การรับรู้และการตอบสนอง
- 1. ระบบประสาทและอวัยวะรับสัมผัส NERVOUS SYSTEM AND THE SENSE ครูสุกัญญา เพ็ชรอินทร์
- 2. หน้าที่หลัก 3 ประการ ดังนี้ 1.รับรู้การเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมภายนอกและ ภายในร่างกาย 2. ถ่ายทอดการรับรู้ไปยังหน่วยประมวลผลและสั่งการ 3. สั่งการหน่วยปฏิบัติการทาให้เกิดการตอบสนองต่อ สิ่งเร้า การรักษาสภาวะธารงดุลในเซลล์ เกิดจากการทางาน ร่วมกันระหว่างระบบประสาท(nervous system) และ ระบบต่อมไร้ท่อ (endocrine system)
- 3. ระบบประสาท (nervous system) ฮอร์โมน (hormone) ระบบประสานงาน (coordinating system)
- 4. • คือระบบที่เกี่ยวกับการสั่งงาน การติดต่อเชื่อมโยง การ ประสานงาน การรับคาสั่ง และปรับระบบต่างๆของ ร่างกายให้เข้ากับสภาพแวดล้อมทั้งภายนอกและภายใน โดยใช้เวลารวดเร็วและสิ้นสุดอย่างรวดเร็ว • คือระบบที่ควบคุมการตอบสนองเป็นไปอย่างช้าๆ แต่เมื่อ เกิดขึ้นแล้วจะมีผลต่อเนื่องเป็นเวลานาน เช่น การเจริญ ของเซลล์ไข่ในรังไข่
- 7. อะมีบา (Amoeba) เป็นพวกโปรติสต์ไม่มีเซลล์ประสาท มีการตอบสนองต่อสิ่งเร้าประเภทอาหาร และแสง สามารถ เคลื่อนที่หนีแสงได้โดยไม่มีตัวตรวจรับแสง (Photodetector)
- 8. พารามีเซียมเคลื่อนที่เข้าหาหรือหนีแสงสว่างอุณหภูมิหรือสารเคมีได้ แสดงว่าสามารถตอบสนองต่อสิ่งเร้าได้ พารามีเซียมไม่มีเซลล์ประสาท แต่ใต้ผิวของเซลล์มีเส้นใยเชื่อมโยง ระหว่างโคนซีเลีย เรียกว่าเส้นใยประสานงาน (co-ordenating fiber) ซิเลียรอบๆ เซลล์พารามีเซียม เส้นใยประสานงานของพารามีเซียม
- 9. ยูกลีนา (Euglena) เป็นพวกโปรติสต์ไม่มีเซลล์ประสาท แต่ที่ตัวมี Eyespot เป็นบริเวณรับแสง (Shield for a light sensitive receptor)ทาให้สามารถทราบความเข้มแสงและทิศทางของแสงได้ ยูกลีนา
- 11. การรับรู้และการตอบสนองของสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง ฟองน้า (Spongy) เป็นสัตว์ที่ไม่มีระบบประสาท ไม่มี Nerve cell หรือ Sensory cell การรับรู้ของฟองน้าจะขึ้นอยู่กับการทางานของ แต่ละเซลล์ โดยมันจะตอบสนองต่อแรงกดและแรงสัมผัสได้ ฟองน้า
- 12. เป็นสัตว์กลุ่มแรกที่มีระบบประสาท ระบบประสาทเป็นแบบร่างแหประสาท (nerve net) เมื่อโดนกระตุ้นที่ส่วนใดส่วนหนึ่ง จะ เกิดการตอบสนองพร้อมกันทั้งตัว การเคลื่อนที่ของกระแสประสาทจะช้า กว่าสัตว์ชั้นสูงมาก และมีทิศทางที่ไม่ แน่นอน พบที่ผนังลาไส้ในสัตว์ชั้นสูง ควบคุม peristalsis ที่ลาไส้ช่วยให้อาหารเคลื่อน ผ่านไปได้ ไฮดรา
