ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
Сэдэв Улс төр ба төрийн                      тухай ойлголт
Хичээлийн зорилго     Улс төр болоод төр нь хүмүүсийн амьдралд хэрхэн холбогддогийг олон талаас нь судлан тайлбарлах
Хүлээгдэж буй үр дүн Улс төр ба төр нь хүмүүсийн амьдралд хэрхэн холбогдож хэрхэн ойлгогдохыг олон өнцгөөс тайлбарлахУлс төр ба төрийн үндсэн үзэл баримлалуудыг тайлбарлах Улс төрийн тодорхой үйл явцад задлан,нэгтгэн дүгнэлт хийнэ.
Óëñòºðãýæþóâý.Ýðòíèéãðåêèéíõýëëýãýíäpolicuõýìýýõ ¿ã <òºðèéãóäèðäàõ óрëаã>, òºðèéíçîðèëãûã ò¿¿íèéíóòàã ,äýâñãýðèéíõ¿ðýýíäõèëèéí ÷àíàäàäõýðýãæ¿¿ëýõòîäîðõîéàðãàãýñýíóòãûãàãóóëæáàéíà.Íèéãìèéííýãá¿ëýãíºãºº õýñýãòýýõàðèëöàõäàà õ¿÷ õýðýãëýõýðõäýýðòóëãóóðëàñàíçàñàãëàëûíîíöãîéòºðºëãàð÷ èðýõ ¿åýñóëñòºð ¿¿ññýíàæýý.¯¿íèéãòºðèéíçàñàãëàëãýæáîëíî.
Óëñòºðãýäãèéãýðäýìòýä ,ñóäëàà÷èäõýðõýíîéëãîæáàéâ?Óëñòºðáîëçîðèëòòîäîðõîéëîõ,ò¿¿íèéãõýðýãæ¿¿ëýõòàëààðøèéäâýðãàðãàõ,àðãàõýìæýýàâ÷ áàéäàãóëñòºðèéíîðîëöîîÓëñòºðèéãõ¿ì¿¿ñ áîëîíóëñòºðèéíáàéãóóëëàãóóäçàñãèéíýðõèéíòºëºº òýìöýëáîëæáàéäàãòîäîðõîéõ¿ðýýãýæõýëæáîëäîãÀðàé ºðãºíóòãààðíüàâ÷ ¿çâýëóëñòºðíüõ¿ì¿¿ñèéãóäèðäàõóðëàãþì.Ôðàíöèéíóëñòºðñóäëàà÷ Ô.Ïðî
ëñòºðãýäýãáîëýðõìýäýëäõ¿ðýõ,ýðõìýäëèéãòîãòîîæáàðüæáàéõáààøèãõîíæîîîëîõûíòóëäýðõìýäëèéãàøèãëàõàëáàäëàãûíàðãàõýðýãñëèéíöîãöþì.                        Èòàëèéíñýòãýã÷ Н.ÌàêèàâåëëèУëñòºðíèéãýìäýõ ¿íýòç¿éëñèéãýðõìýäýëäòóëãóóðëàíõóâààðèëàíáàéðøóóëàõ ¿éëÿâäàëÄýâèäÈñòîíÓëñòºðáîëýðõìýäýëäîðîëöîõ,ò¿¿íèéãõóâààðèëàõàäíºëººëºõèéíòºëºº ýðìýëçýíòýìöýõÿâäàëáºãººä òºðóëñûíäîòîðõèõ¿ì¿¿ñèéíîëîíÿíçûíá¿ëýãëýëèéãá¿ãäèéãõàìààðñàíîíöëîãòîé.Ãåðìàíûóëñòºðñóäëàà÷ ÌàêñÂåáåð
