際際滷

際際滷Share a Scribd company logo
Hoe mijn startup financieren?
De financieringsmix uitgelegd: theorie en praktijk
Bie Boudolf, Vlaio, @BieBoudolf, @vlaio_be
Kimball Felix, Threeandmore, @kimballfelix, @threeandmore
Els Lamberts, PMV, @PMVnv
Dirk Lievens, KBC, @DiLievens
Peter Rutten, Innovatiecentrum, @peru_be, @Innovatiecentra
Freddy Van Bogget, KBC, @frevabo
Vadim Vermeiren, Pozyx, @pozyxLabs
#Academy @startitkbc
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
De economie
De economie
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Eigen inbreng
Bank
De longtail economie
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
Mythe: met 1  kan je een zaak starten
Eigen inbreng:
 Dit gaat over de financi谷le ruggengraat van je
onderneming
 Er zijn hygi谷nische normen: met recht en reden!
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Eigen Vermogen = kapitaal en reserves door
de ondernemer ter beschikking gesteld
Vreemd Vermogen = middelen door derden
ter beschikking gesteld
Vast Actief
Vlottend Actief
Vreemd
Vermogen
Eigen Vermogen
Solvabiliteit

 Financi谷le autonomie
 Mate van onafhankelijkheid schuldeisers
 Buffer voor zwaar weer
Vast Actief
Vlottend Actief
Vreemd
Vermogen
Eigen Vermogen
Solvabiliteit
 Financi谷le autonomie
 Mate van afhankelijkheid
schuldeisers
 Buffer voor zwaar weer
Vast Actief
Vlottend Actief
Vreemd
Vermogen
Eigen Vermogen
Solvabiliteit
x%?
Vast Actief
Vlottend Actief
Vreemd
Vermogen
Eigen Vermogen
Solvabiliteit
30%
Vast Actief
Vlottend Actief
Vreemd
Vermogen
Eigen Vermogen
30%+ of -
>1j
<1j
Vast Actief
Vlottend Actief
Vreemd
Vermogen
Eigen Vermogen
Solvabiliteit
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
Bootstrapping
Zo veel mogelijk trachten te
financieren met eigen
middelen en de kasstroom
(werkkapitaal) van de
onderneming
+ zo behoud men controle
- meestal niet haalbaar
Bootstrapping
Doe zoveel mogelijk zelf: heel veel
kennis = online gedeeld
Zorg zo snel mogelijk voor verkoop:
 betalende klant is beste validatie
 genereert middelen
Bootstrapping
 Parttime job of andere inkomsten
 Loonbeperking
 Personeel of freelance
 Huur wat je kan huren
 Zeer zuinig investeren
 Uitgaven onder controle houden
 Niet noodzakelijke activa afstoten
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Bootstrapping
Kies niet te snel voor de gemakkelijkste
weg!
Let op voor de valkuilen van het
aangroeiend klantenkrediet en de
toenemende voorraden!
 Hier zitten hopen geld
 Hier zit hoog risico op falen
 Activabeheer!
Activabeheer: klantenvorderingen
Activabeheer:
klantenvorderingen
Beheer start voor afsluiten zaak!
 Check potenti谷le klanten
 Opletten voor illustere onbekenden
 Betalingsmodaliteiten worden onderhandeld
 Verkopers moeten regels kennen en toepassen
Ketting Offerte-Bestelbon-Factuur
Punctuele facturatie
Opvolging openstaande facturen
 Kort op de bal
 Incasseren
Betalingsregelingen
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Activabeheer:
klantenvorderingen
Financiering
 Wat u niet hebt
 Commercial Finance
 Leverancierskrediet
 Kortlopend bankkrediet
Negatieve energie heeft een
hoge prijs!
Activabeheer :
voorraden
 Voorraad kost (veel) geld!
 Wat u niet hebt
  moet u niet onder dak leggen
  kan niet in de weg liggen
 Weet wat het kost!
 Orde in het magazijn
 Rotatie
 Vermijden manipulatie
 Top sellers
 Ijzeren voorraad
 Slow movers
Activabeheer :
voorraden
 Orde in de boeken
 Beleid leveranciers
 Afspraken
 Goesting!
 Afhankelijkheid?
 Afgestemde financiering
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
FFF: familie, frienden
en fans
Professioneel aanpakken
Degelijke informatie
Mede-aandeelhouder of
lening
Respect!
Winwinlening PMV
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
 Subsidies
 Andere vormen van overheidssteun:
- Advies
- Fiscaal / parafiscaal
- (Achtergestelde) Leningen
- Kapitaaldeelnames
- Garanties/Verzekeringen
Overheidssteun
Innovatiecentrum
Peter Rutten
2016
Vlaio subsidies
voor innovatie
&
Begeleiding van
aanvragers
Vlaio subsidies
voor innovatie
2015:
133 grote ondernemingen   96,2 M
327 kmos   58,3 M
Verschillende programmas:
kmo specifiek voor kmo
O&O grotere budgetten
ICON als deel van consortium
Sprint go met kmo karakter
Baekeland doctoraat in bedrijf
IWT bedrijfssteun #projecten Steun Slaag%
KMO  project 159/209 26,9 mio 76%
KMO  HBS 60/76 2,2 mio 79%
Sprint 21/25 3,5 mio 84%
O&O (incl. ICON) 128/176 113,3 mio (72%)
Baekeland 24/47 5,7 mio 51%
IM 26/49 4,2 mio 53%
CICI 18/45 0,8 mio 40%
SBO 16/62 39,6 mio 26%
TBM 8/41 29,8 mio 20%
LA 12/24 8,8 mio 50%
TETRA 26/71 7,9 mio 37%
VIS 10/18 12,9 mio 56%
aanvragen van 2014
slaagkansen
Wie komt in aanmerking?
Alle innoverende bedrijven met (toekomstige) activiteiten in het Vlaams
gewest, die de resultaten kunnen toepassen (valoriseren) in
Vlaanderen.
Starters en spin-offs moeten pas beschikken over een
rechtspersoonlijkheid bij het ondertekenen van de overeenkomst.
Travel Pharma BVBA
Haalbaarheidsstudie geavanceerde webshop voor
reisapotheek
16.667,00
Van klein tot groot
Janssen Phamaceutica NV
BACE1 enzyme/substrate selectivity  does it matter
and can it be addressed
2.282.320,00
Wat komt in aanmerking?
Steun wordt gegeven aan bedrijven die projecten uitvoeren om nieuwe of
verbeterde producten, processen of diensten te ontwikkelen.
De activiteiten van gestructureerde kennisopbouw of de activiteiten die de
kennisopbouw rechtstreeks ondersteunen vormen de grondslag voor de
steun.
Appiness - SpotShop
Sioen  Seaweed biorefinery
Realo  Intelligente vastgoed schattingen
Lazer Sport  Fietshelmen
De Clippeleir  Spitmachine
Drix  Precisiebelichting van monumenten
Zeer uiteenlopende innovaties
http://www.iwt.be/sites/default/files/publicaties/JV_2015_Bijlagen.pdf
Innovatie
Origineel
- Creatieve insteek
- Vernieuwend voor bedrijf 辿n sector
Uitdagend
- Meer dan gewone engineering.
- Er moeten risicos in zitten die door het project
worden weggewerkt
Kennisopbouw
- De aanvrager capteert de opgedane
kennis/ervaring
Valorisatie
Omzetperspectief
- Innovatie resulteert in economische groei!
- andere maatschappelijke doelstellingen zijn
van minder belang
Tewerkstelling en investeringen
- Bij Vlaamse bedrijven: aanvrager,
toeleveranciers, onderaannemers,
Samenvatting criteria
werkingskosten
40.000 euro/VTE
IE
20.000
facturen
(>  8.500)
personeelskosten
intern extern
# 
# mm grote onderaanneming
grote kost
alleen voor KMOs50% directe50% indirecte
welke kosten worden gesteund?
= totale begroting  % daarvan = steunbedrag
flexibiliteit tijdens het uitvoeren
Hoe moet je het aanvragen?
Een aanvraag moet uitgewerkt worden volgens een vaste template,
beschikbaar via http://www.vlaio.be/maatregel/kmo-programma-
innovatiesteun-voor-kmos, en kan per e-mail opgestuurd worden naar
bedrijfssteun@vlaio.be.
De aanvraag mag in het Nederlands of het Engels opgesteld worden en kan
op eender welk moment ingediend worden.
Gratis Betalend
Begeleiding is aangewezen
enz.
