2. O Substantivo
Os substantivos son palabras que designan seres ou
entidades concretas ou abstractas.
Desde o punto de vista morfol坦xico est叩n formados
esencialmente por un lexema e por morfemas
gramaticais de x辿nero e n炭mero.
3. Funci坦n do substantivo
O substantivo ten como funci坦n esencial
ser suxeito da oraci坦n e constru鱈r o n炭cleo
do sintagma nominal.
4. Orixe o composici坦n
Depende do significado da palabra, orixe e composici坦n,
p坦dense establecer as seguintes clases:
Segundo a estrutura.
Segundo o significado.
5. Segundo a estrutura
Simples: formados por un s坦 lexema (boca, xustiza)
Compostos: constitu鱈dos por dous ou m叩is lexemas
(beirarr炭a, fincap辿)
Derivados: conte単en morfemas derivativos. Estes
morfemas poden ser aumentativos (librazo), diminutivos
(peque単ito), despectivos (casoupa), formadores de
xentilicios ( coru単辿s, ourens叩n), etc.
6. Segundo o significado
Substantivos propios: designan persoas, animais ou
distinguindoos do resto da s炭a clase.
1) Top坦nimos: nomes propios de lugar.
2) Antrop坦nimos: nomes propios de personas
3) Patron鱈micos: apelidos
Substantivos com炭ns: designan persoas, animais ou cousas
da mesma especie ou clase.
7. Segundo o significado
Os substantivos concretos designan persoas,
animais ou cousas que se poden percibir polos
sentidos
Exemplos. Libro, mesa, rosa
Os substantivos abstractos designan ideas,
sentimentos ou calidades que non se poden
ver nin tocar.
Exemplos. Alegr鱈a, bondade, amistad.
8. Segundo o significado
Os Substantivos individuais nomean en
singular unha soa cousa ou ser
Exemplo. Barco, folla, flor.
Os substantivos colectivos nomean en singular
un conxunto de seres ou cousas iguais.
Exemplo: Raba単o e carballeira.
9. Segundo o significado
Os substantivos contables nomean cousas
ou seres que se poden contar. Exemplos:
Libro, mesa, pizarra.
Os substantivos non-contables nomean
cousas ou seres que non se poden contar
pero si medir ou pesar. Exemplos: Arroz,
area, lume.
10. Morfolox鱈a
X辿nero do substantivo:
1) Substantivos que designan seres
inanimados presentan o x辿nero inmotivado.
2) Substantivos que designan seres
animados presentan x辿nero motivado
11. Substantivos de x辿nero
inmotivado
Son de x辿nero masculino:
- Os nomes das letras: o a, o ce
- Substantivos rematados en ume
- Substantivos como o bechamel, o couce, o
labor, o leite, o mar, o mel, o nariz, o sal, o
sangue, o sorriso
12. Substantivos de x辿nero
inmotivado
Son de x辿nero feminino:
- A maior鱈a das 叩rbores froiteiras e os seus froitos.
Exemplos: a laranxeira-a laranxa, a pereira-a pera
- As palabras rematadas en axe: A paisaxe, a viaxe
Excepto as palabras garaxe, traxe e paxe.
- As palabras cultas rematadas en se, -e, -ite e te: A
eclipse, a hepatite, a par叩lise
- Palabras como: A 叩rbore, a arte, a calor, a dor, a
fame, a fronte, a marxe, a orixe, a orde, a ponte.
13. Substantivos de x辿nero motivado
Os substantivos que designan seres animados
te単en oposici坦n de x辿nero; p坦dense referir a
seres de sexo masculino e feminino
a) Substantivos variables te単en formas
diferentes para masculino e feminino.
Exemplos: o rapaz-a rapaza.
b) Substantivos invariables te単en unha 炭nica
forma para masculino e feminino. Exemplos: o
artista- a artista.
15. Substantivos variables
Alg炭ns substantivos femininos presentan
sufixos diferenciadores con respecto ao
masculino. Exemplos: Can/Cadela, Rei/Ra鱈単a
Outros substantivos te単en lexemas distintos
para un e outro x辿nero: home/muller, pai/nai
16. Substantivos invariables
Te単en unha 炭nica forma para masculino e
feminino.
Substantivos invariables nos que a marca de
x辿nero expr辿sase mediante os determinantes
ou adxectivos cos que concordan: O artista/A
artista
17. Substantivos invariables
Substantivos que cun s坦 x辿nero gramatical
designan o macho e a femia. Estes
substantivos reciben o nome de epicenos:
unha ra-unha ra.
18. O n炭mero do substantivo
O morfema de n炭mero expresa se o
substantivo nomea un individuo ou especie ou
nomea varios individuos.
Hai substantivos invariables, que normalmente s坦 se usan en
singular ou en plural: ouro, prata (singular), cartos, v鱈veres
(plural).
