ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ

•
•
ΕΥΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ
ΕΥΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ

Παρουσίαση που συνοδεύει τη διδασκαλία της ενότητας προφορικός και γραπτός λόγος στην Α' Λυκείου. Καλύπτονται όλα τα θεωρητικά ζητήματα του κεφαλαίου και αναφέρονται όπου κρίνεται χρήσιμο οι αντίστοιχες σελίδες του σχολικού βιβλίου.

1 of 23
Προφορικός και Γραπτός Λόγος Διάλογος Έκφραση – Έκθεση Α’ Λυκείου
Προφορικός λόγος Λαϊκός , λόγια του αέρα,άμεσος, όχι τόσο καλή σύνταξη , αργκό , εξωγλωσσικά και παραγλωσσικά στοιχεία , ασαφής , χαλαρή έκφραση
Γραπτός λόγος Καλά δομημένος , καλή σύνταξη , επίσημος , σαφήνεια ,σημεία στίξης ,έχει διάρκεια Είναι κάποιος ανώτερος από τον άλλο; (σελ.103 σχολικού)
Υπάρχουν τεχνικές μεταφοράς και μεταγραφής του προφορικού λόγου σε γραπτού Υπάρχουν στο σχολικό βιβλίο – σελίδες 88-93 Ας κάνουμε ένα πείραμα… Λέγοντας μια ιστορία ;)
Ο επιτονισμός είναι πολύ σημαντικός στον προφορικό λόγο για την απόδοση νοήματος… Εσύ με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορείς να πεις: «Σήμερα το απόγευμα» ; Σχ. Βιβλίο σελ. 91
Τελεστικός λόγος Στον προφορικό λόγο καθώς εκφωνούμε ορισμένες λέξεις ή φράσεις, πραγματοποιούμε ταυτόχρονα και μια πράξη, π.χ. «ορκίζομαι». Η πράξη που συντελείται μέσω του λόγου ονομάζεται λεκτική πράξη. Σε ορισμένες περιπτώσεις για να συντελεστεί μια λεκτική πράξη, πρέπει το πρόσωπο που την εκτελεί να είναι αρμόδιο/ εξουσιοδοτημένο να την εκτελέσει (π.χ. ιερέας – «βαφτίζεται», πρόεδρος δικαστηρίου «αθωώνεται»). Ανάλογο φαινόμενο παρουσιάζεται και στο γραπτό λόγο. Ορισμένα κείμενα δε μας γνωστοποιούν απλώς ένα γεγονός, αλλά έχουν & μια πρόσθετη λειτουργία, π.χ. ένα πιστοποιητικό σπουδών, μια βεβαίωση/δήλωση, τα οποία εκτός από τις πληροφορίες που μας δίνουν πιστοποιούν, βεβαιώνουν, δηλώνουν, δηλ. εκτελούν μια «πράξη». Ο λόγος, προφορικός ή γραπτός, μέσω του οποίου συντελείται μια πράξη ονομάζεται τελεστικός λόγος Ας δούμε κάποια παραδείγματα στο σχολικό βιβλίο: σελίδα 102
Προσχεδιασμένος προφορικός λόγος
ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ
ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ
Τοποθετείται στο πάνω αριστερό μέρος του κειμένου. Πρόκειται για τον εισαγωγικό χαιρετισμό που απευθύνει ένας ομιλητής στο ακροατήριό του. Όταν στο ακροατήριο παρευρίσκονται ιερωμένοι, προσφωνούνται στην αρχή. Η προσφώνηση επιβάλλεται να είναι κλιμακωτή, δηλαδή ο πομπός απευθύνεται στο ακροατήριό του ξεκινώντας από τους πιο υψηλά ιστάμενους και προχωρώντας προς τους απλούς δέκτες. π.χ. Παναγιότατε, Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Κυπριακής Δημοκρατίας, Έντιμε κύριε Υπουργέ, Αξιότιμε κύριε Διευθυντή, Κυρίες και κύριοι,
Ο ομιλητής παρουσιάζει από την οποία θα το αντιμετωπίσει και ταυτόχρονα επιδιώκει να κερδίσει το ενδιαφέρον του ακροατηρίου.
