3. Çizelgeleme (scheduling), yapılması gereken
işlerin hangi kaynaklar tarafından hangi zaman
aralıklarında yapılacağının belirlenmesi olarak
tanımlanabilir. Çizelgeleme sonucunda, işlerin
başlangıç ve tamamlanma zamanlamalarını
gösteren bir "Çizelge" oluşturulur...
4. Üretim olanaklarının en etkin biçimde kullanılması.
Müşteri taleplerine olabildiğince çabuk cevap
verilmesi.
İşlerin, teslim tarihlerinde gecikmeye neden
olunmadan tamamlanması.
Yarı mamul envanterinin en küçüklenmesi.
Fazla mesai çalışmalarının en küçüklenmesi.
6. - Yapılması gereken işler (görevler)
- İşlerin yapılması için gerekli kaynaklara
ilişkin kapasite ihtiyaçları (işlem süreleri)
- İşlerin teminleri veya gerçekleştirilmesi
gereken zaman aralıkları
- İşlerin önem veya aciliyet dereceleri
8. - İşi yapmada kullanılacak kaynaklar (makineler,
personel, araçlar, ekipmanlar, vb.)
- Kaynakların toplam kapasiteleri ve (varsa) set-up
gereksinimleri
- İş yapma/işleme özellikleri (öncüllük-ardıllık,
elverişlilikler, kalifikasyonlar, rotalama, vb.)
- Çizelgelemenin hedefleri (gecikmeleri önleme,
müşteri memnuniyeti, set-up'ları azaltma, vb.)
10. Ticari anlamda kullanılan birçok çizelgeleme yazılımı
olmasına rağmen, çizelgeleme ve çalışma mantığı
olarak farklı uygulamalar mevcuttur. Herhangi bir
yazılımı spesifik özelliklerine göre değerlendirmeye
geçmeden önce, çizelgeleme ve çalışma mantığının
uygun olup olmadığı belirlenmelidir. Çizelgeleme
mantığına göre değerlendirmek gerekirse karşımıza iki
temel kategori çıkacaktır.
11. 1) İş Tabanlı Çizelgeleme: Belli bir kriteri iyileyen
algoritmik veya kişisel (heuristic) kurala göre bir iş
seçildiğinde, o işe ait tüm operasyonlar aynı anda
Gantt şemasına yerleştirilir. Bu mantıkta belirlenen
çizelgeleme kuralına göre “işler” sıralanır. Sıralama
ileriye doğru veya geriye doğru olabilir.
12. 2) Operasyon Tabanlı Çizelgeleme : Belli bir kriteri
iyileyen algoritmik veya kişisel (heuristic) kurala göre
bütün işlere ait tüm operasyonlar teker teker
değerlendirilir. Yani, belirlenen kurala göre seçilen bir
işe ait tüm operasyonlar aynı anda çizelgelenmez,
bütün işlere ait her bir operasyon teker teker
belirlenen kurala göre değerlendirilir. Bu mantıkta
belirlenen çizelgeleme kuralına göre “operasyonlar”
sıralanır. Sıralama ileriye doğru, geriye doğru veya sabit
bir operasyon üzerinden her iki yöne doğru olabilir.
Preactor 200 ve Preactor 300, iş tabanlı çizelgeleme
kurallarını destekler. Preactor APS ise hem iş tabanlı
hem de operasyon tabanlı çizelgeleme yapabilir.
13. Planlama ile çizelgeleme arasında tanım
olarak farklılıklar olsa da, birbirini
tamamlayan konulardır. Planlama ile
çizelgelemenin sıkı bir şekilde entegre
edilmesi ihtiyacı yazılımların değişik
yaklaşımları desteklemesi sonucunu ortaya
çıkarmıştır.”İleri planlama ve çizelgeleme”
(APS) yazılımlarını bu anlamda 3 genel
kategoriye sokmak mümkündür.
14. Network tabanlı APS yazılımları, müşteri
siparişleri ve bu şiparişlerin üretim sistemi içinde
izledikleri rotalara ağırlığın verildiği bir yaklaşım
sergilerler. Network tabanlı sistemler, sistem
içersindeki tüm siparişlerin global anlamda
izlenmesini sağlayarak, çakışmaların
önlenebilmesini ve performans kriterlerinin global
düzeyde iyileştirilmesi üzerinde yoğunlaşır.
15. Bu kategorideki APS yazılımlarında üretim
sisteminin tamamına global düzeyde bakmak
yerine, spesifik lokal hedefleri gerçekleştirebilmek
için belirli iş istasyonları üzerine yoğunlaşılır.
Lokal hedeflerin global önceliklerden daha önemli
olduğu sistemlere daha uygundur. Çalışma mantığı
aşağıdan yukarıya doğrudur. Bir veya birden fazla
iş istasyonu için lokal öncelikler belirlenir ve geriye
kalan diğer işler sıralanır.
16. Matematiksel modeller “optimum
sonuç” sunmayı hedeflerler. Sinir
ağları, dal-sınır algoritması, doğrusal
programlama, dinamik programlama,
genetik algoritmalar, yapay zeka ve
kişisel (heuristic) iterasyonlar bu
sistemlere örnek olarak verilebilir.
17. Bir işletmenin Ana Üretim Planı (MPS),
mevcut stok seviyelerine ve talep
tahminlerine dayalı olarak her bir nihai
ürün için “ ne zaman” ve “ ne kadar”
üretim yapılması gerektiğini
belirler. MPS çıktısı, kullanılan planlama
ufku içerisinde yer alan zaman birimleri
üzerinden gereken üretim miktarlarını verir.
