Διαγνωστική προσέγγιση αναιμιών
- 1. Διαγνωστική προσέγγιση Αναιμιών Dr Γκιρτοβίτης Φώτης Αιματολόγος Κέντρο Αίματος – ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ
- 2. Ελάττωση της μάζας των κυκλοφορούντων ερυθρών αιμοσφαιρίων και κατά συνέπεια της ικανότητας μεταφοράς οξυγόνου στους ιστούς Αναιμία χαρακτηρίζεται η ελάττωση της αιμοσφαιρίνης, του αιματοκρίτη ή και του αριθμού των ερυθρών, κάτω από τα φυσιολογικά όρια, για το φύλο και την ηλικία του ατόμου Είναι το πιο συχνό αιματολογικό εύρημα !
- 4. Ενήλικες Άνδρες Γυναίκες RBC x 106 μL < 4,5 < 4,0 Hb (g/dl) < 13,5 < 12 Ht (%) < 41 < 36 Kριτήρια αναιμίας
- 8. Αιτιολογική Απώλεια αίματος Αυξημένη καταστροφή (αιμόλυση) Δυσερυθροποίηση (έλλειψη Fe, B12, φυλλικού, Αιμοσφαιρινοπάθειες) Μυελική ανεπάρκεια (ΧΝΑ, ρευματοπάθειες, διήθηση, ακτινοβολία, λοιμώξεις, τοξικές ουσίες, κλπ)
- 9. ΥΠΟ-ΑΝΑΓΕΝΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ ΔΕΚ < 50 × 109 ΑΝΑΓΕΝΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΙΜΙΕΣ ΔΕΚ ≥ 100 × 109 Απλαστική αναιμία Αιμόλυση Αμιγής απλασία ερυθράς σειράς Άνοση Μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο Μη άνοση •ΣΥΓΓΕΝΗΣ: •μεμβρανοπάθειες, •δρεπανοκυτταρική νόσος, •μεσογειακή αναιμία, •ενζυμοπάθειες •ΕΠΙΚΤΗΤΗ: •PNH, • Φάρμακα • Μικροαγγειοπάθεια, • Υπερσπληνισμός Πενικές αναιμίες •Έλλειψη σιδήρου •Έλλειψη Β12, Φυλλικού οξέος Διήθηση μυελού/ Ίνωση Αιμορραγία Αναιμία χρόνιας νόσου Μειωμένη παραγωγή ΕΡΟ Λειτουργική
- 10. Μορφολογική Ερυθροκυτταρικοί δείκτες MCV – (Mean Corpuscular Volume) MCH – (Mean Corpuscular Haemoglobin) MCHC – (Mean Corpuscular Haemoglobin Concentration)
- 11. MCV (μέσος όγκος των ερυθρών – fl) MCV = (Ht / RBC) x 10 ΦΤ = 80 – 100 fl
- 12. MCH (μέση περιεκτικότητα αιμοσφαιρίνης ανά ερυθρό - pg) υπολογίζεται από τον τύπο: MCH = (HB/RBC) x 10 Εκφράζει το βάρος της HB κατά ερυθροκύτταρο ΦΤ = 27 – 34 pg
- 13. • MCHC (μέση πυκνότητα αιμοσφαιρίνης - g/dL) υπολογίζεται από τον τύπο: MCHC = (HB/HT) x 100 Εκφράζει τον κορεσμό του ερυθροκυττάρου σε HB ΦΤ = 31 – 36 g/dl
- 14. Δύο όροι αναφέρονται στα φυσιολογικά ερυθρά: 1) Ορθοκυτταρικό, που σημαίνει ότι το ερυθρό έχει φυσιολογικό μέγεθος 2) Ορθόχρωμο, που σημαίνει ότι το ερυθρό περιέχει την φυσιολογική ποσότητα αιμοσφαιρίνης
- 16. Αναιμία ορθόχρωμη – ορθοκυτταρική MCV 80 – 100 fl MCH>27pg MCHC>31g/dl Αναιμία υπόχρωμη – μικροκυτταρική MCV <80 fl MCH<27pg MCHC<31g/dl Αναιμία μακροκυτταρική MCV > 100 fl MCH>27pg MCHC>31g/dl
- 22. Σιδηροπενική αναιμία Φορέας μεσογειακής αναιμίας Αναιμία χρονίας νόσου
- 23. Σίδηρο ορού, φερριτίνη, TIBC Ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης Ο σίδηρος δεν αποτελεί αξιόπιστη εξέταση των αποθηκών του στον οργανισμό
- 24. Σίδηρο ορού, φερριτίνη, TIBC Ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης Η Φερριτίνη είναι πρωτεΐνη οξείας φάσης
- 25. Σίδηρο ορού, φερριτίνη, TIBC Ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης Πρώτα αποκατάσταση αποθεμάτων σιδήρου στον οργανισμό !
