�ݺ�ߣ

Swedana dravya ,Guna &
Swedhopaga dravya
Dr Akshay Shetty
Assistant Professor
Department of Panchakarma
SSRAMCH Inchal

Contents
 Objectives
 Swedana dravya guna
 Swedana dravya
 Summary
 References
04/06/2022 Swedana Dravya (Dr.Akshay Shetty) 2

Objectives
By the end of the presentation the students must be able to—
1. State Swedopaga dravya
2. Quote swedana dravya guna
3. Illustrate Swedana dravya

Swedhopaga dravya
शोभाञ्जनक
ै रण्डाक
क वृश्चीरपुननकवायवतिलक
ु लत्थमाषबदराणीति दशेमातन स्वेदोप
गातन भवन्ति (२२) Ca.Su 6/13
Shobhanjana, Eranda, Arka, Vruschira, Punaranva, Yava,
Tila,Kulattha, Masha and Badara

Swedana dravya guna
उष्णं िीक्ष्णं सरं तिग्धं रूक्षं सूक्ष्मं द्रवं न्तथिरम्|
द्रव्यं गुरु च यि् प्रायस्तन्ति स्वेदनमुच्यिे||१६|| Ca.Su.22

Swedana dravya
तिलमाषक
ु लत्थाम्लघृििैलातमषौदनैैः|
पायसैैः क
ृ शरैमाांसैैः तपण्डस्वेदं प्रयोजयेि्||२५||
गोखरोष्ट्र वराहाश्वशक
ृ न्तभैः सिुषैयकवैैः|
तसकिापांशुपाषाणकरीषायसपूटक
ै ैः||२६||
श्लैन्तिकान् स्वेदयेि् पूवैवाकतिकान् समुपाचरेि्| द्रव्याण्येिातन
शस्यिे यिास्वं प्रस्तरेष्वतप||२७|| Ca.Su 14

Fomentation bolus prepared with tila , masha , kulatha ,
Sour preparations, ghee, oil, meat, odana, payasa,
krishara and flesh, feces of cow,donkey, camel, pig and
horse along with barley grains with chaff, sand, dust,
stone, dried cow dung and iron powder is effective for
fomentation in the cases of kapha and vata related
diseases.
These articles may also be used for fomentation
using a hot stone (prastara sweda

Kashaya dravya
ग्राम्यानूपौदक
ं मांसं पयो बस्ततशरस्तिा|
वराहमध्यतपत्तासृक
् िेहवतत्तलिण्डुलाैः||२९||
इत्येिातन समुत्क्वाथ्य नाडीस्वेदं प्रयोजयेि्|
देशकालतवभागज्ञो युक्त्यपेक्षो तभषक्तमैः||३०||
वारुणामृिक
ै रण्डतशग्रुमूलकसषकपैैः|
वासावंशकरञ्जाक
क पत्रैरश्मिकस्य च||३१||
शोभाञ्जनकसैरेयमालिीसुरसाजकक
ै ैः | पत्रैरुत्क्वाथ्य
सतललं नाडीस्वेदं प्रयोजयेि्||३२||
भूिीकपञ्चमूलाभ्ां सुरया दतिमस्तुना| मूत्रैरम्लैश्च
सिेहैनाकडीस्वेदं प्रयोजयेि्||३३||
Ca,Su 14

Avagha sweda dravya
एि एव च तनयूकहाैः प्रयोज्या जलकोष्ठक
े | स्वेदनािां घृिक्षीरिैलकोष्ठांश्च
कारयेि्||३४|| Ca.Su 14

Upanaha sweda dravya
गोिूमशकलैश्चूणैयकवानामम्लसंयुिैैः|
सिेहतकण्वलवणैरुपनाहैः प्रशस्यिे||३५||
गन्ैैः सुरायाैः तकण्वेन जीवन्त्या शिपुष्पया| उमया
क
ु ष्ठिैलाभ्ां युक्तया चोपनाहयेि्||३६||
चमकतभश्चोपनिव्यैः सलोमतभरपूतितभैः|
उष्णवीयैरलाभे िु कौशेयातवकशाटक
ै ैः||३७||
Ca.Su 14

Summary
1.State
Swedopaga
dravya
1.Quote
swedana
dravya guna
1.Illustrate
Swedana
dravya

References
• Charaka samhita

THANK YOU

�ݺ�ߣ

Swedana dravya.pptx

More Related Content

Swedana dravya.pptx