Κύριο μέρος: Ο ομιλητής έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει ανάλογα με το θέμα: Αφήγηση: Πληροφορίες σχετικές με την ιστορική διαδρομή του θέματος ή αναδρομή στο παρελθόν. Βεβαίωση: Αποδεικτικό και τεκμηριωτικό υλικό υπέρ της υποστηριζόμενης θέσης. Παρατίθενται επιχειρήματα με παρουσίαση στοιχείων, δεδομένων, μαρτυριών, απόψεων ειδικών, έτσι που να καλύπτεται σφαιρικά το θέμα και να αναδεικνύεται η ορθότητα των θέσεων του πομπού. Ανασκευή: Εκ του αντιθέτου απόδειξη. Παρουσιάζεται η άλλη άποψη και αντικρούεται, γεγονός που ισχυροποιεί τη θέση του ομιλητή. Προβάλλονται οι κίνδυνοι που τυχόν θα προκύψουν από την επικράτηση του αντιθέτου.
ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ
Επιφώνηση: Τυποποιημένη φράση που τοποθετείται πάντοτε ανεξάρτητα από το κείμενο στο κάτω δεξιό μέρος της γραπτής διατύπωσής του, με την οποία ο πομπός εκφράζει τις ευχαριστίες προς τις/τους δέκτες.
Αναγκαία η χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου, προκειμένου να ευαισθητοποιηθούν οι συμμαθητές, αλλά και του γ΄ για να πεισθούν και για να γίνουν οι απαιτούμενες γενικεύσεις… Θεμιτές κάποιες έμμεσες ή άμεσες αποστροφές προς τους συμμαθητές, π.χ. «Φίλες και φίλοι, όλοι μας νομίζω ότι… ή ποιος από εσάς… ή εμάς…»…
«Αγαπητές συμμαθήτριες και αγαπητοί συμμαθητές, φίλες και φίλοι, Θα ήθελα με τη σειρά μου να εκφράσω τις σκέψεις μου για το…, για ένα ζήτημα που… (π.χ. ταλανίζει τις σύγχρονες κοινωνίες και…). Στην παρέμβασή μου αυτή θα εστιάσω στο… (π.χ. στις επιπτώσεις…) και αυτό διότι προσδοκώ να αναπτυχθεί ο απαιτούμενος εκείνος προβληματισμός, προκειμένου να συνειδητοποιήσουμε όλοι το μέγεθος του προβλήματος και να δράσουμε προς την κατεύθυνση της άμεσης αντιμετώπισής του…»
Αξίζει να προσεχθούν τα ακόλουθα: Ο πομπός επιβάλλεται να χρησιμοποιεί ύφος που να ταιριάζει στην επικοινωνιακή περίσταση (επίσημο, οικείο, λογοτεχνικό, επιστημονικό κλπ.) Χρησιμοποιείται το δεύτερο πρόσωπο πληθυντικού και, όταν θεωρείται σκόπιμο, χρησιμοποιείται και το πρώτο πληθυντικού για ποικιλία ύφους. Ακολουθούνται όλες οι οδηγίες που ισχύουν για κάθε μορφή γραπτού επικοινωνιακού λόγου (π.χ. καθαρό γράψιμο, ευανάγνωστα γράμματα, παραγραφοποίηση, κλπ.)
ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ
Σύμφωνα με τα λεξικά, η λέξη διάλογος σημαίνει συνομιλία, συζήτηση. Ο διάλογος μπορεί να είναι μια απλή ερωταπόκριση, που αποβλέπει στην τυπική πληροφόρηση, ή μια προσπάθεια για βαθύτερη επικοινωνία με στόχο την αναζήτηση της αλήθειας. Λέμε ότι ένας διάλογος διεξάγεται με επιτυχία όταν επιτρέπει στο δέκτη να προσλάβει και να κατανοήσει το μήνυμα του πομπού και να ανταποκριθεί ανάλογα.
Προϋπόθεση για την επιτυχία του διαλόγου, ακόμη και στην απλούστερη μορφή του, την ερωταπόκριση, είναι να διαθέτει ο λόγος και των δύο ομιλητών τις παρακάτω ιδιότητες: • να είναι ειλικρινής • να είναι σαφής • να είναι σχετικός με το θέμα της συζήτησης • να δίνει επαρκείς πληροφορίες για το θέμα. Έτσι ο διάλογος λειτουργεί με τη συνεργασία των δύο ομιλητών. Αν έστω μία από τις παραπάνω ιδιότητες λείπει από το λόγο του ενός ομιλητή, η «συνεργασία» δυσχεραίνεται & η επικοινωνία διαταράσσεται ή διακόπτεται.
Είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να αποδοθεί απόλυτα ο προφορικός λόγος με ένα γραπτό κείμενο. Ωστόσο στη λογοτεχνία χρησιμοποιείται ο διάλογος και στα αφηγηματικά κείμενα και στα θεατρικά, έτσι ώστε να σχηματίζουμε την εντύπωση ότι ακούμε έναν αυθεντικό προφορικό λόγο, ενώ πρόκειται για αναπαράστασή του. Η φυσικότητα (δηλ. το να ηχεί ο διάλογος σαν πραγματικός) αποτελεί μια από τις κύριες αρετές του διαλόγου σε γραπτό κείμενο. Για να δώσει ο συγγραφέας φυσικότητα στο λόγο των ηρώων, χρησιμοποιεί στο διάλογό τους κάποια από τα γνωρίσματα του προφορικού λόγου, π.χ. σύντομες ή μισοτελειωμένες φράσεις, παύσεις κτλ. παράλληλα προσέχει ώστε η ιδιόλεκτος κάθε ατόμου να παρουσιάζει συνέπεια με όλα τα άλλα γνωρίσματά του, δηλ. την κοινωνική του προέλευση, το χαρακτήρα κτλ. Ας δούμε ένα παράδειγμα στη σελίδα 113 του σχολικού βιβλίου
Συζήτηση «στρογγυλής τραπέζης» Η συζήτηση «στρογγυλής τραπέζης» περιλαμβάνει εισηγήσεις για διάφορες πλευρές ή μέρη ενός κεντρικού θέματος. Ορισμένες φορές μπορεί να περιλαμβάνει εισηγήσεις για το ίδιο αντικείμενο από εισηγητές με διαφορετικές ειδικότητες. Η διαδικασία της συζήτησης είναι συνήθως η εξής: Α) Ο πρόεδρος ή συντονιστής της συζήτησης: • Εισάγει το θέμα και εκθέτει τους στόχους. • Παρουσιάζει τους εισηγητές-συζητητές • Εκθέτει τους όρους της συζήτησης, το χρονικό πλαίσιο & άλλα Διαδικαστικά σημεία Β) Οι εισηγητές παρουσιάζουν το θέμα. Γ) Το ακροατήριο υποβάλλει ερωτήσεις διασάφησης/επεξήγησης ή κριτικής, διαφωνίας, συμφωνίας, επέκτασης Δ) Ο πρόεδρος συνοψίζει, διατυπώνει τα αποτελέσματα της συζήτησης.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας!

More Related Content

ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ

  • 1. Προφορικός και Γραπτός Λόγος Διάλογος Έκφραση – Έκθεση Α’ Λυκείου
  • 2. Προφορικός λόγος Λαϊκός , λόγια του αέρα,άμεσος, όχι τόσο καλή σύνταξη , αργκό , εξωγλωσσικά και παραγλωσσικά στοιχεία , ασαφής , χαλαρή έκφραση
  • 3. Γραπτός λόγος Καλά δομημένος , καλή σύνταξη , επίσημος , σαφήνεια ,σημεία στίξης ,έχει διάρκεια Είναι κάποιος ανώτερος από τον άλλο; (σελ.103 σχολικού)
  • 4. Υπάρχουν τεχνικές μεταφοράς και μεταγραφής του προφορικού λόγου σε γραπτού Υπάρχουν στο σχολικό βιβλίο – σελίδες 88-93 Ας κάνουμε ένα πείραμα… Λέγοντας μια ιστορία ;)
  • 5. Ο επιτονισμός είναι πολύ σημαντικός στον προφορικό λόγο για την απόδοση νοήματος… Εσύ με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορείς να πεις: «Σήμερα το απόγευμα» ; Σχ. Βιβλίο σελ. 91
  • 6. Τελεστικός λόγος Στον προφορικό λόγο καθώς εκφωνούμε ορισμένες λέξεις ή φράσεις, πραγματοποιούμε ταυτόχρονα και μια πράξη, π.χ. «ορκίζομαι». Η πράξη που συντελείται μέσω του λόγου ονομάζεται λεκτική πράξη. Σε ορισμένες περιπτώσεις για να συντελεστεί μια λεκτική πράξη, πρέπει το πρόσωπο που την εκτελεί να είναι αρμόδιο/ εξουσιοδοτημένο να την εκτελέσει (π.χ. ιερέας – «βαφτίζεται», πρόεδρος δικαστηρίου «αθωώνεται»). Ανάλογο φαινόμενο παρουσιάζεται και στο γραπτό λόγο. Ορισμένα κείμενα δε μας γνωστοποιούν απλώς ένα γεγονός, αλλά έχουν & μια πρόσθετη λειτουργία, π.χ. ένα πιστοποιητικό σπουδών, μια βεβαίωση/δήλωση, τα οποία εκτός από τις πληροφορίες που μας δίνουν πιστοποιούν, βεβαιώνουν, δηλώνουν, δηλ. εκτελούν μια «πράξη». Ο λόγος, προφορικός ή γραπτός, μέσω του οποίου συντελείται μια πράξη ονομάζεται τελεστικός λόγος Ας δούμε κάποια παραδείγματα στο σχολικό βιβλίο: σελίδα 102
