ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

магматизм

•Download as PPT, PDF•
•
Munkh-Erdene Muugi
Munkh-Erdene Muugi

Ерөнхий геологийн мэдлэг

1 of 26
Downloaded 12 times
Магматизм, газар хөдлөлт, метаморфизм Гүйцэтгэсэн: Д.Хишигзул Э.Мөнхжин М.Мөнх-Эрдэнэ Э.Сүхбат
Магматизм гэж юу вэ? Магматизм гэж дэлхийн бүрхэвч хөрсний гүнд бүрэлдэн бий болсон халуун хайлмаг магм хөрсний чулуулаг дотор нэвтрэн ирж тогтох буюу эсвэл газрын гадаргуу дээр бялхан гарч ирэх процессыг нэрлэнэ.
Дэлхийн гүнд үүссэн флюид – найрлагатай халуун хайлмагийг магм гэнэ. Магм талсжин царцахад магмын чулуулаг үүснэ. Магмын бүрэлдэхүүнд голдож оролцох язгуур махбодиуд гэвэл хүчилтөрөгч, цахиур, хөнгөн цагаан, төмөр, кальци, магни, натри, кали, устөрөгч юм.
Магм нь хэт халаагдсан байдалд оршдог учраас даралтыг хүч ямар нэгэн шалтгаанаас ялихгүй өөрчлөгдөхөд магм нь шингэн байдалд маш түргэн шилжиж орох бөгөөд газрын хөрсний дээд давхаргад шилжиж тогтоно.
Вулканизм Лав нь газрын гадаргуу дээр гарч галт уулын (вулкан) хоолой буюу газрын хөрсний хагарлыг дагаж оргилно. Вулкан гэж дэлхийн гадаргуу талыг түүний гүн хэсэгтэй холбосон байгалийн аппаратыг хэлнэ.
Гүний магматизм Дэлхийн дотоод гүнээс түрж ирсэн магм нь тэр бүр царцдасын хатуу хөрсний үе давхаргыг нэвтрэнч түүний гадаргуу дээр бялхан гарч чаддаггүй байна. Ихэнхдээ хатуу хөрсний үе давхаргын дотор ямар нэгэн гүнд аажим царцах бөгөөд янз бүрийн хэлбэртэй зай завсрыг эзлэн тогтоно.
Магмын чулуулаг Магм талсжин царцахад магмын чулуулаг үүснэ. • Газрын хөрсний гадаргуу дээр бялхан гарах магмын процессыг эффүзив буюу Вулканизм гэж нэрлэнэ. • Газрын хөрсний үе давхаргын дотор нэвтэрч тогтох магмын процессыг интрузи гэж нэрлэнэ.
Магмын чулуулаг Гүний интрузив Бялхмал эффузив Перидотит Коматит Габбро Базальт, хүрмэн чулуу Диорит Андезит Боржин-диорит Дацит Боржин Риолит Сиенит Трахит Нефелинт сиенит Фонолит
Структур ба Текстур Магмын чулуулгийг бүрдүүлэгч эрдсүүдийн мөхлөгийг хэмжээгээр маш том мөхлөгт (10мм-с их), том мөхлөгт (10-3мм), дунд мөхлөгт (3- 1мм), жигд мөхлөгт (1м-с бага) структур, харьцангуй хэмжээгээр жигд мөхлөгт ба жигд бус гэж ялгана. Тодорхой нэр бүхий эрдсийн хэмжээ ойролцоо байвал жигд мөхлөгт, жигд бус структурыг порфир ба порфирлог гэсэн 2 төрөлд хуваана.
Структур ба Текстур Чулуулаг бүрдүүлэгч эрдсүүд эмх замбараагүй байрлаж чулуулгийн эзэлхүүнд жигд тархаж жигд тесктүрийг үүсгэнэ. Магмын талсжилт ижил нөхцөлд явагдахад үүсдэг хамгийн тархсан текстүр юм. Призмлэг ба хавтгай хэлбэртэй мөхлөгүүд тодорхой чиглэлтэй байрлан шугаман , трахитоид, зурваслаг, урсгал текстүрийг бүрүүлнэ.
