ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

зах зээл - өрсөлдөөн - зах зээлийн бүтэц - зах зээлийн хэлбэр

•
•
Bat-Ochir
Bat-Ochir

ЕБС-н түвшин дэх ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ТУХАЙ товч ойлголт

1 of 12
ӨНӨӨДРИЙН ҮЗЭХ СЭДЭВ БОЛ...
ЗАХ ЗЭЭЛ ОЙЛГОЛТ БҮТЭЦ
ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ТУХАЙ ОЙЛГОЛТ Зах зээл гэдэг нь бүтээгдэхүүн,үйл ажиллагааны үр дүнг солилцох зорилгоор үйлдвэрлэгч, хэрэглэгч 2-н хоорондоо үнэ, хэмжээгээ тогтоон ажиллах хүрээг хэлнэ Зах зээлийн үндсэн шинж нь:  Хэрэглэгч нь үйлдвэрлэгчээ чөлөөтэй сонгож,шууд харилцдаг  Үйлдвэрлэгчид үйл ажиллагаагаа бие даан явуулж,чөлөөтэй өрсөлдөнө  Бүтээгдэхүүний үнэ нь эрэлт, нийлүүлтийн харьцаануу дагуу тогтоно
ЗАХ ЗЭЭЛД СУБЪЕКТҮҮД БУЮУ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ОРОЛЦОГЧИД Тодорхой хэмжээний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, түүнийг зах зээлд борлуулан ашиг олохыг эрмэлзэгч буюу ҮЙЛДВЭРЛЭГЧ(аж ахуй нэгж) Зах зээлээс өөрт хэрэгцээт зүйлээ хямдаар авах зорилготой ХЭРЭГЛЭГЧИД(хувь хүн,нийгмийн бүлгүүд) Зах зээлийг зохицуулах үүрэгтэй ЗОХИЦУУЛАГЧИД (төр,засгийн газар)
зах зээл - өрсөлдөөн - зах зээлийн бүтэц - зах зээлийн хэлбэр
зах зээл - өрсөлдөөн - зах зээлийн бүтэц - зах зээлийн хэлбэр
Өрсөлдөөн нь  Хязгаарлагдмал нөөцийг үр дүнтэй хэрэглэх явдлыг БАТАЛГААЖУУЛАХ ХЭРЭГСЭЛ  Бага зардлаар, ашигтай ажиллаж чадсан нь амжилт олдог тул нэг талаас ШАЛГАРУУЛАХ ПРОЦЕСС  Чанартай, хэрэглэгчдэд таашаагдсан бараа үйлчилгээ бусад өрсөлдөгчдийг зах зээлээс шахаж, хүрээгээ тэлдэг тул нөгөө талаас БҮТЭЭМЖИЙГ УРАМШУУЛАХ явдал юм  Өрсөлдөөний үр дүнд эрэлт,нийлүүлэлтийн хүсэл тэнцвэрт тогтдог тул мөн ЗОХИЦУУЛАЛТЫН ЧИГ ҮҮРЭГтэй.