- 26. Ιστορικό - καταγωγή Μπορεί να έχουν χαμηλό ή φυσιολογικό αιματοκρίτη Ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης
- 27. Το μόριο της αιμοσφαιρίνης έχει σφαιρικό σχήμα και αποτελείται από 4 πολυπεπτιδικές αλυσίδες, ανά δύο όμοιες, κάθε μία εκ των οποίων συνδέεται με μία ομάδα αίμης. Η αίμη αποτελεί μη πρωτεϊνικό μόριο, το οποίο συνδέεται με τον σίδηρο. Οι αιμοσφαιρίνες HbA, HbA2 και HbF ανιχνεύονται στο αίμα των φυσιολογικών ατόμων, και η σύνθεσή τους είναι:
- 28. HbF (εμβρυϊκή αιμοσφαιρίνη): Αποτελείται από δύο αλυσίδες α και δύο γ (α2γ2). Στο αίμα των φυσιολογικών ατόμων ανιχνεύεται σε ελάχιστα ποσά (< 1%) ΗbA: Αποτελεί την κύρια αιμοσφαιρίνη του ενήλικα και η σύστασή της είναι α2β2 ΗbA2: Υπάρχει σε μικρές ποσότητες στο αίμα των ενηλίκων κι έχει σύσταση α2δ2 ΗbA ΗbA2 HbF HbS Φυσιολογικό άτομο 97% 2% 1% - Φορέας μεσογειακής 95,5% 3,5% 1% -
- 31. Φυσιολογική γενική αίματος ! Χωρίς κλινικά συμπτώματα ! Δρεπανοκύτταρα ΗbA ΗbA2 HbF HbS Φυσιολογικό ΄Ατομο 97% 2% 1% - Φ. Δρεπανοκυτταρικής 77% 2% 1% 20%
- 32. Αποτελεί την συχνότερη μορφή αναιμίας Στον δυτικό κόσμο το 80% των ατόμων που πάσχουν από σιδηροπενική αναιμία είναι γυναίκες
- 33. 1. Αυξημένες ανάγκες/ανεπαρκής πρόσληψη (Φτωχή δίαιτα σε σίδηρο, ταχεία ανάπτυξη, κύηση, γαλουχία) 2. Αυξημένες απώλειες (Έμμηνος Ρύση, πολύ συχνή αιμοδοσία, χρόνια λήψη ασπιρίνης) παθολογικές καταστάσεις: Πεπτικό: - Έλκος, αιμορροιδοπάθεια, διαφραγματοκήλη, εκκολπώματα, Νεόπλασμα Ουροποιογεννητικό σύστημα: - Ινομυώματα, ενδομητρίωση, νεοπλάσματα μήτρας, νεφρών, ουροδόχου 3. Ελαττωμένη απορρόφηση (σύνδρομο δυσαπορρόφησης, ατροφική γαστρίτιδα, γαστρεκτομή)
- 35. Μεταξύ των αναιμιών η ΑΧΝ αποτελεί τη δεύτερη από άποψη συχνότητας μετά τη σιδηροπενική αναιμία και την πρώτη στους ενδονοσοκομειακούς ασθενείς
- 36. Νεοπλάσματα Ρευματοπάθειες (Ρευματοειδής αρθρίτιδα, ΣΕΛ, πολυμυοσίτιδα, αρτιριίτιδες, κλπ) Θυρεοειδοπάθειες Φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου Χρόνιες λοιμώξεις (HIV, οστεομυελίτιδα, φυματίωση, κλπ)
- 37. • Αναστολή ερυθροποίησης στον μυελό • Αναστολή σύνθεσης ΕΡΟ • Διαταραχή ομοιόστασης Fe Απελευθέρωση κυτταροκινών Γ Χρόνιες Λοιμώξεις Χρόνιες Φλεγμονές Νεοπλάσματα
- 38. - Αρχικά ορθόχρωμη στην συνέχεια υπόχρωμη συνήθως ήπια αναιμία - Χαμηλά επίπεδα σιδήρου στον ορό - Φυσιολογική ή αυξημένη φερριτίνη - Χαμηλή ή φυσιολογική TIBC - Χαμηλός αριθμός ΔΕΚ - Αυξημένη CRP ή ΤΚΕ