Äýýðõòîäîðõîéëîëòóóäàäóëñòºðãýäýãáîë:Øèéäâýðãàðãàõçàñãèéíýðõ ,ýðõìýäëèéíòºëºº,ò¿¿íäíºëººëºõá¿ëã¿¿äèéíòýìöýëÕóóëèéíõ¿ðýýíäýõ ¿íýòç¿éë ,ýðõìýäëèéíõóâààðèëàëò ,ò¿¿íèéàøèãëàëòÕ¿ì¿¿ñèéíòºðòýéõîëáîîòîé ¿éëàæèëëàãààãóäèðäàõóðëàããýñýííèéòëýãñàíààíóóäãàð÷ èðæáàéíà.Ýäãýýðýýñ ¿çâýëóëñòºðèéãòàéëáàðëàõ ºðãºíáîëîíÿâöóóõî¸ðÿíçûíõàíäëàãàáàéãààáºãººä Өðãºíóòãààðààóëñòºðèéãíèéãýìäýõøèéäâýðãàðãàõýðõìýäýë ,ò¿¿íäíºëººëºõ,îðîëöîõ,õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éëÿâöõýìýýíîéëãîäîгáîëÿâöóóóòãààðààóëñòºðèéãàëáàí ¸ñíûèíñòèòóòòàéáóþóòºð,çàñãèéíèíñòèòóò,îðîííóòãèéíçàñàãçàõèðãààçýðýãòýéõîëáîæ,òýäãýýðèéíõîîðîíäûíõàðèëöààíûòàëáàðãýæ ¿çäýã.
Ìîíãîëûíïàðëàìåíò
ЭрòíèéÃðåêèéíèõñýòãýã÷,ã¿íóõààíòàíÀðèñòîòåëü <Õ¿íáîëóëñòºðèéíàìüòàí>  ãýæõýëжээ .
Óëñòºðáàòºðèéíçàñàãëàëãýæþóâý? ò¿¿íèéÿëãàà.Óëñòºðèéíáîäëîãûãçîðèëãî,àãóóëãûíòàëààñíüàâààä ¿çâýëòýðíüòºðèéíçàñàãëàëûãýçýìøèõ ,õóâààëöàõ,ýñâýë ò¿¿íèéãõÿçãààðëàõ, ýñýðã¿¿öýõ, ò¿¿íýýñçóãòàõûíòºëºº òýìöýëþì. Óëñòºðèéíçàñàãëàëáîëíèéãìèéíçîõèîíáàéãóóëëëàãàòàéòîäîðõîé õ¿÷íýýñõ¿íàìûíÿíçá¿ðèéíá¿ëãèéíõàðèëöààáà ¿йë àæèëëàãààãàà𠺺ðòºº ó÷ðóóëàõáýðõøýýëýñýðã¿¿öëèéãäàâàíòóóëæ ººðèéíçîðèãõ¿ñëèéãýðõç¿é,¸ññóðòàõóóíûçýðýãíèéòëýãõýìõýìæýýãýýðõ¿ëýýíçºâøººð¿¿ëýõ ÷àäâàðþì. Òýãýõëýýðóëñòºðèéíçàñàãëàëíüñàéíäóðûí ¿íäñýíäýýðþìóóýñâýëàðãàã¿éíýðõýíäõ¿ëýýíçºâøººðºãäñºíóëñòºð,ýðõç¿é,¸ññóðòàõóóíûõýìõýìæýýí¿¿äýýðçîõèöóóëàãääàãçàñàãëàëþì.Óëñòºðèéíçàñàãëàëûí ¿íäñýíõýëáýðíüòºðèéíçàñàãëàëþì.Òºðèéíçàñàãëàëá¿õýíóëñòºðèéíçàñàãëàëþì. Õàðèíóëñòºðèéíçàñàãëàëûíçºâõºíòºðèéíçàñàãëàëòºäèé㺺ð îéëãîæ ¿ë áîëíî.
