амьсгалтай нөхцөлд удаан ашиглагдах боломжгүй юм. Эдгээр материал нь үндсэндээ нефтийн үйлдвэрийн хаягдал болох битум (монголын барилгачид замын хар тос гэж нэрлэж дадсан юм) дээр тулгуурлан хйигддэг учир зуны халуунд нарны радиацыг өөртөө шингээж өндөр температуртай болтлоо халж найрлагаас нь зарим дэгдэмхий хэсэг алдагдсанаар налархай шинж чанар багасаж догшин чанартай болсоноор микро хагарал, ан цав үүсч барилгын дээврээс ус гоожих аюул бий болгодог[2]. Сүүлийн үед Монгол оронд барилгын дээврийн шувуу нурууг модон бүтээцээр хийж, металл хуудас болоод бусад материалаар дээвэрлэж байгаа нь сайн талтай боловч модон бүтээцийг зөв технологиор хийгээгүйгээс шалтгаалан дээврийн насжилт багасаж хийцийн найдвартай ажиллах нөхцөл алдагдаж байна [3]. Гэтэл Монгол орны нутаг дэвсгэрийн нийт талбайн 8.26% -ийг ойн сан эзэлдэг бөгөөд үүний 68.04 % -ийг шинэс, нарс эзэлдэг [6]. Энэ нь манай орон ой модны асар бага нөөцтэй байгааг илтгэж байгаа ба Дархан-Уул аймгийн хэмжээндойн сан 0.5% байгаа нь маш бага тоо юм [7]. Иймд дээврийн даацын модон бүтээцийг гулзайлтанд сайн ажиллаж чадах даацын төмөрбетон бүтээцээр солих нь өндөр ач холбогдолтой ба барилгын дээвэрт өндөр үзүүлэлттэй нарийн дүүргэгчтэй бетонон даацын эдлэл, бүтээц хэрэглэсэн тохиолдолд дараах сайн үр дүн гарч болох талтай. Үүнд: Модон материал хэмнэнэ. Байгаль орчинд ээлтэй Гал түймрийн аюулгүй Дээврийн материал өмхөрч чанараа алдах үзэгдэл байхгүй. Өөрөөр хэлбэл насжилт өндөр (50 –аас 100 жил). Орон нутгийн бөгөөд экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн мөн (нарийн дүүргэгчтэй бетоны найрлагын 60 гаруй хувьд орон нутагт элбэг тархсан байгалийн элс орно)
- 3. Нарийн дүүргэгчтэй бетон үйлдвэрлэх технологи нэн энгийн бөгөөд хялбар юм[5]. Судалгааны зорилго: Энэхүү судалгааны ажлын зорилго нь нарийн шөрмөслөг бүтэцтэй нэмэлтүүдийг арматурын үүрэгтэйгээр ашиглан элс, үнс, цементийн холимогоор өндөр үзүүлэлттэй шинэ бетон – фибер бетон гарган авч түүгээр нимгэн ханатай (25-50 мм) даацын бүтээц (дээврийн шувуу нуруу, тулаас, дамнуруу г.м), эдлэл үйлдвэрлэх технологи боловсруулж, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэхэд оршино. I Судалгаанд ашигласан материал Түүхий эд, материал: Дарханы хараа голын элсний карьерт бэлтгэсэн элс: нягт 2.59-2.61 гр/см3 , асгаасны нягт 1540-1565 кг/м3 , шавар+тоосорхог хольц 0.5%, органик хольц байхгүй, ширхгийн бүрэлдэхүүний хувьд бүдүүн ширхэгтэй элсэнд (ширхгийн модуль 2.9 –ээс дээш) хамаарагдана. “Эрэл Цемент” ХХК -ийн MNS: 0974-2008 