ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo

Tema 4. A arte exipcia

•Download as PPT, PDF•
•
maikarequejo
maikarequejo
1 of 55
Downloaded 12 times
TEMA IVTEMA IV A ARTE EXIPCIAA ARTE EXIPCIA
2. A arte exipcia • a) Contexto histórico • b) A arquitectura –A arquitectura do “ka†–A morada da divinidade: o templo • c) A estatuaria • d) O relevo e a pintura
a) Contexto histórico • Localización: nas beiras do río Nilo na zona nororiental de Ãfrica • Época: entre 4000 e 30 a.C. (momento no que pasou a formar parte do Imperio Romano) • Periodización – etapas: – Predinástica: Neolítico. Culturas Nagada. 4000-3100 a.C. – Tinita: 3100- 2686 a.C. Época das dinastías I e II – Imperio Antigo: dinastías III-IV. 2686- 2181 a.C. – Imperio Medio:dinastías XI-XIII. 2181- 2125 a.C. – Imperio Novo: dinastías XVIII –XX 1550-1069 a.C. – Baixa época: dinastías XXI hasta conquista romana. 1069- 30 a.C. • Política: xefe político = faraón con poder relixioso tamén • Economía: viven da agricultura, a gandería e do comercio polo Mediterráneo e con Asia • Sociedade: estamentaria: a autoridade máxima é o faraón, por debaixo están os nobres e sacerdotes, despois os funcionarios, o resto da poboación (comerciantes, agricultores, artesáns,etc) e por último os escravos. • Cultura: Destacan as pinturas, as pirámides, os templos, a artesanía e a escritura todo mediatizado e controlado pola relixión que domina tódalas facetas e ámbitos da vida dos exipcios.
b) A arquitectura Arte exipcia Condicionantes xeográficos Rodeado de deserto morte Río Nilo Delta 250 km. Ancho Curso 15km Ancho Enchentas xunio a setembro (auga e abono) Lonxitude 6.500 Km (civilización exipcia menos da mitade) Baixo Exipto (papiro) Alto Exipto (Loto) Ciclo de vida – morte (orden controlado polo faraón) Mentalidade Vida eterna Hai que respetar as regras Ba alma Ka enerxías vitais Necesita soporte físico e reproducción de elementos da realidade Arquitectura materiais Adobe ( ao principio) Pedra sensación de eternidade Valores estéticos Formas nítidas, xeométricas, rotundas Estructuras adinteladas ( coñecían as bóvedas, pero líneas rectas dan sensación de eterno) Predominio da masa sobre os vanos Monumentalidade e colosalismo CARACTERÃSTICASCARACTERÃSTICAS Dúas enerxías
b) A arquitectura CARACTERÃSTICASCARACTERÃSTICAS Arte exipcia Arquitectura tipoloxía tumbas mastabas Forma rectangular Estructura trapezoidal Distribución interna: cámara funeraria (subterránea), pozo, serdab (capilla do doble) falsas portas pirámides Escalonada Zoser Regulares Keops Hipoxeos tumbas excavadas en roca (Valle dos Reis) templos Funcións: culto e económicas Partes Avenida de esfinxes Obelisco Pilonos (muro en talude) Refundimento central Patio hipetro (descuberto ) rodeado de pórticos Sala hipóstila (cuberta) bosque de columnas Capilla Residencia do Deus Disminuye en tamaño y en luminosidad Tipos Exentos Karnak y Luxor Semiespeos( semiexcavados) reina Hatshepsut Speos (excavados) Ramsés II
b) A arquitectura • “Ka†significa alma • O corpo e a alma do defunto renacerán tras a morte • Gran importancia aos lugares de enterramento – MASTABA. • Para enterrar faraóns, nobres e altos funcionarios. • Pirámide truncada. • Interior con capela funeraria. • No Imperio Antigo. – PIRÃMIDE GRADUADA. • Época da III dinastía. • Superposición de mastabas. – PIRÃMIDE. • Coa IV dinastía. • Grandes cámaras funerarias con forma pirámidal. • No seu interior – medio- está o lugar de enterramento • Serie de galerías en forma de laberinto que conducen a diferentes habitáculos. • Baixo terra ten unha segunda cámara mortuoria. • Integradas en conxunto funerario máis amplio: templo, calzada hacia o río,etc – HIPOXEO • No Imperio Medio. • Enterramento rupestre oculto ao exterior • Consta de capela, estancia para repouso da alma e cámara funeraria • Destacan os do Val dos reis A ARQUITECTURA DO “KAâ€A ARQUITECTURA DO “KA†CARACTERÃSTICAS
b) A arquitectura A ARQUITECTURA DO “KAA ARQUITECTURA DO “KAâ€â€ MASTABAS
b) A arquitectura A ARQUITECTURA DO “KAâ€A ARQUITECTURA DO “KA†Construcción Pirámide graduada de Zoser. Imperio Antigo, III dinastía.Sé culo XXVII a.C. Saqqara, Exipto. Sakkara. Aérea PIRÃMIDE ESCALONADA
b) A arquitectura A ARQUITECTURA DO “KAâ€A ARQUITECTURA DO “KA†Pirámide escalonada Zoser Sustitúese adobe por pedra( caliza local recuberta de caliza fina de Tura) Superposición de seis mastabas de altura desigual Dimensións máis de medio kilómetro de lonxitude por 277 m. de ancho (auténtica cidade funeraria) Muro de dez metros de altura con contrafuertes verticais. Catorce portas falsas e un único acceso de pequenas dimensións Pórtico de acceso (54 m. lonxitude) Patio do Hebsed (festa da renovación) Mastaba meridional Patio meridional Santuarios do Alto y Baixo Exipto 60 m. Varias modificacións: Ao principio ía ser unha mastaba de planta cadrada pero amplióuselle a base facéndoa rectangular e añadieronselle os distintos corpos Características xerais: formas nítidas, xeométricas puras, líneas rectas e feitas en pedra (eternidade), predominio do macizo sobre vano, etc. PIRÃMIDE DE ZOSER
b) A arquitectura A ARQUITECTURA DO “KAâ€A ARQUITECTURA DO “KA†Esquema dunha Pirámide. Pirámides de Gizeh: Mikerinos, Kefré n e Keops. Imperio Antigo, IV dinastía. 2591- 2473 a.C. Gizeh. Exipto. Pirámide. Sillares PIRÃMIDES
b) A arquitectura A ARQUITECTURA DO “KAâ€A ARQUITECTURA DO “KA†Pirámides de Gizeh Orientación hacia os catro puntos cardinais con só un erro de 3´36´´ Proxección hacia o celo (51º de inclinación) Sofisticados cálculos matemáticos e stronómicos Conxunto de Gizeh. Aérea Esquema interior da pirámide de Keops Pirámide de base cadrada 146`59 m. altura 230 m Cámara mortuoria ao final no centro da pirámide, abandonándose a excavada no chan Cámara de ventilación proxecta hacia estrellas Nove grosas lascas rematadas por teito a dúas augas soportan enormes presións da cámara PIRÃMIDES DE GIZEH
b) A arquitectura Templo = casa dos deuses • Dous modelos de templos: – Grandes santuarios/ temlos – Speos: en memoria de faraóns falecidos • Realizados en perpiaños de pedra • Muros en forma de támara • Non hai ningún vano • Cubertas arquitrabadas • Columna = elemento sustentante – Fuste liso ou fasciculado – Capiteis vexetais (palmiforme, lotiforme, etc) – Capiteis de cabezas de Hator e Horus • Partes dun templo ou santuario – Avenida das esfinxes: comunica co río e rematada en obeliscos antes da entrada ao templo – Pilonos :torres troncopiramidais na fachada principal principal, compostos por altas paredes e a entrada ao recinto sagrado. – Patio de entrada: rodeado por un ou varios lados de columnas ou pilares, está descuberto e alberga o altar – Sala hipóstila con fileiras de columnas que sosteñen o teito. Lugar de paso concibido para rituais – Cella, naos ou santuario: acolle a imaxe do deus.É de tamaño reducido e só accesible para o faraón • Speos: mesma organización ca templos pero de arquitectura rupestre coa fachad esculpida na rocha e o resto no interior. Croquis dun templo PILONOS SALA HIPETRA SALA HIPÃ’STILA CELLA AVENIDA ESFINGES O CARNEROS A MORADA DA DIVINIDADE: OS TEMPLOSA MORADA DA DIVINIDADE: OS TEMPLOS CARACTERÃSTICAS TEMPLOS
b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Esquema dun templo. PARTES DO TEMPLO
b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Falsa gola exipcia (especia de moldura saínte) Obelisco de forma prismática (símbolo de raio solar petrificado) Bandeirola se estatuas adornan a puerta Detrás: Sala hipetra (A), hipóstila (B) (bosque de inmensas columnas cilíndricas con fustes formados con numerosos tambores,ricamente decorados con pinturas e relevos, con capiteis papiriformes, lotiformes, etc, teitos adintelados con reproduccións do ceo nocturno, disminución da luz (pequenos vanos cenitais con celosías) e altura ata chegar á sala de la barca –cella- en total oscuridade C A B TEMPLO DE LUXOR
