Платоны үзэл санаа
- 2. Намтар Уг нэр нь Аристокл бөгөөд Афины уугуул иргэн. Пелопонессийн дайн ид явагдаж байсан МЭӨ 482-487 оны үед төрсөн. Платон нь хаан төрөлтэй язгууртан угсаа бүхий чинээлэг гэр бүлд өсч бойжсон. Анх 21 настайдаа Сократтай танилцаж нас бартал нь үнэнч шавь нь байсан бөгөөд 389-387 оны үед өөрийн сургуулиа нээжээ. Тэр сургууль нь юмсын мөн чанар, анхдагч дүр, санааны тухай ойлголтуудыг анх философид оруулж ирсэн юм. Тэрээр ойролцоогоор МЭӨ 347-348 оны үед Афинд нас барсан.
- 3. • Платон хамгийн анх “Аливаа эд зүйл, хорвоо дээрх бүх юм өөрийн санааг агуулж байдаг. Энэхүү гол санаа үгүйсэн бол нэг юмыг нөгөөгөөс нь ялгах боломжгүй байсан. Эд юмсын санаа гэдэг бол тэдгээрийн дотоодын мөн чанар, Бүтэц юмсын санаа гэдэг бол тэдгээрийн дотоод мөн чанар, Бүтэц зохион байгуулалт, утга учрынх нь хэмжүүр мөн” гэж томъёолсон. • Платоны философид дуализм буюу хоёрдмол шинж тодорхой харагддаг. Тэрээр бие, сэтгэл хоёрыг хоёр өөр төрлийн шинжтэй хэмээн сөргөлдүүлж тавьсан байдаг. Тухайлбал, түүнийхээр бие нь задарч үгүй болдог (үхдэг), харин сэтгэл нь задарч үгүй болдоггүй (мөнх) гэж үзсэн.
- 4. • Платон хүний мөн чанарыг түүний төрөлхөөс биенд нь сууж төрсөн үхэшгүй мөнх сэтгэл, санаатай холбон үзэж байсан. Тэрээр хүний амьтнаас ялгагдах төрөлхийн ялгаа нь зөвхөн хоёр хөл дээрээ явдагаараа төдийгүй тунгаан бодож мэдлэг бүтээдэгт байгаа гэж бичсэн байдаг. Оюун санаа • Философи оюун санааг судлахаас бус юмсыг өөрийг нь судлахгүй. Энэ нь төртэй холбоотой асуудал гэж үзэж байжээ. Эд юмс • Эд юмс зөвхөн түүний оюун санааны тусгал байх ба түүнд тэмүүлж болохоос бус хэзээ ч хүрч чадахгүй
- 5. • Платон хүн, амьтан хоёрыг эрс эсрэгцүүлээгүй бөгөөд хүний бие нь амьтны ертөнц рүү, сэтгэл санаа нь бурханы (тэнгэрийн) орон руу татагддаг хоёрдмол шинжтэй үзэж байсан. • Платон нь философийн идеалист чиглэлийн үндэслэгчдийн нэгэнд тооцогддог. Түүний олон бүтээлд “ахуй”-г орон зай, цаг хугацаанаас хамааралгүйгээр хадгалагддаг “туйлын мөн чанар”-ыг илэрхийлэх үг гэсэн санаа байдаг бөгөөд тэрхүү “туйлын чанар” нь “санаа”(идей буюу эйдос) гэсэн үгээр илэрхийлэгдсэн байдаг.
- 6. • Жишээлбэл: ширээ болгон нь, хүн тус бүр нь бүгд өөр өөр дүр төрх, хэлбэр хэмжээтэй байдаг ч, бид бүхэн ямар ч ширээг “ширээ” гэж ялгаж, ямар ч хүнийг “хүн” гэж таньдаг шүү дээ. Яагаад гэвэл, бид бүхэн “ширээний идей” болон “хүний идей”, өөрөөр хэлбэл ширээ гэж юу юм бэ, хүн гэж юу юм бэ гэдгийг мэддэг болохоор “энэ бол ширээ”, “энэ бол хүн” гэж таньж чаддаг.
- 7. • Бидний оршин амьдрах энэ бодит ертөнц бол тэнгэрт орших идей ертөнцийн хуулбар бөгөөд, идей ертөнц л төсөөллийн хамгийн төгс ертөнц хэмээн Платон үзсэн байна. Тиймээс Платоны хувьд тэнгэр буюу сансар огторгуй нь түүний хүслийн газар байж, сансар огторгуйн бүтэц механизмыг судлах явдал бол хамгийн дээд идей гэгдэх “сайны идейг” хайх явдал байсан юм. Платоны афоризм /хэлсэн үг/ • Хүний хэлсэн үг гэдэг бол тухайн хүний үзэл бодлын шууд тусгал байдаг. Ийм учраас Платоны хэлсэн үгийг таньж мэдэх нь түүний үзэл санааг таньж мэдэхтэй ялгаагүй зүйл юм аа.
- 8. • Амжилттай сайн эхлэл, ажил үйлийн ихэнх талыг бүтээдэг. • Бусдын жаргалыг бодсоноор өөрийн жаргалыг олно. • Хүмүүс өөрт тохиолдсон гай зовлонг хувь зохиол, бурхан тэнгэр, юунд ч хамаагүй тохох гэдэг мөртөө өөрийгөө цэвэр үлдээдэг ажээ. • Гэр бүл болохыг хүсэгч хэн бүхэн нэгэн зүйлийн горимыг даган мөрдөхийг мэдтүгэй. Энэ нь гэр бүл бологчид хэн бүхэн зөвхөн хувьдаа аяс зохис төдийг харгалзах бус харин улс орондоо ашигтай тустай талыг харгалзах ёстой. • Цаг хугацаа бүхнийг авч оддог, он жилүүдийн урт цуваа хувь заяаг ч, зан араншинг ч гадаад төрх байдлыг ч, нэр алдрыг ч, ер нь бүхнийг өөрчилж чаддаг. • Дэмий хөгийн юм, ашиггүй зүйлд хамаг цагаа зарах болсонд санаагаа зовоохоос илүү хүнд зовлон шаналгаа мэргэн ухаантанд байдаггүй.