θρησκευτικός τουρισμός
- 1. Περιβαλλοντική εργασία 2015 Περπατώντας – ορειβατώντας – ποδηλατώντας Εναλλακτικός πολιτιστικός τουρισμός στις Αρχάνες Επιμέλεια: Ανδριάνη Βλαχάκη, Κατερίνα Πεχυνάκη, Κατερίνα Παναγιωτοπούλου, Νικολέτα Κοντζεδάκη, James Balashi
- 2. Παλαιά και σημερινά έθιμα του τόπου μας Πάσχα Πριν τη μεγάλη εβδομάδα, οι γυναίκες μαζεύουν το σπίτι και το ασπρίζουν, ώστε να έχουν ελεύθερο χρόνο για να πάνε στην εκκλησία (παλιά). Μ. Δευτέρα/Τρίτη: γίνεται η λειτουργία και οι πιστοί επισκέπτονται το χώρο λατρείας Μ. Τετάρτη: ο παπάς μυρώνει με λάδι τον κόσμο Μ. Πέμπτη: γίνεται η αναπαράσταση της σταύρωσης του Χριστού και μεταφέρεται από τον πολιούχο του χωριού, Άγιο Νικόλαο, στην Παναγία, ενόσω οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα. Ακόμα, οι νοικοκυρές φτιάχνουν κουλούρια, καλιτσούνια και τσουρεκάκια και βάφουν τα πολυπόθητα κόκκινα αυγά. Μ. Παρασκευή: ο κόσμος πάει στην εκκλησία και στο τέλος της λειτουργίας κατεβάζουν το Χριστό από τον σταυρό. Εν συνεχεία, τον τοποθετούν στον επιτάφιο, τον στολίζουν με λουλούδια, τα οποία έχουν μαζέψει κορίτσια από τις γειτονιές (παλιά). Οι πιστοί εκείνη τη μέρα προτιμούν να επισκέπτονται εξωκλήσια για να ανάψουν το κερί τους.
- 3. Το βράδυ, γίνεται η περιφορά σε όλες τις εκκλησίες του χωριού με τη συνοδεία του κόσμου που ψέλνει τα εγκώμια. Κάποιες γυναίκες βγαίνουν στο δρόμο και προσφέρουν ξυρούς καρπούς, πορτοκαλάδα και ρακή (και σήμερα), ενώ άλλες μύρωναν με ροδόνερο (παλιά). Γυρίζουν στην εκκλησία για τη συνέχεια της λειτουργίας και τέλος, ξεστολίζουν τον επιτάφιο, μαδάνε τα λουλούδια και τα βάζουν σε τσαντάκια, ονομάζοντάς τα καλορίζικα. Μ. Σάββατο: το μεσημέρι στις 12, γίνεται η μικρή ανάσταση, ο παπάς βγάζει την εικόνα της αναστάσεως από το ιερό και πετάει δάφνες στον κόσμο. Στις 12 τα μεσάνυχτα, ο παπάς λέει το «Χριστός Ανέστη», που μόνο αν σταθείς τυχερός το ακούς καθαρά, λόγω του κατακλυσμού της ατμόσφαιρας από δυναμιτάκια και βεγγαλικά. Ωστόσο, ένας παπάς βρίσκεται έξω από την εκκλησία με την εικόνα της αναστάσεως και παριστάνει το Χριστό που θέλει να μπει στον παράδεισο, ενώ ένας ψάλτης είναι μέσα με κλειστές τις πόρτες και παριστάνει τον διάβολο. Ο ‘’Χριστός’’ λέει τρεις φορές «άρατε πίλατε», κλοτσάει την πόρτα και μπαίνει στον ‘’παράδεισο’’. Ο κόσμος παίρνει το Άγιο φως στο σπίτι του και σχηματίζει 3 φορές τον σταυρό στην πόρτα του σπιτιού. Τσουγγρίζει τα αυγά και τα τρώει μαζί με καλιτσούνι. Έπειτα, πήγαινε για ύπνο (παλιά) ή ξεκινά το φαγοπότι με μαγειρίτσα, ψητό και κρασί (σήμερα). Κυριακή του Πάσχα: η οικογένεια μαζεύεται σε κάποιο σπίτι, σουβλίζουν το αρνί και τρώνε, πίνουν και γλεντούν μέχρι πρωίας.
