Tıbbi Terminoloji 12 - Kas ve İskelet Sistemi Terimleri
- 1. KAS - İSKELET SİSTEMİ Prof.Dr.Ergün Öksüz 2009-2010
- 2. KEMİK • Kemik, özelleşmiş bir bağ doku tipidir. • Kemiklerin fonksiyonları: * Hareket * Destek (Yumuşak dokular kemiklerin çevresinde şekillenir) * Kalsiyum homeostazı ve diğer inorganik iyonların depolanması
- 3. KEMİKLERİN SINIFLANDIRMASI Pozisyona göre • Aksiyal (orta hat kemikleri) • Apendiküler (ekstremite kemikleri) Şekle göre 1. Uzun kemikler (ossa longa) (femur, humerus vb.) 2. Kısa kemikler (ossa brevia) (karpal kemikler vb.) 3. Yassı kemikler (ossa plana) (kafatası kemikleri vb.) 4. Düzensiz kemikler (ossa informia) (vertebra vb.) 5. Küçük kemikler (ossa sesamoidea) (patella vb.) 6. Havalı kemikler (ossa pneumatica) (maxilla vb.)
- 4. KEMİK YAPISI • Kemikler periosteum denen membran tarafından sarılmıştır. • Periostun dış fibröz tabakası ve iç hücresel tabakası vardır. • İç tabaka damardan zengin olup kemik dokusunun beslenmesini sağlar. İç tabaka ayrıca osteoblastlara dönüşen ana hücreleri içerir. • Kırık sonrası periost hücreleri osteoblastlara dönüşür ve kırığın çevresinde kemik kılıf oluşturur. Bu kılıf iyileşme halindeki kemiğin stabilizasyonunu sağlar.
- 5. KEMİK YAPISI • Substantia compacta (kortikal kemik):Kemiğe sertlik ve sağlamlık verir. • Substantia spongiosa: Trabekül denen kemik lameller içerir. Dış kuvvetlere karşı koyacak şekilde dizilim gösterir.
- 6. KEMİK YAPISI • Uzun kemik medullası ve spongioz kemiklerin trabekülleri arasında kan yapıcı (hemopoetik) kırmızı kemik iliği veya yağ doku ile dolu sarı kemik iliği bulunur. • Doğumda tüm kemik ilikleri kırmızıdır. Zamanla yerini sarı kemik iliğine bırakır. • Erişkinlerde kostalar, sternum, vertebralar, klavikula, pelvis kemikleri ve kafa iskeleti kemiklerinde kırmızı kemik iliği bulunur ve kan yapımı devam eder.
- 7. KEMİKLERİN BESLENMESİ • Kemikler başlıca iki kaynaktan beslenir: 1. A.nutriens. Başlıca kemik iliğini besler. 2. Periosttan gelen damarlar. • Periosteal kemik beslenmesi yaşlılarda daha önemlidir. • Cerrahi sırasında veya travma sonrası periostun aşırı miktarda soyulması kemiğin ölümüyle sonuçlanabilir.
- 8. KEMİĞİN BÖLÜMLERİ • Epifiz: Kemiğin alt ve üst ucu • Diafiz: Uzun kemiğin iki ucu arasında kalan kısım, gövde kısmı • Metafiz: Uzun kemikte diafiz ile epifiz arasında kalan kısım
- 9. • Periost: Kemiği örten zar. • Korpus: Uzun kemiklerin gövde kısmı • Kaput: Uzun kemiklerin baş kısmı • Kollum: Korpus ile Kaput arasında kalan kısım • Os: Kemik / Ossa: Kemikler
- 10. İSKELET (SKELETON) • Çeşitli şekil ve büyüklükte 206 kemiğin belirli bir sıra ve sistem içinde birbirine bağlanması skeleton (iskelet) i oluşturur. • İskelet iki grupta incelenir: 1. Skeleton Aksiyal: baş, boyun ve gövdenin iskeletini oluşturan kemikler. 2. Skeleton Apendikülar: alt ve üst ekstremitenin iskeletini oluşturan kemikler.