Vista aé rea do templo de Luxor. Imperio Novo, 1400-1362 a.C. Tebas, Exipto. b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO TEMPLO DE LUXOR
b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Avenida das esfinxes, obelisco e pilonos do templo de Luxor. Imperio Novo. 1400- 1362 a.C.Tebas. Exipto Columnata do patio con peristilo de Amenofis III. Templo de Luxor 1400-1362 a.C. Tebas. Exipto TEMPLO DE LUXOR
b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Templo de Karnak. 1500-950 a.C. Tebas.Exipto Avenida de esfinxes Pilonos en talude Interior de muros ócos con funcións de almacén No lateral estanque que simboliza augas primixenias Refundimento central onde se abre unha porta (simbolizan as dúas montañas entre as cais naceu o sol) Sala hipó stila do templo de Karnak. TEMPLO DE KARNAK
b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Semiespeos de Dayr al-Bahari. Templo de Mentuotep (2040 a.C.) e Templo de Hatshepsut ( século XV a.C.) Aérea e frontal Acceso a través de rampas Doble terraza Sala hipetra Sala hipóstila e cella excavada no interior da montaña Características xerais: formas nítidas, xeométricas puras, colosalismo líneas rectas (adintelada) e feitas en pedra (eternidade), etc. Importancia da paisaxe: Perfecta integración no acantilado de rochas brancas e vermellas Avenida de máis dun kilométro Templo de Mentuhotep Templo de Hatshepsut SEMIESPEOS
b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Semiespeo da Raíñ a Hatsepsut. Imperio Novo, XVIII dinastía. Tebas. Speo de Nefertiti. Imperio Novo, XIX dinastía. Abu – Simbel. Exipto SEMIESPEOS
Gran espeo de Ramsés II. 1290-1224 a.C. Exipto Pilono en forma de talude excavado na rocha Estatuas colosis de Ramses II (máis de vinte metros de altura) flanquean a entrada Friso de 33 babuinos adorando ao sol Estatuas da nai, esposas e fillos de Ramsés a menor escala Perfecta orientación hacia o leste: O templo ten unha profundidade de 65 m. Na sala do fondo hai catro estatuas de Ptah, Ramsés, Amón e Re-Horakhte . As dúas docentro son iluminadas directamente polo sol do amencer los días 20 de febreiro (primeiro día do shemu: recolección da colleita) e 20 de outubre( primeiro día da estación do peret : xerminación da semilla) Enmarcado por dous contrafortes oblicuos Estatua de Ra-Horakhte divinidade do templo b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOSA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOS SPEO DE RAMSÉS II
b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Entradas da sepultura de Tutankamó n. Imperio Novo, XVIII – XX dinastías. Val dos Reis, Tebas.Exipto SEPULTURA TUTANKAMÓN
c) A estatuaria • Imaxes idealizadas • Homes xoves e intemporais • Hieráticos, sen movemento • Abundan representacións de faraóns e a súa familia • Con atributos das súas funcións • Tamén funcionarios: alcaldes, escribas, etc • Avanzan cara o naturalismo co paso do tempo • Materiais: Madeira e pedra • Recúbrense de ieso ou pan de ouro • Técnica: estatua bloque • Lei do canon • Lei da frontalidade • Perspectiva xerárquica • Dúas funcións: – Funeraria – Propagandística • Evolución da escultura: – No Imperio Antigo: • Formas cúbicas • Rixidez • Frontalismo • Ollos amendoados – No Imperio Medio: • Maior naturalismo • Menos idealización • Figuras máis humanos – No Imperio Novo: • Colosalismo • Aparece a sensualidade • Suavízanse os rasgos físicos • Con Amenofis IV- Akenatón alóngase o canon CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS Escarabajo. Símbolo resurrección Portadora de ofrendas CARACTERÃSTICAS
Esquema dunha estatua bloque. Foi a té cnica máis usada na estatuaria exipcia. Consistía en buscar grandes bloques ou perpiañ os de pedras e tallar sobre el a estatua. Só se talla polo lado frontal. c) A estatuaria CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS TÉCNICA ESTATUA- BLOQUE
c) A estatuaria Lei da frontalidadeLei da frontalidade: Represéntase as esculturas e pinturas co corpo hacia adiante, frontalmente aínda que a cabeza estea de perfil Eixe lonxitudinal simetría Línea recta: Hombros e cadeiras Extremidades pegadas ao corpo CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS LEI DA FRANTALIDADE
c) A estatuaria Mikerinos e a súa muller 2 puños 10 puños 6 puños LEI DO CANON:LEI DO CANON: consiste en usar unhas medidas fixas para as diferentes partes do corpo coa finalidade de manter unha certa proporcionalidade. CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS LEI DO CANON
c) A estatuaria Paleta de Namer Frente Perfil man ollo peito cabeza brazos pernas Dous pes apoiados VISIÓN RECTILÃNEAVISIÓN RECTILÃNEA: personaxes apoiados sobre líneas rectas CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS VISIÓN RECTILÃNEA
c) A estatuaria Superposición de fileiras Inscripcións xeroglìficas Ausencia de profundidade Bandas horizontais Figuras iguais altura CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS PERSPECTIVA CONVENCIONAL
glagelo cetro Barba postiza Ureus Nemset Corona blanca Corona roja Psen c) A estatuaria CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS ATRIBUTOS DO FARAÓN
Gran esfinge de Gizeh (Kefrén) Exterior recuberto con granito rosado Punta revestida de ouro para provocar destellos e imitar raios do sol Aproveitaron a forma dunha masa rochosa abandonada polos canteros (a maioría do corpo non tiveron que tallalo senón simplemente recubrilo cunna capa de ieso 57 m. 20 m. Cabeza inspirada no faraón Kefrén co nemes (pañuelo), o aureus( serpe) e desaparece a barba postiza Rodeada de rochas, só sobresae a cabeza c) A estatuaria ESFINXE DE GIZEH ESCULTURAS IMPORTANTESESCULTURAS IMPORTANTES
2 puños 10 puños 6 puños Lei do Canon 18 puños (anchura nudillos con pulgar) Búsqueda perfección, a esencia (sin o temporal) para fusionarse co cosmos. Empleo doutra medida: cúbito pequeno (desde óco de parte interior do codo ata uña do pulgar) Un home catro cúbitos pequenos. O cúbito grande ( codo ata dedo corazón) empleado en arquitectura só se usará en escultura ao final, alargando o canon a 21 puños Sentado canon de 15 puños Lei de frontalidade (Lange e Schäfer) Cada obra é froito da visión desde catro puntos de vista (planos perpendiculares frontaisl, dorsais e dous laterais) que deben ensamblarse. O eixe vertical dunha figura é a línea de intersección dos planos cruzados en ángulo recto: eixe de simetría dende coronilla, frente, nariz, barbilla, esternón ata órganos xenitais. Línea de hombros e cadeiras perpendiculares ao eixe Extremidades pegadas ao corpo para evitar roturas Hieratismo, rixidez, antinaturalismo Pe esquerdo adiantado (simboloxía) completamente apoiado. A mujer pes xuntos ou adiantados pero lixeiramente por detrás do pe do home Tendencia á simplificación xeométrica do modelado do cuerpo c) A estatuaria MIKERINOS E A SÚA ESPOSA ESCULTURAS IMPORTANTESESCULTURAS IMPORTANTES
c) A estatuaria TRÃADA DE MIKERINOS Características xeais: Hieratismo, rigixez, simetría, frontalidade, canon, etc. Deusa Hathor con cornos de vaca sagrada e o sol nacente (símbolo do xurdimento do sol entre as montañas primixenias Mikerinos pe esquerdo adiantado apoiado totalmente, deusa Hathor tamén adiantado pero menos e a deusa de Kynópolis parada Altorrelevo dunha serie de oito. Realizado en pizarra Tríada de Mikerinos. 2530 a.C. Lousa Templo do Val en El- Giza. Museo do Cairo. Exipto Mikerinos con dúas deusas: Hathor e Nomo Deusa de pé adiantado roza man de Mikerinos e asume o papel da súa raíña Humanízanse as deusas e o faraón convértese en deus Intento de reproducir formas suaves das deusas baixo as cinguidas vestiduras Intento de estudio anatómico no faraón ESCULTURAS IMPORTANTESESCULTURAS IMPORTANTES
