ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
тарваган тахал
 Y.pestis
 зууван хэлбэртэй,
 Грам сөрөг савханцар
 аналины будгуудаар
хоёр туйлтай
будагдана.
 Тарваган тахлаар өвчилсөн хүн, нас
барсан хүний цогцос
 Мэрэгч, туулай хэлбэртэн амьтад
түүний сэг зэм
 Шууд хавьтал
 Дам халдвар
 Агаар дусал
 Хоол хүнс
 Нууц үе: хэдэн цаг-6
хоног дунджаар 2-3хоног
 Угтал үегүйгээр
цочмог эхлэнэ
 Дагжин чичирч богино
хугацаанд 39-40хэм хүрч
халуурах
 Толгой өвдөх
 Дотор эвгүйрэх
 Нүүр, нүд улайх
 Бүх бие, булчин өвдөх
 Арьсны хэлбэр
нян улайх толбо
гүвдрүүцэврүү
 Үрэвслийн процесс арьсан доорх өөхлөг эслэг,
ойрлцоох тунгалгийн зангилаануудыг хамарч,
барьцалдсан бэрсүү (бубон) үүсгэнэ.
 Суга, хүзүү, цавины булчирхай
 Булчирхай нь орчныхоо эдтэй барьцалдсан, голдоо
хатуу, захруугаа зөөлөн, хөдөлгөөнгүй, маш их
эмзэглэлтэй
 Албадмал байрлал
нян
Тунгалгын
зангилаа
Цочмог
үрэвсэл
тарваган тахал
 Амьсгалын замаар, нүдний салст
 ЕХШ, өндөр халуурах
 Цэр ханиалгах-хөөсөрхөг, цусны
судалтай Цэвэр цус
 Цээжээр өвдөх- цээжний гялтан
хальс үрэвссэнээс
 Бодит үзлэг: тогшилтын чимээ
бүдгэрэх, нойтон хэржигнүүр
 Агаар дутагдсанаас өндийж суух,
орноосоо босон харайх, салхинд
гарахыг эрмэлзэж хөөрлийн байдалд
орно
 ТМТ-ны өөрчлөлт
 Халдвар хордлогын шок
тарваган тахал
 Нууц үе: хэдэн цаг
 Нян цусанд шууд орсноор ЭТ эмгэг өөрчлөлт
 Гэнэт чичрүүдэс хүрч, өндөр халууран, толгой хүчтэй
өвдөн, зүрх судасны дутагдал ХХШ
 Хүчтэй хордлого ухаан алдаж, дэмийрэх, баримжаа
алдах, хэл яриа ээдрэх, толгой эргэх, хүчтэй өвдөх,
 Амьсгал өнгөц болж, хөөсөрхөг цустай цэр гарч,
цусархаг зүйлээр бөөлжих, суулгах, арьс салстад
цэгчилсэн тууралт гарна
 Удалгүй хөдөлгөөнгүй болж ком
 Суга, чацархай, цавины булчирхай томрох
 Бусад эрхтэнд хоёрдогч голомт үүснэ
 Өвтөн 1-2 хоногт зүрх судасны цочмог дутагдалын
улмаас нас барна
 ЕШ + ХБ зам
 Хэвлийгээр хүчтэй өвдөх
 Цусархаг зүйлээр бөөлжих, суулгана
 Тодорхой шинж тэмдэг
илрэхгүй
 Хөөмийн арчдасны
шинжилгээгээр нян илэрнэ
 Эрүүний доорх, хүзүүний
тунгалгийн зангилаанууд
томорч эмзэглэлтэй байна
1. Сэжигтэй
 Сорьцноос зуйвандуу хэлбэрийн, мөлгөр төгсгөлтэй, 2туйл
нь тод будагдсан, грам сөрөг савханцар илрэх
2. Болзошгүй
 зуйвандуу хэлбэрийн, мөлгөр төгсгөлтэй, 2туйл нь тод
будагдсан, грам сөрөг савханцар илрэх
 ЭбСу, ЭбЗСу, фермент хлбоот урвалаар тарваган тахлын
нянгийн эсрэг эсрэгтөрөгч тодорхойлогдох эсвэл
 Эхний ийлдсэнд тахлын өвөрмөц эсрэг бие тодорхойлогдох
3. Баталгаат онош
 Өвчтөн ба цогцосны сорьцоос тахлын нянгийн өсгөврийг
илрүүлсэн
 ПГУ-аар тахлын нянгийн ДНХ тодорхойлогдсон
 Хос ийлдсэнд эсрэг биеийн таньц />2дахин/ өссөн
Булчирхайн хэлбэрийг
 Тунгалгийн зангилааны идээт үрэвсэл
 Хулгана тахлын булчирхайн хэлбэр
 Тэмбүү
Арьсны хэлбэрийг
 Боомын арьсны хэлбэр
Уушгины хэлбэрийг
 Боом
 Уушгиний өнгөрт үрэвсэл
 Томуугийн хатгалгаа, хордлогот хүнд хэлбэр
Үжил
 боомын үжил
 Стафилококк үжил
 стрептококк үжил
 Шалтгааны эсрэг
 Эмгэг жамын
 Шинж тэмдгийн
 Сэргийлэх
 Хөл хориог 6 хоног тогтооно
 Булчирхайн хэлбэрийн үед гадна хөл хорионы
хугацааг богиносгож болно
 Голомтод халдваргүй ба халдвартай бүсийг
дэглэмийн дагуу байрлуулна
 Африк, Ази, Өмнөд Америкийн зарим орнуудад
тарваган тахлын хүний өвчлөл тохиолдож нийгмийн
эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудал байсаар байна.
Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын мэдээгээр жил
бүр 2000 орчим хүн тарваган тахлаар өвчилж, нас
баралт 5-15 хувьтай байна.
 Төв-Азийн тарваган тахлын байгалийн голомтын
зонхилох хэсэг манай орны нутаг дэвсгэрт орших
бөгөөд одоогоор 17 аймгийн 137 суманд тарваган
тахлын байгалийн голомттой энэ нь манай улсын нийт
нутаг, дэвсгэрийн 28.3%-ийг эзэлдэг.
тарваган тахал
 ДЭМБ–ын тодорхойлсноор галзуу нь хүн, мал,
амьтанд байнгын аюул болон эдийн засгийн
хохирол учруулдаг мал амьтнаас хүнд халдварладаг
гол таван өвчний нэг юм. Дэлхийд энэ өвчнөөр
жилд 55000 гаруй хүн нас барж 1 сая шахам мал,
амьтан үхэж байна. Галзуу өвчин дэлхийн 110 гаруй
оронд тархсан байдаг.
 Манай улсын 21 аймгийн 92 сум, Улаанбаатар
хотын 1 дүүрэгт амьтан, хүний галзуу өвчин
бүртгэгдсэн.
тарваган тахал
 Дэлхий дахины тархвар судлалын түүхэн
мэдээгээр: а) боомоор 10 мал өвчилхөд 1
хүн арьсны хэлбэрээр, б) 30-60 мал
гэдэсний хэлбэрээр өвчлөхөд 1 хүний
гэдэсний хэлбэрээр в) 100-200 хүн арьсны
хэлбэрийн боомоор өвчилхөд 1 хүн гэдэс
болон арьсаны хэлбэрээр өвчилж болох
тархвар судлалын харьцаа байдаг байна.
 Боом өвчин нь Африк, Ази, Төв Америк,
Европ тивийн зарим улс орнуудад
бүртгэгддэг ба боом өвчний үүсгэгч
B.Anthracis нь биологийн зэвсэг болгон
хэрэглэх өндөр магадлалтай үүсгэгч юм.
Монгол улсын хэмжээнд 19 аймгийн 159
сум, Улаанбаатар хотын 6 дүүрэгт боомын
мал, хүний өвчин бүртгэгдсэн.
тарваган тахал
 1. Сэжиг бүхий үхсэн мэрэгч амьтдын сэг зэмтэй тааралдвал мэргэжлийн
байгууллагад хандах
 2. Нохой зууж ирсэн тарвагад хүрэхгүй байх, хөдөлгөөн нь удааширсан тарвагыг
агнахгүй байх, арьс, махыг ашиглахгүй байх
 3. Тарвагыг нохойгоор бариулах, хавхаар агнахыг цээрлэх
 4. Өвчний шинж тэмдэг илэрсэн тохиолдолд эмнэлгийн байгууллагад мэдэгдэх гэхдээ
өвчтөнтэй ойр байсан хүнээр хэл хүргүүлэхээс татгалзах, учир нь халдвар тархаж
болзошгүй юм.
 5. Сэжигтэй өвчтөн болон эд материалтай холилдсон хүнийг тусгаарлах
 6. Сэжиг бүхий эд материал, өвчтөний хэрэглэж байсан зүйлсд онош тодрохоос нааш
хүрэлцэхгүй байх
 7. Тарвага агналтыг зөвшөөрсөн газарт, тогтоосон хугацаанд сэргийлэх тарилга
хийлгэсэн хүн хийх
 8. Ан хийж байх үедээ халад, бээлий хэрэглэж занших
 9. Гэртээ тарвага өвчих, нойтон арьс хадгалах, боловсруулаагүй мах оруулахыг
цээрлэх
 10. Голомттой нутгийн анчид, арьсны наймаачид, тарваганы мах идэх дуртай хүмүүсийг
сэргийлэх вакцинд хамруулах шаардлагатай юм.