стандартын цемент: Идэвхжил 38.5 МПа, 008 –ын шигшүүр дээрх үлдэгдэл 11.5%, барьцалдаж эхлэх ба дуусах хугацаа хэвийн. HPC 400 маркийн усны орц багасгагч химийн нэмэлт. Металл гаралтай фибер. MNS ISO 12439 - 2012стандартын шаардлага хангасан ус Судалгааны ажлын аргачлал: 1. Хараа голын бүдүүн ширхэгтэй элсээр 40 МПа –аас багаггүй бат бэхтэй нарийн дүүргэгчтэй бетоны найрлага сонгох. 2. Бетон хийцийн физик-механик шинж чанарыг тодорхойлох. 3. Фибер бетон татангийн загвар сонгож даацын тооцоо хийх. 4. Эдийн засгийн судалгаа хийж үр ашгийн тооцоо хийх. Шинжлэх ухаан, инновацийн шинэлэг тал:
- 4. Нарийн ширхэгтэй бетоны найрлага тогтоож түүнд тохирсон технологи боловсруулан шинэ технологийн арматураар арматурчилж чадсанаар дээврийн шувуу нууруун модон бүтээцийг шөрмөслөг арматуртай элсэн бетон татангаар солих боломж бүрдүүлсэн. III Туршилт судалгааны ажлын үр дүн 1. Элсний ширхэгийн бүрэлдэхүүний судалгаа Туршилтын дүнгээс харахад Хараа голын элсний карьераас бэлтгэж буй элсний найрлагад 5.0 мм –ээс дээш ширхэглэлтэй хэсэг 10% -аас дээш хэмжээгээр агуулагдаж байгаа нь Хараа голын элсийг бетонд хэрэглэхийн өмнө шигшиж ангилах шаардлагатай байна (хүснэгт1). Учир нь Хараа голын элсэнд ямар нэгэн боловсруулалт (баяжуулалт) хийхгүйгээр Ц:Э=1:3.6 найрлагатай бэлтгэсэн нарийн дүүргэгчтэй бетоны бат бэх 30-33 МПа хүрч байна. Хүснэгт 1 Элсний ширхэгийн бүрэлдэхүүнийг судалсан дүн Материалын нэр Шигшүүр дээрх үлдэгдэл, % 5.0 2.5-5.0 1.25- 2.5 0.63- 1.25 0.315- 0.63 Ёроол Карьерийн элс 10 17.6- 19.5 21-23 22-23.5 22.1-23.5 0.3-2.5 Өөрөөр хэлбэл бүдүүн ширхэгтэй элс хэрэглэхэд бетоны бүтэц нилээд сийрэг болж улмаар бат бэх нь буурч байсан ба карьераас бэлтгэж байгаа элс ширхэгийн бүрэлдэхүүний хувьд нягт бүтэцтэй, өндөр бат бэхтэй элсэн бетон гаргаж авахад тохирохгүй гэдэг нь харагдаж байна. Иймд тухайн элсэнд баяжуулалт хийж үр дүнг хүснэгтээр үзүүэлэв (хүснэгт2). Хүснэгт 2 Элсний ширхэгийн бүрэлдэхүүний тохиромжтой харьцааг тодорхойлсон дүн Шигшүүрийн дугаар Дээж тус бүрийн шигшүүр дээрх үлдэгдэл, % 1 2 3 4 5 6 5-2.5 30 40 60 80 70 50
- 5. 2.5-1.25 70 60 1.25-0.63 0 0 0.63-0.16 0 0 40 20 30 50 Дундаж нягт, кг/м3 1565 1575 1655 1665 1715 1705 Ширхэгийн модуль 1.3 1.4 1.56 4.03 3.96 3.35 Завсар хоорондын зай, % 40.3 39.9 36.8 36.5 34.5 34.9 Хувийн гадаргуу, S 5.61 5.28 20.6 20.3 24.3 35 Элсний ширхэгийн бүрэлдэхүүний тохиромжтой найрлага сонгосон туршилтын дүнгээс харахад 1.25 мм –ээс дээш ширхэглэлтэйгээр бэлтгэсэн элсний завсар хоорондын зай 40.3% байгаа нь сийрэгжилт их байгааг харуулж байна. Элсний завсар хоорондын зайг бууруулахын тулд нарийн ширхэгтэй хэсэг болох 0.63-0.16 мм –ийн ширхэглэтэй хэсгийг нэмсэнээр завсар хоорондын зай 34.5% хүртэл буурч асгаасны нягт 1715кг/м3 болж өссөн тэр харьцааг элсний ширхэглэлийг хамгийн тохиромжтой үзэж элсэн бетон сорьц бэлтгэн туршсан болно. 