2-4 maanden
schrijven contractevaluatie
min. 2-3
weken
Tijdsverloop van de aanvraag
variabel
Waarom zou je het aanvragen
Om een innovatieproject te onderbouwen
en te helpen financieren
Slaagkansen zijn hoog
Vergroot credibiliteit naar investeerders
toe
KMO-HBS KMO project sprint O&O
definitie Voorstudie realisatie realisatie Realisatie
aanvrager KMO KMO deel van GO GO of KMO
duur 12mnd 24mnd 24mnd 24(36)mnd
min. budget 10k 50k 50k 100k
steun% 50% MO:35%
KO:45%
samenw.+10%
25%
samenw +10%
onderz: 50%
ontw:25%
MO: +10%
KO: +20%
samenw. +10%
max steun 25k
samenw. 50k
250k 250k 3mio
benchmark Vlaanderen Vlaanderen Vlaanderen internationaal
jurering schriftelijk mondeling mondeling schriftelijk
Its all about the money
Begeleiding
van aanvragers
Persoonlijke, kosteloze
begeleiding door een
innovatieadviseur
1. De subsidieaanvraag uitwerken
2. Aanvraagprocedure doorlopen
3. Uitvoering project en rapportering
1. De subsidieaanvraag uitwerken
aanzet
huiswerk
template
iteraties
checklist
intake gesprek
2. De aanvraagprocedure doorlopen
bedrijfssteun@vlaio.be
indienen
instructie-
gesprek
Opmerkingen capteren,
aanvraag aanpassen
evaluatie-
gesprek
voorbereiden
3. Uitvoering en rapportering
halfjaarlijks
voortgangs-
verslag
nalezen + advies
uitvoering project
eindverslag
nalezen + advies
natraject
Aan de slag!
 De gebruikers zullen iets nieuws zien,
 ik geloof dat dit rendabel kan uitgebaat worden,
 en heb de ambitie om te groeien als
onderneming (tewerkstelling).
checklist
 Een prototype bestaat nog niet,
 en het is niet evident om er een te bouwen.
 Ik weet welke problemen ik moet oplossen,
 en kan hiervoor een aanpak uitwerken.
 De subsidie is interessant genoeg,
 en ik kan voldoende eigen financiering vinden.
aanzet
huiswerk
aanzet
 De gebruikers zullen iets nieuws zien
 Welk probleem los je op voor de klant?
 Met welk product, proces of dienst 
beschrijf zo concreet mogelijk!
 Wat is hier nieuw aan? Geef zelf de
argumenten!
 Welke alternatieven heeft de klant? Wie
zijn je concurrenten?
 Ik geloof dat dit rendabel kan uitgebaat worden,
 en heb de ambitie om te groeien als onderneming (tewerkstelling).
 Wie zijn je klanten?
 Hoe ga je die klanten bereiken?
 Wat is de waarde van de innovatie ()?
 Hoe gaan de klanten jou betalen?
 Wat gaat het jou kosten om een klant te
werven en bedienen?
 Tewerkstelling?
 Hoe financier je de ontwikkeling?
Optionele workshops/advies
Value Proposition Design
Lean Business Model Canvas
Kennisnetwerk
 Een prototype bestaat nog niet,
 en het is niet evident om er een te bouwen.
 Waar vertrek je van?
 Waar wil je naar toe?
 Waar zitten de uitdagingen 
technologisch en economisch?
 Waarom kan dit niet met bestaande
kennis opgelost worden?
 Ik weet welke problemen ik moet oplossen,
 en kan hiervoor een aanpak uitwerken.
 Welke taken moeten er uitgevoerd
worden?
 Wie gaat de taken uitvoeren, en hoe
lang zal dit duren?
 Welke competenties heb je in huis?
 Welke expertise ga je inkopen?
 Hoe beoordeel je het resultaat van
het onderzoek? Hoe kan je dit
objectief meten?
Innovatiecentrum
Peter Rutten
2016
Vlaio subsidies
voor innovatie
&
Ondersteuning
van aanvragen
PMV
FINANCIERINGEN PMV
STARTERS
PMV
Els Lamberts
PMV Venture Capital
PMV stimuleert innovatie en ondernemerschap in Vlaanderen
miljard euro activa onder beheer1.05
miljoen euro geinvesteerd in 2015201
miljoen euro exited in 2015118
werknemers120+
Financiering voor ondernemers
Investeringen in infrastructuur
en vastgoed
aandeelhouder = Vlaams Gewest1
PMV Venture Capital
Ruim aanbod aan financieringsoplossingen voor bedrijven
PMV Kapitaal
PMV Leningen
PMV Waarborgen
ARKimedes
Bankfinanciering mogelijk maken met een PMV-waarborg
Leningen voor de start, overname of groei van een onderneming
Investeringen in fondsen met diverse focusgebieden
Equity en quasi-equity participaties tot 20 miljoen euro
PMV Kapitaal
Creating Value for all Stakeholders by
Building Sustainable Companies
PMV Venture Capital
PMV Venture Capital
Investeringsproces
Eerste
Contact
Vooranalyse
Detail
Analyse
Term Sheet
Due
Diligence
Closing Follow-up Exit
Investerings
comit辿
3  9 months
Investeringsproces
 focus op innovatie en technologie (idee & IP)
 kapitaal participatie en/of achtergestelde lening
 investering  subsidie (marktconform rendement)
 bedrag van 500.000 euro tot 20.000.000 euro
 minderheidsaandeelhouder, co-financiering
 onderbouwd business plan
 Management team
 investeringshorizon: tot 8 jaar en meer
Sector Focus Voorwaarden
Investment team: Lead, co-lead, legal, director
PMV Venture Capital
Waarom PMV ?
 one-stop-shop (kapitaal, leningen, waarborgen)
 geduldige investeerder, lang(ere) termijn investeringshorizon
 meerwaarde zowel financieel als maatschappelijk
 team expertise
 actieve aandeelhouder, hands-on
 partner & coach (samen bouwen aan de toekomst)
PMV Venture Capital
Selectie Portfolio and Exits
Exits
PMV Venture Capital
Our ambassadors
Launching Biocartis would have been
much more difficult without PMV
Rudi Pauwels, Biocartis
If it wasnt for PMV, Clear2Pay
would not have existed
Jurgen Ingels, Clear2Pay
PMV is open for innovation, as long as
it is backed by a solid plan
Benjamin Rieder, Bubble Post
PMVs financing facilitated our
international expansion
Christian Jebsen, Kebony
PMV Leningen
- Participatiefonds Vlaanderen
- Corporate loans
PMV Venture Capital
PMV Venture Capital
Achtergestelde leningen via Participatiefonds Vlaanderen (PFV)
Startlening+
KMO-
Cofinanciering
Winwinlening
Leningen verstrekt door particulieren uit priv辿-vermogen
Bedrag: max. 50.000 euro per particulier en max. 200.000 euro per kredietnemer
Fiscaal voordeel en een waarborg voor kredietgever
Aanvraag via www.winwinlening.be
Bedrag: maximum 350.000 euro (maximum 50% van de investeringsbehoefte)
Doelgroep: starters en niet-starters & KMOs
Intrestvoet: IRS-interest + 0,53% (with minimum of 3%), looptijd: 3-10 jaar
Bedrag: maximum 100.000 euro
Doelgroep: starters (maximum 4 jaar actief)
Intrestvoet: 3%, looptijd: 3-10 jaar
PMV Venture Capital
Winwinlening
3,12 8,96 8,13 9,65 8,23
24,24 36,07 46,57 53,48 48,20
123
337 308 370 331
851
1314
1669
1944
1908
0
500
1000
1500
2000
2500
0
10
20
30
40
50
60
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
(in miljoenen )
Bedrag Aantal
PMV Venture Capital
PMV Corporate loans
Voor wie?
Voor wat?
Voorwaarden
Bedrag: 350.000 - 5.000.000 euro
Achtergesteld of niet  achtergesteld
Looptijd: 5  10 jaar
Versterking van de financi谷le slagkracht (b.v. herfinancieringen, werkkapitaal, )
Groeifinanciering (b.v. overnames, internationalisatie, )
Co-financiering van overnames (b.v. MBO, MBI, familiale overdracht)
Doelgroep: KMOs en grote ondernemingen
Positieve cash flows / EBITDA
PMV Waarborgen
PMV Venture Capital
PMV Venture Capital
PMV Waarborgen
Voor wie ?
< 1.500.000 euro
(Waarborgbeheer)
> 1.500.000 euro
(Gigarant)
Max. 80% van het kredietbedrag
Onderliggende financiering moet bijdragen tot het economisch weefsel in Vlaanderen
Premie: marktconform (in functie van rating)
Max. 75% van het kredietbedrag
Relatie bank  kredietnemer
E辿nmalige premie: waarborgebedrag x looptijd waarborg x 0,5%
Ondernemingen die onvoldoende waarborgen kunnen bieden voor banklening
Kansrijke projecten en investeringen
Geen bevrijdend karakter !
