Teknoloji, Demokrasi ve Değişim
- 1. ÖRGÜT TEORİSİ Teknoloji, Demokrasi ve Değişim MESUT YAMEN
- 2. Birçok idea edilen tehditler arasında teknolojininde demokrasi için bir tehlike olduğu söylenir. Buradaki endişe özerk ya da bağımsız ya da fark gözetmeyen teknolojinin yaşam tarzımızı ve demokratik kurumlarımızı yıkacağıdır. İddia edilen tehlikelerden birçoğu belirli aygıtların sinsice ihlaliyle önemli ve demokratik prensipleri yavaşça erozyona uğratarak tamamıyla savaşın sonuçlarına sebep olan her an tetik çekmeye hazır bir askeri teknoloji olarak ortaya çıkmıştır.
- 3. Diğer tipik örneklerde, Amerika’da bir başkanlık seçiminde Batı Sahil sonuçları açıklanmadan Doğu sahil sonuçlarını açıklayan Amerikan televizyon spikerlerinin neden olduğu problemleri içerir. Televizyon spikerlerinin vaktinden önce yaptıkları açıklamalar, sonucu önemli derece etkileyebilir. Diğer bir örnek ise yaşamı uzatmak için tıbbi tekniklerin kabiliyetini yükseltmeği içerir.
- 4. Yaşamı uzatarak sosyal temeller üzerinde yaşlı nüfusu arttırmanın ektilerini, toplumsal ve psikolojik neticelerini tamamen belirleyecek bir konumda henüz değiliz. Ama yinede bu tür örnekler genel olarak teknolojinin demokrasi için bir tehdit olduğunu söylemek için yersiz olacaktır. Bunun yerine durum tersine çevrilir; demokrasi sağlayan çerçevenin yanlış kullanımı tehlike içerse de dünya etrafında yolumuzu oluşturmak için yeninin gelişimine devam edilir.
- 5. Yenilik ve Denetim Teknolojiyi, demokrasi için tehlike olarak görenler aslında bütünüyle bir nokta üzerinde durmaktadırlar buda yeni teknoloji geliştirmenin karmaşası ve teknolojik alt yapımızın yaygınlık ve boyutunu, rasyonel bireyler için toplumda olayları mantıklı bir şekilde kontrol etmenin uygulanabilir olmadığını bu nedenle teknolojiyi daha fazla geliştirmemekten bahseder.
- 6. Bu durum karmaşık yapıyı daha fazla arttırır. Uzmanlar bu görüşün avantaj ve dezavantajlarıyla ilgilenirler. Teknolojinin gelişimiyle sosyal değişikliğin herhangi bir formuyla ortaya çıkan kesin köklü değer sistemlerine tehditler vardır.
- 7. Ama teknolojinin gelişimiyle oluşan sosyal değişimin demokrasi üzerinde meydana getirdiği tehditleri daha sonra inceleyeceğiz şimdi bazı ön hazırlıklar ile konuya giriş yapılacaktır. Demokrasinin bazı görüşleri yenilikle değişir ve bu kaçınılmaz bir gerçektir. Örneğin mekanik oy verme makinesi ile tanışıldıktan sonra oy sayımının makine ile yapılması gibi.
- 8. Bu bir teknolojik yeniliktir. Mekanik bir icada güvenilmesinin gereğinin, ilk olarak teklif edilmesi demokrasiyi zedeleyeceği anlamına gelmezdi ama demokrasimizin temellerini salladığımızı da ifade edebilirdi. Açıkça seçim makinesi gibi basit yenilikler tehlikeli değildir.
- 9. Ama bu tür durumların varlığı demokrasiye bir tehdit oluşturmanın çıktısına döndüğü gibi teknolojiyle alakasız durumlar ile konuyla ilgili durumları ayırmanın ihtiyacını akla getirir. Örneğin merkezileştirilen ve bilgisayara geçirilen hükümet kayıtlarının takdimine karşı çıkıldı çünkü sonuç veren sistemin bireylerin gizliliğine bir tehdit teşkil olacağı varsayıldı.