Rahotep e a súa esposa Nofret. 2550-2160 a.C. Pedra calcárea policromada. Museo do Cairo.Exipto Bloque de calizas pintadas Forman un único bloque con asentos e respaldos (en realidade serían un altísimo relevo) Contraste entre formas máis angulosas do home frente a redondeces da muller Rasgo arcaico: tobillos moi anchos e orellas moi destacadas Contrastes cromáticos: marido color marrón, muller amarillo envolto en manto blanco (resalte de peluca negra, ojos, collar) Ollos engastados de cristal de rocha Eliminación de detalles ou elementos intrascendentes (ex. Pliegues) c) A estatuaria RAHOTEP E A SÚA ESPOSA ESCULTURAS IMPORTANTESESCULTURAS IMPORTANTES
Escriba sentado. Pedra calcárea.III milenio a.C. Museo de O Cairo. Exipto Punzón e rollo (importancia da súa actividad administrativa) Bloque de caliza policromada Ollos de cristal de rocha con postizos (párpados) Concéntranse especialmente no rostro: expresión de seguridade e competencia Características xerais: Hieratismo, rixidez, simetría, frontalidade, canon, etc. c) A estatuaria ESCRIBA SENTADO CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS
Escriba sentado. III milenio a.C.Pedra calcárea pintada de pardo e ocre. Museo de El Louvre. Francia Características xerais: Hieratismo, rixidez, simetría, frontalidade, canon, etc. c) A estatuaria ESCRIBA SENTADO CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS
Realizado en madeira de sicomoro, despois recuberto con placas metálicas Madeira é máis fácil de traballar e pódese facer por piezas Características xerais: Hieratismo, rixidez, simetría, frontalidade, canon, etc. Gran realismo do rostro Personaxe groso polo emprego cómodo que ocupa. Para que o Ka non se confundira na capela (serdab) había outra estatua con peluca e máis delgada c) A estatuaria SHEIK EL- BELED (ALCALDE DA VILA) Sheik el –Beled.Madeira policromada. III milenio a.C. Museo de O Cairo. Exipto CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS
Representación máis realista froito da revolución relixiosa Amenofis IV (Akhenaton) Realizada en caliza policromada Canon moi estilizado: pescozo moi esbelto, cabeza e orellas alargadas Pómulos e mentón moi marcados Leva o uareus na corona azul Modelo realizado polo escultor Tutmés para que lle servira de base para outros retratos (por eso nunca tivo incrustado o ollo esquerdo) Collar policromado de follas de sauce Pequeno tamaño (apenas 50 cm.) c) A estatuaria BUSTO DE NEFERTITI Busto de Nefertiti, esposa de akenatón. 1362-1345 a.C. Pedra calcárea policromada. Museo de Ocairo.Exipto. Akenatón e Nefertiti CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS
c) A estatuaria OUTROS EXEMPLOS Sesostris I .Imperio Medio. XII dinastía.Museo de O Cairo. Exipto Soldados Nubios. Imperio Medio. X dinastía. Museo de O Cairo.Exipto Outshebis Akhenaton y Nefertiti Portadora de ofrendas CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS
d) O relevo e a pintura • Acompañados por escritura xeroglífica • Relevo ocupa lugar privilexiado nas tumbas e nos templos • Relevos ensalzan figuras deuses e faraóns. Tamén describen escenas cotiás • Perspectiva xerárquica: Maior a figura de maior importancia • Perspectiva lineal • Fontalidade das figuras • Técnicas de relevo: – dous planos : resaltar as figuras sobre o fondo – Afundido: escavar o perfil das figuras • Técnicas de pintura: – Fresco: pintar directamente sobre parede Coitelo de Gebel el Arak. Predinástico. Museo de O Cairo. Exipto CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS CARACTERÃSTICAS
d) O relevo e a pintura CARACTERÃSTICAS RELEVOS Relevo Akhenaton e a súa esposa Para que a parede non perdera o seu sentido arquitectónico ao decorala preferíase facer relevos que apenas sobresairan (baixorrelevos e incluso relievos ócos Reflexo do naturalismo vemos a flacidez da barriga do faraón Asno cargado Relevo óco RELEVORELEVO
d) O relevo e a pintura EXEMPLOS RELEVOS Paleta de Narmer. Imperio Antigo, I dinastía. Museo de O Cairo. Exipto Akhenató n e familia. Imperio Novo, XVIII dinastía. Museo Louvre,Francia. Relevos da Mastaba de Ti. Imperio Antigo. Saqqara. Exipto RELEVORELEVO
d) O relevo e a pintura CARACTERÃSTICAS PINTURA Banquete. Características formais Lei da frontalidade Perspectiva xerárquica Isocefalia Estatismo División en franxas Ausencia de profundidade Xeroglíficos PINTURAPINTURA
d) O relevo e a pintura PINTURAPINTURA Convencionalismos Muller piel máis clara Home piel máIs oscura Pelucas negras Predominio do debuxo Pastores Escravos libéranse de algúns convencionalismos de visión rectilínea (tronco de perfil) Psicostasia. Pasaxe das almas Temática funeraria CARACTERÃSTICAS PINTURA
Tumba Nebamón. Caza nos pantanos Caza ritual con boomerang en pantanos Características xerais: visión rectilínea, perspectiva xerárquica, xeroglíficos intercalados, contorno do debuxo, cores planas, etc. d) O relevo e a pintura PINTURAPINTURA Creación disco solar 21 portales de casa de Osiris CARACTERÃSTICAS PINTURA
Pobreza de paleta. Técnica ao temple ocres amarillo blanco azul verde rojo d) O relevo e a pintura A PINTURAA PINTURA Tumba de Nefertari CARACTERÃSTICAS PINTURA
5. Vocabulario • Adobe: ladrillo de arcila e palla secado ao sol • Alintelada: arquitectura cuberta por un elemento horizontal ou lintel • Aliñamento: conxunto de menhires colocados en liñas paralelas. • Anaglíptico: debuxo en relevo sobre pedra propio dos selos reais mesopotámicos. • Antropomorfo: de forma humana. • Apadana: sala hipóstila( cuxa cuberta está sostida por columnas) dos palacio persas , usada como sala do trono e que estaba rodeada de habitacións máis pequenas, ás veces precedidas dun pórtico. • Arquitrabada: arquitectura cuberta por un elemento horizontal chamado lintel ou arquitrabe. • Baixorrelevo: escultura realizada sobre unha superficieda que sobresae menos da metade do seu volume. • Cachotería: aparello irregular formado por unha serie de pedras sen labrar ou pouco labradas unidas con xeso ou cal, sen orde de tamaño nin de fiada • Canopes (vasos): cada un dos catro recipientes nos que os exipcios depositaban as vísceras que se extraían do cadáver, antes de embasamalo e convertelo en momia. Xeralmente eran de arxila, alabastro ou arxila cocida. Situábanse nas catro esquinas do interior das tumbas ou sarcófagos. • Ciclópea: construcción feita con grandes pedras sen argamasa como elemento de unión.
5. Vocabulario •Cigurat: construcción artificial en forma de montaña, propia de Mesopotamia, que tiña un templo na súa parte superior. Accedíase mediante ramplas e escaleiras. Crese que, ademais de ter finalidades relixiosas, se utilizaba como observatorio astronómico. •Criselefantino: realizado en ouro e marfil. •Crómlech: conxunto de menhires colocados en forma circular. A palabra procede do céltico crum e lech, que significan respectivamente, curvado e pedra. •Cuneiforme: escritura inventada en Mesopotamia. Escribíase sobre unha táboa de arxila cocida e cun estilete en forma de cuña (de aí o seu nome). •Diaglíptico: debuxo afundido sobre pedra, propio dos selos reais mesopotámicos. •Dolmen: monumento megalítico propio da Prehistoria, formado por pedras verticais cravadas no chan sobre as que descansan unha ou máis pedras postas en forma horizontal. •Dromos: avenida flanqueada por esfinxes que conduce a un templo. É habitual na arquitectura exipcia. •Esfinxe: escultura propia do antigo Exipto, que pode chegar a ser monumental, na que se representa unha cabeza e busto de muller con corpo de león, ás veces con ás de grifón ( animal mitolóxico que tiña ás de aguia). •Estatua: escultura exenta de arxila, madeira, pedra, mármore ou metal, de forma animal ou humana, tallada a imitación do natural. •Estela: monumento constituído por un único bloque de pedra erixido para gravar nel algún tipo de inscripción co fin de lembrar ou conmemorar algo. Xeralmente son de carácter funerario.