Alg炭ns poden usarse indistintamente nun noutro n炭mero:
pantal坦n- pantal坦ns
Outros cambian de significado segundo vaian en singular ou
en plural: o miolo- os miolos
19. Formaci坦n do plural
1-As palabras rematadas en vogal ou en ditongo engaden s:
mesa- mesas, rei-reis
2 Os nomes rematados en consoante R ou Z engaden ES
坦 singular: calor/calores muller/mulleres
rapaz/rapaces
3- Os substantivos rematados en vocal ou en N forman o
plural engadindo S: rei/reis israel鱈/israel鱈s
man/mans at炭n/at炭ns
20. Formaci坦n do plural
4 As palabras rematadas en L forman o plural conforme 叩s
seguintes regras:
a) Os monos鱈labos engaden ES 坦 singular:
sol/soles pel/peles mel/meles
b) As palabras de m叩is dunha s鱈laba se son agudas perden
o L e engaden IS :
papel/papeis ; local/locais ;
Se a palabra aguda remata en IL, unicamente substit炭e o L
por un S: mandil/mand鱈s ; cadril/cadr鱈s ; funil/fun鱈s
c) As palabras graves rematadas en L forman o plural
engadindo -ES: d叩til/d叩tiles ; f坦sil/f坦siles ; t炭nel/t炭neles ;
c坦nsul/c坦nsules
21. Formaci坦n do plural
As palabras rematadas en x son
invariables: fax, unisex.
As palabras rematadas noutras
consoantes (cultismos ou
estranxerismos) engaden s: club-
clubs, 叩lbum- 叩lbums.
22. O plural dos nomes compostos
Cando os elementos est叩n soldados, o plural
f坦rmase sobre o 炭ltimo elemento:
o viandante- os viandantes
Hai algunhas particularidades:
- Se o segundo elemento da composici坦n 辿 un
monos鱈labo rematado en l.
eng叩dese -es: o chuchamel- os chuchameles
23. O plural dos nomes compostos
- Se o segundo elemento xa est叩 en plural,
mant辿単ense invariables: un/uns
guardamontes.
Cando os dous elementos se escriben
separados, ambos reciben o morfema do
plural: garda civil/ garda civ鱈s.
24. O plural dos nomes compostos
S坦 recibe o morfema de plural o primeiro elemento:
- Se a palabra composta est叩 formada por la secuendia
sustantivo + preposici坦n + substantivo.
Exemplos: cabalo do demo- cabalos do demo
- Se o segundo substantivo act炭a como se fose un
adxectivo e xa que cualifica ao primeiro
exemplos: sof叩 cama-sof叩s cama.
25. Clases de adxectivos
O adxectivo 辿 unha palabra que expresa
calidades atribu鱈das ao substantivo. Funciona
como complemento do nome ou modificador.
Desde o punto de vista sem叩ntico os
adxectivos poden ser:
a)Cualificativos: te単en significado propio.
Diferenciamos:
26. Adxectivos cualificativos
- explicativos ou ep鱈tetos. Van diante ou
detr叩s do substantivo e destacan unha
calidade deste: mar inmenso, branca neve.
- especificativos: van detr叩s do singificado e
limitan o seu significado: vent叩 antiga
27. Adxectivos determinativos
Determinativos (posesivos, demostrativos,
indefinidos, numerais, interrogativos e
exclamativos): esta rapaza, o meu caderno,
algunhas tardes, terceiro posto.
Desde o punto de vista morfol坦xico, o
adxectivo est叩 formado por un lexema ou ra鱈z,
que proporciona o contido sem叩ntico (branc-)
e pode levar morfemas flexivos de x辿nero e
n炭mero (branc-o-s).
28. Gradaci坦n do adxectivo
As calidades expresadas polos adxectivos
poden graduarse mediante adverbios ou
locuci坦ns
- Moi luminoso; extraordinariamente
harmonioso; ben pequen; grande de m叩is
29. Graos
Grao positivo: presenta o adxectivo sen ningunha
modificaci坦n de intensidade. O noso campo 辿 verde.
Grao comparativo: a calidade pres辿ntase nunha
relaci坦n de igualdade ou desigualdade con respecto
a outra. A comparacion pode ser
- de igualdade coa estrutura: tan.. Como/coma
- de superioridade, coa estrutura m叩is.. Que/ ca/do
que..
- de inferioriade, coa estrutura menos.. Que/ ca/ do
que..
30. Grao superlativo
Grao superlativo: a calidade pres辿ntase no seu grao
m叩is alto. Pode ser
- absoluto. Expresa a calidade en grao m叩ximo, ben
val辿ndose do sufixo 鱈simo-a
- Relativo. Expresa unha calidade dun obxecto ou dun
ser en grao m叩ximo en relaci坦n cos outros do grupo;
f坦rmase mediante a construci坦n artigo ( + nome) +
m叩is-menos..
de-entre..
31. Utilizaci坦n das conxunci坦ns
comparativas
Ca e coma son obrigatorios cando anteceden
a un pronome persoal: Xaime 辿 m叩is alto ca
nos. Non canta tanto coma min.
Como e do que son obrigatorios cando o
segundo elemento da comparaci坦n 辿 un
verbo. Ese rapaz fala tanto como din. Ese
rapaz m叩is do que din.