- 10. Bu durum yalnız başına demokrasiye bir tehdit olmayacaktı, ideal sosyal çevrenin özel bir düşüncesine bir tehdit olabilirdi. Bazı teknolojilerinse insan varlığına tehdit oluşturabildiği açıkça gözükmektedir. Mesela Nükleer enerji ve stratejik savunma üstünlüğü gibi.
- 11. Bu tehlikeler farklı kategorilerini temsil ettiği için bizim ilgilendiğimiz tehdit türleri değildir ama nükleer enerji ne ile ilgileniyor ve nükleer enerji teknolojisinin gelişimi ne gibi problemler getirdiği tartışılmaktadır. Teknolojinin demokrasiyi tehdit ettiği görüşünü anlamak zordur. Bu, sonuca varmanın iki farklı tipine dayandırılır.
- 12. Siyasal bir sistemin kendi tutarsızlıklarını ve demokrasinin çekirdeğinde bulunan problemleri görmesinin zor olması ve diğeri de yeni bilimsel fikirlerin ve icatların, yeniliklerin demokrasiye tehdit olarak görülmesiyle bilime ve teknolojiye karşı çıkılmasıdır. Asıl bu durum tehlikeli olan bir şeydir. Bilim aslında bilgi oluşturan bir süreç olduğu için insan refahına katkıda bulunan teknolojiyi ortaya çıkarmaya çalışır. Yeni teknolojinin gelişme ve kullanımının demokrasiyi tehdit ettiği görüşünde değilim.
- 13. Teknolojinin değerleri, daha iyi toplumsal bir ortam için bilgiyi kullanmak ve test etmek, mevcut durumu daha iyi bir şekle dönüştürmenin amacı için bilgi edinme işlemini yöneten değerlerdir. Böyle değerler verinin güvenilirliğini kapsar, test etmenin önemi ve bütün bilgi talepleri, yeni bilginin ışığında revizyona tabi tutulur. Yinede bununla birlikte demokrasi, teknoloji ve bilim arasındaki ilişkiyi kavramak için teknoloji hakkında konuşmak gereklidir.
- 14. Bunu yapmak için tartışmayı derinlemesine düşünmeliyiz. Teknolojinin bazı yapıları ya insan eylemlerinin toplamı ya da daha geleneksel toplumumuzun ve ya çevremizin bazı görüşlerini sömürmeyi tasarladığı gibi demokrasiyi de tehdit edebilir. Demokrasiye tehlikeli olan boyut karmaşıklıkla ilerledi.
- 15. Elektronik oy makinesi örneğinde vatandaşlar bu konuda ki uzmanlara güvendiği sürece sorun yoktur ve durum bu şekilde idare edilebilir. Fakat biz daha fazla bizi temsil eden demokrasiyle karşılaştığımız problemler üzerinde durmalıyız. Bizi yönetmesi için temsilciler seçeriz ve onlar her zaman bizim yaptığımız gibi oy vermeyebilirler veya onlar bozuk olabilir.
- 16. Her vatandaşın yurttaşlık bilince sahip olmadığı ve bu nedenle oy kullanmadığı açık fakat bu bizim demokrasiyi genel olarak önemsemediğimiz anlamına gelmez ama kötü bir şekilde idare edildiğimiz anlamını taşıyabilir. Eğer oya sahip olmak demokrasinin önemli bir parçasıysa bir oyun ne ifade ettiğinin bilincine sahip olunması gerekir.