Магмын чулуулгийн байрших хэлбэр Гүний чулуулагт хэвтээ байрлалтай буюу сулавтар атриажсан тунамал хурдсын үеийн хавтгайгаар магм нэвтрэхэд үүсдэг хавтан маягийн биетийг силл,, төв хэсгээрээ дээшээ төвийж тогтсон биетийг лакколит, параллел ан цаваар үүссэн босоо биетийг дайка гэж нэрлэнэ. Бялхмал чулуулагт их талбайд тархсан бага зузаантай хэвтээ хавтгай хэлбэртэй биетийг бүрхүүл, сунаж тогтсон биетийг судал, галт уулын хоолойг бөглөж тогтсон бол некк, урсах чадвар муу хүчиллэг лав нь өндөр хэлбэрийн биет үүсгэх ба үүнийг галт уулын купол гэдэг.
Газар хөдлөлтГазар хөдлөлт Газар хөдлөлт нь газрын давхаргын чичирхийлэн доргих хөдөлгөөн юм. Газар хөдлөлт нь газрын гадарга дээр болон газрын давхаргын дотор янз бүрийн гүнд үүсч бий болдог.Газар хөдлөлт үүсч буй тэрхүү төв цэгийг газар хөдлөлтийн голомт буюу дотоод төв(гипоцентр),харин түүний харалдаа газрын гадарга дээрх цэгийг гадаад төв(эпицентр)гэж нэрлэнэ. I.I. Газар хөдлөлтийн голомтГазар хөдлөлтийн голомт
Газар хөдлөлтийн голомтыг:Газар хөдлөлтийн голомтыг: 1. Гүехэн 70 км хүртэлх гүнд 2. Завсрын 70-300 км хүрэлх гүнд 3. Гүний 300-700 км хүртэлх гүнд гэж ангилна. Голомтоос үүссэн чичирхийллийн долгион тал бүр тийш тархах бөгөөд эпицентрт хамгийн их хүчтэй,эндээс алслах тусам долгионы хүч саарна.
II.II. Газар хөдлөлтийн тархалтГазар хөдлөлтийн тархалт Дэлхий дээр газар хөдлөлтийн голомтын тархалт нь чулуун мандлын хавтангуудын хил заагтай ерөнхийдөө давхцаж байдаг.
III.III. Газар хөдлөлтийн хүчийг хэмжихГазар хөдлөлтийн хүчийг хэмжих Газар хөдлөлт олон болдог ч ихэнхийг нь хүмүүс мэдэрдэггүй,зөвхөн сейсмограф (сейсмо- газар хөдлөл граф- бичигч ) хэмээх багажаар л бүртгэдэг. Газар хөдлөлтийн хүчийг хэмжихэд Рихтерийн ба Меркаллын гэсэн 2 шатлалыг аишладаг.
1935 онд charles richter газар хөдлөлтийн хүчийг их,дунд,бага магнитудад бүлэглэсэн бөгөөд түүнийг рихтерийн магнитуд гэж нэрлэжээ.
1902 онд Giuseppe Mercalli-ын боловсруулсан шатлал нь газар хөдлөлтийн хүчний хэр хэмжээг хүн байгальд үзүүүлэх нөлөөллөөр I-XII баллаар хэмждэг юм.