Òºðãýæþóâý? Òºð ¸ñíûñýòãýëãýý,ñóðãààëèóäíü ò¿¿õýíõºãæëèéíõºº ÿâöàäîëîí ¿å øàòûãäàìæèíõºãæèæèðñýíáºãººä òºðãýæþóâý? ãýäýãàñóóëòûãýðò ¿åýñýä¿ãýýõ¿ðòýëòºðèéí ¿¿ñëèéíòóõàéîíîëñóðãààëèóäûííýãýíàäèëñóäëàà÷èäòóíîëîíÿíçààðîéëãîæ,òîäîðõîéëæèðñýíõýäèé ÷ åðºíõèé人 òºðäõàíäàõñîöèîëîãèéíáîäîëõóóëüç¿éíõî¸ðäàõüõàíäëàãàáàéíàÑîöèîëîãèéíõàíäëàãààðòºðíüòîäîðõîéíóòàãäýâñãýðèéíõ¿ðýýíäõ¿íàìûãýðõç¿éí ¿íäñýíäýýðóäèðääàãóëñòºðèéííèéòëýãýðõìýäëèéíçîõèîíáàéãóóëàëò , èíñòèòóòèéãõýëäýãáîëõóóëüç¿éíõàíäëàãààðòºðíüõóóëèàðõýëáýðøñýíóëñòºðèéííèéòëýãýðõìýäëèéãòîäîðõîéíóòàãäýâñãýð ,õ¿íàìûíõ¿ðýýíäõýðýãæ¿¿ëýã÷ õóóëèéííèéëáýðöîãöãýæ ¿çýæáîëäîã.
Òóõàéíóëñûíõ¿íàìûãá¿õýëäíüçàõèðàõ ,àëáàäàõçàìààðòîãòâîðòîéáàéäëûãõàíãàõßíçá¿ðèéíõ¿íàì ¿éëäâýðëýëýýÿâóóëæ,õýðýãöýýãýýõàíãàõîðîíñàéòàéáàéõ ¿¿äíýýñíóòàãäýâñãýðýýáèåáèåíýýñýýçààãëàõТөр үүсэхэд нөлөөлсөн хүчин зүйл Õºäºëìºðèéíõóâààðü,áàÿëãèéíõóрèìòëàëäòóëãóóðëàñàííèéãìèéíñîöèàëüá¿òöèéí ººð÷ëºëòáèéáîëæíèéãìèéíäýä,äîîääóíäàíãè,äàâõðààáèéáîëñîíÕ¿ì¿¿ñèéí Ẻãíºðºë,ñóóðüøèëáèéîëñîííüãàçàðíóòãèéãýçýðõýõ,óãñààòíûíèéòëýãá¿ðýëäýõ,óëìààðòºðèéíñàëøã¿éøèíæ-õ¿íàìáèéáîëîõíºõöëèéãá¿ðýëä¿¿ëñýíáÍèéãìèéíòîìîîõîíòîãòâîðòîéá¿ëýãõ¿ì¿¿ñèéíõýðýãöýýñîíèðõîëãîëãîëÿëãààáèéáîëñîíòóëòýäãýýðèéíõàðèëöààãçîõèöóóëàõ̺í õ¿÷èðõèéëýë,íèéãìèéíãýðýý,áóñäûíòóðøëàãà-çàãâàðçýðýãíüòºðèéí ¿¿ñýëäíºëººëñºíáóñàä õ¿÷èíç¿éë
Òºðèéíîíöëîãøèíæ¿¿ä.Óëñòºðèéíñèñòåìèéíáóñàäá¿ðäë¿¿äýä ¿ë õàìààðàõ,çºâõºíòºðäõîëáîãäîõîíöëîãèéííèéëáýðöîãöûãòºðèéíøèíæãýäýã.Òºðèéíøèíæèéãá¿ðä¿¿ëæáàéãààòýðç¿éëíü:íóòàãäýâñãýðõ¿íàìíèéòëýãýðõìýäýëþìНийтлэг эрх мэдэл Төрийн үндсэн шинжНутаг дэвсгэр Хүн ам