PMV Venture Capital
PMV Waarborgen: mechanisme afroep
Onderneming Bank1. Opzeggingsbrief
2. Aanvraag
uitbetaling
waarborg
3. Storting tussenkomst 
rato van het gevraagde
percentage bij aanmelding
PMV Venture Capital
10
0
PMV Waarborgen: mechanisme afroep
Onderneming Bank
1. Uitwinning andere
waarborgen
2. Opbrengst waarborgen
3. Pro rata
doorstorting
opbrengst
waarborgen
Contact
Els Lamberts
Investeringsmanager
ela@pmv.eu
T: +32 2 229 52 30
PMV nv
Oude Graanmarkt 63
1000 Brussels
+32 2 229 52 30
info@pmv.eu
www.pmv.eu
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Tax Shelter voor startups
natuurlijke personen aanmoedigen om
te investeren in startende
ondernemingen via:
- directe investeringen,
- investeringen via een door de FSMA
erkend crowdfunding platform,
- investering in een starterfonds
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
 Exploitatiecyclus:
- kaskrediet
- vaste voorschotten
- commercial finance
- kasplannings- en voorafbetalingskredieten
 Investeringen:
- investeringskrediet
- leasing
Mythe: banken zijn veel te moeilijk
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
 Spaarders  Intermedi谷ren  Kredietnemers
 Zij werken dus met geld van anderen!
 Risicos beheren (krediet, liquiditeit, markt, operationeel)
 Kapitaal & liquiditeit buffers
 Bazel regelgeving
Waarom bestaan banken?
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Mythe: banken lopen geen risicos
 Vertrouwen in het risico = krediet
 Vertrouwen ontstaat beredeneerd
 Vertrouwen begint met informatie-evenwicht
 Telling is selling!
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Mythe: banken zijn alleen ge誰nteresseerd in
waarborgen
 De harde waarheid: Banken zijn vooral
ge誰nteresseerd in jou!
 Wat willen bankiers, en geldschieters in het
algemeen over jou te weten komen?
Wie ben ik?
 voorgeschiedenis en kwalificaties
 sector en activiteit
 klanten
 leveranciers
 concurrenten
 organisatie
 externe steun
 financi谷n
Wat ga ik doen met het geld?
 maak het begrijpelijk
 WAAROM?
 besef je voorsprong 
  dus investeer in je verhaal
Waarom is mijn plan OK?
 kader ruim
 neem gesprekspartner mee
 cre谷er inzicht en begrip 
  bouw vertrouwen op
Terugbetalen?
Onderbouw:
 Investeringsplan: hoeveel heb je nodig?
 Financieringsplan: hoe ga je dat betalen?
Toon terugbetalingscapaciteit aan:
 Omzetprognose | variabele kosten | brutomarge
 Vaste kosten
 Break-even analyse
 Kasplan
 Resultaat
Waarborgen?
 Veiligheid
 Denk er zelf vooraf over na
 Begin er zelf over
 Mogelijkheden - denk aan Tweede Waarborg-regeling
van PMV
Met andere woorden:
maak een ondernemingsplan
Ondernemingsplan
 Goede investering
 Multifunctioneel
 In de eerste plaats: voor jezelf
 Opportuniteiten
 Valkuilen
 Zoek hulp
 Laat je uitdagen, verdraag kritiek
 Begin er op tijd aan
 Hou het up to date
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Academy
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
 Doel voor je onderneming / startup: je onderneming
helpen om de volgende stap te zetten (eerste
marktintroductie, nieuwe producten, overnames,
(internationale) groei, ...)
 Doel voor de investeerder: meerwaarde realiseren op
zijn investering
Risicokapitaal - doel
Risicokapitaal - vormen
 Incubators / accelerators (priv辿 of publiek): typisch
relatief kleine bedragen (15-50 kEUR)
 Business Angels (priv辿-individuen): bedragen
tussen 20 en 150 kEUR. Smart Money, met
keerzijde
 Venture Capital (priv辿 of publiek), afhankelijk van
fonds: bedragen tussen 250 kEUR en 2-5 mEUR
Investeringsproces (1/2)
1. Zorg voor een goede
voorbereiding (sterke pitch /
slidedeck, business plan,
financieel plan). Toekomstvisie
is belangrijk!
2. Selecteer investeerders die je
wil benaderen, op basis van hun
scope en investeringsportfolio
3. Benader die investeerders, bij
voorkeur met een introductie
Investeringsproces (2/2)
4. Stel je bedrijf voor (pitch + visie)
5. Indien interesse: licht volledig
business en financieel plan toe
(voor je het hen volledig
toestuurt)
6. Due diligence start (hou opties
open!)
7. Werk richting een term sheet
8. Contracting
Mythe: investeerders zoeken naar veilige
investeringen
 Risicokapitaalinvesteerders zoeken naar schaalbaarheid:
hoe kan ik mijn geld 5, 10, 20 of meer keer
terugverdienen?
 Voor elk type investeerder liggen de criteria anders
 BAs hopen op een exit na 7-10 jaar, VCs na 3-5 jaar
Mythe: investeerders staan in de rij te wach
 Investeerders zien tientallen, zoniet honderden
dossiers per jaar en investeren in slechts enkele: z辿辿r
selectief!
 Zorg dus voor een goede match met waar zij naar op
zoek zijn (anders tijdverlies)
 Investeerders doen een grondige due diligence. Alles
samen duurt een volledig proces (eerste contact tot
geld op de rekening) minstens 6-9 maanden!
Mythe: risicokapitaal is nodig voor elk
groeibedrijf
 Denk zorgvuldig na over welke vorm van financiering
je nodig hebt
 Risicokapitaal is slechts in bepaalde gevallen nuttig
 Risicokapitaal is een dure vorm van financiering. Het
goedkoopst is geld van klanten, leveranciers of de
bank!
Mythe: investeerders denken enkel aan hun
geld
 Investeerders hebben er alle belang bij hun
portfoliobedrijven te ondersteunen en adviseren
 Kijken naar hun portfolio om te kijken waar ze ervaring
en netwerk in hebben
 Praat met andere ondernemers die door een
investeerder gefund zijn over zijn/haar ervaringen
Mythe: risicokapitaal is een garantie op succes
 In een typisch investeringsfonds is 70-80% (!) van de
investeringen verlieslatend. Slechts 10-20% zorgt voor
de winst
 Facebook zorgde op haar eentje voor 35% van alle VC
inkomsten uit exits in de VS in 2012
Mythe: investeerders praten niet met elkaar
over leads
 Investeerders syndiceren vaak deals en praten dus
met elkaar over potenti谷le dossiers
 Professionele communicatie over andere investeerders
is dus vereist!
 Introducties helpen je slaagkansen te vergroten
Mythe: elke investeerder is even interessant
 Investeerders hebben meestal een focus (sector,
investeringsfase, ...) en dus specifieke ervaring en een
netwerk.
 Je onderneming is slechts op bepaalde momenten
interessant voor bepaalde investeerders.
 Maak je huiswerk grondig! Zorg dat je tijdig op hun
radar geraakt, maar ook niet te vroeg of te laat.
Mythe: investeerders investeren in technologie /
producten
 Its a peoples business! Liever investeren in een A-
team met een B-idee dan omgekeerd!
 Zeker jonge start-ups moeten vaak pivoteren. Dan
beter een goed team hebben dan een eerste perfect
idee (dat allicht toch bijgestuurd wordt)
Mythe: met 1 goede investeerder zit je gebeiteld
 Een onderneming succesvol maken is een marathon,
geen sprint
 Je hebt verschillende investeerders nodig die elkaar
aflossen
 Zeker voor groeibedrijven (gazelles) is geld zoeken
een (bijna) permanente bezigheid
Het landschap van risicokapitaalverschaffers
 Brochure Agentschap Innoveren & Ondernemen
Overzicht van de risicokapitaalverschaffers in
Vlaanderen
 BVA (Belgian Venture Capital & Private Equity
Association)
 BAN Vlaanderen
Informatie?
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Incubators / Accelerators
*
* Flexibele kredietvormen, geen equity
Business Angels & Venture Capital
... and many more
als investeerder
 iStart incubatieprogramma met o.a.
 Zaaikapitaal
 (50 kEUR, in bepaalde gevallen tot 100 kEUR)
 Uitgebreid pakket aan coaching en begeleiding (o.a. Workshops met 1-on-1
natraject, dedicated coach, EiR)
 Huisvesting, softwardeals, extras van corporates, ...
 Toegang tot (bijna) alle (ICT gerelateerde) research expertise aan Vlaamse
kennisinstellignen
 Beperkingen
 Enkel ICT / digitale media start-ups
 Minimaal proof-of-concept nodig
 Geen verloning ondernemers
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
Crowdfunding?
 Risico-financiering verwerven via een grote groep
kleine financiers
 startend in uw eigen (social) netwerk
 voor de financiering van een project of onderneming
 via een online campagne
 met vooraf bepaald doelbedrag en deadline
Mythe: iedereen kent crowdfunding
 Crowd watte?
 Crowdfunding is nog steeds weinig gekend in
Vlaanderen
 Vlamingen zijn terughoudend
 In 2016 slechts ca 6 mEUR in Belgi谷
 Onbekend is onbemind!
Mythe: crowdfunding is Kickstarter
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
4 vormen
donaties rewards leningen aandelen
Crowdfunding vlag dekt veel!