Өрсөлдөөний ХЭЛБЭРҮҮД: • Борлуулалтын (ЗАХ ЗЭЭЛД ЭЗЛЭХ ЖИНГЭЭ НЭМЭХ) • Үнийн (ХЯМД ҮНЭТЭЙ, ЧАНАРТАЙ БҮТЭЭГДЭХҮҮН) • Технологийн (ҮР АШИГТАЙ ШИНЭ ТЕХНОЛОГИ СОНГОХ) • Эрэлтийг бий болгох чадварын (ЗАР СУРТАЛЧИЛГААГАА ЯВУУЛАХ) Ө Р С Ө Л Д Ө Ө Н
ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БҮТЭЦ(ӨРСӨЛДӨӨНИЙ БАЙДЛААР НЬ) ТӨГС ӨРСӨЛДӨӨНИЙ ЗАХ ЗЭЭЛ (ЦЭВЭР ӨРСӨЛДӨӨНИЙ ЗАХ ЗЭЭЛ) ТӨГС БУС ӨРСӨЛДӨӨНИЙ ЗАХ ЗЭЭЛ Зах зээлийн үнэд пүүсүүд нөлөөлж чадахгүй,зах зээлд чөлөөтэй орж гардаг,мэдээлэл төгс байдаг. Бодит амьдрал дээр чөлөөт өрсөлдөөн тэр бүр байдаггүй. Пүүсүүд үнэд нөлөөлж болох ба энэ нь өрсөлдөөнт тэмцэлд хүргэнэ.Зах зээлд орох боломж хязгаарлагдмал. Орчин үеийн зах зээлд ихэд тархсан загвар.ДОТОР НЬ 3 ХУВААНА. 1. МОНОПОЛЬ 2. ОЛИГОПОЛЬ 3. МОНОПОЛЬТ
МОНОПОЛЬ Бүх эсвэл ихэнх үйлдвэрлэлийг хяналтандаа аваад үнэд нөлөөлдөг зах зээл МОНОПОЛЬ ХЭРХЭН ҮҮСДЭГ ВЭ?  ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ОЛГОСОН ТУСГАЙ ЭРХИЙН УЛМААС  ПАТЕНТ, ЗОХИОГЧИЙН ЭРХИЙН УЛМААС  ТӨРӨЛХИЙН  ОНЦГОЙ НӨӨЦ ЭЗЭМШСНИЙ УЛМААС  НЭГДЭХ ЗАМААР
Үйлдвэрлэгчид, борлуулагчдын тоо Үнэд пүүсийн үзүүлэх нөлөөлөл Бүтээгдэхүүний шинж чанар Үнийн болон үнийн бус өрсөлдөөн байдаг эсэх Зах зээл рүү нэвтрэн ороход хялбар эсэх ТЭГШ ӨРСӨЛДӨӨН Олон Үгүй Ижил Үгүй Хялбар МОНОПОЛЬТ Олон Сул Ялгаатай Үнийн бус Хялбар ОЛИГОПОЛЬ Цөөн Хүчтэй Ижил, ялгаатай Үнийн Хэцүү МОНОПОЛЬ Нэг Маш хүчтэй Онцгой Үгүй Маш хэцүү
АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА ӨНӨӨДРИЙН ХИЧЭЭЛЭЭР БИД:  ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ  ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ЭДИЙН ЗАСГИЙН ҮНДСЭН АСУУДАЛ  ЗАХ ЗЭЭЛИЙН СУБЪЕКТҮҮД  ӨРСӨЛДӨӨН ГЭЖ ЮУ ВЭ?  ӨРСӨЛДӨӨНИЙ ЧИГ ҮҮРЭГ  ӨРСӨЛДӨӨНИЙ ХЭЛБЭР  ӨРСӨЛДӨӨНИЙ БҮТЭЦ  МОНОПОЛЬ  ӨРСӨЛДӨӨНИЙ БҮТЦИЙН ЯЛГААГ ТУС ТУС СУДАЛЛАА МОНГОЛ ТЭМҮҮЛЭЛ СУРГУУЛЬ 12А Б.БАТ-ОЧИР