More Related Content

тарваган тахал

  • 2.  Y.pestis  зууван хэлбэртэй,  Грам сөрөг савханцар  аналины будгуудаар хоёр туйлтай будагдана.
  • 3.  Тарваган тахлаар өвчилсөн хүн, нас барсан хүний цогцос  Мэрэгч, туулай хэлбэртэн амьтад түүний сэг зэм
  • 4.  Шууд хавьтал  Дам халдвар  Агаар дусал  Хоол хүнс
  • 5.  Нууц үе: хэдэн цаг-6 хоног дунджаар 2-3хоног  Угтал үегүйгээр цочмог эхлэнэ  Дагжин чичирч богино хугацаанд 39-40хэм хүрч халуурах  Толгой өвдөх  Дотор эвгүйрэх  Нүүр, нүд улайх  Бүх бие, булчин өвдөх
  • 6.  Арьсны хэлбэр нян улайх толбо гүвдрүүцэврүү
  • 7.  Үрэвслийн процесс арьсан доорх өөхлөг эслэг, ойрлцоох тунгалгийн зангилаануудыг хамарч, барьцалдсан бэрсүү (бубон) үүсгэнэ.  Суга, хүзүү, цавины булчирхай  Булчирхай нь орчныхоо эдтэй барьцалдсан, голдоо хатуу, захруугаа зөөлөн, хөдөлгөөнгүй, маш их эмзэглэлтэй  Албадмал байрлал нян Тунгалгын зангилаа Цочмог үрэвсэл
  • 9.  Амьсгалын замаар, нүдний салст  ЕХШ, өндөр халуурах  Цэр ханиалгах-хөөсөрхөг, цусны судалтай Цэвэр цус  Цээжээр өвдөх- цээжний гялтан хальс үрэвссэнээс  Бодит үзлэг: тогшилтын чимээ бүдгэрэх, нойтон хэржигнүүр  Агаар дутагдсанаас өндийж суух, орноосоо босон харайх, салхинд гарахыг эрмэлзэж хөөрлийн байдалд орно  ТМТ-ны өөрчлөлт  Халдвар хордлогын шок
  • 11.  Нууц үе: хэдэн цаг  Нян цусанд шууд орсноор ЭТ эмгэг өөрчлөлт  Гэнэт чичрүүдэс хүрч, өндөр халууран, толгой хүчтэй өвдөн, зүрх судасны дутагдал ХХШ  Хүчтэй хордлого ухаан алдаж, дэмийрэх, баримжаа алдах, хэл яриа ээдрэх, толгой эргэх, хүчтэй өвдөх,  Амьсгал өнгөц болж, хөөсөрхөг цустай цэр гарч, цусархаг зүйлээр бөөлжих, суулгах, арьс салстад цэгчилсэн тууралт гарна  Удалгүй хөдөлгөөнгүй болж ком  Суга, чацархай, цавины булчирхай томрох  Бусад эрхтэнд хоёрдогч голомт үүснэ  Өвтөн 1-2 хоногт зүрх судасны цочмог дутагдалын улмаас нас барна
  • 12.  ЕШ + ХБ зам  Хэвлийгээр хүчтэй өвдөх  Цусархаг зүйлээр бөөлжих, суулгана
  • 13.  Тодорхой шинж тэмдэг илрэхгүй  Хөөмийн арчдасны шинжилгээгээр нян илэрнэ  Эрүүний доорх, хүзүүний тунгалгийн зангилаанууд томорч эмзэглэлтэй байна
  • 14. 1. Сэжигтэй  Сорьцноос зуйвандуу хэлбэрийн, мөлгөр төгсгөлтэй, 2туйл нь тод будагдсан, грам сөрөг савханцар илрэх 2. Болзошгүй  зуйвандуу хэлбэрийн, мөлгөр төгсгөлтэй, 2туйл нь тод будагдсан, грам сөрөг савханцар илрэх  ЭбСу, ЭбЗСу, фермент хлбоот урвалаар тарваган тахлын нянгийн эсрэг эсрэгтөрөгч тодорхойлогдох эсвэл  Эхний ийлдсэнд тахлын өвөрмөц эсрэг бие тодорхойлогдох 3. Баталгаат онош  Өвчтөн ба цогцосны сорьцоос тахлын нянгийн өсгөврийг илрүүлсэн  ПГУ-аар тахлын нянгийн ДНХ тодорхойлогдсон  Хос ийлдсэнд эсрэг биеийн таньц />2дахин/ өссөн
  • 15. Булчирхайн хэлбэрийг  Тунгалгийн зангилааны идээт үрэвсэл  Хулгана тахлын булчирхайн хэлбэр  Тэмбүү Арьсны хэлбэрийг  Боомын арьсны хэлбэр Уушгины хэлбэрийг  Боом  Уушгиний өнгөрт үрэвсэл  Томуугийн хатгалгаа, хордлогот хүнд хэлбэр Үжил  боомын үжил  Стафилококк үжил  стрептококк үжил