Voorverkoop
Pretailing
donaties rewards leningen aandelen
Niet financi谷le return Financi谷le return
filantropie Equity CFP-to-B lening
P-to-P lening
sociale lening
obligatielening
hybride
Convertible note
Equity linked note
Achtergestelde lening
Omzet- of winstdeling

crowdfinance
Donaties
Rewards
Lening
Yoghurt Barn: start nieuwe vestiging Amsterdam
170
Member of the KBC groupAandelen
Mythe: its about the crowd
 Geen naamloze menigte
 Its about YOUR crowd, of een specifieke crowd
 Welbepaalde community
 Deel uitmaken van
 Betrokkenheid
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Mythe: its about f顎稼糸庄稼乙
 ideale Lakmoesproef
 marktonderzoek bij doelgroep
 co-creatie business plan en product
 pr辿-marketing
 klanten werven
 een deeltje van je financiering (of omzet)
Mythe: crowdfunding is een gemakkelijke
manier van financiering
 Pr辿-crowdfunding campagne / voorbereiding:
vergelijkbare projecten, pitch: waarom!, stakeholders,
beloningen, communicatie, marketing, doelstellingen,
kosten, kanalen, juridisch,
 Campagne voeren: on- en offline, growthhacking!,
communicatie updates, Q&A,
 Na de campagne: community management, open
communicatie, investor relations, beloftes nakomen
cf of eigen
platform
Mythe: crowdfunding is er voor elke
ondernemer
 Niet voor iedereen
 Bepaalde niches: creatieve projecten, 3 Ps,
 Sociaal-maatschappelijke projecten
 Risicovolle (innovatieve) projecten en startups
 Ondernemingen met een grote achterban
 Vooral B2C, maar ook B2B
Tijd voor project
break-even
Equity
Rewards
Mythe: crowdfunding is goedkope financiering
 Commissies platform: registratie, succes fee,
transactiekosten
 Juridische en fiscale aspecten!
 Protectie IP?
 Kost PR
 Kost toekomstige beloningen (verzending!)
 Time is money!
Het landschap van crowdfunding
Platformen & Plugins
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Member of the KBC group
Member of the KBC group
Member of the KBC group
Member of the KBC group
Type of instruments if Project is NV
Project
NV
Bond
Convertible
Bond
Equity
crowd
crowd
 Crowd invests in bonds issued by NV
 Crowd invests in a cvba which in turn
invests in conv bond or equity in NV
 Preferred dividend or remuneration
 Board composed of NV board
members
 Crowd can do follow-on investments
 Very limited PoA internal cvba
 Extended PoA versus NV (SHA)
 Bolero platform could be used for dividend
/ intrest payments
 Private Placement is separate from crowd,
but preferably same conditions
Private
placement
SPV cvba
Member of the KBC group
Member of the KBC group
 Website Agentschap Innovatie & Ondernemen
 ECN (European Crowdfunding Network)
 Douw&Koren
 www
Informatie?
FINMIX
Iets voor
u?
KBC START-IT
1 december 2016
AGENTSCHAP
INNOVEREN & ONDERNEMEN
AGENTSCHAP
INNOVEREN &
ONDERNEMEN
Corporate Presentatie
inspiratie
informatie
ondersteuning
www.vlaio.be
Hoe financier ik mijn innovatief
idee?
subsidies aandelen
leningen
www.subsidiedatabank.
be
Financieringskanalen bij de uitbouw van een
ondernemingFinancieringswijze Overheidsstimulans
Eigen Inbreng notionele intrestaftrek
Friends, Family & Fans PMV/Z : Winwinlening
Tax shelter voor startende ondernemingen
ondernemingen
Crowdfunding
Tax shelter voor startende ondernemingen
ondernemingen
Vrijstelling roerende voorheffing op
voorheffing op intresten van leningen
leningen
Banken
PMV/Z: Startlening+ en KMO-
cofinanciering
PMV-Bedrijfsleningen
Vlaamse Kredietbemiddelaar
PMV/Z: Waarborgregeling tot  1,5 mln
Financieringskanalen bij de uitbouw van een
onderneming
Financieringswijz
e Overheidsstimulans
Risicokapitaal
BAN Vlaanderen + KMO-
cofinanciering
tax shelter voor startende
ondernemingen
PMV risicokapitaal
PMV: Arkimedes
LRM
Wat is FINMIX?
Wat?
- Panel van financieringsexperten
- Experten geven advies:
 Advies haalbaarheid
 Advies financiering
- Ondernemer op zoek naar alternatieve
financiering:
Bankfinanciering onzeker en bankfinanciering
alleen onmogelijk:
 Uitgestelde omzet omwille van het
technologisch en/of innovatief karakter
 Grote behoefte aan werkkapitaal om versnelde
groei te financieren
 Eigen vermogen en waarborgen ontoereikend/te
laag t.o.v. kapitaalsbehoefte
Voor wie FINMIX?
- Type ondernemer
 Kandidaat-starters
 Starters
 Groeiers
 Overnemers
- Ondernemingsvorm
 Eenmanszaak
 Vennootschap
- Sector
 Geen sectorale beperkingen
 uitz. landbouw
 vzw uitgesloten
- Vestigingsvoorwaarde
 Maatschappelijke zetel in Vlaanderen
 Bankfinanciering onzeker en alleen onmogelijk
 Minimale financieringsbehoefte > 50.000 
 Nood aan mix van financieringsinstrumenten
 Openstaan voor risicokapitaal
 Realistisch en goed onderbouwd businessplan &
financieel plan
- Indien niet weerhouden voor FINMIX: verdere opvolging door
accountmanager financiering van Agentschap Innoveren en
Ondernemen
Criteria om dossier te weerhouden
voor FINMIX:
Stappenplan FINMIX
Behan
deling
dossier
Experten-
panel
Nazorg
2 4 5
 Geen
doorstroming:
advies bij
Agentschap
Innoveren &
Ondernemen
(VLAIO)
 Doorstroming:
expertenpanel
-> stap
 Terugkoppeling
evaluatie- &
subsidieverslag
 Opvolgen
ondernemer
OpvolgingBank
BAN Vlaanderen
Risicokapitaalverschaffer
PMV en PMV/Z
Crowdfundingplatform
Innovatiecentrum
Unizo/Voka
Consultant risicokapitaal
VLAIO
Maandelijks
Gent/Leuven
20 min. presentatie
30 min. discussie
experten
10 min. intern overleg
Experten
Frequentie
Verloop presentatie
Evaluatieformulier
Aanmelding
1
3
Finaliseren
ond.plan &
presentatie
3
 Aanmeldings-
formulier
invullen op
www.finmix.b
e
 Uploaden
businessplan
Aanreiken van
diverse
hulpmiddelen: vb.
 Leidraad voor het
opstellen van een
ondernemingspla
n
 McKinsey & Co:
Hoe stel ik mijn
ondernemingspla
n op
 Canvas
Osterwalder
 Checklist
presentatie
Belangrijke onderdelen businessplan
- Wat is het probleem?
- Welke oplossing kun je aanreiken?
- Is de oplossing uniek  beschermd?
- Hoe ziet de markt er uit (grootte, waardeketen,
concurrentie,)?
- Wat is je concurrentieel voordeel?
- Wat is je go-to-market strategie?
- Team
- Financieel plan
(balans, resultatenrekening, kasplan)
Experten panelsessie
 kosteloos
 辿辿n panelsessie per maand
 Gent - Leuven
PMV
BAN
Vlaanderen
Innovatiecentr
um
Participatief
onds
Vlaanderen
AIO
Privaat
risico-
kapitaalfonds
Bank
Unizo/Voka
Ondernemer
Consultant
risicokapitaa
l
Experten panelsessie
Crowdfunding
platform
Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd
Waarom deelnemen aan FINMIX?
- Analyse businessplan
- Experten:
 Kritische blik door experten
 Financieringsadvies
- Aftoetsen van de potenti谷le
overheidsmaatregelen
effici谷ntere zoektocht naar
financiering
 FINMIX Internationaal  met Flanders
Investment & Trade
 Expertenpanels voor bedrijven op zoek naar
financiering voor internationale projecten
 exporteren van goederen
 oprichten van buitenlandse vestiging
 opstarten van project in het buitenland
 FINMIX ICT  met iMinds
 FINMIX light: creatieve sector  met FDC
 Vanaf 2017: samenwerking met door AIO
gesubsidieerde projecten: E&Y, Netwerk
Ondernemen, Sirris en Voka
Andere FINMIX panels
Expertenpanel data 2016
 8 december  Gent FINMIX ICT
 15 december - Leuven
- max. 4 dossiers per sessie
- indien veel instroom: extra sessie
- 2 x deelnemen is mogelijk
Expertenpanel data 2017
 26 januari Gent
 16 februari Leuven
 16 maart  Gent
 20 april  Leuven
 11 mei  Gent
 8 juni  Leuven
 6 juli  Gent
 14 september  Leuven
 12 oktober  Gent
 9 november  Leuven
 7 december  Gent
Raadpleeg onze brochures:
http://www.vlaio.be/content/overzicht-van-de-
risicokapitaalverschaffers-vlaanderen
http://www.vlaio.be/content/u-zoekt-financiering
Interesse in FINMIX? Neem contact op:
finmix@vlaio.be
www.finmix.be
T 0800 20 555
Bie Boudolf
bie.boudolf@vlaio.be
T 09 267 40 11
Iris Detavernier
iris.detavernier@vlaio.be
T 050 32 50 21
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
Betalende klanten?!?!