2. Нарийн ширхэгтэй бетоны бат бэхийн туршилт Баяжуулаагүй нарийн дүүргэгчтэй бетоны ус шингээлт (жингийн) 6-7.5% хүрч бетон хуурай байдалдаа 2250-2270 кг/м3 дундаж нягттай байгаа нь ус-цементийн харьцаа 0.4-0.45 байгаатай холбоотой байна. Энэ тохиолдолд 1.0м3 нарийн дүүргэгчтэй бетон тутамд 100-110л ус илүүдэл ус байдлаар орж бетоны бүтцийг сийрэгжүүлсэн нь ус шингээлт 7.5% хүрэх шалтгаан болжээ. Иймд элсэн бетоны ус шингээлтийг бууруулахын тулд бетон зуурмагт HPC 400маркын нэмэлт хэрэглэж усны орцыг хамгийн бага хязгаараар авсан. Туршилтанд нарийн дүүргэгчтэй бетоны (У/Ц=0.3, Э/Ц=3.6 найрлагатай бетон) физик- механик чанарын үзүүлэлтийг МNS-ийн дагуу стандартын шоо бэлтгэн ердийн нөхцөлд бэхжүүлж 28 хоногийн бат бэхийг тодорхойлж үр дүнг нэгтгэв (хүснэгт3). Элсний ширхэгийн бүрэлдэхүүнийг сайжруулж (асгаасны нягт 1715кг/м3 , завсар хоорондын зай 34.5%) хэрэглэсэн тохиолдолд цементийн орц 486-515 кг/м3 байхад
- 6. 40 МПа бат бэхтэй бетон гарган авч болох боломж байгаа нь харагдаж байна (хүснэгт3). Хүснэгт3 Элсэн бетоны шахалт, гулзайлтын бат бэхэд химийн нэмэлтийн нөлөөллийг судалсан дүн № Нэмэлт, % Бетоны 28 хоногийн бэт бэх, МПа Шахалт Гулзайлт 1 - 28.26 1.51 2 - 31.18 1.66 3 - 29.21 1.68 4 0.8 34.23 2.28 5 1.2 40.86 2.72 6 1.2+7* 43.27 14.32 7 1.2+15* 45.03 22.07 Тайлбар: *-элсэн бетонд нэмсэн метал фиберийн хэмжээ, % Туршилтанд нэмэлт нэмээгүй үед 236 л усаар элсэн бетон зуурмагийг зуурсан тохиолдолд элсэн бетон зуурмагийн хэвлэгдэх чанар сайн боловч шахалтын дундаж бат бэх 29.5 МПа хүрч байна. Гэвч энэ нь хангалтгүй үзүүлэлт учир нэмэлтийг цементийн жингийн 0.8% -д нэмж У/Ц=0.3 болтол бууруулахад бетон зуурмаг аргуун байгаа учир бат бэх 34.23 МПа болж нэмэлтгүй үеийнхээс 4.73 МПа буюу 13.8% -аар өсөж байгаа боловч зорилт биелээгүй тул нэмэлтийг 1.2% -д нэмэхэд бетон зуурмагийг хэвлэхэд тохиромжтой төдийгүй бетоны бат бэх 40.86 МПа хүрсэн нь нэмэлтийг 0.8% -д нэмсэнээс 6.63 МПа буюу 16.2% -аар илүү байна (зураг1). Иймд элс-цементийн харьцаа 3.6 үед цементийн жингийн 1.2% -д химийн нэмэлт нэмсэн тохиолдолд 40.86 МПа шахалтын бат бэхтэй элсэн бетон гарган авах бүрэн боломжтой нь туршилтын үр дүнгээс харагдаж байна.