IV.IV. Газар хөдлөлтийн шалтгаануудГазар хөдлөлтийн шалтгаанууд Дэлхийн гүн дэх чулуулаг агшилт, суналтанд орох үед үүссэн энерги, тухайн чулуулаг тасарч эвдрэх үед хагаралын хавтгайн дагуу чөлөөлөгдөх үзэгдэлтэй холбоотойгоор газар хөдлөлт үүснэ. Плитийн трансформ ба конвергент заагууд нь газрын гадаргууд, маш том хагарлын дагуу байрлах ба плитүүд энэ заагийн дагуу хөдөлж байдаг. Хагаралын дагуу уг хөдөлгөөнд ямар нэг өөрчлөлт орж, хөдөлгөөн зогсоход плитийн түлхэх хүчнээс ихээхэн энерги, тухайн хөдлөхөө болисон плитийн зааг, хагарал орчимд хуримтлагдана. Хуримтлагдаж буй энерги саадыг эвдэх хэмжээнд хүртэл энэ зогсонги байдал үргэлжлэх ба энерги хязгаараас давахад хөдөлгөөн огцом хөдлөхөд хуримтлагдсан энерги чөлөөлөгдөн газар хөдлөлт үүснэ
V.V. Монгол оронд болж өнгөрсөн газарМонгол оронд болж өнгөрсөн газар хөдлөлтүүдхөдлөлтүүд Манай орны 15 аймгийн нутаг дэвсгэрт М3,0 дээш хүчтэй газар хөдлөлтийн 44 тохиолдол бүртгэгджээ. Үүнээс Баянхонгор аймагт 9 удаа, Хөвсгөл аймагт 7 удаа, Өмнөговь, Увс, Говь-алтай аймагт 4 удаа, Баян-өлгий, Дорноговь аймагт 3 удаа, Ховд, Өвөрхангай аймгийн нутагт 2 удаа, бусад Хэнтий, Архангай, Завхан, Дорнод, Булган, Дундговь аймаг зэрэг 6 аймгийн нутаг дэвсгэрт тус бүр 1 удаа хүчтэй газар хөдлөлт болжээ. Магнитуд 6.7 хүчтэй болсон газар хөдлөлтүүд нь манай нутаг дэвсгэрийн 3-5 аймгийн нутагт 1.5-2 минут орчим хугацаатай чичирхийлэл тархаж, мэдрэгдсэн байна.
VI.VI. Дэлхийн томоохон газар хөдлөлтүүдДэлхийн томоохон газар хөдлөлтүүд • Сан Францискогийн газар хөдлөлт (1906 он, АНУ). Рихтерийн шаталбараар 7.7 - 8.3; 3,000 хүн нас барж, 400 сая ам.дол.-ийн хохирол учирсан. • Токиогийн газар хөдлөлт (1923 он, Япон). 140,000 хүн нас барсан. • Балочистаны газар хөдлөлт (1935 он, Пакистан). 30,000 - 60,000 хүн нас барсан • Чилийн газар хөдлөлт (1960 он, Чили). Хамгийн хүчтэй газар хөдлөлт гэж тооцогддог, 9.5 балл. • Анкашийн газар хөдлөлт (1970 он, Перу). Хөрсний гулсалтад Перугийн Янгай хот дарагдаж, 40,000 хүн нас барсан. • Манагуагийн газар хөдлөлт (1972 он, Никрагуа). Шөнө дунд болсон газар хөдлөлтөөр хотын 90% нурж, 10,000 хүн нас барсан. • Таньшаны газар хөдлөлт (1976 он, Хятад). ХХ зууны, хамгийн их хүний амь хохироосон газар хөдлөлт. Албан ёсны мэдээгээр 255,000, гэвч мэргэжилтнүүд үүнээс хоёроос гурав дахин олон хүн нас барсан гэж үздэг. • Гватемалийн газар хөдлөлт (1976 он, Гватемал). 23,000 хүн нас барж, 77,000 хүн бэртсэн. • Aрмяний газар хөдлөлт (1988 он, Армян). 26,000 хүн нас барсан. • Кобэгийн газар хөдлөлт (1995 он, Япон). 6,400 хүн нас барсан. • Чи-Чи газар хөдлөлт (1999 он, Тайвань). 2,000 хүн нас барсан.
Метаморфизм гэж юу вэ? Чулуулаг бүрхүүлийн гүнд өндөр даралт, их температур, химийн идэвхитэй бодисын нөлөөгөөр анхдагч чулуулаг хувирч өөрчлөгдөх процесс юм. Хувирмал чулуулаг үүсэх процессыг метаморфизм гэнэ.