5. Vocabulario •Exenta (escultura): escultura que non está pegada a un muro e que se pode contemplar desde tódolos seus ángulos. •Gravado: Procedemento polo que se consegue unha estampa mediante a obtención previa dunha matriz ou prancha. •Hípetra (sala): gran recinto sen teitumes e cunha gran fileira de columnas. •Hipóstila (sala): estancia cuxo teito se sostén mediante columnas. •Hipoxeo: tipo de sepulcro escavado na rocha ou subterráneo. •Ka: alma ou forza vital. A figura do Ka é a estatua que alberga a alma do defunto na civilización exipcia. •Kalathos/kalathoi: vasixa en forma de sombreiro e copa propia da arte íbera •Kudurru: estela oval con inscripcións relixiosas ou xurídicas na que se consignaban doazóns de terras. Servía para delimitar as propiedades na antiga Mesopotamia. •Lauda: Cuberta ou tapa dun sarcófago normalmente gravada. •Lintel: Pedra ou viga horizontal que se coloca sobre unha porta ou ventá. •Ma´at: no antigo Exipto concepto de xustiza universal. •Mastaba: sepulcro no antigo Exipto, propio das primeiras dinastías que tiña forma de pirámide truncada ou banco. Adoitaba a edificarse en torno ás pirámides dos faraóns. •Medio relevo: escultura realizada sobre unha superficie de xeito que a metade do seu volume sobresae dela. •Menhir: monumento megalítico consistente nunha pedra cravada no chan e disposta en forma vertical
5. Vocabulario •Monocromo: dunha único cor. •Naveta: monumento megalítico propio da Prehistoria das Illas Baleares, que ten forma de nave invertida, de onde procede o seu nome. •Nurague: monumento megalítico propio da Prehistoria da illa de Sardeña e que consiste nunha torre troncocónica •Obelisco: monumento xeralmente feito dunha soa pedra, con base rectangular de forma piramidal e terminado en punta, erixido por motivos relixiosos e políticos. •Ourivería: arte de traballar metais preciosos, paricularmente o ouro e a prata. •Pasta vítrea: pasta de cristal empregada na escultura da Antigüedade especialmente en Exipto para realizar o iris e a pupila dalgunhas figuras. •Perpiaño: pedra cortada de cantos vivos en forma de prisma rectangular de seis caras utilizada na construcción de piares, muros,etc. •Perspectiva xerárquica: recurso plástico no cal as figuras máis importantes socialmente, son de maior tamaño que as outras figuras que as acompañan. •Piar: elemento sustentante exento, como a columna pero de sección rectangular ou cadrada con capital segundo as ordes clásicas. •Pilastra: piar pegado ao muro. •Pirámide: construcción moumetal propia do antigo Exipto destinada a sepulcro dun faraón ou dalgún membro da súa familia. Consiste nun poliedro cunha nase poligonal e unhas caras triangulares que conflúen na súa parte superior nun único vértice cómún.
5. Vocabulario • Policromía: aplicación de cores en xeral. •Polícromo: de varias cores •Sarcófago: arca, xeralmente de pedra destinada a conter nela un cadáver •Sillaría: conxunto de perpiaños. •Speos: tumba e santuario do antigo Exipto escavado na rocha que presentaba na súa fachada esculturas monumentais dos faraóns ou das súas esposas. •Taula: monumento megalítico propio da Prehistoria das Illas Baleares, consistente nunha pedra disposta en forma vertical cravada no chan e con outra plana que a cobre orizontalmente na súa parte superior. •Teitume alintelada: tipo de cuberta plana que serve de elemento constructivo para pechar de forma horizontal a parte superior dunha apertura ou espazo. •Terracota: arxila cocida utilizada en escultura e cerámica. •Tholos:edificio de forma circular de orixe prehistórica. Aparecen tamén na antiga Grecia destinado ao culto relixioso ou funerario. •Vulto redondo: escultura exenta, é dicir, que nos está pegada a un muro e que se pode contemplar desde tódolos seus ángulos.
6. Actividades          1. Identifica as seguintes obras e establece as características comúns que todas elas comparten. Sitúaas cronolóxicamente. 2 . Explica a evolución das construccións exipcias desde a mastaba ata a pirámide.
6. Actividades    3 . A partir da análise da seguintes imaxes indica as partes principais do templo exipcio, sinalando as características básicas deste tipo de construccións. 
6. Actividades    4. ¿Cales son as principais características da escultura exipcia? Aplícaas á primeira imaxe. 5. Explica qué función tiña cada unha das seguintes imaxes.
9. Modelo de examen NOME: Nº: APELLIDOS: CURSO: EXAMEN TEMA 2 OS INICIOS DA ARTE: A ARTE PREHISTÓRICA E DO PRÓXIMO ORIENTE 1. Elixe unha das seguintes imaxes e fai o comentario da mesma: (4 ptos) 2. Elixe unha das seguintes imaxes e fai o comentario da mesma: (4 ptos) 3.Elixe catro dos seguintes conceptos e defíneos: (2 ptos) ostostato, cobixa, mastaba, canon, perspectiva xerárquica, lei de frontalidade, talayot, naveta a) Identificar obra b) Contexto histórico e artístico c) Contexto estilístico e formal a) Identificar obra b) Contexto histórico e artístico c) Contexto estilístico e formal
10. Para ampliar e consultar BIBLIOGRAFÃA: - ALVAR EZQUERRA, J.: Las claves del arte mesopotámico y persa. Ariel, Barcelona,1989. - BENDALA GALÃN,M.: Arte egipcio y del Próximo Oriente. Historia 16, Madrid, 1994. - BERMEJO TIRADO, J.: Breve historia de los íbero: la apasionante historia de los pueblos más florecientes de la Iberia pre-romana. Mnowtilus, Madrid, 2008 - BELTRÃN, A.: El arte rupestre del levante español. Ediciones Encuentro. Madrid, 1982. - CALZADA, C.: Arte prehistórico en la vanguardia artística de España. Cátedra, Madrid,2006 - CHAPA BRUNET. T. e MENÉNDEZ FERNÃNDEZ, M.: Arte paleolítico. Madrid,1994 - DE CLOTTES,J.: La prehistoria explicada a los jóvenes. Paidós Ibérica. Barcelona, 2008 - EGGEBRECHT,A.: El antiguo Egipto. Plaza y Janés. Barcelona, 1987 - FERNÃNDEZ CASTRO, Mª C.: La edad de los metales. Historia 16. Madrid, 1989 - FERNÃNDEZ MARTÃNEZ, V., JIMENO MARTÃNEZ, A. E MENÉNDEZ FERNÃNDEZ ,M.: Diccionario de prehistoria.Alianza editorial. Madrid.1997 - GIEDION,S.: El eterno presente. El nacimiento del arte. Alianza, Madrid, 1981 - GIEDION, S.: El presente eterno: los comienzos de la arquitectura. Alianza, Madrid, 1986 - LARA PEINADO, F.: El arte de Mesopotamia. Historia 16, Madrid, 1989 - MOSCATI,S.: Cómo reconocer el arte mesopotámico. Médica- Técnica. Barcelona,1980 - RIPOLL PERELLÓ, E.: El arte paleolítico. Historia 16, Madrid, 1989
10. Para ampliar e consultar INTERNET: -Museo Arqueológino Nacional de Madrid: http://man.mcu.es FILMOGRAFÃA: a) ANNAUD, JEAN-JACQUES ( dir.): EN BUSCA DEL FUEGO ,1981 CONXUNTOS PARA VISITAR: a)STONEHENGE (Amesbury, Gran Bretaña, Reino Unido) b)CARNAC ( Montignac, sur de Francia) c)COVA DE LASCOUX (Francia) d)COVA DE EL COGUL ( Lleida, Cataluña, España) e)COVA DE ALTAMIRA ( Santillana del Mar, Cantabria, España)

More Related Content

Tema 4. A arte exipcia

  • 1. TEMA IVTEMA IV A ARTE EXIPCIAA ARTE EXIPCIA
  • 2. 2. A arte exipcia • a) Contexto histórico • b) A arquitectura –A arquitectura do “ka†–A morada da divinidade: o templo • c) A estatuaria • d) O relevo e a pintura
  • 3. a) Contexto histórico • Localización: nas beiras do río Nilo na zona nororiental de Ãfrica • Época: entre 4000 e 30 a.C. (momento no que pasou a formar parte do Imperio Romano) • Periodización – etapas: – Predinástica: Neolítico. Culturas Nagada. 4000-3100 a.C. – Tinita: 3100- 2686 a.C. Época das dinastías I e II – Imperio Antigo: dinastías III-IV. 2686- 2181 a.C. – Imperio Medio:dinastías XI-XIII. 2181- 2125 a.C. – Imperio Novo: dinastías XVIII –XX 1550-1069 a.C. – Baixa época: dinastías XXI hasta conquista romana. 1069- 30 a.C. • Política: xefe político = faraón con poder relixioso tamén • Economía: viven da agricultura, a gandería e do comercio polo Mediterráneo e con Asia • Sociedade: estamentaria: a autoridade máxima é o faraón, por debaixo están os nobres e sacerdotes, despois os funcionarios, o resto da poboación (comerciantes, agricultores, artesáns,etc) e por último os escravos. • Cultura: Destacan as pinturas, as pirámides, os templos, a artesanía e a escritura todo mediatizado e controlado pola relixión que domina tódalas facetas e ámbitos da vida dos exipcios.
