บทวิเคราะห์ร่ายยาวเวสสันดรมหาชาดก กัณฑ์มัทรี
- 3. คุณค่าด้านวรรณศิลป์ การเล่นเสียงสัมผัสในวรรค เช่น ๑. ทั้งพื้นป่าพระหิมพานต์ก็ อยู่ เปลี่ยนเป็นพยับ ๒. ข้าพระบาทนี่ ไม่ แต่ สักอย่าง
- 4. การเล่นคา • คาซ้า เช่น สายนัยนาที่แม่จะตามไปเล็งแล โสต แล้วที่แม่จะซับทราบฟังสาเนียง สุรเสียง ที่แม่จะร่าเรียกพิไรร้อง ฝีเท้าที่แม่จะเยื่อง ย่องยกย่างลงเหยียบดิน ก็ สิ้น ปัญญา หา ค้นเห็น คิด
- 5. ๒. แต่ก่อนเอยแม่เคยได้ยินแต่เสียงเจ้า เจรจา อยู่ตรงนี้ ๓. พระเนตรเธอแลเหลือบให้ลายเลื่อมเป็น รูปคน อยู่ แล้วหายไป ๔. พระกรรณเธอสังเกตว่าสองดรุณเยาวเรศ เจ้าร้องขานอยู่
- 6. • คาอัพภาส เช่น ๑. เจ้าเคยวิ่ง เรียงเคียงแข่งกันมา คอยรับพระมารดาทรงพระสรวล สารวลร่าระรื่นเริงรีบรับเอาขอคาน เดินเมิลมุ่งละเมาะไม้มอง หมอบ
- 7. การใช้โวหารภาพพจน์ อุปมา เช่น ๑. เจ้าผู้มีพักตร์อันผุดผ่อง หนึ่งเอา น้าทองเข้ามาทาบทับประเทืองผิว ว่าชีวิตนางจะวางวายลงทันที ๓. มัทรีนี้เป็นข้าเก่าแต่ก่อนมา เงาตาม พระบาทาก็เหมือนกัน
- 8. อุปลักษณ์ เช่น ๑. ทั้งขอบฟ้ าก็ดาดแดง สายเลือดไม่ เว้นวายหายเหือดหาดเป็นลางร้ายไป รอบข้าง ๒. หวังจะ เกือกทองฉลองบาท
- 10. การใช้พรรณนาโวหาร ตัวอย่างเช่น ...แต่ย่างเหยียบกรอบก็เหลียวหลัง พระโสต ฟังให้วาดแว่วว่าสาเนียงเสียงพระแก้วเจ้าบ่น อยู่งึมๆ พุ่มไม้ครึ้มเป็นเงาๆ ชะโงกเงื้อม พระเนตรเธอแลเหลือบให้ลายเลื่อมเป็นรูป คนตะคุ่มๆ อยู่คล้ายๆ แล้วหายไป...
- 11. คุณค่าด้านสังคมและวัฒนธรรม ตัวอย่างเช่น อุตสาหะตระครากตระตราเตร็ดเตร่หาผลา ผลไม้ ถึงที่ไหนจะรกเรี้ยวก็ซอกซอนอุตส่าห์ เที่ยวไม่ถอยหลัง จนเนื้อหนังข่วนขาดเป็นริ้ว รอย โลหิตไหลย้อยทุกหย่อมหนามอารามจะ ใคร่ ได้ผลาผลไม้มาปฏิบัติลูกบารุงผัว
- 13. สะท้อนความเชื่อ ของคนไทยในสมัยก่อน ความเชื่อเรื่องความฝัน เช่น จึ่งตรัสว่าเจ้าดวงมณฑาทองทั้งคู่ ของแม่เอ๋ย หรือว่าเจ้าทิ้งขว้างวางจิตไป เกิดอื่น มื่อคืȨี้แล้วแล
- 14. ความเชื่อเรื่องโชคลาง เช่น ทั้งแปดทิศก็มืดมิดมัวมนทุกแห่งหน ทั้งขอบฟ้ าก็ดาษแดงเป็นสายเลือด ไม่ เว้นวายหายเหือดเป็น ไปรอบข้าง
- 15. เ น
- 16. คณะ จัด