  • 16.  Шалтгааны эсрэг  Эмгэг жамын  Шинж тэмдгийн  Сэргийлэх
  • 17.  Хөл хориог 6 хоног тогтооно  Булчирхайн хэлбэрийн үед гадна хөл хорионы хугацааг богиносгож болно  Голомтод халдваргүй ба халдвартай бүсийг дэглэмийн дагуу байрлуулна
  • 18.  Африк, Ази, Өмнөд Америкийн зарим орнуудад тарваган тахлын хүний өвчлөл тохиолдож нийгмийн эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудал байсаар байна. Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын мэдээгээр жил бүр 2000 орчим хүн тарваган тахлаар өвчилж, нас баралт 5-15 хувьтай байна.  Төв-Азийн тарваган тахлын байгалийн голомтын зонхилох хэсэг манай орны нутаг дэвсгэрт орших бөгөөд одоогоор 17 аймгийн 137 суманд тарваган тахлын байгалийн голомттой энэ нь манай улсын нийт нутаг, дэвсгэрийн 28.3%-ийг эзэлдэг.
  • 20.  ДЭМБ–ын тодорхойлсноор галзуу нь хүн, мал, амьтанд байнгын аюул болон эдийн засгийн хохирол учруулдаг мал амьтнаас хүнд халдварладаг гол таван өвчний нэг юм. Дэлхийд энэ өвчнөөр жилд 55000 гаруй хүн нас барж 1 сая шахам мал, амьтан үхэж байна. Галзуу өвчин дэлхийн 110 гаруй оронд тархсан байдаг.  Манай улсын 21 аймгийн 92 сум, Улаанбаатар хотын 1 дүүрэгт амьтан, хүний галзуу өвчин бүртгэгдсэн.
  • 22.  Дэлхий дахины тархвар судлалын түүхэн мэдээгээр: а) боомоор 10 мал өвчилхөд 1 хүн арьсны хэлбэрээр, б) 30-60 мал гэдэсний хэлбэрээр өвчлөхөд 1 хүний гэдэсний хэлбэрээр в) 100-200 хүн арьсны хэлбэрийн боомоор өвчилхөд 1 хүн гэдэс болон арьсаны хэлбэрээр өвчилж болох тархвар судлалын харьцаа байдаг байна.
  • 23.  Боом өвчин нь Африк, Ази, Төв Америк, Европ тивийн зарим улс орнуудад бүртгэгддэг ба боом өвчний үүсгэгч B.Anthracis нь биологийн зэвсэг болгон хэрэглэх өндөр магадлалтай үүсгэгч юм. Монгол улсын хэмжээнд 19 аймгийн 159 сум, Улаанбаатар хотын 6 дүүрэгт боомын мал, хүний өвчин бүртгэгдсэн.
  • 25.  1. Сэжиг бүхий үхсэн мэрэгч амьтдын сэг зэмтэй тааралдвал мэргэжлийн байгууллагад хандах  2. Нохой зууж ирсэн тарвагад хүрэхгүй байх, хөдөлгөөн нь удааширсан тарвагыг агнахгүй байх, арьс, махыг ашиглахгүй байх  3. Тарвагыг нохойгоор бариулах, хавхаар агнахыг цээрлэх  4. Өвчний шинж тэмдэг илэрсэн тохиолдолд эмнэлгийн байгууллагад мэдэгдэх гэхдээ өвчтөнтэй ойр байсан хүнээр хэл хүргүүлэхээс татгалзах, учир нь халдвар тархаж болзошгүй юм.  5. Сэжигтэй өвчтөн болон эд материалтай холилдсон хүнийг тусгаарлах  6. Сэжиг бүхий эд материал, өвчтөний хэрэглэж байсан зүйлсд онош тодрохоос нааш хүрэлцэхгүй байх  7. Тарвага агналтыг зөвшөөрсөн газарт, тогтоосон хугацаанд сэргийлэх тарилга хийлгэсэн хүн хийх  8. Ан хийж байх үедээ халад, бээлий хэрэглэж занших  9. Гэртээ тарвага өвчих, нойтон арьс хадгалах, боловсруулаагүй мах оруулахыг цээрлэх  10. Голомттой нутгийн анчид, арьсны наймаачид, тарваганы мах идэх дуртай хүмүүсийг сэргийлэх вакцинд хамруулах шаардлагатай юм.