Tıbbi Terminoloji 10 - Endokrin Sistem ve Metabolizma Terimleri
- 3. ENDOKRİN SİSTEM • Hormon adı verilen düzenleyici maddeler salgılayan bezler grubunu içerir. • Hormonlar, direkt kana salınır ve bu şekilde vücutta dağılır. • Hormonlar az miktarlarda salınır ancak yüksek etki gücüne sahiptir. • Hedef dokuları etkileyerek büyüme, metabolizma, üreme ve davranışı etkiler.
- 4. HORMONLAR • Kimyasal özelliklerine göre iki gruptur. 1. Steroid hormonlar (lipid yapı) 2. Proteinler veya protein benzeri hormonlar
- 5. HORMONLAR • Steroidler üreme bezlerinde ve böbrek üstü bezi (adrenal) korteksinde sentezlenir. • Diğer tüm endokrin bezlerde protein yapılı hormonlar sentezlenir. • Hormonların sentezi başlıca feedback mekanizma ile kontrol edilir.
- 6. ENDOKRİN BEZLER (GLANDLAR) • Hipofiz, beyinde küçük bir bezdir. • Hipofizin ön lobu adenohipofiz , arka lobu nörohipofiz olarak adlandırılır. • Her iki lob birbiriyle ilişkilidir ve hipotalamus tarafından kontrol edilir.
- 7. HİPOFİZ HORMONLARI • Adenohipofiz Hormonları 1. GH - Growth Hormon (GH) Büyüme hormonu 2. TSH - Tiroid stimülan hormon 3. ACTH – (Adrenokortikotropik Hormon) Adrenal korteks uyarıcı hormon 4. FSH - Folikül stimülan hormon 5. LH - Luteinizan hormon 6. PRL - Prolaktin
- 8. HİPOFİZ HORMONLARI • Nörohipofiz Hormonları 1. ADH – Antidiüretik Hormon (Vazopressin) 2. Oksitosin – Uterus kontraksiyonları
- 9. HİPOFİZ HASTALIKLAR • ADH ( hipersekresyon -> Diabetes inspidus – Bronz diyabet) • GH ( hipersekresyon -> Gigantizm / Akromegali) ( hiposekresyon -> Dwarfizm (Cücelik))
- 10. Leonid Stadnyk – 2.55 m Bao Xishun 2.36m - He Ping Ping 0.6 m
- 11. TİROİD • Trakeanın üst kısmında, larenksin her iki yanında yer alır ve iki lobdan oluşur. • Tiroid hormonu salgılar • Parafoliküler C hücrelerden Kalsitonin salgılar.
- 12. TİROİD HASTALIKLARI • Tiroid Hormon ( hipersekresyon -> Hipertiroid – Tirotoksikoz) ( hiposekresyon -> Hipotiroid • Guatr • Paget (Kalsitonin)
- 13. GUATR • Tiroid bezinin büyümesine guatr denir. • Büyüyen bez görülebilir veya boynun bir veya iki tarafında şişlik şeklinde hissedilebilir. • Bezdeki büyüme; düzgün ( diffüz guatr ) ya da yumrular şeklinde ( nodüler guatr ) olabilir. • Guatr’da bez normal çalışıyor ( ötiroid guatr ) veya fazla çalışıyor ( hipertiroidik guatr veya toksik guatr) ya da az çalışıyor olabilir ( hipotiroidik guatr ).
- 15. KEMİĞİN PAGET HASTALIĞI • Osteitis deformans • Osteoporozun aksine önceleri fazla kemik dokusu parçalandığında tepki olarak vücut yeni kemik yapımını artırır. • Yeni kemikler düzensiz yerleşir ve normal kemikten daha yumuşak ve daha zayıf olabilir. • Paget hastalığında kemikler zayıflar ve deforme olur, hatta kırılabilir.
- 16. PARATİROİD • Tiroid bezinin arka yüzeyinde bulunan dört tane küçük bezdir. • Kalsiyum metabolizmasını düzenler.
- 17. PARATHORMON • Paratiroid bezi kalsiyum metabolizmasında rol alan parathormon salgılar. • Hiperparatiroidi vücuttaki parathormon düzeyinin yüksek olmasıdır. Parathormon yüksekliğinin sonucunda kandaki kalsiyum düzeyi yükselir.
- 18. ADRENAL (SÜRRENAL) BEZ • Her iki böbreğin üst kısmında yer alır. • Dışta korteks içte medulla olmak üzere iki farklı bölgeye sahiptir. • Strese duyarlı bezdir. Stres hormonlarını sentezler ve salgılar.
- 19. ADRENAL HORMONLAR • Adrenal Medulla Epinefrin (Adrenalin) Norepinefrin (Noradrenalin) • Adrenal Korteks Kortizol (Tansiyon/Kan şekeri/Bağışıklık) Aldosteron (Kanda Na/K dengesini düzenler)
- 20. • Hiperkortizolizm – Cushing Sendromu/Hastalığı • Hipokortizolizm – Addison Hastalığı • Hiperaldosteronizm – Conn Sendromu
- 21. Cushing sendromu, adrenal bez tarafından aşırı kortizol üretimi veya dışardan ilaç olarak yüksek dozda glukokortikoid hormon verilmesi sonucu oluşan belirti ve bulgular tablosudur - Aydede yüzü: Yuvarlak, dolgun ve pembe yüz - Omuzlar arasında aşırı yağ dokusu birikimi - Santral obezite - Halsizlik ve kaslarda zayıflık - Yorgunluk - Baş ağrısı - Sırt ağrısı - Akne - Tüylenme - Karın, meme ve kollarda deri çatlaması - Kadınlarda adet düzensizliği - Erkeklerde cinsel güçsüzlük - Hipertansiyon - Psikolojik bozukluklar - Ödem - Osteoporoz - Diyabet - Cilt ülserleri
- 22. PANKREAS • Pankreas adacıkları endokrin sistemin bir parçasıdır. • Karbonhidrat metabolizmasında görev alır. • Langerhans Adacıklarından İnsülin ve Glukagon salgılanır
- 23. İNSÜLİN • İnsülin, karbonhidratın primer dengeleyicisidir. • Yağ ve protein metabolizmaları üzerinde de etkilidir. • İnsülinin tam yokluğu -> Diyabetes mellitus Tip 1 • İnsülinin azlığı veya insüline karşı direnç Diyabetes mellitus Tip 2
- 24. TİMUS • Timosin • Timopoetin • Timik hormonal faktör • Timostimülin • Lenfoid organlarda hücrelerin olgunlaşmasını sağlar