გურია
- 2. გურია ●გურია — საქართველოს ისტორიულ- გეოგრაფიული მხარე. დასახლებულია, ძირითადად, გურულებით, გურიის ისტორიული ცენტრია ქალაქი ოზურგეთი. ●ისტორიულად იგი შემოსაზღვრული იყო ჩრდილოეთით-რიონით, სამხრეთით — ჭოროხით. მესხეთის ქედის გაყოლებით აჭარა ესაზღვრებოდა. გურია სამ რეგიონად იყოფოდა:ზემო გურია,ქვემო გურია და შუა გურია. პირველად სიტყვა გურია ისტორიულ წყაროებში იხსენიება VIII საუკუნეში (735-738 წწ), მურვან ყრუს ლაშქრობის დროს. გურიის მოსახლეობის რაოდენობა 139,8 ათასია, რაც საქართველოს მოსახლეობის 3,1%. მოსახლების 96% ეთნიკურად ქართველია. ძირითადად ცხოვრობენ გურულები, მოსახლეობის 15% აჭარელია ●
- 3. გურიაში გავრცელებული საცხოვრისის ძირითადი სახეა ოდა, რომელიც მთელი დასავლეთ საქართველოსთვისაა დამახასიათებელი. ის 3-6 ოთახიანი ფიცრული სახლია ხის იატაკითა და აივნით. ოდის ოთხფერდა სახურავი კრამიტით ან ყავრითაა გადახურული. ნესტიანი ჰავის გამო სახლი ხის ან ქვის ბოძებზეა შეყენებული. ოდას ბუხრით ათბობდნენ. დამხმარე ნაგებობები იყო სამზადი, ნალია და სხვა. ოდა
- 5. კალანდა ● კალანდა ● ახალი წლის დადგომამდე ცოტა ხნით ადრე მთელი ოჯახი ფეხზე დგებოდა. მამაკაცები ღორის თავს, საახალწლო კვერს, საახალწლო სანოვაგით დატვირთულ გობს, მორთულ ჩიჩილაკს და ცარიელ ჩაფს აიღებდნენ და მარნისკენ გაეშურებოდნენ. მარანში შესვლისას ოჯახის უფროსი გობს ხმაამოუღებლად დადგამდა მიწაზე, ჩაფს ღვინით გაავსებდა და წმინდა ბასილს ოჯახის ბედნიერებას დაჩოქილი შესთხოვდა. შემდეგ მეკვლე გობიდან კაკალს აიღებდა და წმინდა ბასილს შეეხვეწებოდა, რომ ამ კაკალივით აევსო ოჯახი ყოველივე სიკეთით. კაკალს გატეხდნენ და, თუ ცარიელი აღმოჩნდებოდა, რაც, გურულების რწმენით, უბედურების მომასწავებელი იყო, მეკვლე ხელმეორედ ეხვეწებოდა წმინდანს, რომ ოჯახი ცარიელი კაკლისთვის არ დაემსგავსებინა. ამის შემდეგ სახლისკენ გაემართებოდა. მეკვლე კარებზე სამჯერ დააკაკუნებდა შემდეგი სიტყვებით: „კარი გამიღე!“ სახლიდან სამჯერ უპასუხებდნენ: „რა მოგაქვს?“. მეკვლე პასუხად ჩამოუთვლიდა: „მშვიდობა, ღვთის წყალობა, ჯანჯუხა, ხაჭაპური, ტკბილეული..." შემდეგ მას კარებს უღებდნენ და იწყებოდა საახალწლო მილოცვები.
- 6. გურული ფოლკლორი ● გურიაში სამხმიანი სიმღერის გარდა მღეროდნენ ოთხხმიან სიმღერა „ნადურსაც“. ერთ-ერთი ხმა კრიმანჭულია. კრიმანჭული გაგრეხილ, დამანჭულ კრინს ნიშნავს. კრინი მამაკაცის ყველაზე მაღალი ხმაა. კრიმანჭულს სამეგრელოსა და იმერეთშიც მღერიან. გურიასა და მთელს დასავლეთ საქართველოში გავრცელეული საკრავია ჩონგური. ● ცეკვები: „მოკვლა-გაცოცხლება″, „მიმიკით ცეკვა″, „ფერხული″, „ფარცაკუკუ, პირველად ნაჩვენები იქნა 1951 წელს. იგი ომში გამარჯვებული მხედრების მასობრივი ცეკვაა. სრულდება ქალებთან ერთად.
- 7. ქართული ტრადიციული სამზარეულო ● საახალწლო სუფრის აუციელებლი ელემენტია საცივი. საშობაო კვერი ტრადიციული გურული ხაჭაპურია . ესაა ნახევარმთვარის ფორმის ხაჭაპური მოხარშული კვერცხით.გურული ღვეძელი იყო გათხოვილი ქალის მოკითხვისას მშობლების ძღვენის აუცილებელი შემადგენელი ნაწილი. ნახევარმთვარის ფორმა ძველი გურულების რწმენით ძლიერების სიმბოლოა.
- 8. ღვინო გურიაში გავრცელებული იყო აბორიგენული ვაზის 50-ზე მეტი ჯიში. მათაგნ განსაკუთრებით ცნობილებია მტევანდიდი, კამუ რი, ჩხავერი, საკმიელა,, ჯაინი (ჯანი), ორონა.
- 9. სპორტი გურიაში ყოველი წლის 19 აგვისტოს, კურორტ ბახმაროში იმართება ტრადიციული დოღი. დოღის ტრადიცია XX საუკუნის დასაწყისიდან იღებს სათავეს. მასში მონაწილეობას იღებენ სააქრთველოს სხვადასხვა კუთხეების ცხენოსნები. ამავე დროს იმართება ხალხური რეწვის ნიმუშების გამოფენა - გაყიდვა. გურიის სპორტულ ტრადიციათაგან აღსანიშნავია დოღი ბახმაროში და ლელობურთი შუხუთში.
- 10. ჩაცმულǃა
- 11. პროექტზე მუშაობდნენ თორნიკე აბუაშვილი გვანცა ადუაშვილი ანა ეკალაძე ნანა ლომსაძე