- 7. Зураг1. Элсэн бетоны шахалтын бат бэхэд элс цементийн харьцаа болон химийн нэмэлтийн нөлөөлөл. Бетоны техникийн гол үзүүлэлт болох шахагдах чанарыг 10х10х10 см –ыншоо, гулзайлтын бат бэхийг 4х4х16 см-ын гулдмай, ан цав тэсвэрлэлт болон ачаа даах чадварыг 3 мм голчтой эржгэр гадаргуутай 2 ширхэг ажлын арматуртай (арматурын хөндлөн огтлолын талбай 0.14см2 ) 1.2м урт гулдмай дээр тодорхойлов (зураг3). Шахагдах чанарыг тодорхойлсон дүнгээс харахад элсэн бетон 1.8-2.3*10-3 мм хэмжээгээр шахагдсаны дараа эвдрэлд орж байна. Өөрөөр хэлбэл ердийн бетонтой харьцуулахад 20% илүү шахагдаж хэв гажилтанд тэсвэртэй нь харагдаж байна. (зураг2). 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 Шахалтынбатбэх,МПа Элс-Цементийн харьцаа 0 0.8 1.2 Зураг2. Бетон үлгэрийн шахагдах Зураг3. Элсэн бетон дам нурууны гулзайлтын
- 8. Нарийн дүүргэгчтэй элсэн бетонон дамнурууг гулзайлтанд туршсан дүнгээс харахад АР-5 багажны заалтыг 1-2 кг/см2 –ийн алхамтайгаар өсгөж гулзайлт (хотойлт) –ын хэмжээг электрон штангенциркуль ашиглан хэмжив(хүснэгт4). Хүснэгт4 Элсэн бетон дамнурууг гулзайлтанд туршсан үзүүлэлт д/д Эвдсэн хүч, кН Гулзайлт, мм д/д Эвдсэн хүч, кН Гулзайлт, мм 1 1.19 0.6 10 3.809 3.94 2 1.428 0.92 11 4.285 4.45 3 1.666 1.32 12 4.762 4.81 4 1.904 1.43 13 5.238 5.44 5 2.142 1.56 14 5.714 6.04 6 2.381 1.87 15 6.191 6.6 7 2.857 2.34 16 6.666 7.42 8 3.333 2.78 17 7.142 8.2 9 3.571 3.42 18 8.095 8.9 Туршилтын явцад дамнурууг 1.6 кН ачаагаар ачаалахад дамнурууны гулзайлт 1.32 мм болж анхны ан цав үүсч эхлэв. Цаашид ачааллыг нэмэгдүүлэн 7.14 кН ачаагаар ачаалахад дамнурууны гулзайлт 8.2 мм болсоноор дамнуруу эвдрэлд орж хугарсан. Иймд нарийн дүүргэгчтэй бетонон дамнуруунд 1.6 кН хүч үйлчлэх үеийн гулзайлтын бат бэх 2.4 МПа байна. Гэтэл гулзайлтын шаардлагатай бат бэх нь тооцоогоор 7.6 МПа байгаа учир туршилтаар гарсан дүн тооцооны ачаанаас 68.4% -аар бага байгаа нь элсэн бетон дамнуруу гулзайлтын бат бэхийн хувьд шаардлага хангахгүй байна. Иймд гулзайлтын бат бэхийг сайжруулах зорилт тавьж элсэн бетон дамнурууны арматурчлалд шөрмөслөг бүтэцтэй арматур болох фибер ашигласан болно. Гулзайлтын бат бэхийг сайжруулах туршалтанд 1 мм хүртэл голтой ган фиберийг бетонд эзлэхүүний 15% хүртэл нэмж гулдмай дээр туршилт хийж фибертэй
- 9. бетоны шахалтын бат бэх ба гулзайлтын бат бэхийгтодорхойлсон ба металл фибер хэрэглэсний үр дүнд 15% -ийн фибер нэмэлттэй элсэн бетоны шахалтын бат бэх 45.3 МПа буюу фибер нэмэлтгүй бетоноос 5 МПа-аар гулзайлтын бат бэх 14.37 МПа хүрч 5.9 дахин өсч байна. Энэ нь элсэн бетоны гулзайлтын бат бэхийг фибер хэрэглэх замаар эрс сайжруулах боломжтой нь харагдаж байна. 3. Дээврийн дамнурууны загвар сонгох Туршилтаар нотлогдсон үр дүнгээр шөрмөслөг арматуртай дээврийн дамнуруун бүтээцийн загвар сонгох тооцоог ЛИРА 9.6 тооцооны программ ашиглан хийсэн. Тооцоогоор нарийн ширхэгтэй бетоны шахалтын бат бэхийг 42 МПа, гулзайлтын бат бэхийг 14 МПа байхаар тооцож дараах татангийн загварыг гарган авч ачааллыг тооцсон болно (Зураг 4). Тооцооноос үзвэл дээрх өгөгдөлөөр 2-3 м урттай 30-40см2 хөндлөн огтлолын талбай бүхий фибер бетонон дамнурууг даацийн бүтээцээр ашиглаж боломжтой юм. Зураг4. Фибераар арматурчилсан нарийн ширхэгтэй бетонон дамнурууны загвар сонгох тооцоо 4. Сонгосон загварын эдийн засгийн тооцоо Дархан-Уул аймгийн Дархан суманд 115 мянган м2 талбай бүхий орон сууц байдаг бөгөөд эдгээрийн 99% нь битум гаралтай хуйлмал материалаар дээвэрлэгдсэн байдаг ба эдгээр дээврийг шувуунуруун дээврээр дээвэрлэх нь насжилтын хувьд