19. Malzeme Gereksinim Planı (MRP), MPS
tarafından beslenir. MRP sistemi ürün
ağacı bilgilerini, stok bilgilerini ve
standart üretim zamanı bilgilerini
kullanarak, siparişlerin
karşılanabilmesi için gerekli iş
emirlerini ve satın alma emirlerini
oluşturur. MRP çalıştırıldıktan sonra,
planlama ufkundaki zaman birimleri
üzerine dağılmış parça ve malzeme
gereksinimleri oluşmuş olur.
21. Çizelgeleme ise üretim planının
karşılanabilmesi, siparişlerin söz verilen
teslimat tarihlerine yetişebilmesi için,
işlerin hangi kaynaklar tarafından hangi
sırayla yapılması gerektiğinin
belirlenmesidir. Bu kaynaklar, makineler,
işçiler, malzemeler veya üretim sistemine
kısıt oluşturan her şey olabilir. Çizelgeleme
her kaynak için iş sırasını ve tahmini
başlangıç ve bitiş tarihlerini belirler.
23. Bir başka deyişle; planlama yaptığınızda
hangi üründen hangi tarihler içerisinde
ne kadar üretmeniz gerektiğini elde
edersiniz, yani ne yapacağınızı
belirlemiş olursunuz. Bunu, mevcut
sisteminizin iş yüküne, kaynaklarınızın
kapasitesi ve stok durumunuza göre
nasıl yapacağınız, hangi operasyonu
hangi kaynağa atayacağınız,
operasyonları hangi sırada
gerçekleştireceğiniz ise çizelgelemeye
girer.
25. MRP/ERP yazılımları da, yani "planlama"
yazılımları da, çizelge tablosu (Gantt Şeması)
oluştururlar. Bu yazılımların Gantt şeması
oluştururken ıskaladığı nokta ise
"kaynakların durumunu" gözönüne
almamaktır. Bir başka deyişle,
makinalarınızın ya da operatörlerinizin ne
durumda olduğuna bakmadan, iş olması
durumunda kaynağın uygun olduğu
varsayımına dayanarak çizelgeleme yapar.
Oysa kaynak kısıtının olmadığı, sonsuz
kaynağa sahip hiçbir işletme yoktur.
27. Üretim planlama ve kontrol sisteminin (MPC),
planlama kısmı ne kadar iyi çalışırsa çalışsın,
üretimin fabrikaya yansıyan bölümünde gerçekçi
sıralamaları yakalayamıyor ve üretim sisteminin
anlık durumu hakkında yeterli bilgi
alamıyorsanız, verimliliği artırmaya giden yolda
atmanız gereken adım iyi bir çizelgeleme sistemi
edinmektir.
29. Statik Çizelgeleme : Tüm operasyonlar başlangıca
çizelgelenir. Yani çizelge çizelgelenecek ay, hafta ya da
vardiya gibi bir çizelgeleme periyodunun başında
yapılır.
Dinamik çizelgeleme : Kararlar mümkün olduğunca
ertelenir. Gerçek durum bilgileriyle karar verilmeye
çalışılır.
31. Hem çizelgeleme hem de proje planlama
yazılımlarının aktivite/operasyon sırasını, başlangıç ve
bitiş zamanlarını göstermek için Gantt şeması
kullanması, bu iki konunun birbirine
karıştırılmasındaki en büyük sebeblerden biridir.
Proje planlama yazılımlarında herhagi bir aktiviteyi
gerçekleştirecek olan kaynak “kullanıcı tarafından”
seçilirken, çizelgeleme yazılımlarında bu işlem seçilen
kural çerçevesinde “otomatik olarak” yapılır.
32. Tipik bir Gantt şeması hangi operasyonun ne zaman,
hangi kaynak tarafından yapılacağını, operasyonun
başlangıç ve bitiş zamanlarını gösterir. ERP/MRP
yazılımlarının üretim planlama modülleri de, sistem
tanımlarınıza, sipariş ve/veya satış tahminlerinize
göre, üretimi operasyonel bazda takip etmenizi
sağlayan Gantt şemalarını oluştururlar. Fakat bu
yazılımların ürettiği Gantt şemasına, dolayısıyla iş
emirlerine, bire bir olmasa bile yüksek oranda
uyabilmek çok mümkün değildir. Bunun sebebi,
ERP/MRP yazılımlarının Gantt şeması oluşturma
mantığında yatmaktadır.
33. ERP/MRP yazılımlarının, Gantt şemasını oluştururken
kullandıkları, “iş olması durumunda kaynaklar
mevcuttur” şeklinde özetlenebilecek bir önkabul,
sistemin gerçek durumunu yansıtmaktan uzak olduğu
için ERP/MRP kullanan işletmelerin bu plana
uyabilmeleri fazlasıyla zordur. Tek sorun sadece bu da
değildir; yeni bir sipariş girilmesi, iş önceliklerinin ve
önemlerinin değişmesi, makina arızaları ve malzeme
teminindeki aksaklıklar gibi her zaman karşılaşılan
durumlar söz konusu olduğunda önceden oluşturulan
Gantt şemasının çok kısa bir sürede güncellenmesi
gerekir ki, piyasadaki mevcut ERP/MRP yazılımlarının
şu anki haliyle bu çokta kolay bir işlem değildir.