The customer funded
business
 Focus op sales ipv VC
funding
 5 business modellen met
relatief lage opzet kost
 Klant betaalt alvorens product
en/of service geleverd wordt
 Vb: Dell, Microsoft,
 Ook voor tech startups, maar
niet voor elke business
CONCLUSIE
 Financieren draait om vertrouwen: neem jezelf, je business
en dus ook je ondernemingsplan serieus
 Een plan maken vraagt regie...
 en een netwerk van sparring partners
 Binnen de financieringsmix is eigen inbreng een must
 Ondernemingsplan stem je af op de beoogde financiers:
 Bank: focus op terugbetalingscapaciteit en gezonde financi谷le structuur
 Risicokapitaalverschaffer: focus op schaalbaarheid en exit
 Overheid: focus op de regels over mogelijkheden tot tussenkomst
 Crowdfunding: focus op aantrekkelijkheid en betrokkenheid
 FFF: focus op je droom en hun geloof in jou; diep respect!
Hoe ziet u financieringsmix er uit?

More Related Content

Startup Financiering: de financieringsmix uitgelegd

  • 1. Hoe mijn startup financieren? De financieringsmix uitgelegd: theorie en praktijk
  • 2. Bie Boudolf, Vlaio, @BieBoudolf, @vlaio_be Kimball Felix, Threeandmore, @kimballfelix, @threeandmore Els Lamberts, PMV, @PMVnv Dirk Lievens, KBC, @DiLievens Peter Rutten, Innovatiecentrum, @peru_be, @Innovatiecentra Freddy Van Bogget, KBC, @frevabo Vadim Vermeiren, Pozyx, @pozyxLabs #Academy @startitkbc
  • 17. Mythe: met 1 kan je een zaak starten
  • 18. Eigen inbreng: Dit gaat over de financi谷le ruggengraat van je onderneming Er zijn hygi谷nische normen: met recht en reden!
  • 20. Eigen Vermogen = kapitaal en reserves door de ondernemer ter beschikking gesteld Vreemd Vermogen = middelen door derden ter beschikking gesteld Vast Actief Vlottend Actief Vreemd Vermogen Eigen Vermogen
  • 21. Solvabiliteit Financi谷le autonomie Mate van onafhankelijkheid schuldeisers Buffer voor zwaar weer Vast Actief Vlottend Actief Vreemd Vermogen Eigen Vermogen
  • 22. Solvabiliteit Financi谷le autonomie Mate van afhankelijkheid schuldeisers Buffer voor zwaar weer Vast Actief Vlottend Actief Vreemd Vermogen Eigen Vermogen
  • 25. 30%+ of - >1j <1j Vast Actief Vlottend Actief Vreemd Vermogen Eigen Vermogen Solvabiliteit
  • 27. Bootstrapping Zo veel mogelijk trachten te financieren met eigen middelen en de kasstroom (werkkapitaal) van de onderneming + zo behoud men controle - meestal niet haalbaar
  • 28. Bootstrapping Doe zoveel mogelijk zelf: heel veel kennis = online gedeeld Zorg zo snel mogelijk voor verkoop: betalende klant is beste validatie genereert middelen
  • 29. Bootstrapping Parttime job of andere inkomsten Loonbeperking Personeel of freelance Huur wat je kan huren Zeer zuinig investeren Uitgaven onder controle houden Niet noodzakelijke activa afstoten
  • 38. Bootstrapping Kies niet te snel voor de gemakkelijkste weg! Let op voor de valkuilen van het aangroeiend klantenkrediet en de toenemende voorraden! Hier zitten hopen geld Hier zit hoog risico op falen Activabeheer!
  • 40. Activabeheer: klantenvorderingen Beheer start voor afsluiten zaak! Check potenti谷le klanten Opletten voor illustere onbekenden Betalingsmodaliteiten worden onderhandeld Verkopers moeten regels kennen en toepassen Ketting Offerte-Bestelbon-Factuur Punctuele facturatie Opvolging openstaande facturen Kort op de bal Incasseren Betalingsregelingen
  • 43. Activabeheer: klantenvorderingen Financiering Wat u niet hebt Commercial Finance Leverancierskrediet Kortlopend bankkrediet Negatieve energie heeft een hoge prijs!
  • 44. Activabeheer : voorraden Voorraad kost (veel) geld! Wat u niet hebt moet u niet onder dak leggen kan niet in de weg liggen Weet wat het kost! Orde in het magazijn Rotatie Vermijden manipulatie Top sellers Ijzeren voorraad Slow movers
  • 45. Activabeheer : voorraden Orde in de boeken Beleid leveranciers Afspraken Goesting! Afhankelijkheid? Afgestemde financiering
  • 47. FFF: familie, frienden en fans Professioneel aanpakken Degelijke informatie Mede-aandeelhouder of lening Respect! Winwinlening PMV
  • 50. Subsidies Andere vormen van overheidssteun: - Advies - Fiscaal / parafiscaal - (Achtergestelde) Leningen - Kapitaaldeelnames - Garanties/Verzekeringen Overheidssteun
  • 51. Innovatiecentrum Peter Rutten 2016 Vlaio subsidies voor innovatie & Begeleiding van aanvragers
  • 53. 2015: 133 grote ondernemingen 96,2 M 327 kmos 58,3 M Verschillende programmas: kmo specifiek voor kmo O&O grotere budgetten ICON als deel van consortium Sprint go met kmo karakter Baekeland doctoraat in bedrijf
  • 54. IWT bedrijfssteun #projecten Steun Slaag% KMO project 159/209 26,9 mio 76% KMO HBS 60/76 2,2 mio 79% Sprint 21/25 3,5 mio 84% O&O (incl. ICON) 128/176 113,3 mio (72%) Baekeland 24/47 5,7 mio 51% IM 26/49 4,2 mio 53% CICI 18/45 0,8 mio 40% SBO 16/62 39,6 mio 26% TBM 8/41 29,8 mio 20% LA 12/24 8,8 mio 50% TETRA 26/71 7,9 mio 37% VIS 10/18 12,9 mio 56% aanvragen van 2014 slaagkansen
  • 55. Wie komt in aanmerking? Alle innoverende bedrijven met (toekomstige) activiteiten in het Vlaams gewest, die de resultaten kunnen toepassen (valoriseren) in Vlaanderen. Starters en spin-offs moeten pas beschikken over een rechtspersoonlijkheid bij het ondertekenen van de overeenkomst.
  • 56. Travel Pharma BVBA Haalbaarheidsstudie geavanceerde webshop voor reisapotheek 16.667,00 Van klein tot groot Janssen Phamaceutica NV BACE1 enzyme/substrate selectivity does it matter and can it be addressed 2.282.320,00
  • 57. Wat komt in aanmerking? Steun wordt gegeven aan bedrijven die projecten uitvoeren om nieuwe of verbeterde producten, processen of diensten te ontwikkelen. De activiteiten van gestructureerde kennisopbouw of de activiteiten die de kennisopbouw rechtstreeks ondersteunen vormen de grondslag voor de steun.
  • 58. Appiness - SpotShop Sioen Seaweed biorefinery Realo Intelligente vastgoed schattingen Lazer Sport Fietshelmen De Clippeleir Spitmachine Drix Precisiebelichting van monumenten Zeer uiteenlopende innovaties http://www.iwt.be/sites/default/files/publicaties/JV_2015_Bijlagen.pdf
  • 59. Innovatie Origineel - Creatieve insteek - Vernieuwend voor bedrijf 辿n sector Uitdagend - Meer dan gewone engineering. - Er moeten risicos in zitten die door het project worden weggewerkt Kennisopbouw - De aanvrager capteert de opgedane kennis/ervaring Valorisatie Omzetperspectief - Innovatie resulteert in economische groei! - andere maatschappelijke doelstellingen zijn van minder belang Tewerkstelling en investeringen - Bij Vlaamse bedrijven: aanvrager, toeleveranciers, onderaannemers, Samenvatting criteria
  • 60. werkingskosten 40.000 euro/VTE IE 20.000 facturen (> 8.500) personeelskosten intern extern # # mm grote onderaanneming grote kost alleen voor KMOs50% directe50% indirecte welke kosten worden gesteund? = totale begroting % daarvan = steunbedrag flexibiliteit tijdens het uitvoeren
  • 61. Hoe moet je het aanvragen? Een aanvraag moet uitgewerkt worden volgens een vaste template, beschikbaar via http://www.vlaio.be/maatregel/kmo-programma- innovatiesteun-voor-kmos, en kan per e-mail opgestuurd worden naar bedrijfssteun@vlaio.be. De aanvraag mag in het Nederlands of het Engels opgesteld worden en kan op eender welk moment ingediend worden.