Хувирмал чулуулгийн гарал үүсэлХувирмал чулуулгийн гарал үүсэл Хувирах процессын далайц, тархалтыг харгалзан түгээмэл (регионал) ба даралтын (динамо), хил заагын (контакт) хувирал гэж ангилна.
Хувирмал чулуулаг Химийн найрлага янз бүр анхдагч чулуулагаас төрөл бүрийн нөхцөлд нийлмэл эрдэслэг бүрэлдэхүүнтэй хувирмал чулуулаг үүснэ. Эдгээрт: 1.Магмын чулуулаг дахь Хээрийн жонш, кварц, гялтгануур, эвэр хуурмаг, пироксений ихэнх эрдсүүд ба оливин. 2.Тунамал чулуулаг дахь кальцит, доломит гол бүрдүүлэгч болдог. Хувирмал чулуулаг нь дахин талсжих үзэгдлийн дүнд үүсдэг учраас гол структуруудыг нэрлэхдээ “бласт” гэсэн дагварыг авна.
Структур ба текстүр Жижиг талстууд томрох үзэгдлийг дахин талсжих гэнэ. Ихэнхдээ кристалбласт структур зонхилдог ба гол эрдсүүдийн мөхлөгийн хэмжээгээр: 1.микромөхлөгт (0.01-0.1мм) 2.жижиг мөхлөгт (0.1-1.0мм) 3.дунд мөхлөгт (1.0-5.0мм) 4.том мөхлөгт (5.0-10.0мм) 5.Маш том мөхлөгт (10.0мм-ээс их)
Структур ба текстүр Эрдэслэг бүрэлдэхүүн бүрэн өөрчлөгдсөн боловч анхдагч чулуулгийн үелэг буюу зурваслаг, бусад текстүрийн шинжүүд хадгалагдсан байдаг. Эдгээрт: Жигд Занарлаг (нимгэн хавтгай ба хайрслаг) Зурваслаг (өнгөөр ялгаатай эрдсүүд салаавчлан), текстүрүүд элбэг илэрнэ.
Анхаарал хандуулсанд баярлалааАнхаарал хандуулсанд баярлалаа

More Related Content

магматизм

  • 2. Магматизм гэж юу вэ? Магматизм гэж дэлхийн бүрхэвч хөрсний гүнд бүрэлдэн бий болсон халуун хайлмаг магм хөрсний чулуулаг дотор нэвтрэн ирж тогтох буюу эсвэл газрын гадаргуу дээр бялхан гарч ирэх процессыг нэрлэнэ.
  • 3. Дэлхийн гүнд үүссэн флюид – найрлагатай халуун хайлмагийг магм гэнэ. Магм талсжин царцахад магмын чулуулаг үүснэ. Магмын бүрэлдэхүүнд голдож оролцох язгуур махбодиуд гэвэл хүчилтөрөгч, цахиур, хөнгөн цагаан, төмөр, кальци, магни, натри, кали, устөрөгч юм.
  • 4. Магм нь хэт халаагдсан байдалд оршдог учраас даралтыг хүч ямар нэгэн шалтгаанаас ялихгүй өөрчлөгдөхөд магм нь шингэн байдалд маш түргэн шилжиж орох бөгөөд газрын хөрсний дээд давхаргад шилжиж тогтоно.
  • 5. Вулканизм Лав нь газрын гадаргуу дээр гарч галт уулын (вулкан) хоолой буюу газрын хөрсний хагарлыг дагаж оргилно. Вулкан гэж дэлхийн гадаргуу талыг түүний гүн хэсэгтэй холбосон байгалийн аппаратыг хэлнэ.
  • 6. Гүний магматизм Дэлхийн дотоод гүнээс түрж ирсэн магм нь тэр бүр царцдасын хатуу хөрсний үе давхаргыг нэвтрэнч түүний гадаргуу дээр бялхан гарч чаддаггүй байна. Ихэнхдээ хатуу хөрсний үе давхаргын дотор ямар нэгэн гүнд аажим царцах бөгөөд янз бүрийн хэлбэртэй зай завсрыг эзлэн тогтоно.