Òºðèéííýããîëøèíæáîëòºðèéíá¿ðýíýðõìýäýëäõàìààðàõîðîíçàéáóþóíóòàãäýâñãýðþì.Íóòàãäýâñãýðíüòîäîðõîéóëñûíá¿ðýíýðõýäõàäãàëàãäàæáóéõèëõÿçãààðá¿õèéäýëõèéíáºìáºðöãèéííýãõýñýãþì.Óëñûíõèëíóòàãäýâñãýðèéí íэãýíàäèëõàëäàøã¿éç¿éëáºãººä ò¿¿íèéãçºð÷èõèéãòóõàéíóëñûíá¿ðýíýðõýòáàéäàëäõàëäñàíãýæîëîíóëñûíýðõç¿éä ¿çäýãáàéíàÒºðèéí 2 äàõüãîëøèíæáîëõ¿íàìíüòºðóëñ ¿¿ñýõ,îðøèõ ¿íäýñ,ãîëñóáúåêòìºí.Õøíàìáîëòóõàéíóëñûííóòàãäýâñãýðäýýðîðøèíñóóãààçàõìðàõ,çàõèðàãäàõõàðèëöààíäîðøèõõ¿ì¿¿ñèéííèéëáýðöîãöìºí.Õ¿íàìûíá¿ðýëäýõ¿¿íäòóõàéíóëñûíõàðúÿàòáîëîíõàðúÿàòáóñõ¿ì¿¿ñ áàãòàõáºãººä “àðäò¿ìýí” ãýñýíîéëãîëòîîñ ºðãºíàãóóëãàòàé.Òºðèéíãóðàâäàõüøèíæíüíèéòëýãýðõìýäýëþì.Íèéòëýãýðõìýäýëíüóëñòºðèéíýðõìýäëèéíäýýðõàøãèéãèëýðõèéëýíõàìãààëäàã. íèéòýðäàãàæìºðäºõíýðõç¿éíõýìõýìæýýãòîãòîîæ,áèåë¿¿ëæõàìãààëäàãíèéòõ¿íàìààðõ¿ëýýíçºâøººðñºíõýëáýðþì.Ýíýýðõìýäëèéãçºâõºíòºðõýðýãæ¿¿ëäýãó÷ðààñòºðèéíñàëøã?¿é øèíæèäõàìààðíà.Òºðèéíýðõìýäëèéãíèéòëýããýæòîäîòãîõûíõóóëüç¿éí ¿íäýñíü:íèéòíóòàãäýâñãýð,õ¿íàìûã ¿ðýíõàìàðäàãíèéòèéí ºì÷èäòóëãóóðëàíýðõìýäëýýõýðýãæ¿¿ëäýãíèéòëýãäñýíáàéäàã6.   íèéòóëñ ¿íäýñòíèéãäîòîîä,ãàäààäàäá¿ðýíýðõòýéòºëººëäөãòîðøèíî.
Òºðèéíýðõìýäýë,ò¿¿íèéîíöëîã.Òºðèéíýðõìýäëèéíýõñóðâàëæíüàðäò¿ìíèéõ¿ñýëçîðèãáàéõ ¸ñòîé.Ýíýíüàðäò¿ìíýýñ ¯íäñýíõóóëèéíäàãóóõóóëüòòºðèéãã¿éöýòãýõ,ø¿¿õ ýðõìýäëèéíáàéãóóëëàãàäøèëæ¿¿ëñýí,àðäò¿ìíèéõ¿ñýëçîðèëãîäòóëãóóðëàñàíòºðèéíõ¿ñýëçîðèãèéí õ¿÷ ìºí.Òºðèéíýðõìýäëèéãõýðõýí ,ÿàæõóâààðèëàõòóõàéàñóóäàëñóäëààäûíàíõààðëûãòàòàæèðñýíáºãººä ¿¿íäÀíãëèéíôèëîñîôè÷,óëñòºðèéíç¿òãýëòýí,ëèáåðàëèçìûíîíîëûã ¿íäýñëýã÷äèéííýãÆ.Ëîêê /1632-1704/, Ôðàíöûíôèëîñîôè÷,ñîöèîëîãè÷,ýðõìýäýëõóâààðèëàõîíîëûã ¿íäýñëýã÷ Ø.Ìîíòåñêüå /1689-1755/ íàðèõýýõýí ¿¿ðýãã¿éöýòãýñýíþì.