  • 63. 2-4 maanden schrijven contractevaluatie min. 2-3 weken Tijdsverloop van de aanvraag variabel
  • 64. Waarom zou je het aanvragen Om een innovatieproject te onderbouwen en te helpen financieren Slaagkansen zijn hoog Vergroot credibiliteit naar investeerders toe
  • 65. KMO-HBS KMO project sprint O&O definitie Voorstudie realisatie realisatie Realisatie aanvrager KMO KMO deel van GO GO of KMO duur 12mnd 24mnd 24mnd 24(36)mnd min. budget 10k 50k 50k 100k steun% 50% MO:35% KO:45% samenw.+10% 25% samenw +10% onderz: 50% ontw:25% MO: +10% KO: +20% samenw. +10% max steun 25k samenw. 50k 250k 250k 3mio benchmark Vlaanderen Vlaanderen Vlaanderen internationaal jurering schriftelijk mondeling mondeling schriftelijk Its all about the money
  • 68. 1. De subsidieaanvraag uitwerken 2. Aanvraagprocedure doorlopen 3. Uitvoering project en rapportering
  • 69. 1. De subsidieaanvraag uitwerken aanzet huiswerk template iteraties checklist intake gesprek
  • 70. 2. De aanvraagprocedure doorlopen bedrijfssteun@vlaio.be indienen instructie- gesprek Opmerkingen capteren, aanvraag aanpassen evaluatie- gesprek voorbereiden
  • 71. 3. Uitvoering en rapportering halfjaarlijks voortgangs- verslag nalezen + advies uitvoering project eindverslag nalezen + advies natraject
  • 73. De gebruikers zullen iets nieuws zien, ik geloof dat dit rendabel kan uitgebaat worden, en heb de ambitie om te groeien als onderneming (tewerkstelling). checklist
  • 74. Een prototype bestaat nog niet, en het is niet evident om er een te bouwen.
  • 75. Ik weet welke problemen ik moet oplossen, en kan hiervoor een aanpak uitwerken.
  • 76. De subsidie is interessant genoeg, en ik kan voldoende eigen financiering vinden.
  • 78. aanzet De gebruikers zullen iets nieuws zien Welk probleem los je op voor de klant? Met welk product, proces of dienst beschrijf zo concreet mogelijk! Wat is hier nieuw aan? Geef zelf de argumenten! Welke alternatieven heeft de klant? Wie zijn je concurrenten?
  • 79. Ik geloof dat dit rendabel kan uitgebaat worden, en heb de ambitie om te groeien als onderneming (tewerkstelling). Wie zijn je klanten? Hoe ga je die klanten bereiken? Wat is de waarde van de innovatie ()? Hoe gaan de klanten jou betalen? Wat gaat het jou kosten om een klant te werven en bedienen? Tewerkstelling? Hoe financier je de ontwikkeling?
  • 80. Optionele workshops/advies Value Proposition Design Lean Business Model Canvas Kennisnetwerk
  • 81. Een prototype bestaat nog niet, en het is niet evident om er een te bouwen. Waar vertrek je van? Waar wil je naar toe? Waar zitten de uitdagingen technologisch en economisch? Waarom kan dit niet met bestaande kennis opgelost worden?
  • 82. Ik weet welke problemen ik moet oplossen, en kan hiervoor een aanpak uitwerken. Welke taken moeten er uitgevoerd worden? Wie gaat de taken uitvoeren, en hoe lang zal dit duren? Welke competenties heb je in huis? Welke expertise ga je inkopen? Hoe beoordeel je het resultaat van het onderzoek? Hoe kan je dit objectief meten?
  • 83. Innovatiecentrum Peter Rutten 2016 Vlaio subsidies voor innovatie & Ondersteuning van aanvragen
  • 86. PMV Venture Capital PMV stimuleert innovatie en ondernemerschap in Vlaanderen miljard euro activa onder beheer1.05 miljoen euro geinvesteerd in 2015201 miljoen euro exited in 2015118 werknemers120+ Financiering voor ondernemers Investeringen in infrastructuur en vastgoed aandeelhouder = Vlaams Gewest1
  • 87. PMV Venture Capital Ruim aanbod aan financieringsoplossingen voor bedrijven PMV Kapitaal PMV Leningen PMV Waarborgen ARKimedes Bankfinanciering mogelijk maken met een PMV-waarborg Leningen voor de start, overname of groei van een onderneming Investeringen in fondsen met diverse focusgebieden Equity en quasi-equity participaties tot 20 miljoen euro
  • 88. PMV Kapitaal Creating Value for all Stakeholders by Building Sustainable Companies PMV Venture Capital
  • 89. PMV Venture Capital Investeringsproces Eerste Contact Vooranalyse Detail Analyse Term Sheet Due Diligence Closing Follow-up Exit Investerings comit辿 3 9 months Investeringsproces focus op innovatie en technologie (idee & IP) kapitaal participatie en/of achtergestelde lening investering subsidie (marktconform rendement) bedrag van 500.000 euro tot 20.000.000 euro minderheidsaandeelhouder, co-financiering onderbouwd business plan Management team investeringshorizon: tot 8 jaar en meer Sector Focus Voorwaarden Investment team: Lead, co-lead, legal, director
  • 90. PMV Venture Capital Waarom PMV ? one-stop-shop (kapitaal, leningen, waarborgen) geduldige investeerder, lang(ere) termijn investeringshorizon meerwaarde zowel financieel als maatschappelijk team expertise actieve aandeelhouder, hands-on partner & coach (samen bouwen aan de toekomst)
  • 91. PMV Venture Capital Selectie Portfolio and Exits Exits
  • 92. PMV Venture Capital Our ambassadors Launching Biocartis would have been much more difficult without PMV Rudi Pauwels, Biocartis If it wasnt for PMV, Clear2Pay would not have existed Jurgen Ingels, Clear2Pay PMV is open for innovation, as long as it is backed by a solid plan Benjamin Rieder, Bubble Post PMVs financing facilitated our international expansion Christian Jebsen, Kebony
  • 93. PMV Leningen - Participatiefonds Vlaanderen - Corporate loans PMV Venture Capital
  • 94. PMV Venture Capital Achtergestelde leningen via Participatiefonds Vlaanderen (PFV) Startlening+ KMO- Cofinanciering Winwinlening Leningen verstrekt door particulieren uit priv辿-vermogen Bedrag: max. 50.000 euro per particulier en max. 200.000 euro per kredietnemer Fiscaal voordeel en een waarborg voor kredietgever Aanvraag via www.winwinlening.be Bedrag: maximum 350.000 euro (maximum 50% van de investeringsbehoefte) Doelgroep: starters en niet-starters & KMOs Intrestvoet: IRS-interest + 0,53% (with minimum of 3%), looptijd: 3-10 jaar Bedrag: maximum 100.000 euro Doelgroep: starters (maximum 4 jaar actief) Intrestvoet: 3%, looptijd: 3-10 jaar
  • 95. PMV Venture Capital Winwinlening 3,12 8,96 8,13 9,65 8,23 24,24 36,07 46,57 53,48 48,20 123 337 308 370 331 851 1314 1669 1944 1908 0 500 1000 1500 2000 2500 0 10 20 30 40 50 60 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 (in miljoenen ) Bedrag Aantal
  • 96. PMV Venture Capital PMV Corporate loans Voor wie? Voor wat? Voorwaarden Bedrag: 350.000 - 5.000.000 euro Achtergesteld of niet achtergesteld Looptijd: 5 10 jaar Versterking van de financi谷le slagkracht (b.v. herfinancieringen, werkkapitaal, ) Groeifinanciering (b.v. overnames, internationalisatie, ) Co-financiering van overnames (b.v. MBO, MBI, familiale overdracht) Doelgroep: KMOs en grote ondernemingen Positieve cash flows / EBITDA
  • 98. PMV Venture Capital PMV Waarborgen Voor wie ? < 1.500.000 euro (Waarborgbeheer) > 1.500.000 euro (Gigarant) Max. 80% van het kredietbedrag Onderliggende financiering moet bijdragen tot het economisch weefsel in Vlaanderen Premie: marktconform (in functie van rating) Max. 75% van het kredietbedrag Relatie bank kredietnemer E辿nmalige premie: waarborgebedrag x looptijd waarborg x 0,5% Ondernemingen die onvoldoende waarborgen kunnen bieden voor banklening Kansrijke projecten en investeringen Geen bevrijdend karakter !
