атопийн дерматит
- 1. Атопийн дерматит ATOPIC DERMATITIS atopic eczema АУС – 519 М.Дулмаа
- 2. • 1925 онд СоСа “atopy” буюу “ strange” нэршлийг анх төрөлхийн харшимтгай хүмүүст хэрэглэсэн байна. • 1933, Wise and Sulzberger нар атопийн дерматит өвчний нэршлийг санал болгосон байна.
- 3. Нэршил • аtopic eczema • infantile eczema • flecsural eczema • disseminated neurodermatitis • prurigo diathsique (Besnier) • diatesis.
- 4. Тодорхойлолт • Ихэвчлэн нярай болон хүүхэд насанд илэрдэг архаг дахилтат арьсны өвчин юм • Энэ нь хэт мэдрэгших урвалаар явагдаж арьсанд улайлт, шүүдэст тууралт гарах, загатнах зэрэг шинжээр илэрдэг олон шалтгаант өвчин юм.
- 5. Шалтгаан •Ургамалын тоос •Мөөгөнцөр •Тоосны хачиг, амьтны хучуур, жоом аэроаллерген •Сүү, өндөг •Самар, шар буурцаг •Гурил,загас, Хүнсний аллерген •Нян- staphylococcus aureus, streptococcus •Мөөгөнцөр- Pityrosporum ovale, trichopyton Бичил биетэн Нөлөөлөх хүчин зүйлс: - Цаг уур - Цочроогчид - Сэтгэл санаа - Мэргэжил
- 6. Удамшил • өнгөн хөрсний хамгаалах уураг ба филлагрин уургийн мутаци голлох өртөмтгий /өвчлөмтгий/ байдлын шалтгаан болж байна. • Филлагрин гене 1q21 хромосомд байдаг ба энэ хромосомд түүнээс гадна лорикрин болон S100 кальци холбох уураг байдаг. • Эдгээр нь өнгөн хөрсний ялгаран хөгжлийн зохицуулагчид юм. Иймд арьсны хамгаалах чадвар буурахад голлох үүргийг гүйцэтгэдэг.
- 7. Хөлс ялгаралт алдагдах • Ацетилхолин (Ацх) судас өргөсгөх ба хөлс ялгаруулалтыг нэмэгдүүлдэг. • In vitro орчинд keratinocytes эсүүд Ацх ялгаруулдаг. • Эрдэмтдийн судалсанаар Ацх нь атопийн дерматиттай өвчтөний арьсанд өөрчлөгдсөн байдаг. • Ихэнхи өвчтөнүүд хөлс ихээр гарах нь загатнаад нэмэгдүүлдэг, биеийн байдал хүндрүүлдэг гэж хэлдэг байна.
- 8. Стресс адреналин, АКТГ, кортизол г.м. Ихсэх ба лейкоцит болон зарим нэг цитокин Үрэвслийг даамжруулдаг сэтгэл санааны хямрал, стресс гоо сайхны алдагдал, тууралтууд, загатнаа
- 9. Эмгэг жам Арьсан дахь Лангергансийн эс нь IgE мэдрэг рецептортой байна. Удмын атопийн мэдээлэл агуулсан өвчтөний биед антиген юмуу суперантиген нэвтрэн орж, аллергенаар нөхцөлдөн IgE баTh2 эсийн нийлэгжил идэвхижин Тарган эсийн мөхлөггүйжлээс кератиноцит эс гэмтэж э.з ш.т
- 10. Тууралт үүсэх • Аллерген арьсаар орж гистаминаар венулын H₁ рецептортой холбогдоход эсүүд агшин, хоорондын завсар ихсэж сийвэн судаснаас гадагшилна
- 11. Эмнэл зүй эхлэх 50% (0-1нас) 30% (1-5нас) Өсөх явцдаа 80% харшлын ринит гуурсан хоолой багтраа
- 12. Улайрал •Аллерген судасны гөлгөр булчингийн H1 R тэй харилцан үйлчлэлцэж гөлгөр булчин суларч судасны нэвчимхий чанар+ •Мэдрэлийн тогтолцооны хариу урвалаар голомтын ойролцоо судас өргөсч улайна
- 13. Эмнэл зүйн хэлбэр Шүүдэст • улайрал-хаван-ус, шүүс -тав Улайрал-гуужилт • Улайрал-загатнаа-гүвдрүү- цэврүүнцэр- шалбархай-тав Улайрал- хайрсжилт • Дээрхтэй адил боловч лихенойд гүвдрүү Пруриго • Ширшилийн суурь дээр олон тооны нягт гүвдрүү оройдоо зузаан бүрхүүлтэй жижиг цэврүүнцэр
- 14. Эмнэлзүй 1. Загатнаа – үечилсэн шинжтэй, цочромтгой, 2. Зулгархай 3. Пруригиноз гүвдрүү 4. Ширшил 5. Экземийн тууралт
- 15. Эмнэл зүй • Тууралт нь загатнаагаар илэрдэг. • Загатнаа нь үечилсэн, орой нь зулгархай гүвдрүү, ширшил экзем тууралт • Арьс нь бага цочруулд амархан загатнадаг.