  • 10. Τοποθετείται στο πάνω αριστερό μέρος του κειμένου. Πρόκειται για τον εισαγωγικό χαιρετισμό που απευθύνει ένας ομιλητής στο ακροατήριό του. Όταν στο ακροατήριο παρευρίσκονται ιερωμένοι, προσφωνούνται στην αρχή. Η προσφώνηση επιβάλλεται να είναι κλιμακωτή, δηλαδή ο πομπός απευθύνεται στο ακροατήριό του ξεκινώντας από τους πιο υψηλά ιστάμενους και προχωρώντας προς τους απλούς δέκτες. π.χ. Παναγιότατε, Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Κυπριακής Δημοκρατίας, Έντιμε κύριε Υπουργέ, Αξιότιμε κύριε Διευθυντή, Κυρίες και κύριοι,
  • 11. Ο ομιλητής παρουσιάζει από την οποία θα το αντιμετωπίσει και ταυτόχρονα επιδιώκει να κερδίσει το ενδιαφέρον του ακροατηρίου.
  • 12. Κύριο μέρος: Ο ομιλητής έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει ανάλογα με το θέμα: Αφήγηση: Πληροφορίες σχετικές με την ιστορική διαδρομή του θέματος ή αναδρομή στο παρελθόν. Βεβαίωση: Αποδεικτικό και τεκμηριωτικό υλικό υπέρ της υποστηριζόμενης θέσης. Παρατίθενται επιχειρήματα με παρουσίαση στοιχείων, δεδομένων, μαρτυριών, απόψεων ειδικών, έτσι που να καλύπτεται σφαιρικά το θέμα και να αναδεικνύεται η ορθότητα των θέσεων του πομπού. Ανασκευή: Εκ του αντιθέτου απόδειξη. Παρουσιάζεται η άλλη άποψη και αντικρούεται, γεγονός που ισχυροποιεί τη θέση του ομιλητή. Προβάλλονται οι κίνδυνοι που τυχόν θα προκύψουν από την επικράτηση του αντιθέτου.
  • 14. Επιφώνηση: Τυποποιημένη φράση που τοποθετείται πάντοτε ανεξάρτητα από το κείμενο στο κάτω δεξιό μέρος της γραπτής διατύπωσής του, με την οποία ο πομπός εκφράζει τις ευχαριστίες προς τις/τους δέκτες.
  • 15. Αναγκαία η χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου, προκειμένου να ευαισθητοποιηθούν οι συμμαθητές, αλλά και του γ΄ για να πεισθούν και για να γίνουν οι απαιτούμενες γενικεύσεις… Θεμιτές κάποιες έμμεσες ή άμεσες αποστροφές προς τους συμμαθητές, π.χ. «Φίλες και φίλοι, όλοι μας νομίζω ότι… ή ποιος από εσάς… ή εμάς…»…
  • 16. «Αγαπητές συμμαθήτριες και αγαπητοί συμμαθητές, φίλες και φίλοι, Θα ήθελα με τη σειρά μου να εκφράσω τις σκέψεις μου για το…, για ένα ζήτημα που… (π.χ. ταλανίζει τις σύγχρονες κοινωνίες και…). Στην παρέμβασή μου αυτή θα εστιάσω στο… (π.χ. στις επιπτώσεις…) και αυτό διότι προσδοκώ να αναπτυχθεί ο απαιτούμενος εκείνος προβληματισμός, προκειμένου να συνειδητοποιήσουμε όλοι το μέγεθος του προβλήματος και να δράσουμε προς την κατεύθυνση της άμεσης αντιμετώπισής του…»
  • 17. Αξίζει να προσεχθούν τα ακόλουθα: Ο πομπός επιβάλλεται να χρησιμοποιεί ύφος που να ταιριάζει στην επικοινωνιακή περίσταση (επίσημο, οικείο, λογοτεχνικό, επιστημονικό κλπ.) Χρησιμοποιείται το δεύτερο πρόσωπο πληθυντικού και, όταν θεωρείται σκόπιμο, χρησιμοποιείται και το πρώτο πληθυντικού για ποικιλία ύφους. Ακολουθούνται όλες οι οδηγίες που ισχύουν για κάθε μορφή γραπτού επικοινωνιακού λόγου (π.χ. καθαρό γράψιμο, ευανάγνωστα γράμματα, παραγραφοποίηση, κλπ.)