- 12. KRANİUM – BAŞ İSKELETİ • Os Frontale: Alın kemiği • Os Temporale: Şakak kemiği • Os Parietale: Çeper kemiği • Os Occipitale: Ardkafa kemiği • Os Zygomaticum: Elmacık kemiği • Maxilla: Üst çene kemiği • Mandibula: Alt çene kemiği
- 15. TERİMLER - KEMİK • Ossifikasyon (ossification): Kemikleşme • Osteitis: Kemik iltihabı • Osteoartrit: Kemik ve eklem iltihabı • Osteomyelit: Kemik iliği iltihabı • Osteokarsinoma: Kemik kanseri • Osteoma: Kemik tümörü • Osteoskleroz: Kemik Sertleşmesi • Osteoklazi: Kemik dokunun eriyip yok olması • Fraktür: Kırık
- 17. ¹ó¸é´¡°°ÕÃœ¸é
- 21. TERİMLER - EKLEM • Artropati: Eklem Hastalığı • Artralji: Eklem Ağrısı • Artrit: Eklem İltihabı • Ankiloz: Eklemin Bükülmesi • Dislokasyon: Çıkık • Subluksasyon: Yarı Çıkık
- 22. RİKETS - OSTEOMALASİ • Raşitizm (Rikets): 2 Ay – 2 Yaş arası D Vitamini Eksikliğinden Kaynaklanan Hastalık. • Osteomalazi: Erişkinlerde D vitamini eksikliği sonucu oluşur.
- 23. • Artroklazi: Bir Eklemde Hareketin Sağlanması İçin Ankilozun Kırılması • Osteoklazi: Kemiğin Cerrahi olarak kırılması • Artrolizis: Ankilozlu Bir Eklemde Adezyonların Cerrahi Yolla Gevşetilmesi • Artrodez (Artifisyal Ankylosis): Eklemin Yapay Tespiti • Artroplasti: Eklemin düzeltilmesi • Artrotomi: Eklemin Cerrahi olarak Açılması • Bunyonektomi: Ayak Başparmak şişliğin alınması • Kondrektomi: Kıkırdağın Ameliyatla Alınması • Epifizyal Arrest: Epifizin neden olduğu büyümeyi durdurma • Myorafi: Kasın Dikilmesi • Myotazi: Kasın Gerilmesi • Ostektomi: Kemiğin çıkarılması • Sekuestrektomi: Ölü Kemiğin Cerrahi Çıkarılması • Sinovektomi: Eklem Kapsülündeki Sinovial Zarın Alınması • Tenodezis: Kopan Tendonun Tespiti • Tenoplasti: Tendonun düzeltilme ameliyatı • Tenosinovektomi: Tendon ve zarın Cerrahi alınması
- 24. • Kallus: Kırılan kemiklerde kırık çevresinde oluşan ve kemik dokusuna dönüşen yapı • Dekalsifikasyon: Kemikte kalsiyum kaybı • Lumbago (Lumbalji): Sırtın Lomber bölgesinde ağrı • Rıgor: Kasların sert olması • Sprain: Burkulma • Ekzotositoz: Dışa Doğru Yeni Kemik Oluşumları • Redüksiyon: Kırık Kemiğin Normal Durumuna Getirilmesi
- 25. OMURGA – COLUMNA VERTEBRALİS • Vertebra: Omur • Omurga; 33-34 Omurdan oluşur. • Bölümleri : • Servikal vertebra: Boyun Omurları ;7 Tanedir. • Torakal vertebra: Göğüs Omurları ; 12 Tanedir. • Lomber vertebra: Bel Omurları ; 5 Tanedir. • Sakral Vertebra ; Sakral kemik, erişkinde 1 , çocukta 3 tanedir. • Koksiks: Omurga ucunda kuyruksokumu kemiği
- 27. TORAKS- GÖĞÜS KAFESİ • Normalde 12 Çift Kosta Bulunur. • Her kosta kaput, kollum, korpus olarak üç bölümden oluşur: • Klavikula: Köprücük Kemiği • Skapula: Kürek kemiği • Sternum: Göğüs kafesinin ön duvarını yapan kemik ; göğüs kemiği
- 29. KOLLAR • Humerus:Dirsekten omuza kadar olan kemik, pazı kemiği • Radius: Ön kol kemiği; bilekten dirseğe uzanır. Burada bulunan iki kemikten kalın olanıdır. • Ulna: Ön kol kemiklerinden uzun ve daha ince olabilir.
