3. Το 1868 ο ρώσος χημικός
Μεντελέγιεφ, στηριζόμενος
σε μία παλαιότερη ιδέα
των Τζων Νιούλαντς (John
Newlands) και Μέγιερ
(Julius Lothar Meyer),
κατέταξε τα γνωστά
στοιχεία σε έναν πίνακα
που περιελάμβανε οκτώ
στήλες με βάση τα ατομικά
τους βάρη.
Dmitri Mendeleev
5. Νόµος περιοδικότητας του Moseley (Α’ Λυκείου)
ΔΟΜΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ
«η χηµική συµπεριφορά των στοιχείων είναι περιοδική
συνάρτηση του ατοµικού τους αριθµού»
6. Νόµος περιοδικότητας του Moseley (Α’ Λυκείου)
ΔΟΜΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ
«η χηµική συµπεριφορά των στοιχείων είναι περιοδική
συνάρτηση του ατοµικού τους αριθµού»
7. Δομή του περιοδικού πίνακα σε σχέση με την
ηλεκτρονιακή δόμηση των ατόμων
ΔΟΜΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ
8. Δομή του περιοδικού πίνακα σε σχέση με την
ηλεκτρονιακή δόμηση των ατόμων
ΔΟΜΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ
Ο αριθµός των στιβάδων που έχουν χρησιµοποιηθεί για τη
ηλεκτρονιακή δόµηση του ατόµου ενός στοιχείου καθορίζει τον
αριθµό της περιόδου στην οποία ανήκει το στοιχείο
9. Δομή του περιοδικού πίνακα σε σχέση με την
ηλεκτρονιακή δόμηση των ατόμων
ΔΟΜΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ
Ο αριθµός των στιβάδων που έχουν χρησιµοποιηθεί για τη
ηλεκτρονιακή δόµηση του ατόµου ενός στοιχείου καθορίζει τον
αριθµό της περιόδου στην οποία ανήκει το στοιχείο
Ο αριθµός των ηλεκτρονίων της εξωτερικής στιβάδας
(ηλεκτρόνια σθένους) καθορίζει τον αριθµό της οµάδας που
ανήκει το στοιχείο.
10. Δομή του περιοδικού πίνακα σε σχέση με την
ηλεκτρονιακή δόμηση των ατόμων
ΔΟΜΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ
Ο αριθµός των στιβάδων που έχουν χρησιµοποιηθεί για τη
ηλεκτρονιακή δόµηση του ατόµου ενός στοιχείου καθορίζει τον
αριθµό της περιόδου στην οποία ανήκει το στοιχείο
Ο αριθµός των ηλεκτρονίων της εξωτερικής στιβάδας
(ηλεκτρόνια σθένους) καθορίζει τον αριθµό της οµάδας που
ανήκει το στοιχείο.
ισχύει µόνο για τα στοιχεία που ανήκουν στις
πρωτεύουσες οµάδες του περιοδικού πίνακα
12. ΤΟΜΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ
Mε βάση την
ηλεκτρονιακή δομή και
συγκεκριμένα τον
τύπο της υποστιβάδας
στην οποία ανήκει το
τελευταίο ηλεκτρόνιο,
ο περιοδικός πίνακας
μπορεί να διαιρεθεί σε
τέσσερις τομείς
s, p, d, f,
14. ΤΟΜΕΑΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ
Τομέας περιοδικού
πίνακα είναι ένα σύνολο
στοιχείων των οποίων
τα άτομα έχουν τα
τελευταία τους
ηλεκτρόνια (με τη
μεγίστη ενέργεια,
σύμφωνα με την αρχή
ηλεκτρονιακής δόμησης
aufbau) στον ίδιο τύπο
υποστιβάδας
π.χ. s, p, d ή f.
16. s ΤΟΜΕΑΣ
Η υποστιβάδα s έχει το
πολύ δύο ηλεκτρόνια γι’
αυτό και ο τομέας s έχει
δύο ομάδες.
17. s ΤΟΜΕΑΣ
Η υποστιβάδα s έχει το
πολύ δύο ηλεκτρόνια γι’
αυτό και ο τομέας s έχει
δύο ομάδες.
Tην ομάδα των
αλκαλίων (Na, K κλπ.)
και την ομάδα των
αλκαλικών γαιών (Ca,
Mg κλπ.). Επιπλέον στον
τομέα αυτό ανήκει το
υδρογόνο.
19. p ΤΟΜΕΑΣ
Η υποστιβάδα p περιέχει
το πολύ έξι ηλεκτρόνια γι’
αυτό και ο τομέας p
περιλαμβάνει έξι κύριες
ομάδες στοιχείων.