  • 4. b) A arquitectura Arte exipcia Condicionantes xeográficos Rodeado de deserto morte Río Nilo Delta 250 km. Ancho Curso 15km Ancho Enchentas xunio a setembro (auga e abono) Lonxitude 6.500 Km (civilización exipcia menos da mitade) Baixo Exipto (papiro) Alto Exipto (Loto) Ciclo de vida – morte (orden controlado polo faraón) Mentalidade Vida eterna Hai que respetar as regras Ba alma Ka enerxías vitais Necesita soporte físico e reproducción de elementos da realidade Arquitectura materiais Adobe ( ao principio) Pedra sensación de eternidade Valores estéticos Formas nítidas, xeométricas, rotundas Estructuras adinteladas ( coñecían as bóvedas, pero líneas rectas dan sensación de eterno) Predominio da masa sobre os vanos Monumentalidade e colosalismo CARACTERÃSTICASCARACTERÃSTICAS Dúas enerxías
  • 5. b) A arquitectura CARACTERÃSTICASCARACTERÃSTICAS Arte exipcia Arquitectura tipoloxía tumbas mastabas Forma rectangular Estructura trapezoidal Distribución interna: cámara funeraria (subterránea), pozo, serdab (capilla do doble) falsas portas pirámides Escalonada Zoser Regulares Keops Hipoxeos tumbas excavadas en roca (Valle dos Reis) templos Funcións: culto e económicas Partes Avenida de esfinxes Obelisco Pilonos (muro en talude) Refundimento central Patio hipetro (descuberto ) rodeado de pórticos Sala hipóstila (cuberta) bosque de columnas Capilla Residencia do Deus Disminuye en tamaño y en luminosidad Tipos Exentos Karnak y Luxor Semiespeos( semiexcavados) reina Hatshepsut Speos (excavados) Ramsés II
  • 6. b) A arquitectura • “Ka†significa alma • O corpo e a alma do defunto renacerán tras a morte • Gran importancia aos lugares de enterramento – MASTABA. • Para enterrar faraóns, nobres e altos funcionarios. • Pirámide truncada. • Interior con capela funeraria. • No Imperio Antigo. – PIRÃMIDE GRADUADA. • Época da III dinastía. • Superposición de mastabas. – PIRÃMIDE. • Coa IV dinastía. • Grandes cámaras funerarias con forma pirámidal. • No seu interior – medio- está o lugar de enterramento • Serie de galerías en forma de laberinto que conducen a diferentes habitáculos. • Baixo terra ten unha segunda cámara mortuoria. • Integradas en conxunto funerario máis amplio: templo, calzada hacia o río,etc – HIPOXEO • No Imperio Medio. • Enterramento rupestre oculto ao exterior • Consta de capela, estancia para repouso da alma e cámara funeraria • Destacan os do Val dos reis A ARQUITECTURA DO “KAâ€A ARQUITECTURA DO “KA†CARACTERÃSTICAS
  • 7. b) A arquitectura A ARQUITECTURA DO “KAA ARQUITECTURA DO “KAâ€â€ MASTABAS
  • 8. b) A arquitectura A ARQUITECTURA DO “KAâ€A ARQUITECTURA DO “KA†Construcción Pirámide graduada de Zoser. Imperio Antigo, III dinastía.Sé culo XXVII a.C. Saqqara, Exipto. Sakkara. Aérea PIRÃMIDE ESCALONADA
  • 9. b) A arquitectura A ARQUITECTURA DO “KAâ€A ARQUITECTURA DO “KA†Pirámide escalonada Zoser Sustitúese adobe por pedra( caliza local recuberta de caliza fina de Tura) Superposición de seis mastabas de altura desigual Dimensións máis de medio kilómetro de lonxitude por 277 m. de ancho (auténtica cidade funeraria) Muro de dez metros de altura con contrafuertes verticais. Catorce portas falsas e un único acceso de pequenas dimensións Pórtico de acceso (54 m. lonxitude) Patio do Hebsed (festa da renovación) Mastaba meridional Patio meridional Santuarios do Alto y Baixo Exipto 60 m. Varias modificacións: Ao principio ía ser unha mastaba de planta cadrada pero amplióuselle a base facéndoa rectangular e añadieronselle os distintos corpos Características xerais: formas nítidas, xeométricas puras, líneas rectas e feitas en pedra (eternidade), predominio do macizo sobre vano, etc. PIRÃMIDE DE ZOSER
  • 10. b) A arquitectura A ARQUITECTURA DO “KAâ€A ARQUITECTURA DO “KA†Esquema dunha Pirámide. Pirámides de Gizeh: Mikerinos, Kefré n e Keops. Imperio Antigo, IV dinastía. 2591- 2473 a.C. Gizeh. Exipto. Pirámide. Sillares PIRÃMIDES
  • 11. b) A arquitectura A ARQUITECTURA DO “KAâ€A ARQUITECTURA DO “KA†Pirámides de Gizeh Orientación hacia os catro puntos cardinais con só un erro de 3´36´´ Proxección hacia o celo (51º de inclinación) Sofisticados cálculos matemáticos e stronómicos Conxunto de Gizeh. Aérea Esquema interior da pirámide de Keops Pirámide de base cadrada 146`59 m. altura 230 m Cámara mortuoria ao final no centro da pirámide, abandonándose a excavada no chan Cámara de ventilación proxecta hacia estrellas Nove grosas lascas rematadas por teito a dúas augas soportan enormes presións da cámara PIRÃMIDES DE GIZEH
  • 12. b) A arquitectura Templo = casa dos deuses • Dous modelos de templos: – Grandes santuarios/ temlos – Speos: en memoria de faraóns falecidos • Realizados en perpiaños de pedra • Muros en forma de támara • Non hai ningún vano • Cubertas arquitrabadas • Columna = elemento sustentante – Fuste liso ou fasciculado – Capiteis vexetais (palmiforme, lotiforme, etc) – Capiteis de cabezas de Hator e Horus • Partes dun templo ou santuario – Avenida das esfinxes: comunica co río e rematada en obeliscos antes da entrada ao templo – Pilonos :torres troncopiramidais na fachada principal principal, compostos por altas paredes e a entrada ao recinto sagrado. – Patio de entrada: rodeado por un ou varios lados de columnas ou pilares, está descuberto e alberga o altar – Sala hipóstila con fileiras de columnas que sosteñen o teito. Lugar de paso concibido para rituais – Cella, naos ou santuario: acolle a imaxe do deus.É de tamaño reducido e só accesible para o faraón • Speos: mesma organización ca templos pero de arquitectura rupestre coa fachad esculpida na rocha e o resto no interior. Croquis dun templo PILONOS SALA HIPETRA SALA HIPÃ’STILA CELLA AVENIDA ESFINGES O CARNEROS A MORADA DA DIVINIDADE: OS TEMPLOSA MORADA DA DIVINIDADE: OS TEMPLOS CARACTERÃSTICAS TEMPLOS
  • 13. b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Esquema dun templo. PARTES DO TEMPLO
  • 14. b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Falsa gola exipcia (especia de moldura saínte) Obelisco de forma prismática (símbolo de raio solar petrificado) Bandeirola se estatuas adornan a puerta Detrás: Sala hipetra (A), hipóstila (B) (bosque de inmensas columnas cilíndricas con fustes formados con numerosos tambores,ricamente decorados con pinturas e relevos, con capiteis papiriformes, lotiformes, etc, teitos adintelados con reproduccións do ceo nocturno, disminución da luz (pequenos vanos cenitais con celosías) e altura ata chegar á sala de la barca –cella- en total oscuridade C A B TEMPLO DE LUXOR
  • 15. Vista aé rea do templo de Luxor. Imperio Novo, 1400-1362 a.C. Tebas, Exipto. b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO TEMPLO DE LUXOR
  • 16. b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Avenida das esfinxes, obelisco e pilonos do templo de Luxor. Imperio Novo. 1400- 1362 a.C.Tebas. Exipto Columnata do patio con peristilo de Amenofis III. Templo de Luxor 1400-1362 a.C. Tebas. Exipto TEMPLO DE LUXOR
  • 17. b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Templo de Karnak. 1500-950 a.C. Tebas.Exipto Avenida de esfinxes Pilonos en talude Interior de muros ócos con funcións de almacén No lateral estanque que simboliza augas primixenias Refundimento central onde se abre unha porta (simbolizan as dúas montañas entre as cais naceu o sol) Sala hipó stila do templo de Karnak. TEMPLO DE KARNAK