- 17. Uzmanlara itimat etmek iki nedenden dolayı tehlike arz etmez. Birincisi, uzmanların hakkında, onların eylemlerinin en sonunda doğru yâ da yanlış olarak kanıtlanacak olduğudur ve sonuçlar bizin seçim sistemimizi arka planda besleyecek veritabanımızı yükseltecek ve sonraki kararı vermek için bize yeni ve daha iyi bilgiyi verecektir
- 18. Uzmanlara güvenmenin, neden bir tehdit olmadığının ikinci sebebi ise bazı durumlarda hiçbir uzmanın olmayışıdır. Biz, bunu fark ettiğimiz andan itibaren, bizim karar-yapmamızı kontrol ediyor olan uzmanların illüzyonu zayıflatılmalıdır. Örneğin yasal bir durumda bir davalının deliliğini kararlaştırması için psikologlar ve psikiyatrların formunda uzmanları kandırmaya çalışması gibi.
- 19. Eğer biz, bilginin her zaman, revizyona maruz kalıyor olduğu görüşü kabul edersek, geçmiş kararlarımızın hepsinin de güvenilirliğinden şüphe duymalıyız. Kısaca biz birçok şeyden daha çok ve daha az emin olurken yine bilmeyi talep ederiz. Bu durum bütün kararların, veri kesinliğinin bir göstergesi ve uygun bilgi olmadan yapıldığını ifade eder.
- 20. Biz önce bir demokratik çerçevede çalışan birkaç sosyo-politik grubunun karşısında teknolojinin değerlerini ve bu değerlerin demokrasiye sözde tehdidinin problemlerini karakterize ettik. Bu noktada tarafsızlık demokrasiyi gerçekleştirmek için önemlidir. Bütün bireylerin uymamasına rağmen Güney Afrika gibi mahrum edilen bölümde çoğunlulukla demokrasiyi toplumun kendi kendine ilan ettiğini tanık oluruz.
- 21. Birleşik Devletlerde, oy vermek için bir yaş sınırı vardır ve federal caniler oy vermekten yoksun bırakılmıştır. Yönetim sistemimizin bu görünümleri, aslında demokrasinin herhangi bir esasını kendi başına değerini temsil etmez. Bu bağlamda rasyonel bir oy verme şeklinden önce oy verme yaşının olgunluk ve tecrübe düzeyini gösterdiği tartışılır. Tabi ki yetişkinler olarak genç kimselerden daha iyi düşündüğümüzün bir kanıtı yoktur ama bu bağımsız bir değişkendir
- 22. Nükleer enerji vakasında biz bu teknolojiyi kontrol edemeyiz. Amerikada doğru olarak algılanan Fransada yanlış algılanabilir. 1976 ‘da Cambridge şehir konseyinde, yoğun tartışmalar sonunda Harvard Üniversitesinde DNA birleştirilmesi çalışmaları için inşa edilmesi düşünülen laboratuarın kurulması ertelendi. Bu karar umumi protestoların sonucuydu. DNA’yı kontrol etmenin teknikleri yeniydi.
- 23. Sonuçta düşünülmesi gereken meşru faktörler vardı. Bu laboratuarın inşa edilmesini gerektiren şüpheli durumlar vardı. Küçük bir grubun protestoları sonucunda durum güçleştirildi fakat onların yaptığı geçici olarak ta olsa en azından demokratik yollarla teknolojinin bir tehlike olabileceği örneğini vurguladı. Bu sadece küçük bir toplumun olayı değil global çevrede de işin engellenmesi için yerel demokratik kurumları kullanan küçük bir grubun örneğidir.
- 24. Yerel demokratik gücün bu gösterisi, diğer koşullarda başka bir yerde de kullanılacağını gösterir. Durum burada tam tersine dönerek demokrasinin teknolojiye bir tehdit olmasına yönelir. Bu tür durumlar bilimsel ve teknolojik gelişmeleri tehdit edebilir. Ama insanlar bilinmeyen bir durumla karşılaştıklarında korkarlar ya da korkutulurlar. Üstelik bu doğal ve anlaşılır bir tepkiye dönüşür
- 25. II. Dünya Savaşı'nda atom bombasının kullanımı hafızalarda hala tazedir ve bunlar her zaman teknolojiye karşı güçlü bir tepki olarak kalıcıdır. Ben hem DNA birleştirme faaliyetlerinin demokratik toplumumuzun, izin verdiği bütün mümkün vasıtaları kullanarak yaşam kalitemizi devamlı olarak yükseltmek ziyade başka nedenlerle araştırıldığı ve herhangi bir nükleer araştırmayı finanse ediyor olduğumuz faaliyetlerin askeri değerinden dolayı ele alındığının olasılığını belirtmekteyim.