  • 7. Магмын чулуулаг Магм талсжин царцахад магмын чулуулаг үүснэ. • Газрын хөрсний гадаргуу дээр бялхан гарах магмын процессыг эффүзив буюу Вулканизм гэж нэрлэнэ. • Газрын хөрсний үе давхаргын дотор нэвтэрч тогтох магмын процессыг интрузи гэж нэрлэнэ.
  • 8. Магмын чулуулаг Гүний интрузив Бялхмал эффузив Перидотит Коматит Габбро Базальт, хүрмэн чулуу Диорит Андезит Боржин-диорит Дацит Боржин Риолит Сиенит Трахит Нефелинт сиенит Фонолит
  • 9. Структур ба Текстур Магмын чулуулгийг бүрдүүлэгч эрдсүүдийн мөхлөгийг хэмжээгээр маш том мөхлөгт (10мм-с их), том мөхлөгт (10-3мм), дунд мөхлөгт (3- 1мм), жигд мөхлөгт (1м-с бага) структур, харьцангуй хэмжээгээр жигд мөхлөгт ба жигд бус гэж ялгана. Тодорхой нэр бүхий эрдсийн хэмжээ ойролцоо байвал жигд мөхлөгт, жигд бус структурыг порфир ба порфирлог гэсэн 2 төрөлд хуваана.
  • 10. Структур ба Текстур Чулуулаг бүрдүүлэгч эрдсүүд эмх замбараагүй байрлаж чулуулгийн эзэлхүүнд жигд тархаж жигд тесктүрийг үүсгэнэ. Магмын талсжилт ижил нөхцөлд явагдахад үүсдэг хамгийн тархсан текстүр юм. Призмлэг ба хавтгай хэлбэртэй мөхлөгүүд тодорхой чиглэлтэй байрлан шугаман , трахитоид, зурваслаг, урсгал текстүрийг бүрүүлнэ.
  • 11. Магмын чулуулгийн байрших хэлбэр Гүний чулуулагт хэвтээ байрлалтай буюу сулавтар атриажсан тунамал хурдсын үеийн хавтгайгаар магм нэвтрэхэд үүсдэг хавтан маягийн биетийг силл,, төв хэсгээрээ дээшээ төвийж тогтсон биетийг лакколит, параллел ан цаваар үүссэн босоо биетийг дайка гэж нэрлэнэ. Бялхмал чулуулагт их талбайд тархсан бага зузаантай хэвтээ хавтгай хэлбэртэй биетийг бүрхүүл, сунаж тогтсон биетийг судал, галт уулын хоолойг бөглөж тогтсон бол некк, урсах чадвар муу хүчиллэг лав нь өндөр хэлбэрийн биет үүсгэх ба үүнийг галт уулын купол гэдэг.
  • 12. Газар хөдлөлтГазар хөдлөлт Газар хөдлөлт нь газрын давхаргын чичирхийлэн доргих хөдөлгөөн юм. Газар хөдлөлт нь газрын гадарга дээр болон газрын давхаргын дотор янз бүрийн гүнд үүсч бий болдог.Газар хөдлөлт үүсч буй тэрхүү төв цэгийг газар хөдлөлтийн голомт буюу дотоод төв(гипоцентр),харин түүний харалдаа газрын гадарга дээрх цэгийг гадаад төв(эпицентр)гэж нэрлэнэ. I.I. Газар хөдлөлтийн голомтГазар хөдлөлтийн голомт
  • 13. Газар хөдлөлтийн голомтыг:Газар хөдлөлтийн голомтыг: 1. Гүехэн 70 км хүртэлх гүнд 2. Завсрын 70-300 км хүрэлх гүнд 3. Гүний 300-700 км хүртэлх гүнд гэж ангилна. Голомтоос үүссэн чичирхийллийн долгион тал бүр тийш тархах бөгөөд эпицентрт хамгийн их хүчтэй,эндээс алслах тусам долгионы хүч саарна.