20. p ΤΟΜΕΑΣ
Η υποστιβάδα p περιέχει
το πολύ έξι ηλεκτρόνια γι’
αυτό και ο τομέας p
περιλαμβάνει έξι κύριες
ομάδες στοιχείων.
Οι ομάδες αυτές είναι η
ομάδα του βορίου, του
άνθρακα, του αζώτου, του
θείου, των αλογόνων και
των ευγενών αερίων
22. d ΤΟΜΕΑΣ
O τομέας d περιλαμβάνει
στοιχεία των οποίων το
τελευταίο ηλεκτρόνιο,
κατά την ηλεκτρονιακή
δόμηση των ατόμων τους,
τοποθετείται σε
υποστιβάδα d.
23. d ΤΟΜΕΑΣ
O τομέας d περιλαμβάνει
στοιχεία των οποίων το
τελευταίο ηλεκτρόνιο,
κατά την ηλεκτρονιακή
δόμηση των ατόμων τους,
τοποθετείται σε
υποστιβάδα d.
Ο τομέας αυτός
περιλαμβάνει τα στοιχεία
μετάπτωσης.
24. d ΤΟΜΕΑΣ
O τομέας d περιλαμβάνει
στοιχεία των οποίων το
τελευταίο ηλεκτρόνιο,
κατά την ηλεκτρονιακή
δόμηση των ατόμων τους,
τοποθετείται σε
υποστιβάδα d.
Ο τομέας αυτός
περιλαμβάνει τα στοιχεία
μετάπτωσης.
Η υποστιβάδα d χωράει 10
ηλεκτρόνια γι’ αυτό και ο
τομέας d έχει 10 ομάδες
26. f ΤΟΜΕΑΣ
Ο τομέας f περιλαμβάνει
στοιχεία, των οποίων το
τελευταίο ηλεκτρόνιο
ανήκει σε υποστιβάδα f.
Επειδή η υποστιβάδα
f χωράει 14 ηλεκτρόνια, ο
τομέας f περιλαμβάνει 14
ομάδες.
27. f ΤΟΜΕΑΣ
Ο τομέας f περιλαμβάνει
στοιχεία, των οποίων το
τελευταίο ηλεκτρόνιο
ανήκει σε υποστιβάδα f.
Επειδή η υποστιβάδα
f χωράει 14 ηλεκτρόνια, ο
τομέας f περιλαμβάνει 14
ομάδες.
Στον τομέα αυτό ανήκουν
οι λανθανίδες, οι οποίες
ανήκουν στην 6η περίοδο
και οι ακτινίδες, οι οποίες
ανήκουν στην 7η περίοδο
29. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 20Ca.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 1
30. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 20Ca.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 1
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2
31. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 20Ca.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 1
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2
Το τελευταίο ηλεκτρόνιο τοποθετήθηκε σε s τροχιακό.
Άρα το στοιχείο ανήκει στον s τομέα.
32. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 20Ca.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 1
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2
Το τελευταίο ηλεκτρόνιο τοποθετήθηκε σε s τροχιακό.
Άρα το στοιχείο ανήκει στον s τομέα.
Το τελευταίο τροχιακό είναι 4s, άρα το στοιχείο
ανήκει στην 4η περίοδο.
33. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 20Ca.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 1
1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2
Το τελευταίο ηλεκτρόνιο τοποθετήθηκε σε s τροχιακό.
Άρα το στοιχείο ανήκει στον s τομέα.
Το τελευταίο τροχιακό είναι 4s, άρα το στοιχείο
ανήκει στην 4η περίοδο.
Ο αριθμός των ηλεκτρονίων του τελευταίο συμπληρωμένου
τροχιακού 4s2 είναι 2, άρα ανήκει στην 2η ομάδα.
34. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 27Co.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 2
35. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 27Co.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 2
1s2 2s2 2p6 3s2 3p4 4s2 3d7 Κατά ενέργειας τροχιακών
1s2 2s2 2p6 3s2 3p4 3d7 4s2 Κατά ενέργειας ηλεκτρονίων
36. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 27Co.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 2
1s2 2s2 2p6 3s2 3p4 4s2 3d7 Κατά ενέργειας τροχιακών
1s2 2s2 2p6 3s2 3p4 3d7 4s2 Κατά ενέργειας ηλεκτρονίων
Το τελευταίο ηλεκτρόνιο τοποθετήθηκε σε d τροχιακό.
Άρα το στοιχείο ανήκει στον d τομέα.
37. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 27Co.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 2
1s2 2s2 2p6 3s2 3p4 4s2 3d7 Κατά ενέργειας τροχιακών
1s2 2s2 2p6 3s2 3p4 3d7 4s2 Κατά ενέργειας ηλεκτρονίων
Το τελευταίο ηλεκτρόνιο τοποθετήθηκε σε d τροχιακό.