  • 99. PMV Venture Capital PMV Waarborgen: mechanisme afroep Onderneming Bank1. Opzeggingsbrief 2. Aanvraag uitbetaling waarborg 3. Storting tussenkomst rato van het gevraagde percentage bij aanmelding
  • 100. PMV Venture Capital 10 0 PMV Waarborgen: mechanisme afroep Onderneming Bank 1. Uitwinning andere waarborgen 2. Opbrengst waarborgen 3. Pro rata doorstorting opbrengst waarborgen
  • 101. Contact Els Lamberts Investeringsmanager ela@pmv.eu T: +32 2 229 52 30 PMV nv Oude Graanmarkt 63 1000 Brussels +32 2 229 52 30 info@pmv.eu www.pmv.eu
  • 107. Tax Shelter voor startups natuurlijke personen aanmoedigen om te investeren in startende ondernemingen via: - directe investeringen, - investeringen via een door de FSMA erkend crowdfunding platform, - investering in een starterfonds
  • 110. Exploitatiecyclus: - kaskrediet - vaste voorschotten - commercial finance - kasplannings- en voorafbetalingskredieten Investeringen: - investeringskrediet - leasing
  • 111. Mythe: banken zijn veel te moeilijk
  • 113. Spaarders Intermedi谷ren Kredietnemers Zij werken dus met geld van anderen! Risicos beheren (krediet, liquiditeit, markt, operationeel) Kapitaal & liquiditeit buffers Bazel regelgeving Waarom bestaan banken?
  • 115. Mythe: banken lopen geen risicos
  • 116. Vertrouwen in het risico = krediet Vertrouwen ontstaat beredeneerd Vertrouwen begint met informatie-evenwicht Telling is selling!
  • 118. Mythe: banken zijn alleen ge誰nteresseerd in waarborgen
  • 119. De harde waarheid: Banken zijn vooral ge誰nteresseerd in jou! Wat willen bankiers, en geldschieters in het algemeen over jou te weten komen?
  • 120. Wie ben ik? voorgeschiedenis en kwalificaties sector en activiteit klanten leveranciers concurrenten organisatie externe steun financi谷n
  • 121. Wat ga ik doen met het geld? maak het begrijpelijk WAAROM? besef je voorsprong dus investeer in je verhaal
  • 122. Waarom is mijn plan OK? kader ruim neem gesprekspartner mee cre谷er inzicht en begrip bouw vertrouwen op
  • 123. Terugbetalen? Onderbouw: Investeringsplan: hoeveel heb je nodig? Financieringsplan: hoe ga je dat betalen? Toon terugbetalingscapaciteit aan: Omzetprognose | variabele kosten | brutomarge Vaste kosten Break-even analyse Kasplan Resultaat
  • 124. Waarborgen? Veiligheid Denk er zelf vooraf over na Begin er zelf over Mogelijkheden - denk aan Tweede Waarborg-regeling van PMV
  • 125. Met andere woorden: maak een ondernemingsplan
  • 126. Ondernemingsplan Goede investering Multifunctioneel In de eerste plaats: voor jezelf Opportuniteiten Valkuilen Zoek hulp Laat je uitdagen, verdraag kritiek Begin er op tijd aan Hou het up to date
  • 130. Doel voor je onderneming / startup: je onderneming helpen om de volgende stap te zetten (eerste marktintroductie, nieuwe producten, overnames, (internationale) groei, ...) Doel voor de investeerder: meerwaarde realiseren op zijn investering Risicokapitaal - doel
  • 131. Risicokapitaal - vormen Incubators / accelerators (priv辿 of publiek): typisch relatief kleine bedragen (15-50 kEUR) Business Angels (priv辿-individuen): bedragen tussen 20 en 150 kEUR. Smart Money, met keerzijde Venture Capital (priv辿 of publiek), afhankelijk van fonds: bedragen tussen 250 kEUR en 2-5 mEUR
  • 132. Investeringsproces (1/2) 1. Zorg voor een goede voorbereiding (sterke pitch / slidedeck, business plan, financieel plan). Toekomstvisie is belangrijk! 2. Selecteer investeerders die je wil benaderen, op basis van hun scope en investeringsportfolio 3. Benader die investeerders, bij voorkeur met een introductie
  • 133. Investeringsproces (2/2) 4. Stel je bedrijf voor (pitch + visie) 5. Indien interesse: licht volledig business en financieel plan toe (voor je het hen volledig toestuurt) 6. Due diligence start (hou opties open!) 7. Werk richting een term sheet 8. Contracting
  • 134. Mythe: investeerders zoeken naar veilige investeringen
  • 135. Risicokapitaalinvesteerders zoeken naar schaalbaarheid: hoe kan ik mijn geld 5, 10, 20 of meer keer terugverdienen? Voor elk type investeerder liggen de criteria anders BAs hopen op een exit na 7-10 jaar, VCs na 3-5 jaar
  • 136. Mythe: investeerders staan in de rij te wach
  • 137. Investeerders zien tientallen, zoniet honderden dossiers per jaar en investeren in slechts enkele: z辿辿r selectief! Zorg dus voor een goede match met waar zij naar op zoek zijn (anders tijdverlies) Investeerders doen een grondige due diligence. Alles samen duurt een volledig proces (eerste contact tot geld op de rekening) minstens 6-9 maanden!
  • 138. Mythe: risicokapitaal is nodig voor elk groeibedrijf
  • 139. Denk zorgvuldig na over welke vorm van financiering je nodig hebt Risicokapitaal is slechts in bepaalde gevallen nuttig Risicokapitaal is een dure vorm van financiering. Het goedkoopst is geld van klanten, leveranciers of de bank!
  • 140. Mythe: investeerders denken enkel aan hun geld
  • 141. Investeerders hebben er alle belang bij hun portfoliobedrijven te ondersteunen en adviseren Kijken naar hun portfolio om te kijken waar ze ervaring en netwerk in hebben Praat met andere ondernemers die door een investeerder gefund zijn over zijn/haar ervaringen
  • 142. Mythe: risicokapitaal is een garantie op succes
  • 143. In een typisch investeringsfonds is 70-80% (!) van de investeringen verlieslatend. Slechts 10-20% zorgt voor de winst Facebook zorgde op haar eentje voor 35% van alle VC inkomsten uit exits in de VS in 2012
  • 144. Mythe: investeerders praten niet met elkaar over leads
  • 145. Investeerders syndiceren vaak deals en praten dus met elkaar over potenti谷le dossiers Professionele communicatie over andere investeerders is dus vereist! Introducties helpen je slaagkansen te vergroten
  • 146. Mythe: elke investeerder is even interessant
  • 147. Investeerders hebben meestal een focus (sector, investeringsfase, ...) en dus specifieke ervaring en een netwerk. Je onderneming is slechts op bepaalde momenten interessant voor bepaalde investeerders. Maak je huiswerk grondig! Zorg dat je tijdig op hun radar geraakt, maar ook niet te vroeg of te laat.
  • 148. Mythe: investeerders investeren in technologie / producten
  • 149. Its a peoples business! Liever investeren in een A- team met een B-idee dan omgekeerd! Zeker jonge start-ups moeten vaak pivoteren. Dan beter een goed team hebben dan een eerste perfect idee (dat allicht toch bijgestuurd wordt)
  • 150. Mythe: met 1 goede investeerder zit je gebeiteld
  • 151. Een onderneming succesvol maken is een marathon, geen sprint Je hebt verschillende investeerders nodig die elkaar aflossen Zeker voor groeibedrijven (gazelles) is geld zoeken een (bijna) permanente bezigheid
  • 152. Het landschap van risicokapitaalverschaffers
  • 153. Brochure Agentschap Innoveren & Ondernemen Overzicht van de risicokapitaalverschaffers in Vlaanderen BVA (Belgian Venture Capital & Private Equity Association) BAN Vlaanderen Informatie?
  • 155. Incubators / Accelerators * * Flexibele kredietvormen, geen equity
  • 156. Business Angels & Venture Capital ... and many more
  • 157. als investeerder iStart incubatieprogramma met o.a. Zaaikapitaal (50 kEUR, in bepaalde gevallen tot 100 kEUR) Uitgebreid pakket aan coaching en begeleiding (o.a. Workshops met 1-on-1 natraject, dedicated coach, EiR) Huisvesting, softwardeals, extras van corporates, ... Toegang tot (bijna) alle (ICT gerelateerde) research expertise aan Vlaamse kennisinstellignen Beperkingen Enkel ICT / digitale media start-ups Minimaal proof-of-concept nodig Geen verloning ondernemers
  • 160. Crowdfunding? Risico-financiering verwerven via een grote groep kleine financiers startend in uw eigen (social) netwerk voor de financiering van een project of onderneming via een online campagne met vooraf bepaald doelbedrag en deadline
  • 161. Mythe: iedereen kent crowdfunding
  • 162. Crowd watte? Crowdfunding is nog steeds weinig gekend in Vlaanderen Vlamingen zijn terughoudend In 2016 slechts ca 6 mEUR in Belgi谷 Onbekend is onbemind!
