Кино урлаг-цахим хичээл
- 9. Зорилго Дэлхийн болон Монголын кино урлагийн үүсэл хөгжил, кинонд хөгжмийн гүйцэтгэх үүргийг мэдэх, хөгжим сонсох соёлыг бий болгох
- 10. Зорилт Кино урлаг гэж юу вэ?
- 17. Кино урлагийн үүсэл хөгжил.... Утга зохиол, уран зураг хүн төрөлхтөн үүссэн үетэй холбогддог урт жилийн түүхтэй. Харин кино бол урлагийн төрөл зүйлийн хувьд хамгийн сүүлд буюу 1895-н оноос үүссэн гэж тооцогддог. Кино урлаг шинжлэх ухаан техникийн ололт дээр тулгуурлан үүсч хөгжсөн гэж хэлж болно. Кино хэдийгээр оройтож мэндэлсэн ч урлагийн бусад төрлүүд дотроос асар хурдтайгаар бусдыгаа гүйцэж түрүүлэн хөгжсөнөөр урлагийн бүх төрлүүдийн нэгдэл болж гарч ирсэн юм. Кинонд утга зохиол, уран зураг, хөгжим драм гээд орохгүй урлагийн төрөл гэж байхгүй. Энэ талаасаа их түгээмэл болох шинж чанар нь цөөхөн жилийн дотор дэлхийн олон сая живаа хүмүүсийн дунд шуугиан тарьсан.Эхлээд дуугүй байснаа дуутай, хар цагаан байснаа өнгөтэй, шүдэнзний хайрцаг шиг байснаа өргөн дэлгэц, үүнээсээ өргөн формат, 35 байснаа 70мм-ийн хальс, дуу нь моно байснаа стерео гээд ингээд яриад байх юм бол киноны хөгжил маш цөөхөн жилийн дотор танигдахгүй болтлоо дэвшсэн.
- 26. Монголын кино урлаг Манай оронд кино урлаг 1936 онд “Майн 47 жилийн ой” гэдэг дуугүй баримтат киногоор эхэлжээ. 1936 онд “Монгол хүү” гэдэг богино хэмжээний дуутай кино бүтээсэн нь уран сайхны киноны анхдагч болжээ. 1942 онд “Сүхбаатар” хэмээх анхны бүрэн хэмжээний кино хийгдсэн. Мөн 1945 онд “Цогт тайж”2 ангит кино Монголын кино урлагийн шинэ үеийн эхлэл болсон.
- 39. Кинонд хөгжмийн гүйцэтгэх үүрэг Киног дуу хөгжимгүйгээр сэтгэхийн аргагүй. Киноны хөгжим нь дүрсийн үйл хөдлөл, баатруудын сэтгэлгээ, утга санааг үзэгчдэд хүргэхэд танин мэдрэхүйн гол үүргийг гүйцэтгэнэ. Аль ч төрлийн кинонд байгалийн дуу чимээ ардын дуу хөгжим зэргээс гадна , хөгжмийн зохиолчийн бие даасан бүтээл ордог. Үүгээрээ киноны хөгжим нь гол төлөв бие даасан уран бүтээл болж нийтэд хүртэх нь илүү байдаг.
- 42. Даалгавар №5 Л. Мөрдож, Б.Дамдинсүрэн “Цогт тайж” киноны хөгжмийг сонсоод анализ хий
- 43. Цогт тайж киноны тухай 1945 онд энэ киноны зохиолыг Б.Ринчен, О.Тарич нар бичиж, хөгжмийг Б.Дамдинсүрэн, Л.Мөрдорж нар бичсэн. Монголын ард түмний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолын төлөө эр зориг, хатан тэвчээр, шударга зан төрхийг үзүүлсэн. Киноны гол дүр Цогт тайжид ардын жүжигчин Ц.Цэгмид тоглосон.