More Related Content

зах зээл - өрсөлдөөн - зах зээлийн бүтэц - зах зээлийн хэлбэр

  • 3. ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ТУХАЙ ОЙЛГОЛТ Зах зээл гэдэг нь бүтээгдэхүүн,үйл ажиллагааны үр дүнг солилцох зорилгоор үйлдвэрлэгч, хэрэглэгч 2-н хоорондоо үнэ, хэмжээгээ тогтоон ажиллах хүрээг хэлнэ Зах зээлийн үндсэн шинж нь:  Хэрэглэгч нь үйлдвэрлэгчээ чөлөөтэй сонгож,шууд харилцдаг  Үйлдвэрлэгчид үйл ажиллагаагаа бие даан явуулж,чөлөөтэй өрсөлдөнө  Бүтээгдэхүүний үнэ нь эрэлт, нийлүүлтийн харьцаануу дагуу тогтоно
  • 4. ЗАХ ЗЭЭЛД СУБЪЕКТҮҮД БУЮУ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ОРОЛЦОГЧИД Тодорхой хэмжээний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, түүнийг зах зээлд борлуулан ашиг олохыг эрмэлзэгч буюу ҮЙЛДВЭРЛЭГЧ(аж ахуй нэгж) Зах зээлээс өөрт хэрэгцээт зүйлээ хямдаар авах зорилготой ХЭРЭГЛЭГЧИД(хувь хүн,нийгмийн бүлгүүд) Зах зээлийг зохицуулах үүрэгтэй ЗОХИЦУУЛАГЧИД (төр,засгийн газар)
  • 7. Өрсөлдөөн нь  Хязгаарлагдмал нөөцийг үр дүнтэй хэрэглэх явдлыг БАТАЛГААЖУУЛАХ ХЭРЭГСЭЛ  Бага зардлаар, ашигтай ажиллаж чадсан нь амжилт олдог тул нэг талаас ШАЛГАРУУЛАХ ПРОЦЕСС  Чанартай, хэрэглэгчдэд таашаагдсан бараа үйлчилгээ бусад өрсөлдөгчдийг зах зээлээс шахаж, хүрээгээ тэлдэг тул нөгөө талаас БҮТЭЭМЖИЙГ УРАМШУУЛАХ явдал юм  Өрсөлдөөний үр дүнд эрэлт,нийлүүлэлтийн хүсэл тэнцвэрт тогтдог тул мөн ЗОХИЦУУЛАЛТЫН ЧИГ ҮҮРЭГтэй.
  • 8. Өрсөлдөөний ХЭЛБЭРҮҮД: • Борлуулалтын (ЗАХ ЗЭЭЛД ЭЗЛЭХ ЖИНГЭЭ НЭМЭХ) • Үнийн (ХЯМД ҮНЭТЭЙ, ЧАНАРТАЙ БҮТЭЭГДЭХҮҮН) • Технологийн (ҮР АШИГТАЙ ШИНЭ ТЕХНОЛОГИ СОНГОХ) • Эрэлтийг бий болгох чадварын (ЗАР СУРТАЛЧИЛГААГАА ЯВУУЛАХ) Ө Р С Ө Л Д Ө Ө Н
  • 9. ЗАХ ЗЭЭЛИЙН БҮТЭЦ(ӨРСӨЛДӨӨНИЙ БАЙДЛААР НЬ) ТӨГС ӨРСӨЛДӨӨНИЙ ЗАХ ЗЭЭЛ (ЦЭВЭР ӨРСӨЛДӨӨНИЙ ЗАХ ЗЭЭЛ) ТӨГС БУС ӨРСӨЛДӨӨНИЙ ЗАХ ЗЭЭЛ Зах зээлийн үнэд пүүсүүд нөлөөлж чадахгүй,зах зээлд чөлөөтэй орж гардаг,мэдээлэл төгс байдаг. Бодит амьдрал дээр чөлөөт өрсөлдөөн тэр бүр байдаггүй. Пүүсүүд үнэд нөлөөлж болох ба энэ нь өрсөлдөөнт тэмцэлд хүргэнэ.Зах зээлд орох боломж хязгаарлагдмал. Орчин үеийн зах зээлд ихэд тархсан загвар.ДОТОР НЬ 3 ХУВААНА. 1. МОНОПОЛЬ 2. ОЛИГОПОЛЬ 3. МОНОПОЛЬТ
  • 10. МОНОПОЛЬ Бүх эсвэл ихэнх үйлдвэрлэлийг хяналтандаа аваад үнэд нөлөөлдөг зах зээл МОНОПОЛЬ ХЭРХЭН ҮҮСДЭГ ВЭ?  ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ОЛГОСОН ТУСГАЙ ЭРХИЙН УЛМААС  ПАТЕНТ, ЗОХИОГЧИЙН ЭРХИЙН УЛМААС  ТӨРӨЛХИЙН  ОНЦГОЙ НӨӨЦ ЭЗЭМШСНИЙ УЛМААС  НЭГДЭХ ЗАМААР
  • 11. Үйлдвэрлэгчид, борлуулагчдын тоо Үнэд пүүсийн үзүүлэх нөлөөлөл Бүтээгдэхүүний шинж чанар Үнийн болон үнийн бус өрсөлдөөн байдаг эсэх Зах зээл рүү нэвтрэн ороход хялбар эсэх ТЭГШ ӨРСӨЛДӨӨН Олон Үгүй Ижил Үгүй Хялбар МОНОПОЛЬТ Олон Сул Ялгаатай Үнийн бус Хялбар ОЛИГОПОЛЬ Цөөн Хүчтэй Ижил, ялгаатай Үнийн Хэцүү МОНОПОЛЬ Нэг Маш хүчтэй Онцгой Үгүй Маш хэцүү
  • 12. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА ӨНӨӨДРИЙН ХИЧЭЭЛЭЭР БИД:  ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ  ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ЭДИЙН ЗАСГИЙН ҮНДСЭН АСУУДАЛ  ЗАХ ЗЭЭЛИЙН СУБЪЕКТҮҮД  ӨРСӨЛДӨӨН ГЭЖ ЮУ ВЭ?  ӨРСӨЛДӨӨНИЙ ЧИГ ҮҮРЭГ  ӨРСӨЛДӨӨНИЙ ХЭЛБЭР  ӨРСӨЛДӨӨНИЙ БҮТЭЦ  МОНОПОЛЬ  ӨРСӨЛДӨӨНИЙ БҮТЦИЙН ЯЛГААГ ТУС ТУС СУДАЛЛАА МОНГОЛ ТЭМҮҮЛЭЛ СУРГУУЛЬ 12А Б.БАТ-ОЧИР