- 39. - Αρχικά ορθόχρωμη στην συνέχεια υπόχρωμη συνήθως ήπια αναιμία - Χαμηλά επίπεδα σιδήρου στον ορό - Φυσιολογική ή αυξημένη φερριτίνη - Χαμηλή ή φυσιολογική TIBC - Χαμηλός αριθμός ΔΕΚ - Αυξημένη CRP ή ΤΚΕ
- 40. Σε περίπτωση υπόχρωμης μικροκυτταρικής αναιμία η οποία δεν είναι σιδηροπενική, στίγμα ή αναιμία χρονίας νόσου, τότε … … στον ειδικό
- 46. Μεγαλοβλαστική αναιμία Αυστηρά χορτοφάγοι Κακοήθης αναιμία (Biermer- Ατροφική γαστρίτιδα) Ολική ή μερική γαστρεκτομή Εκτομή ειλεού Σύνδρομο δυσαπορρόφησης (ν. Crohn) Τα αποθέματα της βιταμίνης Β12 στον οργανισμός επαρκούν για 3 -4 χρόνια
- 47. Μεγαλοβλαστική αναιμία Τα αποθέματα του φυλλικού στον οργανισμός επαρκούν για 4 - 5 μήνες Διαιτητική έλλειψη (ηλικιωμένοι, αλκοολικοί, κλπ) Εγκυμοσύνη Χρόνια αιμόλυση Φάρμακα (μεθοτρεξάτη, αντιεπηλιπτικά, αντιφυματικά)
- 48. Μεγαλοβλαστική αναιμία Η αντιμετώπιση της μεγαλοβλαστικής αναιμίας από έλλειψη Β12 απαιτεί τις περισσότερες φορές εφ όρου ζωής ενδομυική χορήγηση βιταμίνης Β12 Αντίθετα η δυσαπορρόφηση του φυλλικού οξέος είναι εξαιρετικά σπάνια, έτσι η per os χορήγηση είναι αρκετή
- 49. Μεγαλοβλαστική αναιμία Σε έλλειψη Β12 εάν λανθασμένα χορηγηθεί μόνο φυλλικό μπορεί να επιδεινώσει την νευρολογική βλάβη που οφείλεται σε έλλειψη Β12
- 50. Χρόνια κατάχρηση αλκοόλ Ηπατοπάθεια Υποθυρεοειδισμός Μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο Αυξημένα ΔΕΚ Φάρμακα (υδροξυουρία, ανοσοκατασταλτικά, αντισυλληπτικά, κλπ) Συγκολλήσεις ερυθροκυττάρων
- 51. Συγκολλήσεις ερυθροκυττάρων κρυοσφαιριναιμία Ht: πολύ ελαττωμένος Μεγάλη αναντιστοιχία με την Hb Ηb: φυσιολογική MCV: πολύ αυξημένος
- 54. Φυσιολογικό ποσοστό ΔΕΚ = 0,8 - 2% Φυσιολογικός απόλυτος αριθμός ΔΕΚ = 25.000 - 85.000/μl
- 56. Δικτυοερυθροκυτταρική κρίση - Οξεία απώλεια αίματος - Οξεία αιμόλυση
- 57. - Αναιμία χρόνιας νόσου - Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια - Απλαστική αναιμία - Διήθηση του μυελού - ΜΔΣ - Συνδυασμός σιδηροπενικής & μεγαλοβλαστικής αναιμίας Απαραίτητη η συνεκτίμηση και των άλλων κυτταρικών σειρών
- 60. 1. Η διάγνωση της αναιμίας είναι εξαιρετικά απλή 2. Εκτίμηση MCV 3. Διάκριση σε μικροκυτταρική, ορθοκυτταρική ή μακροκυτταρική 4. Θυμόμαστε τα σημαντικότερα αίτια κάθε κατηγορίας 5. Δεν ξεχνάμε να συνεκτιμήσουμε το ιστορικό, την κλινική εικόνα, τις υπόλοιπες σειρές, τα ΔΕΚ, το περιφερικό πλακάκι 6. Και το σημαντικότερο, αφού καταλήξουμε στο είδος της αναιμίας πρώτο μας μέλημα δεν είναι η αντιμετώπισή της αλλά η ανεύρεση του αιτίου της αναιμίας