Òºðèéíýðõìýäëèéãõóâààðèëàõçàð÷èìíü:ÒºðèéíáàéãóóëëàãóóäûíõîîðîíäõºäºëìºðèéíòîäîðõîéõóâààðüáàéäàãÀðä÷èëñàííèéãýìäýõãóðâàíçàñàãëàëíýãíüíýãèéãýýõÿíàæáàéäàãÍýãíüõýòäàâàìãàéëàõààñ “õÿçãààðëàí” òýðãóðâûí õ¿÷íèéõàðèëöààãòýíöâýðæ¿¿ëæ,òýäãýýð íьõàðüöàíãóéáèåäààñàíáàéäàëòàéîðøäîãÿâäàëþì.
Төрийн эрх мэдлийн хувиарлалт Хууль тогтоох эрх мэдэл Гүйцэтгэх эрх мэдэл  Шүүх эрх мэдэл Парламент Ерөнхийлөгч, Засгийн газар  Шүүх байгуулага
Ìîíãîëäàõüòºðèéíýðõìýäëèйн õóâààðèëàëò.Ìîíãîëóëñ 1992 îíûøèíý ¿íäñýíõóóëèàðààòºðèéíýðõìýäëèéãõóâààðèëàâ.ÝíýíüÌîíãîëóëñûí ¯íäñýíõóóëèéí 20-ð ç¿éëä “õóóëüòîãòîîõýðõìýäëèéããàãöõ¿¿ ÓëñûíÈõÕóðàëä õàäãàëíà”,38-ð ç¿éëä “ÌîíãîëóëñûíÇàñãèéíãàçàðáîëòºðèéíã¿éöýòãýõäýýäáàéãóóëëàãàìºí”, 47-ð ç¿éëä “Ìîíãîëóëñàä ø¿¿õ ýðõìýäëèéããàãöõ¿¿ ø¿¿õ õýðýãæ¿¿ëíý” ãýñíýýñõàðàãäàíà.Ìîíãîëóëñàäòºðèéíýðõìýäëèéãõóâààðèëàñàííü ¯íäñýíõóóëüáîäèòîéîðøèõõóóëüç¿éí ¿íäñèéãá¿ðä¿¿ëæ,óëìààðèðãýíèéíèéãýì,àðä÷èëñàí ¸ñ òºëºâøñºíõºãæèõíºõöºëáîëñîíþì.
Òºðèéí ÷èã ¿¿ðýã.Íèéãìèéíàìüäðàëûíõ¿ðýýíäòºðººñ çààâàëã¿éöýòãýõ ¸ñòîéýðõç¿éíáîëîíçîõèîíáàéãóóëàëòûí ¿éëàæèëëàãààíû ¿íäñýí ÷èãëýëèéãòºðèéí ÷èã ¿¿ðýããýäýã.Òºðèéí ÷èã ¿¿ðãèéãáóñàäáàéãóóëëàãûíõòàéõàðüöóóëàõàääàðààõîíöëîãøèíæòýé.Çàéëøã¿é.Ýðõç¿éíáîëîíáóñàäàðãàõýðýãñëýýðõàìãààëàãäàæ,áàòàëãààæñàíáàéõààñãàäíàòºðîðøèíáóéíóòãàó÷èðáîëäîãÒ¿ãýýìýë.Óëñûííóòàãäýâñãýð,õ¿íàìûãá¿õýëäíüõàìàð÷,òºðèéíá¿õáàéãóóëëàãà,àëáàíòóøààëòàí ò¿¿íäçàõèðàãäìàëáàéíàǺâõºííèéòëýãýðõàøãèéãòóñãàæèëýðõèéëäýã.¯íäýñíèéÿçãóóðýðõàøèãò ¿éë÷èëæ,ò¿¿íèéãõàìãààëäàãÁàéíãûí,òîãòâîðòîé,òàñðàëòã¿é.Òºðèéíäýãëýì,õºãæëèéíò¿âøèí,óäèðäëàãûíõýëáýðçýðãýýñ ¿ë õàìààðàëòàéÒºðèéí ÷èã ¿¿ðãèéã ¿éëàæèëëàãààíûøèíæ ÷àíàðààðíü:äîòîîäãàäààä ÷èã ¿¿ðýããýæÿëãàí ¿çýæáîëíî
Төрийн чиг үүрэг Дотоод Гадаад Улс төрийн Эдийн засгийн Эрх зүйн Дэлхийн улс орнуудтай харилцан ашигтай хамтын ажиллагаа өрнүүлэхУлс орноо батлан хамгаала хнийгмийнОюун санааны
Төрийн хэлбэр ангилал Төрийн удирдлагын хэлбэр Хаант төр Бүгд нйарамдах төр Хэмжээт эрхэт хаант төр Хэмжээгүй эрхэт хаант төр АристократачБН төр Демократач БН төр  Язгууртны төр Үндсэн хуульт төр Парламентийн төр Ерөнхийлөгчийн засаглалтай Парламентийн засаглалтай холимог