  • 163. Mythe: crowdfunding is Kickstarter
  • 165. 4 vormen donaties rewards leningen aandelen
  • 166. Crowdfunding vlag dekt veel! Voorverkoop Pretailing donaties rewards leningen aandelen Niet financi谷le return Financi谷le return filantropie Equity CFP-to-B lening P-to-P lening sociale lening obligatielening hybride Convertible note Equity linked note Achtergestelde lening Omzet- of winstdeling crowdfinance
  • 169. Lening Yoghurt Barn: start nieuwe vestiging Amsterdam
  • 170. 170 Member of the KBC groupAandelen
  • 171. Mythe: its about the crowd
  • 172. Geen naamloze menigte Its about YOUR crowd, of een specifieke crowd Welbepaalde community Deel uitmaken van Betrokkenheid
  • 175. Mythe: its about f顎稼糸庄稼乙
  • 176. ideale Lakmoesproef marktonderzoek bij doelgroep co-creatie business plan en product pr辿-marketing klanten werven een deeltje van je financiering (of omzet)
  • 177. Mythe: crowdfunding is een gemakkelijke manier van financiering
  • 178. Pr辿-crowdfunding campagne / voorbereiding: vergelijkbare projecten, pitch: waarom!, stakeholders, beloningen, communicatie, marketing, doelstellingen, kosten, kanalen, juridisch, Campagne voeren: on- en offline, growthhacking!, communicatie updates, Q&A, Na de campagne: community management, open communicatie, investor relations, beloftes nakomen
  • 180. Mythe: crowdfunding is er voor elke ondernemer
  • 181. Niet voor iedereen Bepaalde niches: creatieve projecten, 3 Ps, Sociaal-maatschappelijke projecten Risicovolle (innovatieve) projecten en startups Ondernemingen met een grote achterban Vooral B2C, maar ook B2B
  • 183. Mythe: crowdfunding is goedkope financiering
  • 184. Commissies platform: registratie, succes fee, transactiekosten Juridische en fiscale aspecten! Protectie IP? Kost PR Kost toekomstige beloningen (verzending!) Time is money!
  • 185. Het landschap van crowdfunding
  • 192. Member of the KBC group
  • 193. Member of the KBC group
  • 194. Member of the KBC group
  • 195. Member of the KBC group Type of instruments if Project is NV Project NV Bond Convertible Bond Equity crowd crowd Crowd invests in bonds issued by NV Crowd invests in a cvba which in turn invests in conv bond or equity in NV Preferred dividend or remuneration Board composed of NV board members Crowd can do follow-on investments Very limited PoA internal cvba Extended PoA versus NV (SHA) Bolero platform could be used for dividend / intrest payments Private Placement is separate from crowd, but preferably same conditions Private placement SPV cvba
  • 196. Member of the KBC group
  • 197. Member of the KBC group
  • 198. Website Agentschap Innovatie & Ondernemen ECN (European Crowdfunding Network) Douw&Koren www Informatie?
  • 200. AGENTSCHAP INNOVEREN & ONDERNEMEN AGENTSCHAP INNOVEREN & ONDERNEMEN Corporate Presentatie inspiratie informatie ondersteuning
  • 202. Hoe financier ik mijn innovatief idee? subsidies aandelen leningen www.subsidiedatabank. be
  • 203. Financieringskanalen bij de uitbouw van een ondernemingFinancieringswijze Overheidsstimulans Eigen Inbreng notionele intrestaftrek Friends, Family & Fans PMV/Z : Winwinlening Tax shelter voor startende ondernemingen ondernemingen Crowdfunding Tax shelter voor startende ondernemingen ondernemingen Vrijstelling roerende voorheffing op voorheffing op intresten van leningen leningen Banken PMV/Z: Startlening+ en KMO- cofinanciering PMV-Bedrijfsleningen Vlaamse Kredietbemiddelaar PMV/Z: Waarborgregeling tot 1,5 mln
  • 204. Financieringskanalen bij de uitbouw van een onderneming Financieringswijz e Overheidsstimulans Risicokapitaal BAN Vlaanderen + KMO- cofinanciering tax shelter voor startende ondernemingen PMV risicokapitaal PMV: Arkimedes LRM
  • 205. Wat is FINMIX? Wat? - Panel van financieringsexperten - Experten geven advies: Advies haalbaarheid Advies financiering - Ondernemer op zoek naar alternatieve financiering: Bankfinanciering onzeker en bankfinanciering alleen onmogelijk: Uitgestelde omzet omwille van het technologisch en/of innovatief karakter Grote behoefte aan werkkapitaal om versnelde groei te financieren Eigen vermogen en waarborgen ontoereikend/te laag t.o.v. kapitaalsbehoefte
  • 206. Voor wie FINMIX? - Type ondernemer Kandidaat-starters Starters Groeiers Overnemers - Ondernemingsvorm Eenmanszaak Vennootschap - Sector Geen sectorale beperkingen uitz. landbouw vzw uitgesloten - Vestigingsvoorwaarde Maatschappelijke zetel in Vlaanderen
  • 207. Bankfinanciering onzeker en alleen onmogelijk Minimale financieringsbehoefte > 50.000 Nood aan mix van financieringsinstrumenten Openstaan voor risicokapitaal Realistisch en goed onderbouwd businessplan & financieel plan - Indien niet weerhouden voor FINMIX: verdere opvolging door accountmanager financiering van Agentschap Innoveren en Ondernemen Criteria om dossier te weerhouden voor FINMIX:
  • 208. Stappenplan FINMIX Behan deling dossier Experten- panel Nazorg 2 4 5 Geen doorstroming: advies bij Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAIO) Doorstroming: expertenpanel -> stap Terugkoppeling evaluatie- & subsidieverslag Opvolgen ondernemer OpvolgingBank BAN Vlaanderen Risicokapitaalverschaffer PMV en PMV/Z Crowdfundingplatform Innovatiecentrum Unizo/Voka Consultant risicokapitaal VLAIO Maandelijks Gent/Leuven 20 min. presentatie 30 min. discussie experten 10 min. intern overleg Experten Frequentie Verloop presentatie Evaluatieformulier Aanmelding 1 3 Finaliseren ond.plan & presentatie 3 Aanmeldings- formulier invullen op www.finmix.b e Uploaden businessplan Aanreiken van diverse hulpmiddelen: vb. Leidraad voor het opstellen van een ondernemingspla n McKinsey & Co: Hoe stel ik mijn ondernemingspla n op Canvas Osterwalder Checklist presentatie
  • 209. Belangrijke onderdelen businessplan - Wat is het probleem? - Welke oplossing kun je aanreiken? - Is de oplossing uniek beschermd? - Hoe ziet de markt er uit (grootte, waardeketen, concurrentie,)? - Wat is je concurrentieel voordeel? - Wat is je go-to-market strategie? - Team - Financieel plan (balans, resultatenrekening, kasplan)
  • 211. kosteloos 辿辿n panelsessie per maand Gent - Leuven PMV BAN Vlaanderen Innovatiecentr um Participatief onds Vlaanderen AIO Privaat risico- kapitaalfonds Bank Unizo/Voka Ondernemer Consultant risicokapitaa l Experten panelsessie Crowdfunding platform
  • 213. Waarom deelnemen aan FINMIX? - Analyse businessplan - Experten: Kritische blik door experten Financieringsadvies - Aftoetsen van de potenti谷le overheidsmaatregelen effici谷ntere zoektocht naar financiering
  • 214. FINMIX Internationaal met Flanders Investment & Trade Expertenpanels voor bedrijven op zoek naar financiering voor internationale projecten exporteren van goederen oprichten van buitenlandse vestiging opstarten van project in het buitenland FINMIX ICT met iMinds FINMIX light: creatieve sector met FDC Vanaf 2017: samenwerking met door AIO gesubsidieerde projecten: E&Y, Netwerk Ondernemen, Sirris en Voka Andere FINMIX panels
  • 215. Expertenpanel data 2016 8 december Gent FINMIX ICT 15 december - Leuven - max. 4 dossiers per sessie - indien veel instroom: extra sessie - 2 x deelnemen is mogelijk
  • 216. Expertenpanel data 2017 26 januari Gent 16 februari Leuven 16 maart Gent 20 april Leuven 11 mei Gent 8 juni Leuven 6 juli Gent 14 september Leuven 12 oktober Gent 9 november Leuven 7 december Gent
  • 218. Interesse in FINMIX? Neem contact op: finmix@vlaio.be www.finmix.be T 0800 20 555 Bie Boudolf bie.boudolf@vlaio.be T 09 267 40 11 Iris Detavernier iris.detavernier@vlaio.be T 050 32 50 21
  • 220. The customer funded business Focus op sales ipv VC funding 5 business modellen met relatief lage opzet kost Klant betaalt alvorens product en/of service geleverd wordt Vb: Dell, Microsoft, Ook voor tech startups, maar niet voor elke business
  • 222. Financieren draait om vertrouwen: neem jezelf, je business en dus ook je ondernemingsplan serieus Een plan maken vraagt regie... en een netwerk van sparring partners Binnen de financieringsmix is eigen inbreng een must Ondernemingsplan stem je af op de beoogde financiers: Bank: focus op terugbetalingscapaciteit en gezonde financi谷le structuur Risicokapitaalverschaffer: focus op schaalbaarheid en exit Overheid: focus op de regels over mogelijkheden tot tussenkomst Crowdfunding: focus op aantrekkelijkheid en betrokkenheid FFF: focus op je droom en hun geloof in jou; diep respect!
  • 223. Hoe ziet u financieringsmix er uit?