- 16. Хөхүүл нас (0-2) Хурц (нүүр толгойн үстэй хэсэг, мөчдийн тэнийлгэх) Улайрал үүсч Арьс хогжруутан цэврүүнцэр Нойтон голомт (нүүр) Үрэвсэл даамжран мөчөөр,өгзөгө өр тархана
- 17. Бага нас (2-12нас) • Лихениод гүвдрүү давамгай • Архаг хэлбэрийн өөрчлөлтүүд мөчдийн нугалах гадаргууд гарна • Шүүдэст өөрчлөлт элбэг
- 18. Өсвөр нас 12-с дээш • Голомт тохойн үений дотор тал, тахим, хүзүүний хажуу арын хэсгээр • Шүүдэс багасан гүвдрүү ширшил үүснэ. • Голомт арьсыг бүхэлд нь хамарсан улайрал, хуурайшил, өнгө зэвхий саарал, арьсны зургалал цагаан тархмал Нейродермит шинжээр илэрдэг
- 19. Хүндрэл Арьсан дээр зулгархай голомтот цууралт Голомт хамрах талбай нэмэгдэж алга ул,шуу,бугалга,шилбийг хамарч Арьс нэлэнхүйдээ улайж, захын тунгалагийн булчирхай томорч Халуурах, сульдах г.м биеийн ерөнхий байдал өөрчлөгдөнө Иээт өвчин, вирусын халдвараар хүндэрч болно
- 20. Оношлогоо Үндсэн шалгуур 1. Загатнаа 2. Нүүр мөчдийн тэнийлгэх гадаргууг хамарсан тууралтууд (0-2) 3. Мөчдийн нугалагч гаадаргууг хамарсан тууралтууд(2-12) 4. Архаг, дахилтат явц 5. Тухайн хүн ба гэр бүлд ямар 1 атопын тохиолдол Туслах шалгуур 1. Арьс нь хуурай (Ксероз) 2. Арьсны халдварт өртөмхий 3. Тавхай сарвууны дерматит 4. Ихтиоз, алганы зураглал тодорсон 5. Хөхний экзем 6. Арьсны зураглал цагаан 7. Нүдэнд субкапсуляр катаракт, кератоконус 8. Ийлдсэнд IgE ихэссэн 9. Харшлын сорил эерэг 10. Өвчин бага насанд эхэлсэн 11. Нүд тойрсон нөсөөжилт
- 22. Ялган оношлогоо Хажираст дерматит,харшил хавьтлын дерматит, зоосон экзем Халдварт (хамуу,ДОХ холбоотой дерматит, мөөгөнцөр) Хорт хавдар- Т эсийн лимфома Дархлаа хомсдол- IgE ихсэх хам шинж Бодисын солилцооны эмгэг (цайр дутагдал, B12, B6, B1 дутагдал, фенилкетонури)
- 23. Эмчилгээ Арьсыг чийгшүүлэх Хэсэг газрын глюкокортикоид Цочроогч аллергеныг зайлуулах Халдварын эсрэг эмчилгээ Сэтгэл санаа, стресс засал
- 24. Эмчилгээний зарчим Ерөнхий олон талт эмчилгээ хийдэг Эмчилгээний төлөвлөгөөг өвчний онцлог, тууралт, нөлөөлөх хүчин зүйлс зэрэгт үндэслэн өвчтөн тус бүрт тохируулан боловсруулах шаардлагатай байдаг. Стандарт эмчилгээнд тэсвэртэй хүмүүст нэмэлт үрэвслиийн эсрэг болон дархлааг зохицуулах эмчилгээг хийнэ.
- 25. Арьсыг чийгшүүлэх • 20минутын бүлээн чийгшүүлэгч ванны дараа чийгшүүлэгч түрхэх нь үр дүнтэй(лосьон, крем, тосон түрхэц). • Хэсэг газрын глюкокортикоид нь үрэвслийн эсрэг үйлчилгээг үзүүлж экземжсэн тууралтын суурь эмчилгээ болдог.
- 27. Сэтгэл засал • Загатнах , маажих, ичих, стрессдэх зэргээс сэтгэл гутралд ордог. • 18+ хүмүүст • Тайван, аль болох маажиж шархлуулахгүй байх г.м
- 28. Халдвар үүсгэгчийн эсрэг • Эритромицин • Азитромицин • Клатромицинмакролид • Диклоксацилийн • Оксациллин • Клоксацилин • цефалоспорин пеницилин Хэсэг газарт- Мупироцин
- 30. Загатнааг дарах Глюкокортикоидын тосон түрхлэг Антигистамин : гидроксизин ,димедрол Трициклин антидепрессант: доксепин уухаар, 5% крем
- 31. Хэт ягаан туяа Богино долгионтой (narrow band UVB) урт долгионтой (broad band UVB) хэт ягаан туяа А (UVA) Арьс эрт хөгшрөх Арьс хорт хавдар Алсын Улайлт Загатнаа Нөсөөжилт Ойр
- 32. Сүүлийн үед • Циклоспорин(уух) • Такролимус(түрхлэг) Давирхаатай бүтээгдэхүүнүүд загатнаа болон үрэвслийн эсрэг хэсэг газарт нөлөөтэй