  • 14. II.II. Газар хөдлөлтийн тархалтГазар хөдлөлтийн тархалт Дэлхий дээр газар хөдлөлтийн голомтын тархалт нь чулуун мандлын хавтангуудын хил заагтай ерөнхийдөө давхцаж байдаг.
  • 15. III.III. Газар хөдлөлтийн хүчийг хэмжихГазар хөдлөлтийн хүчийг хэмжих Газар хөдлөлт олон болдог ч ихэнхийг нь хүмүүс мэдэрдэггүй,зөвхөн сейсмограф (сейсмо- газар хөдлөл граф- бичигч ) хэмээх багажаар л бүртгэдэг. Газар хөдлөлтийн хүчийг хэмжихэд Рихтерийн ба Меркаллын гэсэн 2 шатлалыг аишладаг.
  • 16. 1935 онд charles richter газар хөдлөлтийн хүчийг их,дунд,бага магнитудад бүлэглэсэн бөгөөд түүнийг рихтерийн магнитуд гэж нэрлэжээ.
  • 17. 1902 онд Giuseppe Mercalli-ын боловсруулсан шатлал нь газар хөдлөлтийн хүчний хэр хэмжээг хүн байгальд үзүүүлэх нөлөөллөөр I-XII баллаар хэмждэг юм.
  • 18. IV.IV. Газар хөдлөлтийн шалтгаануудГазар хөдлөлтийн шалтгаанууд Дэлхийн гүн дэх чулуулаг агшилт, суналтанд орох үед үүссэн энерги, тухайн чулуулаг тасарч эвдрэх үед хагаралын хавтгайн дагуу чөлөөлөгдөх үзэгдэлтэй холбоотойгоор газар хөдлөлт үүснэ. Плитийн трансформ ба конвергент заагууд нь газрын гадаргууд, маш том хагарлын дагуу байрлах ба плитүүд энэ заагийн дагуу хөдөлж байдаг. Хагаралын дагуу уг хөдөлгөөнд ямар нэг өөрчлөлт орж, хөдөлгөөн зогсоход плитийн түлхэх хүчнээс ихээхэн энерги, тухайн хөдлөхөө болисон плитийн зааг, хагарал орчимд хуримтлагдана. Хуримтлагдаж буй энерги саадыг эвдэх хэмжээнд хүртэл энэ зогсонги байдал үргэлжлэх ба энерги хязгаараас давахад хөдөлгөөн огцом хөдлөхөд хуримтлагдсан энерги чөлөөлөгдөн газар хөдлөлт үүснэ
  • 19. V.V. Монгол оронд болж өнгөрсөн газарМонгол оронд болж өнгөрсөн газар хөдлөлтүүдхөдлөлтүүд Манай орны 15 аймгийн нутаг дэвсгэрт М3,0 дээш хүчтэй газар хөдлөлтийн 44 тохиолдол бүртгэгджээ. Үүнээс Баянхонгор аймагт 9 удаа, Хөвсгөл аймагт 7 удаа, Өмнөговь, Увс, Говь-алтай аймагт 4 удаа, Баян-өлгий, Дорноговь аймагт 3 удаа, Ховд, Өвөрхангай аймгийн нутагт 2 удаа, бусад Хэнтий, Архангай, Завхан, Дорнод, Булган, Дундговь аймаг зэрэг 6 аймгийн нутаг дэвсгэрт тус бүр 1 удаа хүчтэй газар хөдлөлт болжээ. Магнитуд 6.7 хүчтэй болсон газар хөдлөлтүүд нь манай нутаг дэвсгэрийн 3-5 аймгийн нутагт 1.5-2 минут орчим хугацаатай чичирхийлэл тархаж, мэдрэгдсэн байна.