- 4. Αποκριές (παλιά) Τσικνοπέμπτη: Εκείνη τη μέρα οι γυναίκες έτρεχαν πανικόβλητες να βρουν τον απαραίτητο ρουχισμό για την αμφίεση τους. Αφού δεν υπήρχαν έτοιμες στολές, έψαχναν και με πολύ φαντασία έφτιαχναν τη στολή τους, χρησιμοποιώντας σεντόνια, καθημερινά ρούχα και γενικότερα πράγματα που έβρισκαν στο σπίτι τους. Απορροφημένες όμως, από το ενδιαφέρον της μέρας ξεχνούσαν το φαγητό στη φωτιά και το έκαιγαν. Μεταμφιέσεις: Όσοι, λοιπόν, είχαν το κέφι και τη χαρά μέσα τους, ντύνονταν ό,τι μπορούσαν να σκαρφιστούν, γύριζαν στα σπίτια της γειτονιάς τους και έκαναν τον κόσμο να γελά, να ξεχνά τα προβλήματά του και τον παρέσερναν μαζί τους στο ξεφάντωμα. Η τελευταία Κυριακή της αποκριάς: Οι άνθρωποι μαζεύονταν στα καφενεία, έφερναν φαγητό και ποτό και γλεντούσαν όλοι μαζί.
- 5. Πάνω δεξιά: ναός Αγίου Νικολάου Πάνω αριστερά: ναός Παναγίας
- 6. Πανηγύρι του αφέντη Χριστού και της Παναγίας 5η-6η Αυγούστου (του Χριστού): από την προ-παραμονή της γιορτής μέχρι και ανήμερα του Χριστού, οι άνθρωποι ανεβαίνουν στο Γιούχτα όπου βρίσκεται η εκκλησία. Αν έχουν κάνει τάμα, σύμφωνα με αυτό, πηγαίνουν είτε γονατιστοί είτε ξυπόλητοι κτλ. Διαφορετικά, πολλοί ανεβαίνουν με τα πόδια (από το μονοπάτι) ή με αυτοκίνητο. Την ημέρα του Χριστού γίνεται πανηγύρι στην κεντρική πλατεία του χωριού και τα μαγαζιά που βρίσκονται γύρω τοποθετούν πάγκους με τα προϊόντα που πουλούν. 15η-16η Αυγούστου (της Παναγίας): Διοργανώνεται επίσης ένα πανηγύρι με ζωντανή μουσική και συγκροτήματα παραδοσιακών χορών.
- 7. Για να συνοψίσουμε, το χωριό μας έχει αρκετά και ενδιαφέροντα έθιμα. Ορισμένα γίνονταν την εποχή των παππούδων μας, ενώ κάποια άλλα γίνονται μέχρι και στις μέρες μας. Από τη μια, οι Αρχανιώτες κρύβουμε μέσα μας μια ιδιαίτερη τάση για συντροφικότητα, γιορτή και ξεφάντωμα. Ανά πάσα στιγμή μπορούμε να μαζευτούμε σε ένα μέρος και να περάσουμε καλά χωρίς απαραίτητο προγραμματισμό. Από την άλλη, μικροί και μεγάλοι τιμούμε την θρησκεία και προσπαθούμε να κρατάμε όσο το δυνατόν πιο αυθεντικά τα ήθη και τα έθιμα. Όταν, λοιπόν, έλθουν τουρίστες στο χωριό μπορούν να λάβουν μια πλήρη εικόνα της καθημερινής μας ζωής. Μπορούν να συμμετάσχουν σε εκδηλώσεις που προσδίδουν τον προαναφερόμενο χαρακτήρα και να μάθουν για την ιστορία και το νόημα αυτών των εθίμων για τους χωριανούς.