Жишиг даалгавар Эрэгцүүлэн ярилцах асуултуудУлс төр гэдэг асуудлаарх судлаачдын тодорхойлолтонд нийтлэг санаанууд юу байна вэ.Улс төрийн засаглал , төрийн засаглалын гол ялгаа юунд орших вэ. Төр хэрхэн үүсэж  хөгжсөн тухай онолууд ялгаатай байдгийн учир юу вэ. Төрийн эрх мэдлийн онцлог шинжүүдэд  юу юуг хамааруулан авч үздэг вэ.  Хамтаар амьдарч буй хүмүүс яагаад төр зөсөг хэрэгтэй вэ. Төрийн нийгэмд гүйцэтгэх үүрэгээс хамгийн чухал нь юу вэ.
Бодлого дасгал Габирель Тард “ Сэтгэгч амьтан –хүнд нийгмийн ,хувийн аливаа зөрчил мөргөлдөөн тэмцлээс гарх арга замыг эрж олох , бусдын арга туршлагийг авч хэрэглэх, хүсэл итгэл,эрмэлзэл, мэдлэг байдаг .Энэ шинж нь хөгжсөөр нийгмийн дэг журмын хэм хэмжээ, эрх мэдэл ,түүний зохион байгуулалтын хэлбэр буй болсон” гэжээ.       А. Та үүнтэй санал нийлэх үү. Яагаад гэдгийг үндэслэн тайлбарла       Б.  Энэ баримтын давуу болон сул талыг тайлбарла.       В. Энэ баримтлал төрийн үүслийн тухай аль онолд хамаарах вэ.
Бодлого, дасгал Дараах 3 өгүүлэмжийн нэгийг нь сонож тайлбарла Хүн бол улс төрийн амьтан /Аристотель Улс төр бол хамт амьдрах урлаг  /Платон Платон “Төр улс оршиход наад зах нь дөрвөөс таван хүн хэрэгтэй гэж бичсэн байдаг.Тэрбээр ямар санааг илэрхийлсэн гэж бодож байна. вэ.Дараах ухагдахууныг асуултын хариулт гэж үзвэл та ба бүхэн асуултыг нь зохио                          А. Төр               Б. Улс төр Дараах ухагдахуунуудаар нэг догол мөрт багтсан тайлбар бичнэ үү     А. Нийтийн үйл хэрэг  Б. Хамтын шийдвэр гаргах үйл явц                         В.  Төрийн бүрэн эрх
Эсээ бичих сэдвүүд Төрийн онцлог шинжийг монголын жишээн дээр тайлбарлах Төрийн эрх мэдлийн онцлог шинж юу вэ.Монгол дахь төрийн мэдлийн хувиарлалт ямар байна.  Манай улс эрх зүйт төртэй юу ,социал төртэй юу.Парламентийн засаглал манай улсад тохирч байна ууХэрвээ би Монгол улсын ерөнхийлөгч байсан бол “Төрийн минь сүлд өршөө” хэмээхийн учир

More Related Content

төрийн тухай ойлголт