Άρα το στοιχείο ανήκει στον d τομέα.
Το τελευταίο τροχιακό κατά σειρά ενέργειας ηλεκτρονίων
είναι το 4s, άρα το στοιχείο ανήκει στην 4η περίοδο.
38. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 27Co.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 2
1s2 2s2 2p6 3s2 3p4 4s2 3d7 Κατά ενέργειας τροχιακών
1s2 2s2 2p6 3s2 3p4 3d7 4s2 Κατά ενέργειας ηλεκτρονίων
3d7 : 7 ηλεκτρόνια άρα το στοιχείο βρίσκεται στην
7η ομάδα του d τομέα.
7+2 = 9η ομάδα του περιοδικού πίνακα
Το τελευταίο ηλεκτρόνιο τοποθετήθηκε σε d τροχιακό.
Άρα το στοιχείο ανήκει στον d τομέα.
Το τελευταίο τροχιακό κατά σειρά ενέργειας ηλεκτρονίων
είναι το 4s, άρα το στοιχείο ανήκει στην 4η περίοδο.
39. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 16S.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 3
40. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 16S.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 3
1s2 2s2 2p6 3s2 3p4
41. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 16S.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 3
1s2 2s2 2p6 3s2 3p4
Το τελευταίο ηλεκτρόνιο τοποθετήθηκε σε p τροχιακό.
Άρα το στοιχείο ανήκει στον p τομέα.
42. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 16S.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 3
1s2 2s2 2p6 3s2 3p4
Το τελευταίο ηλεκτρόνιο τοποθετήθηκε σε p τροχιακό.
Άρα το στοιχείο ανήκει στον p τομέα.
Η τελευταία στοιβάδα είναι η 3η (3s2 3p4),
άρα το στοιχείο ανήκει στην 3η περίοδο.
43. Να βρεθεί ο τομέας η περίοδος και η
ομάδα του στοιχείου 16S.
ΕΝΑ ΣΥΧΝΟ ΕΥΚΟΛΟ ΘΕΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ - 3
1s2 2s2 2p6 3s2 3p4
3p4: 4η ομάδα του p τομέα
4+12 = 16η ομάδα του περιοδικού πίνακα
Το τελευταίο ηλεκτρόνιο τοποθετήθηκε σε p τροχιακό.
Άρα το στοιχείο ανήκει στον p τομέα.
Η τελευταία στοιβάδα είναι η 3η (3s2 3p4),
άρα το στοιχείο ανήκει στην 3η περίοδο.
45. Στοιχεία µετάπτωσης
Στοιχεία μετάπτωσης είναι τα στοιχεία που ανήκουν στον d τομέα.
Στα στοιχεία αυτά συμπληρώνεται το (n+1)s τροχιακό και ύστερα
συμπληρώνεται το nd τροχιακό.
Τα στοιχεία μετάπτωσης αν και ανήκουν σε διαφορετικές
ομάδες έχουν πολλές κοινές ιδιότητες.
(n+1)s
n d
47. Ηλεκτρονική δοµή στοιχείων µετάπτωσης
Τα στοιχεία Cr και Cu
έχουν ιδιόρρυθμη
ηλεκτρονική
διαμόρφωση λόγω της
μεγάλης σταθερότητας
που έχουν οι
συμπληρωμένες και
ημισυμπληρωμένες
υποστιβάδες.
48. Τα στοιχεία µετάπτωσης της ίδιας περιόδου έχουν
ανώµαλη µεταβολή στην ατοµική τους ακτίνα. Γιατί;
Ατομικήακτίνα(pm)
Ατομικός αριθμός
Ιδιότητες στοιχείων µετάπτωσης
50. Έχουν πολλούς αριθµούς οξείδωσης.
Στοιχείο Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn
Αριθµοί
οξείδωσης
3
2
3
4
2
3
4
5
2
3
6
2
3
4
6
7
2
3
2
3
2
3
1
2 2
Υπάρχει η άποψη ότι τα στοιχεία Sc και Zn καταχρηστικά ονοµάζονται στοιχεία µετάπτωσης
γιατί δεν έχουν πολλούς αριθµούς οξείδωσης και δεν σχηµατίζουν έγχρωµες ενώσεις.
Ιδιότητες στοιχείων µετάπτωσης
51. Τα περισσότερα στοιχεία µετάπτωσης είναι παραµαγνητικά
γιατί έχουν ένα ή περισσότερα µονήρη ηλεκτρόνια.
Πολλά στοιχεία µετάπτωσης έχουν καταλυτική δράση.
Ιδιότητες στοιχείων µετάπτωσης