- 31. EL • Karpal kemikler (ossa carpi):El bilek kemikleri • Metakarplar (ossa metacarpi) : El tarak kemikleri • Dijitaller / Parmak kemikleri (ossa digitorum): Parmakları oluşturan kemikler
- 33. BACAKLAR • Femur: Uyluk kemiği • Patella: Diz kapağı • Tibia: Kaval kemiği • Fibula: Baldır kemiği
- 34. AYAK • Tarsal kemikler (ossa tarsi): Ayak bileği kemikleri • Metatarslar (ossa metatarsi): Ayak tarak kemikleri • Dijitaller (ossa digitorum): Parmakları oluşturan kemikler
- 35. EKLEMLER • Articulatio Simplex: İki kemiğin biraraya gelmesiyle oluşan eklemler. (articulatio humeri - Omuz eklemi gibi) • Articulatio Composita: İkiden fazla kemiğin biraraya gelmesiyle oluşan eklemler. (articulatio radiocarpea – Elbileği gibi)
- 36. • Ligament: Bir eklemde kemikleri birbirine bağlayan oluşumlar.
- 37. EKLEM TİPLERİ • Fibröz eklem (oynamaz eklem) : Koksa ile Sakrum arasındaki eklem gibi • Kartilajinöz eklem (yarı-oynar eklem) : Intervertebral eklem gibi • Sinovyal eklem (oynar eklem) : Omuz eklemi • Temporomandibular eklem (Çene) • Simfizis (symphysis intervertebralis) : Omur Gövdeleri Eklemleri
- 38. • Omuz : articulatio humeris • Dirsek : articulatio cubitis • El eklemleri: articulatio manus • Kalça : articulatio coxae • Diz : articulatio genu • Ayakbileği : articulatio talocruralis
- 40. KÖK ANLAM ÖRNEK Oste/o Kemik Osteitis Myel/o Kemik iliği Myelitis Kondr/o Kıkırdak Kondrogenez Artr/o Eklem Artroskopi Sinoks/o Eklem sıvısı Sinovitis Sinovia Eklem sıvısı Sinovyal Burs/o Bursa Peribursal Krani/o Kafatası Kraniostoz Spondil/o Vertebra Spondiloz Kost/o Kaburga Kostal
- 41. KASLAR • Kasların kaput (baş) ve venter (karın) kısımları vardır. Kaslar insan vücudunda 4 bölümde incelenir: • Muscularis Caputal:Baş kasları • Muscularis Truncus:Gövde kasları • Muscularis Membri Superior:Üst ekstremite kasları • Muscularis Membri Inferior:Alt ekstermite kasları
- 47. KAS ŞEKİLLERİ • Band:Kas liflerinin kasın eksenine paralel olması il oluşan yapı • Musculi Planus: Yassı lifli kaslar • Musculi Fusiformis:K asın iğ iplikleri halinde olması • Musculi Quadratus:Kasın dörtgen şeklinde olması • Musculi Bipennatus: Kasın çift yönlü oblik dizilimi • Musculi upennatus: Kasın tek taraflı oblik dizilimi. • Musculi multipennatus: Birden fazla kasın birleşimi • Musculi circumpennatus: Rasgele çift yönde lif dizilimi. • Musculi triangularis: Geniş bir bölge veya tabandan fibröz apexe doğru giden kas • Musculi biceps:iki başlı kas • Musculi triceps:üç başlı kas • Musculi biventer:iki karınlı kas.
- 48. TERİMLER - KAS • Myopati: Kas Hastalığı • Myozit: Kas İltihabı • Myofibrozit: Kaslifi İltihabı • Myosel: Kas Fıtığı • Myoödem: Kas Ödemi • Myojeloz: Kas Sertleşmesi • Myoparalizi: Kas Felci • Myoreksis: Kas Yırtılması • Kontraktür: Felç veya spazm nedeniyle kasılıp kısılma • Myoma: Kas Tümörü • Deformite: Şekil Bozukluğu • Fasiitis: Fasya İltihabı (Fasya: Kasın Dışındaki Zar)