  • 20. VI.VI. Дэлхийн томоохон газар хөдлөлтүүдДэлхийн томоохон газар хөдлөлтүүд • Сан Францискогийн газар хөдлөлт (1906 он, АНУ). Рихтерийн шаталбараар 7.7 - 8.3; 3,000 хүн нас барж, 400 сая ам.дол.-ийн хохирол учирсан. • Токиогийн газар хөдлөлт (1923 он, Япон). 140,000 хүн нас барсан. • Балочистаны газар хөдлөлт (1935 он, Пакистан). 30,000 - 60,000 хүн нас барсан • Чилийн газар хөдлөлт (1960 он, Чили). Хамгийн хүчтэй газар хөдлөлт гэж тооцогддог, 9.5 балл. • Анкашийн газар хөдлөлт (1970 он, Перу). Хөрсний гулсалтад Перугийн Янгай хот дарагдаж, 40,000 хүн нас барсан. • Манагуагийн газар хөдлөлт (1972 он, Никрагуа). Шөнө дунд болсон газар хөдлөлтөөр хотын 90% нурж, 10,000 хүн нас барсан. • Таньшаны газар хөдлөлт (1976 он, Хятад). ХХ зууны, хамгийн их хүний амь хохироосон газар хөдлөлт. Албан ёсны мэдээгээр 255,000, гэвч мэргэжилтнүүд үүнээс хоёроос гурав дахин олон хүн нас барсан гэж үздэг. • Гватемалийн газар хөдлөлт (1976 он, Гватемал). 23,000 хүн нас барж, 77,000 хүн бэртсэн. • Aрмяний газар хөдлөлт (1988 он, Армян). 26,000 хүн нас барсан. • Кобэгийн газар хөдлөлт (1995 он, Япон). 6,400 хүн нас барсан. • Чи-Чи газар хөдлөлт (1999 он, Тайвань). 2,000 хүн нас барсан.
  • 21. Метаморфизм гэж юу вэ? Чулуулаг бүрхүүлийн гүнд өндөр даралт, их температур, химийн идэвхитэй бодисын нөлөөгөөр анхдагч чулуулаг хувирч өөрчлөгдөх процесс юм. Хувирмал чулуулаг үүсэх процессыг метаморфизм гэнэ.
  • 22. Хувирмал чулуулгийн гарал үүсэлХувирмал чулуулгийн гарал үүсэл Хувирах процессын далайц, тархалтыг харгалзан түгээмэл (регионал) ба даралтын (динамо), хил заагын (контакт) хувирал гэж ангилна.
  • 23. Хувирмал чулуулаг Химийн найрлага янз бүр анхдагч чулуулагаас төрөл бүрийн нөхцөлд нийлмэл эрдэслэг бүрэлдэхүүнтэй хувирмал чулуулаг үүснэ. Эдгээрт: 1.Магмын чулуулаг дахь Хээрийн жонш, кварц, гялтгануур, эвэр хуурмаг, пироксений ихэнх эрдсүүд ба оливин. 2.Тунамал чулуулаг дахь кальцит, доломит гол бүрдүүлэгч болдог. Хувирмал чулуулаг нь дахин талсжих үзэгдлийн дүнд үүсдэг учраас гол структуруудыг нэрлэхдээ “бласт” гэсэн дагварыг авна.
  • 24. Структур ба текстүр Жижиг талстууд томрох үзэгдлийг дахин талсжих гэнэ. Ихэнхдээ кристалбласт структур зонхилдог ба гол эрдсүүдийн мөхлөгийн хэмжээгээр: 1.микромөхлөгт (0.01-0.1мм) 2.жижиг мөхлөгт (0.1-1.0мм) 3.дунд мөхлөгт (1.0-5.0мм) 4.том мөхлөгт (5.0-10.0мм) 5.Маш том мөхлөгт (10.0мм-ээс их)
  • 25. Структур ба текстүр Эрдэслэг бүрэлдэхүүн бүрэн өөрчлөгдсөн боловч анхдагч чулуулгийн үелэг буюу зурваслаг, бусад текстүрийн шинжүүд хадгалагдсан байдаг. Эдгээрт: Жигд Занарлаг (нимгэн хавтгай ба хайрслаг) Зурваслаг (өнгөөр ялгаатай эрдсүүд салаавчлан), текстүрүүд элбэг илэрнэ.