  • 18. b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Semiespeos de Dayr al-Bahari. Templo de Mentuotep (2040 a.C.) e Templo de Hatshepsut ( século XV a.C.) Aérea e frontal Acceso a través de rampas Doble terraza Sala hipetra Sala hipóstila e cella excavada no interior da montaña Características xerais: formas nítidas, xeométricas puras, colosalismo líneas rectas (adintelada) e feitas en pedra (eternidade), etc. Importancia da paisaxe: Perfecta integración no acantilado de rochas brancas e vermellas Avenida de máis dun kilométro Templo de Mentuhotep Templo de Hatshepsut SEMIESPEOS
  • 19. b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Semiespeo da Raíñ a Hatsepsut. Imperio Novo, XVIII dinastía. Tebas. Speo de Nefertiti. Imperio Novo, XIX dinastía. Abu – Simbel. Exipto SEMIESPEOS
  • 20. Gran espeo de Ramsés II. 1290-1224 a.C. Exipto Pilono en forma de talude excavado na rocha Estatuas colosis de Ramses II (máis de vinte metros de altura) flanquean a entrada Friso de 33 babuinos adorando ao sol Estatuas da nai, esposas e fillos de Ramsés a menor escala Perfecta orientación hacia o leste: O templo ten unha profundidade de 65 m. Na sala do fondo hai catro estatuas de Ptah, Ramsés, Amón e Re-Horakhte . As dúas docentro son iluminadas directamente polo sol do amencer los días 20 de febreiro (primeiro día do shemu: recolección da colleita) e 20 de outubre( primeiro día da estación do peret : xerminación da semilla) Enmarcado por dous contrafortes oblicuos Estatua de Ra-Horakhte divinidade do templo b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOSA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOS SPEO DE RAMSÉS II
  • 21. b) A arquitectura A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO Entradas da sepultura de Tutankamó n. Imperio Novo, XVIII – XX dinastías. Val dos Reis, Tebas.Exipto SEPULTURA TUTANKAMÓN
  • 22. c) A estatuaria • Imaxes idealizadas • Homes xoves e intemporais • Hieráticos, sen movemento • Abundan representacións de faraóns e a súa familia • Con atributos das súas funcións • Tamén funcionarios: alcaldes, escribas, etc • Avanzan cara o naturalismo co paso do tempo • Materiais: Madeira e pedra • Recúbrense de ieso ou pan de ouro • Técnica: estatua bloque • Lei do canon • Lei da frontalidade • Perspectiva xerárquica • Dúas funcións: – Funeraria – Propagandística • Evolución da escultura: – No Imperio Antigo: • Formas cúbicas • Rixidez • Frontalismo • Ollos amendoados – No Imperio Medio: • Maior naturalismo • Menos idealización • Figuras máis humanos – No Imperio Novo: • Colosalismo • Aparece a sensualidade • Suavízanse os rasgos físicos • Con Amenofis IV- Akenatón alóngase o canon CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS Escarabajo. Símbolo resurrección Portadora de ofrendas CARACTERÃSTICAS
  • 23. Esquema dunha estatua bloque. Foi a té cnica máis usada na estatuaria exipcia. Consistía en buscar grandes bloques ou perpiañ os de pedras e tallar sobre el a estatua. Só se talla polo lado frontal. c) A estatuaria CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS TÉCNICA ESTATUA- BLOQUE
  • 24. c) A estatuaria Lei da frontalidadeLei da frontalidade: Represéntase as esculturas e pinturas co corpo hacia adiante, frontalmente aínda que a cabeza estea de perfil Eixe lonxitudinal simetría Línea recta: Hombros e cadeiras Extremidades pegadas ao corpo CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS LEI DA FRANTALIDADE
  • 25. c) A estatuaria Mikerinos e a súa muller 2 puños 10 puños 6 puños LEI DO CANON:LEI DO CANON: consiste en usar unhas medidas fixas para as diferentes partes do corpo coa finalidade de manter unha certa proporcionalidade. CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS LEI DO CANON
  • 26. c) A estatuaria Paleta de Namer Frente Perfil man ollo peito cabeza brazos pernas Dous pes apoiados VISIÓN RECTILÃNEAVISIÓN RECTILÃNEA: personaxes apoiados sobre líneas rectas CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS VISIÓN RECTILÃNEA
  • 27. c) A estatuaria Superposición de fileiras Inscripcións xeroglìficas Ausencia de profundidade Bandas horizontais Figuras iguais altura CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS PERSPECTIVA CONVENCIONAL
  • 28. glagelo cetro Barba postiza Ureus Nemset Corona blanca Corona roja Psen c) A estatuaria CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS ATRIBUTOS DO FARAÓN
  • 29. Gran esfinge de Gizeh (Kefrén) Exterior recuberto con granito rosado Punta revestida de ouro para provocar destellos e imitar raios do sol Aproveitaron a forma dunha masa rochosa abandonada polos canteros (a maioría do corpo non tiveron que tallalo senón simplemente recubrilo cunna capa de ieso 57 m. 20 m. Cabeza inspirada no faraón Kefrén co nemes (pañuelo), o aureus( serpe) e desaparece a barba postiza Rodeada de rochas, só sobresae a cabeza c) A estatuaria ESFINXE DE GIZEH ESCULTURAS IMPORTANTESESCULTURAS IMPORTANTES
  • 30. 2 puños 10 puños 6 puños Lei do Canon 18 puños (anchura nudillos con pulgar) Búsqueda perfección, a esencia (sin o temporal) para fusionarse co cosmos. Empleo doutra medida: cúbito pequeno (desde óco de parte interior do codo ata uña do pulgar) Un home catro cúbitos pequenos. O cúbito grande ( codo ata dedo corazón) empleado en arquitectura só se usará en escultura ao final, alargando o canon a 21 puños Sentado canon de 15 puños Lei de frontalidade (Lange e Schäfer) Cada obra é froito da visión desde catro puntos de vista (planos perpendiculares frontaisl, dorsais e dous laterais) que deben ensamblarse. O eixe vertical dunha figura é a línea de intersección dos planos cruzados en ángulo recto: eixe de simetría dende coronilla, frente, nariz, barbilla, esternón ata órganos xenitais. Línea de hombros e cadeiras perpendiculares ao eixe Extremidades pegadas ao corpo para evitar roturas Hieratismo, rixidez, antinaturalismo Pe esquerdo adiantado (simboloxía) completamente apoiado. A mujer pes xuntos ou adiantados pero lixeiramente por detrás do pe do home Tendencia á simplificación xeométrica do modelado do cuerpo c) A estatuaria MIKERINOS E A SÚA ESPOSA ESCULTURAS IMPORTANTESESCULTURAS IMPORTANTES
  • 31. c) A estatuaria TRÃADA DE MIKERINOS Características xeais: Hieratismo, rigixez, simetría, frontalidade, canon, etc. Deusa Hathor con cornos de vaca sagrada e o sol nacente (símbolo do xurdimento do sol entre as montañas primixenias Mikerinos pe esquerdo adiantado apoiado totalmente, deusa Hathor tamén adiantado pero menos e a deusa de Kynópolis parada Altorrelevo dunha serie de oito. Realizado en pizarra Tríada de Mikerinos. 2530 a.C. Lousa Templo do Val en El- Giza. Museo do Cairo. Exipto Mikerinos con dúas deusas: Hathor e Nomo Deusa de pé adiantado roza man de Mikerinos e asume o papel da súa raíña Humanízanse as deusas e o faraón convértese en deus Intento de reproducir formas suaves das deusas baixo as cinguidas vestiduras Intento de estudio anatómico no faraón ESCULTURAS IMPORTANTESESCULTURAS IMPORTANTES
  • 32. Rahotep e a súa esposa Nofret. 2550-2160 a.C. Pedra calcárea policromada. Museo do Cairo.Exipto Bloque de calizas pintadas Forman un único bloque con asentos e respaldos (en realidade serían un altísimo relevo) Contraste entre formas máis angulosas do home frente a redondeces da muller Rasgo arcaico: tobillos moi anchos e orellas moi destacadas Contrastes cromáticos: marido color marrón, muller amarillo envolto en manto blanco (resalte de peluca negra, ojos, collar) Ollos engastados de cristal de rocha Eliminación de detalles ou elementos intrascendentes (ex. Pliegues) c) A estatuaria RAHOTEP E A SÚA ESPOSA ESCULTURAS IMPORTANTESESCULTURAS IMPORTANTES