- 10. өндөр юм. Гэхдээ шувуунуруун дээвэрт өндөр үнэтэй барилгын материалд тооцогдох модон материал их хэмжээгээр зарцуулагддаг нь эдийн засгийн болоод байгаль экологийн хувьд асуудалтай сонголт юм. Иймд дээврийн шувуу нуруун модон бүтээцийг элсэн бетон бүтээцээр солих боломжийг судалсан болно. Судалгаанаас үзвэл 2280 м2 талбай бүхий барилгыг шувуунуруун модон бүтээц бүхий металл хуудсаар дээвэрлэхэд шаардагдах нийт материалын үнэ 52 сая төгрөг болдог [8]. Харин тухайн талбайг нарийн ширхэгт бетон бүтээц бүхий металл дээврээр дээвэрлэхэд материалын зардал 43 сая төгрөг болно. Үүнээс аваад үзвэл 1м2 талбайгаас 4000 төгрөгийн зардал хэмнэхийн зэрэгцээ бүтээгдэхүүний насжилтын тооноос хамааруулаад үзвэл дээрх өртөг 2 дахин ихсэх боломжтой юм. Үүнээс аваад үзвэл Дархан сумын орон сууцний дээврийн нийт талбайг 1м2 талайгаас хэмнэг өртөгөөр үржүүлж тооцвол нийт 460 сая төгрөг хэмнэхийн зэрэгцээ 1м2 талбайд 0.43м3 модон материал зарцуулагдана гэж тооцвол нийт 6450м3 мод зарцуулагдах буюу нийт 3-5 га талбай бүхий ой мод юм. Дүгнэлт 1. Элсний ширхэгийн бүрэлдэхүүнийг тохиромжтой байдлаар сонгосон тохиолдолд Ц:Э=1:3.6-3.8 харьцаагаар нягт бүтэцтэй (С30 анги) нарийн дүүргэгчтэй бетон гарган авч болно. 2. Нарийн дүүргэгчтэй бетоны шахагдах чанар ердийн бетоноос 20% орчим илүү байгаа нь элсэн бетон гулзайлтанд ердийн бетоноос тэсвэртэй байна. 3. Гадаргуугийн идэвхит нэмэлтийг цементийн жингийн 1.0-1.5% -д нэмсэн тохиолдолд элсэн бетоны бат бэхийг 40 МПа хүртэл нэмэгдүүлэж болно. 4. Арматурчлалаар металл фиберийг цементийн жингийн 15% -дхэрэглэсэн тохиолдолд гулзайлтын бат бэхийг 14.37% -аар нэмэгдүүлэх боломжтой. 5. Дээврийн модон бүтээцийг нарийн ширхэгтэй фибер бетон бүтээцээр сольсоноор материалын зардлыг 17% -аар хэмнэхийн зэрэгцээ эдэлгээний хугацааг 2 дахин нэмэгдүүлэх боломжтой.
- 11. 6. Дархан-Уул аймгийн орон сууцний дээврийн усны асуудал хурцаар тавигдах болсон өнөө үед дээврийн асуудлыг нарийн ширхэгт фибер бетон бүтээц бүхий дээврээр шийдсэнээр эдийн засаг болон байгаль экологийн өндөр ач холбогдолтой. Гэхдээ фиберийн орцыг нарийвчлан тодорхойлох шаардлагатай. Ашигласан ном, хэвлэл. [1] Дэндэвдорж Ч. Бетоны технологи-тэргүүн дэвтэр. УБ: 2008 он. №1. Хуудас 207- 221 [2] Дэндэвдорж Ч. Бетон судлал. Дархан.: 2013ы он. №1. Хуудас 46-53 [3] Каприелов С.С. Модифицированные высокопрочные мелкозернистые бетоны с улучшенными деформационными характеристикамти. Бетон и железобетон. 2006 г. №2. Стр 2-7 [4] http://news.barilga.mn/r/68937 [5] Ч.Дэндэвдорж, С.Цэвэл ``Бетоны чанар, найрлага сонголтонд нөлөөлөх хүчин зүйлүүд’’ Дархан хот, [6] http://forestry.gov.mn/mn/ [7] http://www.eic.mn/forestresource/forestresource.php?id=1&page=1&area_year=2013 [8] ШУТИС –ийн ДаТС –ийн дээврийн их засварын ажлын гүйцэтгэл №4