- 13. พลานาเรีย เริ่มมีปมประสาท(ganglion)อยู่หัวทา หน้าที่คล้ายสมองและมีเส้นประสาท ใหญ่ด้านท้อง (ventral nerve cord) เส้นประสาทใหญ่ด้านท้องแยกออก ข้างลาตัวข้างละเส้น เรียกว่าเส้นประสาท ทางด้านข้าง (lateral nerve cord) มี เส้นประสาทพาดขวางเป็นระยะ เรียกว่า เส้นประสาทตามขวาง(transverse nerve) ทาให้มองดูคล้ายบันได(ladder type) มีเส้นประสาทเชื่อมโยงติดกันเส้น ประสาทวนรอบลาตัวที่เรียกว่าวงแหวน ประสาท (nerve ring) เป็นสัตว์พวกแรกสุดที่มีสมอง
- 14. พลานาเรีย
- 15. หนอนตัวกลม มีปมประสาทรูปวงแหวน (nerve ring) อยู่รอบคอ หอย(circumpharyngeal brian) มีเส้นประสาททางด้านหลัง เรียกว่า dorsal nerve cord และเส้นประสาท ทางด้านล่าง เรียกว่า ventral nerve cord
- 16. ไส้เึϸอนึϸน
- 17. ไส้เึϸอนึϸน ปมประสาทที่หัวจะมีขนาดใหญ่ทา หน้าที่เป็นสมอง มีเส้นประสาททางด้านท้อง (ventral nerve cord) 2 เส้นแต่ มักรวมกันเป็นเส้นเดียว และมีปม ประสาทแต่ละปล้องและแขนง ประสาท 3-5 คู่แยกออกไปเลี้ยง อวัยวะต่างๆ ไส้เดือนมีเซลล์ที่ทาหน้าที่รับสัมผัส แสงเรียกว่า โฟโตรีเซปเตอร์เซลล์ (photoreceptor cell) เซลล์ทา หน้าที่รับความรู้สึก (sensory cell) และดมกลิ่นด้วย
- 18. แมลง แมลงมีระบบประสาทที่ประกอบด้วย สมอง(brain)เกิดจากปมประสาท 2 ปม มารวมกันไปยังoptic nerve 1 คู่ และ antennary nerve 1 คู่ ปมประสาทใต้หลอดอาหาร (sub-esophageal ganglion) เส้นประสาททางด้านท้อง (ventral nerve cord) 2 เส้น มีปมประสาทหนาแน่นมากทางปลาย หัวและตลอดด้านท้อง
- 19. ดาวทะเล มีระบบประสาทเป็นวง (nerve ring) อยู่ตรงกลาง และแตกแขนงไปตามแขนแต่ ละข้าง เส้นประสาทที่แตกออก จาก nerve ring ไปตามแต่ละ แขนเรียกว่า radial nerve มีอวัยวะสัมผัสแสงเรียกว่า จุด ตา(eyespot) อยู่ที่บริเวณ ปลายสุดของทุกแฉก เทนเทเคิล(tentacle) รับ สัมผัสเคมี
- 20. การรับรู้และการตอบสนองของสัตว์มีกระดูกสันหลัง ในคนและสัตว์มีกระดูกสันหลังที่มี ระบบประสาทพัฒนามาก เซลล์ประสาทเกือบทั้งหมดรวมกันอยู่ ที่หัวมีขนาดใหญ่ และเจริญมาก มีการ พัฒนาไปเป็นสมองส่วนที่ทอดยาวตาม ลาตัวทางด้านหลังเรียกว่า ไขสันหลัง (spinal cord) สมองและไขสันหลังทาหน้าที่เป็น ศูนย์กลางของระบบประสาท โดยมี เส้นประสาทแยกออกมาจากสมองและ ไขสันหลัง และมี dorsal hollow nerve cord มาแทนที่ ventral nerve cord
- 21. ระบบประสาทและอวัยวะรับสัมผัส NERVOUS SYSTEM AND THE SENSE ครูสุกัญญา เพ็ชรอินทร์