  • 33. Escriba sentado. Pedra calcárea.III milenio a.C. Museo de O Cairo. Exipto Punzón e rollo (importancia da súa actividad administrativa) Bloque de caliza policromada Ollos de cristal de rocha con postizos (párpados) Concéntranse especialmente no rostro: expresión de seguridade e competencia Características xerais: Hieratismo, rixidez, simetría, frontalidade, canon, etc. c) A estatuaria ESCRIBA SENTADO CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS
  • 34. Escriba sentado. III milenio a.C.Pedra calcárea pintada de pardo e ocre. Museo de El Louvre. Francia Características xerais: Hieratismo, rixidez, simetría, frontalidade, canon, etc. c) A estatuaria ESCRIBA SENTADO CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS
  • 35. Realizado en madeira de sicomoro, despois recuberto con placas metálicas Madeira é máis fácil de traballar e pódese facer por piezas Características xerais: Hieratismo, rixidez, simetría, frontalidade, canon, etc. Gran realismo do rostro Personaxe groso polo emprego cómodo que ocupa. Para que o Ka non se confundira na capela (serdab) había outra estatua con peluca e máis delgada c) A estatuaria SHEIK EL- BELED (ALCALDE DA VILA) Sheik el –Beled.Madeira policromada. III milenio a.C. Museo de O Cairo. Exipto CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS
  • 36. Representación máis realista froito da revolución relixiosa Amenofis IV (Akhenaton) Realizada en caliza policromada Canon moi estilizado: pescozo moi esbelto, cabeza e orellas alargadas Pómulos e mentón moi marcados Leva o uareus na corona azul Modelo realizado polo escultor Tutmés para que lle servira de base para outros retratos (por eso nunca tivo incrustado o ollo esquerdo) Collar policromado de follas de sauce Pequeno tamaño (apenas 50 cm.) c) A estatuaria BUSTO DE NEFERTITI Busto de Nefertiti, esposa de akenatón. 1362-1345 a.C. Pedra calcárea policromada. Museo de Ocairo.Exipto. Akenatón e Nefertiti CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS
  • 37. c) A estatuaria OUTROS EXEMPLOS Sesostris I .Imperio Medio. XII dinastía.Museo de O Cairo. Exipto Soldados Nubios. Imperio Medio. X dinastía. Museo de O Cairo.Exipto Outshebis Akhenaton y Nefertiti Portadora de ofrendas CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS
  • 38. d) O relevo e a pintura • Acompañados por escritura xeroglífica • Relevo ocupa lugar privilexiado nas tumbas e nos templos • Relevos ensalzan figuras deuses e faraóns. Tamén describen escenas cotiás • Perspectiva xerárquica: Maior a figura de maior importancia • Perspectiva lineal • Fontalidade das figuras • Técnicas de relevo: – dous planos : resaltar as figuras sobre o fondo – Afundido: escavar o perfil das figuras • Técnicas de pintura: – Fresco: pintar directamente sobre parede Coitelo de Gebel el Arak. Predinástico. Museo de O Cairo. Exipto CARACTERÃSTICAS XERAISCARACTERÃSTICAS XERAIS CARACTERÃSTICAS
  • 39. d) O relevo e a pintura CARACTERÃSTICAS RELEVOS Relevo Akhenaton e a súa esposa Para que a parede non perdera o seu sentido arquitectónico ao decorala preferíase facer relevos que apenas sobresairan (baixorrelevos e incluso relievos ócos Reflexo do naturalismo vemos a flacidez da barriga do faraón Asno cargado Relevo óco RELEVORELEVO
  • 40. d) O relevo e a pintura EXEMPLOS RELEVOS Paleta de Narmer. Imperio Antigo, I dinastía. Museo de O Cairo. Exipto Akhenató n e familia. Imperio Novo, XVIII dinastía. Museo Louvre,Francia. Relevos da Mastaba de Ti. Imperio Antigo. Saqqara. Exipto RELEVORELEVO
  • 41. d) O relevo e a pintura CARACTERÃSTICAS PINTURA Banquete. Características formais Lei da frontalidade Perspectiva xerárquica Isocefalia Estatismo División en franxas Ausencia de profundidade Xeroglíficos PINTURAPINTURA
  • 42. d) O relevo e a pintura PINTURAPINTURA Convencionalismos Muller piel máis clara Home piel máIs oscura Pelucas negras Predominio do debuxo Pastores Escravos libéranse de algúns convencionalismos de visión rectilínea (tronco de perfil) Psicostasia. Pasaxe das almas Temática funeraria CARACTERÃSTICAS PINTURA
  • 43. Tumba Nebamón. Caza nos pantanos Caza ritual con boomerang en pantanos Características xerais: visión rectilínea, perspectiva xerárquica, xeroglíficos intercalados, contorno do debuxo, cores planas, etc. d) O relevo e a pintura PINTURAPINTURA Creación disco solar 21 portales de casa de Osiris CARACTERÃSTICAS PINTURA
  • 44. Pobreza de paleta. Técnica ao temple ocres amarillo blanco azul verde rojo d) O relevo e a pintura A PINTURAA PINTURA Tumba de Nefertari CARACTERÃSTICAS PINTURA
  • 45. 5. Vocabulario • Adobe: ladrillo de arcila e palla secado ao sol • Alintelada: arquitectura cuberta por un elemento horizontal ou lintel • Aliñamento: conxunto de menhires colocados en liñas paralelas. • Anaglíptico: debuxo en relevo sobre pedra propio dos selos reais mesopotámicos. • Antropomorfo: de forma humana. • Apadana: sala hipóstila( cuxa cuberta está sostida por columnas) dos palacio persas , usada como sala do trono e que estaba rodeada de habitacións máis pequenas, ás veces precedidas dun pórtico. • Arquitrabada: arquitectura cuberta por un elemento horizontal chamado lintel ou arquitrabe. • Baixorrelevo: escultura realizada sobre unha superficieda que sobresae menos da metade do seu volume. • Cachotería: aparello irregular formado por unha serie de pedras sen labrar ou pouco labradas unidas con xeso ou cal, sen orde de tamaño nin de fiada • Canopes (vasos): cada un dos catro recipientes nos que os exipcios depositaban as vísceras que se extraían do cadáver, antes de embasamalo e convertelo en momia. Xeralmente eran de arxila, alabastro ou arxila cocida. Situábanse nas catro esquinas do interior das tumbas ou sarcófagos. • Ciclópea: construcción feita con grandes pedras sen argamasa como elemento de unión.
  • 46. 5. Vocabulario •Cigurat: construcción artificial en forma de montaña, propia de Mesopotamia, que tiña un templo na súa parte superior. Accedíase mediante ramplas e escaleiras. Crese que, ademais de ter finalidades relixiosas, se utilizaba como observatorio astronómico. •Criselefantino: realizado en ouro e marfil. •Crómlech: conxunto de menhires colocados en forma circular. A palabra procede do céltico crum e lech, que significan respectivamente, curvado e pedra. •Cuneiforme: escritura inventada en Mesopotamia. Escribíase sobre unha táboa de arxila cocida e cun estilete en forma de cuña (de aí o seu nome). •Diaglíptico: debuxo afundido sobre pedra, propio dos selos reais mesopotámicos. •Dolmen: monumento megalítico propio da Prehistoria, formado por pedras verticais cravadas no chan sobre as que descansan unha ou máis pedras postas en forma horizontal. •Dromos: avenida flanqueada por esfinxes que conduce a un templo. É habitual na arquitectura exipcia. •Esfinxe: escultura propia do antigo Exipto, que pode chegar a ser monumental, na que se representa unha cabeza e busto de muller con corpo de león, ás veces con ás de grifón ( animal mitolóxico que tiña ás de aguia). •Estatua: escultura exenta de arxila, madeira, pedra, mármore ou metal, de forma animal ou humana, tallada a imitación do natural. •Estela: monumento constituído por un único bloque de pedra erixido para gravar nel algún tipo de inscripción co fin de lembrar ou conmemorar algo. Xeralmente son de carácter funerario.
