1. აფხაზ᳥თი
აფხაზ᳥თი საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარე ქვეყნის ჩრდილი-დასავლეთით
მდებარეობს.ავტონომიური რესპუბლიკაა.იგი ქართველების უძველესი ქრისტიანული კუთხეა.
ძველად მთელ აღმოსავლეთ საქართველოს “აფხაზ᳥თი” ერქვა.მთავარი ქალაქი ცხუმი,რაც
სვანურ კილოზე “რცხილას” ნიშნავს.დღეს აფხაზ᳥თი რუსეთის მიერაა ოკუპირებული.
2. აფხაზური ენა
აფხაზური ენა კავკასიური ენების ჩრდილო-დასავლურ,
აფხაზურ-ადიღური ენების ჯგუფს მიეკურვნება.ენაში
გამოიყოფა ბზიფური და აბჟუური დიალექტები.მასთან
ყველაზე ახლოა ჩრდილო კავკასიაში გავრჩელებული
ანაზური ენა.აფხაზრა საკუთარი სახელწოდებაა-აფსუა.
ქართველები მათ “აფხაზებს”უწოდებენ.
http://www.nplg.gov.ge/
4. აფხაზური სამზარეულო
აფხაზური სამზარეულო მდიდარია ნაირგვარი საწებლით, ნიგვზით და წიწაკით
შეზავებული კერძებით. აფხაზეთში ყოველდღიური საჭმელია აბასტა-სიმინდის
ფქვილია ფაფა, რომელსაც ლობიოსთან, ყველთან და ხორცთან ერთად მიირთმევენ.
ასევე აფხაზური ტრადიციული კერძებია: აშვჩაპანი(გადაზელილი ყველით),
არიცვმგელი(ნიგვზიანი მჭადი), აყრდცა(ლობიოს შეჭამანდი), აფხაზური აჩმა,
აფხაზური აჯიკა,ლეღვის ტყლაპი და სხვა.
ლეღვის ტყლაპი აჩმა მეგრული აჯიკა
5. საცხოვრებელი გარემო
აფხაზური სახლი მრგვალი ან ოთხკუთხა ფორმის,
ჩალით გადახურული ფაცხა იყო.შეძლებული ოჯახების
ეზოში ორი დიდი სახლი იდგა: სტუმრებისთვის დიდი
სახლი,ხოლო ოჯახისთვის პტარა სახლი.თუ ოჯახში
ახალდაქორწინებული შვილი იყო,მათთვის სხვა ფაცხა
იდგმებოდა. ასევე დამახისიათებელია სამზადისი
სახლი მიწის იატაკით და შუაცეცხლით.დიდი დროს
ოჯახი სწორედ აქა ატარებდა.
მაღალი კლასის წარმომადგენელთა სახლები გლეხური
ფაცხისგან ზომით,მასალით და დაგეგმარებით
განსხვავადებოდა.მსხვილ ფეოდალებს კი ღრმა
თხრილით შემორტყმული ციხე-დარბაზული ტიპის
სახლები ჰქონდათ.მეცხრამეტე საუკუნიდან კი დაიწყო
ქვის და აგურის სახლების მშენებლობა.
http://www.nplg.gov.ge/
6. ოჯახი და ოჯახური ყოფა
აფხაზეთში საქორწინო ურთიერთობები მკაცრად იყო დაცული.
ქორწინება იკრძალებოდა არა მარტო ერთი გვარის წარმომადგენელთა
შორის, არამედ თუ ორი სხვადასხვა გვარი, ერთი ძირიდან
მომდინარეობდა.ქორწინება ასევე არ შეიძლებოდა დედამძუძეობით
დაკავშირებულ სახლებს შორის.ამ წესების დამრღვევებს გვარიდან
გაძევებით სჯიდნენ.ძველ აფხაზურ ოჯახში პატრიარქალური
საწყისები იყო გაბატონებული.საბოლოო გადაწყვეტილებას ოჯახის
უფროსი იღებდა.ქალის მდგომარეობა არ იყო თანასწორუფლებიანი.
იგი მამისა და ქმრის მორჩილი იყო.არ გააჩნდა მემკვიდრეობის
უფლება,მაგრამ ნებისმიერი ძალადობის შემთხვევაში იგი
ნათესავებისგან იღებდა დახმარებას.აფხაზურ საზოგადოებაში ქალი
მაინც დაფასებული იყო.იგი არასოდეს არ იფარავდა სახეს და
თავისუფლად იღებდა სტუმრებს.ქალზე შურისძიება სირცხვილად
ითვლებოდა.
http://www.nplg.gov.ge/
7. სისხლის აღება
• მკვლელობის შემთხვევაში სასამართლოს მხოლოდ ის ადამიანი მიმართავდა, ვისაც ძალა არ
შესწევდა თვითონვე ეძია შური, ვინაიდან სისხლის აღების ძველი წესი მოკლულის
ნათესავებისაგან მკვლელის ან რომელიმე მისი ნათესავის მოკვლას მოითხოვდა. ამ კანონის
შეუსრულებლობა სირცხვილად ითვლებოდა. შურისძიებას ვადა არ ჰქონდა და ზოგჯერ იგი
თაობიდან თაობაზე გადადიოდა. სისხლის ღვრა განსაკუთრებით ფართო მასშტაბებს იძენდა,
როდესაც თავადურ სახლებს შორის ჩამოვარდებოდა მტრობა. ასეთ შემთხვევებში ბრძოლაში
ებმებოდნენ ამ თავადებზე დამოკიდებული აზნაურები და გლეხები. თუ დაუსრულებელი
მტრობის შეწყვეტა სურდათ, არსებობდა სიტუაციიდან გამოსვლის გზებიც, მაგალითად,
მიმართავდნენ საპატიო მოხუცთა შუამდგომლობას, რათა მათ დაეყოლიებინათ მოკლულის
ნათესავები, სისხლის წილ მატერიალური ანაზღაურების მიღებას დათანხმებულიყვნენ.
„სისხლის ფასი“ მოკლულის წოდებრივ კუთვნილებასა და საზოგადოებრივ მდგომარეობაზე
იყო დამოკიდებული.
http://www.nplg.gov.ge/
8. აფხაზური ახალი წელი
აფხაზეთში ახალ წელს ეწოდებოდა
ხიჩხუამა. მთელი ოჯახი საგვარეულო
სახლში იკრიბებოდა.საგანგებოდ
იხსნებოდა ქვევრი, ცხვებოდა აფხაზურა
პურები, ნიგვზიანი და თაფლიანი
ქადები.ოჯახის უფროსი საკლავის
დაკვლის შემდეგ დაკლული საქონლის
ღვიძლით,ფილტვითა თირკმლით
ხელში სალოცავში მიდიოდა და იქ
ღვინით ილოცებოდნენ.შემდეგ ოჯახში
ბრუნდებოდნენ და ერთად ზეიმობდნენ
ახალ წელს.
http://www.nplg.gov.ge/
9. გმადლობთ ყურადღებისთვის
• ნანა მარწყვიშვილი თაკო მერებაშვილი
• მარიამ ჯაბახიძე გიორგი ოთინაშვილი
• ანა ბალიაშვილი გიორგი გიუნაშვილი