  • 19. Σύμφωνα με τα λεξικά, η λέξη διάλογος σημαίνει συνομιλία, συζήτηση. Ο διάλογος μπορεί να είναι μια απλή ερωταπόκριση, που αποβλέπει στην τυπική πληροφόρηση, ή μια προσπάθεια για βαθύτερη επικοινωνία με στόχο την αναζήτηση της αλήθειας. Λέμε ότι ένας διάλογος διεξάγεται με επιτυχία όταν επιτρέπει στο δέκτη να προσλάβει και να κατανοήσει το μήνυμα του πομπού και να ανταποκριθεί ανάλογα.
  • 20. Προϋπόθεση για την επιτυχία του διαλόγου, ακόμη και στην απλούστερη μορφή του, την ερωταπόκριση, είναι να διαθέτει ο λόγος και των δύο ομιλητών τις παρακάτω ιδιότητες: • να είναι ειλικρινής • να είναι σαφής • να είναι σχετικός με το θέμα της συζήτησης • να δίνει επαρκείς πληροφορίες για το θέμα. Έτσι ο διάλογος λειτουργεί με τη συνεργασία των δύο ομιλητών. Αν έστω μία από τις παραπάνω ιδιότητες λείπει από το λόγο του ενός ομιλητή, η «συνεργασία» δυσχεραίνεται & η επικοινωνία διαταράσσεται ή διακόπτεται.
  • 21. Είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να αποδοθεί απόλυτα ο προφορικός λόγος με ένα γραπτό κείμενο. Ωστόσο στη λογοτεχνία χρησιμοποιείται ο διάλογος και στα αφηγηματικά κείμενα και στα θεατρικά, έτσι ώστε να σχηματίζουμε την εντύπωση ότι ακούμε έναν αυθεντικό προφορικό λόγο, ενώ πρόκειται για αναπαράστασή του. Η φυσικότητα (δηλ. το να ηχεί ο διάλογος σαν πραγματικός) αποτελεί μια από τις κύριες αρετές του διαλόγου σε γραπτό κείμενο. Για να δώσει ο συγγραφέας φυσικότητα στο λόγο των ηρώων, χρησιμοποιεί στο διάλογό τους κάποια από τα γνωρίσματα του προφορικού λόγου, π.χ. σύντομες ή μισοτελειωμένες φράσεις, παύσεις κτλ. παράλληλα προσέχει ώστε η ιδιόλεκτος κάθε ατόμου να παρουσιάζει συνέπεια με όλα τα άλλα γνωρίσματά του, δηλ. την κοινωνική του προέλευση, το χαρακτήρα κτλ. Ας δούμε ένα παράδειγμα στη σελίδα 113 του σχολικού βιβλίου
  • 22. Συζήτηση «στρογγυλής τραπέζης» Η συζήτηση «στρογγυλής τραπέζης» περιλαμβάνει εισηγήσεις για διάφορες πλευρές ή μέρη ενός κεντρικού θέματος. Ορισμένες φορές μπορεί να περιλαμβάνει εισηγήσεις για το ίδιο αντικείμενο από εισηγητές με διαφορετικές ειδικότητες. Η διαδικασία της συζήτησης είναι συνήθως η εξής: Α) Ο πρόεδρος ή συντονιστής της συζήτησης: • Εισάγει το θέμα και εκθέτει τους στόχους. • Παρουσιάζει τους εισηγητές-συζητητές • Εκθέτει τους όρους της συζήτησης, το χρονικό πλαίσιο & άλλα Διαδικαστικά σημεία Β) Οι εισηγητές παρουσιάζουν το θέμα. Γ) Το ακροατήριο υποβάλλει ερωτήσεις διασάφησης/επεξήγησης ή κριτικής, διαφωνίας, συμφωνίας, επέκτασης Δ) Ο πρόεδρος συνοψίζει, διατυπώνει τα αποτελέσματα της συζήτησης.
  • 23. Ευχαριστώ για την προσοχή σας!