  • 47. 5. Vocabulario •Exenta (escultura): escultura que non está pegada a un muro e que se pode contemplar desde tódolos seus ángulos. •Gravado: Procedemento polo que se consegue unha estampa mediante a obtención previa dunha matriz ou prancha. •Hípetra (sala): gran recinto sen teitumes e cunha gran fileira de columnas. •Hipóstila (sala): estancia cuxo teito se sostén mediante columnas. •Hipoxeo: tipo de sepulcro escavado na rocha ou subterráneo. •Ka: alma ou forza vital. A figura do Ka é a estatua que alberga a alma do defunto na civilización exipcia. •Kalathos/kalathoi: vasixa en forma de sombreiro e copa propia da arte íbera •Kudurru: estela oval con inscripcións relixiosas ou xurídicas na que se consignaban doazóns de terras. Servía para delimitar as propiedades na antiga Mesopotamia. •Lauda: Cuberta ou tapa dun sarcófago normalmente gravada. •Lintel: Pedra ou viga horizontal que se coloca sobre unha porta ou ventá. •Ma´at: no antigo Exipto concepto de xustiza universal. •Mastaba: sepulcro no antigo Exipto, propio das primeiras dinastías que tiña forma de pirámide truncada ou banco. Adoitaba a edificarse en torno ás pirámides dos faraóns. •Medio relevo: escultura realizada sobre unha superficie de xeito que a metade do seu volume sobresae dela. •Menhir: monumento megalítico consistente nunha pedra cravada no chan e disposta en forma vertical
  • 48. 5. Vocabulario •Monocromo: dunha único cor. •Naveta: monumento megalítico propio da Prehistoria das Illas Baleares, que ten forma de nave invertida, de onde procede o seu nome. •Nurague: monumento megalítico propio da Prehistoria da illa de Sardeña e que consiste nunha torre troncocónica •Obelisco: monumento xeralmente feito dunha soa pedra, con base rectangular de forma piramidal e terminado en punta, erixido por motivos relixiosos e políticos. •Ourivería: arte de traballar metais preciosos, paricularmente o ouro e a prata. •Pasta vítrea: pasta de cristal empregada na escultura da Antigüedade especialmente en Exipto para realizar o iris e a pupila dalgunhas figuras. •Perpiaño: pedra cortada de cantos vivos en forma de prisma rectangular de seis caras utilizada na construcción de piares, muros,etc. •Perspectiva xerárquica: recurso plástico no cal as figuras máis importantes socialmente, son de maior tamaño que as outras figuras que as acompañan. •Piar: elemento sustentante exento, como a columna pero de sección rectangular ou cadrada con capital segundo as ordes clásicas. •Pilastra: piar pegado ao muro. •Pirámide: construcción moumetal propia do antigo Exipto destinada a sepulcro dun faraón ou dalgún membro da súa familia. Consiste nun poliedro cunha nase poligonal e unhas caras triangulares que conflúen na súa parte superior nun único vértice cómún.
  • 49. 5. Vocabulario • Policromía: aplicación de cores en xeral. •Polícromo: de varias cores •Sarcófago: arca, xeralmente de pedra destinada a conter nela un cadáver •Sillaría: conxunto de perpiaños. •Speos: tumba e santuario do antigo Exipto escavado na rocha que presentaba na súa fachada esculturas monumentais dos faraóns ou das súas esposas. •Taula: monumento megalítico propio da Prehistoria das Illas Baleares, consistente nunha pedra disposta en forma vertical cravada no chan e con outra plana que a cobre orizontalmente na súa parte superior. •Teitume alintelada: tipo de cuberta plana que serve de elemento constructivo para pechar de forma horizontal a parte superior dunha apertura ou espazo. •Terracota: arxila cocida utilizada en escultura e cerámica. •Tholos:edificio de forma circular de orixe prehistórica. Aparecen tamén na antiga Grecia destinado ao culto relixioso ou funerario. •Vulto redondo: escultura exenta, é dicir, que nos está pegada a un muro e que se pode contemplar desde tódolos seus ángulos.
  • 50. 6. Actividades          1. Identifica as seguintes obras e establece as características comúns que todas elas comparten. Sitúaas cronolóxicamente. 2 . Explica a evolución das construccións exipcias desde a mastaba ata a pirámide.
  • 51. 6. Actividades    3 . A partir da análise da seguintes imaxes indica as partes principais do templo exipcio, sinalando as características básicas deste tipo de construccións. 
  • 52. 6. Actividades    4. ¿Cales son as principais características da escultura exipcia? Aplícaas á primeira imaxe. 5. Explica qué función tiña cada unha das seguintes imaxes.
  • 53. 9. Modelo de examen NOME: Nº: APELLIDOS: CURSO: EXAMEN TEMA 2 OS INICIOS DA ARTE: A ARTE PREHISTÓRICA E DO PRÓXIMO ORIENTE 1. Elixe unha das seguintes imaxes e fai o comentario da mesma: (4 ptos) 2. Elixe unha das seguintes imaxes e fai o comentario da mesma: (4 ptos) 3.Elixe catro dos seguintes conceptos e defíneos: (2 ptos) ostostato, cobixa, mastaba, canon, perspectiva xerárquica, lei de frontalidade, talayot, naveta a) Identificar obra b) Contexto histórico e artístico c) Contexto estilístico e formal a) Identificar obra b) Contexto histórico e artístico c) Contexto estilístico e formal
  • 54. 10. Para ampliar e consultar BIBLIOGRAFÃA: - ALVAR EZQUERRA, J.: Las claves del arte mesopotámico y persa. Ariel, Barcelona,1989. - BENDALA GALÃN,M.: Arte egipcio y del Próximo Oriente. Historia 16, Madrid, 1994. - BERMEJO TIRADO, J.: Breve historia de los íbero: la apasionante historia de los pueblos más florecientes de la Iberia pre-romana. Mnowtilus, Madrid, 2008 - BELTRÃN, A.: El arte rupestre del levante español. Ediciones Encuentro. Madrid, 1982. - CALZADA, C.: Arte prehistórico en la vanguardia artística de España. Cátedra, Madrid,2006 - CHAPA BRUNET. T. e MENÉNDEZ FERNÃNDEZ, M.: Arte paleolítico. Madrid,1994 - DE CLOTTES,J.: La prehistoria explicada a los jóvenes. Paidós Ibérica. Barcelona, 2008 - EGGEBRECHT,A.: El antiguo Egipto. Plaza y Janés. Barcelona, 1987 - FERNÃNDEZ CASTRO, Mª C.: La edad de los metales. Historia 16. Madrid, 1989 - FERNÃNDEZ MARTÃNEZ, V., JIMENO MARTÃNEZ, A. E MENÉNDEZ FERNÃNDEZ ,M.: Diccionario de prehistoria.Alianza editorial. Madrid.1997 - GIEDION,S.: El eterno presente. El nacimiento del arte. Alianza, Madrid, 1981 - GIEDION, S.: El presente eterno: los comienzos de la arquitectura. Alianza, Madrid, 1986 - LARA PEINADO, F.: El arte de Mesopotamia. Historia 16, Madrid, 1989 - MOSCATI,S.: Cómo reconocer el arte mesopotámico. Médica- Técnica. Barcelona,1980 - RIPOLL PERELLÓ, E.: El arte paleolítico. Historia 16, Madrid, 1989
  • 55. 10. Para ampliar e consultar INTERNET: -Museo Arqueológino Nacional de Madrid: http://man.mcu.es FILMOGRAFÃA: a) ANNAUD, JEAN-JACQUES ( dir.): EN BUSCA DEL FUEGO ,1981 CONXUNTOS PARA VISITAR: a)STONEHENGE (Amesbury, Gran Bretaña, Reino Unido) b)CARNAC ( Montignac, sur de Francia) c)COVA DE LASCOUX (Francia) d)COVA DE EL COGUL ( Lleida, Cataluña, España) e)COVA DE ALTAMIRA ( Santillana del Mar, Cantabria, España)