- 26. Bunun yanında Başkan Reagan'ın stratejik savunma inisiyatifinde harcadığı kamusal parayı ele aldığımızda; biz, insanların o paranın harcanmasına itiraz ettiği zaman şaşırmamalıydık çünkü bundan dolayı onların kendi siyasal gündemlerini dengelemeliyiz. Buda bu kamusal birikimin yoksulların beslenmesi için harcanması gerektiğini ileri süren kesimin demokratik hakkıdır.
- 27. Biz hümanizm dışı yaklaşıma karşı çıkışları dikkate almanın yanında teknolojiye karşı olan görüşleri de önemsemeliyiz. Burada önemli olan teknolojinin kontrol edilebilmesi yani toplumun refahını arttırmak için yapılan bilimsel ve teknolojik araştırmaların, amacından sapmadan, insanlık için tehlikeye dönüşmesini engelleyecek gerekli denetimin sağlanması gereği belirtilmektedir.
- 28. Teknoloji ve Ahlaklılık Arasındaki Yarış Çoğunlukla teknolojilerimiz, bizim ahlaki yeteneklerimizden daha hızlı gelişiyor ve endişe duyulan kısım burasıdır. Yeni teknolojilerin gelişimi bizim bunlara hazırlıklı olup olmadığımız sorusunu da yanında getirir. Örneğin DNA çalışmalarında kullanılan teknolojinin tekniklerine benzetilen bir sürü ahlaki sorular vardır. Bu sorular DNA ‘yı değiştirmenin insanlar için uygunluğu hakkındaki endişeleri kapsar ve bunlar meşru endişelerdir.
- 29. Bu ileri teknikleri geliştirmeyi durdurmanın gereği ahlaki teorilerimizi geliştirmek için zamana ihtiyaç duyulmasına dayandırılır. Bu açıdan bakınca yeterli ahlaki teorilerimiz oluncaya kadar teknolojik gelişmeleri ertelemeyi talep etmek gerici bir düşünce olarak görünür ama hiç kimse yeni teknolojik gelişmelerin ahlaki tutumları değiştirmediğini inkâr etmeyecektir.
- 30. Burada dikkat edilmesi gereken ahlak ve teknolojilerimizin arasındaki ilişki, cehalette sansürün bir şekli halinde olmamalıdır. Bilgi, bizim toplumumuzun esaslı değerlerinin biridir. Bizim, neyi keşfettiğimiz ve yeni bilginin kullanımı sonucunda neyin en iyi olduğu, umumi tartışma ve tecrübe ile kararlaştırılır. Bu durum sonucunda yeni gelişmelerin ahlaki değerlendirmesi toplumda şekillenir.
- 31. Teknolojik Değişim ve Değerlerin Çatışmaları Yeni teknolojilerin üzerindeki değer çatışmaları, bizi teknolojik değişikliğin hakkında sorulara götürür. Toplumda teknolojik değişimlerin etkileri ve getirebileceği problemler tartışılmalıdır. Aynı şekilde, ahlaki nedenlerden dolayı ideolojik koşullarda teknoloji veya teknolojik gelişmeyi sınırlayan düşünce, akıl yürütme bağlamında geliştirilmelidir.
- 32. Eğer bu engelleri aşarsak, teknoloji artışı sağlayabiliriz. Ben bilimsel keşiflerin veya bilimsel araştırmalara hizmet eden çeşitli teknolojilerle bilim adamlarının arasında ortak etkileşimlerin sonucu olarak bilimsel değişiklikleri ve fikirleri sosyal bir bağlamda anlaşılabilir ve test edilebilir olmasını teklif eder ve buna güvenirim.
- 33. ձşü