1. Temat: Pojcie i cechy pastwa
Pojcie i nazwa pastwa. Sposoby definiowania pastwa. Cechy pastwa Pastwo jako organizacja polityczna.
Pastwo jako organizacja przymusowa. Pastwo jako organizacja terytorialna. Pastwo jako organizacja
suwerenna.
Pojcie i nazwa pastwa
Ewolucja pojcia:
Grecy polis
miasto pastwo; wasny ustr坦j; prawodawstwo
wsp坦lnota jako og坦 obywateli
Rzym
civitas - gmina penoprawnych obywateli; pastwo obywateli rzymskich
res publica
wsp坦lnota wszystkich obywateli
populus, gens - u甜ywane
imperium
status ustr坦j status Romanus - pastwo
B. redniowiecze
terra najwa甜niejszy czynnik terytorialny
- regnum, regne, regno, reign, Reich
- civitas i res publica jako pastwa i gminy miejskie
Wochy XVI wiek
stato od aciskiego stare sta i status rzeczownik, kt坦ry opisywa warunki bytu, poo甜enie, stan
Niccolo Machiavelli pierwszy u甜y pojcie stato w rozumieniu dzisiejszego pastwa Ksi甜 (1515 r.)
bez wzgldu na wielko, czy charakter ustroju pastwowego
XVI XVII wiek terminy w jzyku francuskim, angielskim, niemieckim 29
2. Francja Jean Bodin (1530-1596) termin res publica pastwo w dziele Sze ksig o Rzeczypospolitej
(1576 r.)
Niemcy termin Staat w kocu XVIII w. w jzyku oficjalnym
Jzyki sowiaskie wasne terminy
Polska od sowa pan mo甜liwo panowania, wykonywania wadzy
Andrzej Frycz Modrzewski O poprawie Rzeczypospolitej (1551 r.)
- u甜ywano r坦甜ne nazwy republika, rzeczpospolita, Regnom, kr坦lestwo, korona
- pocztek XIX w. dzisiejsza nazwa pastwo i zanik nazw wczesniejszych
Sposoby definiowania pastwa
Nauki polityczne i prawne
obszar oznaczony granicami; jedna wadza polityczna ( pastwo jako kraj )
ludzie 甜yjcy w granicach danego pastwa ( spoeczestwo zorganizowane )
organizacja ludzi; czynnik wizi zale甜noci politycznej ( pastwo jako grupa spoeczna zorganizowana )
cz pastwa sprawujca wadz ( pastwo jako aparat pastwowy )
podmiot wasnoci pastwowej ( pastwo jako fiskus, skarb pastwa, podmiot prawa midzynarodowego )
Typy definicji pastwa:
D. Funkcjonalne
opisuj pastwo poprzez funkcje jakie musi spenia w ukadzie spoecznym
np. Hugo Grotius w XVII wieku
pastwo to zrzeszenie doskonale wolnych ludzi w celu korzystania z prawa dla dobra powszechnego
pastwo jako organizacja rozstrzygajca wadz
rozwizywanie r坦甜nych problem坦w
utrzymanie porzdku
D. Strukturalno - elementowe
Georg Jelinek ( 1851 1911 )
Ludno, terytorium i wadza zwierzchnia 30
3. trway zwizek ludzi stale osiadych na pewnym terytorium i podlegajcych jednej wadzy zwierzchniej
- pastwo to wyposa甜ona we wadz samorodna jedno zwizkowa osiadych ludzi
D. psychologiczne
Leon Petra甜ycki ( XIX wiek )
zbi坦r wyobra甜e dotyczcych wadczych stosunk坦w midzyludzkich
dotyczy stosunk坦w midzy rzdzcymi i rzdzonymi
pastwo nie jako realny byt, ale jako co, co rezyduje w psychice ludzi w postaci projekcji emocjonalnych
prze甜y psychicznych
prawo rzdzcego wydawanie okrelonych decyzji, wymaganie realizacji
obowizek rzdzonego wykonywanie decyzji, gro添ba u甜ycia przymusu pastwowego
D. socjologiczne
pastwo jako spoeczno polityczna
ludzie jako funkcjonariusze i czonkowie okrelonych instytucji; posiadanie prerogatyw
np. Arystoteles pastwo to wsp坦lnota r坦wnych zdolna do samowystarczalnoci
pastwo jest wsp坦lnot r坦wnych, majca na celu mo甜liwie doskonae 甜ycie
D. klasowe
Karol Marks
pastwo jako instrument klasowego panowania
dominacja klas posiadajcych
- W. Lenin w pracy Pastwo a rewolucja pastwo jest maszyn do utrzymywania panowania jednej klasy
nad drug
- eksponowa rol przemocy w dziaalnoci pastwa
D. normatywistyczne
- Hans Kelsen (1881-1973)
- pastwo to cao porzdku prawnego, zachowanie organ坦w pastwa, system norm prawnych
- element ludzki uleg cakowitemu zagubieniu 31
4. Punkt widzenia katolickiej nauki spoecznej
w. Tomasz z Akwinu (1225-1274)
- traktuje pastwo jako spoeczno doskona, samowystarczaln, niezale甜n i samorzdn
- wsp坦czesny myliciel katolicki J. Majka byt pastwa zakada istnienie pewnego porzdku prawnego oraz
wadzy, kt坦ra by go chronia i miaa mo甜liwo zaspokajania potrzeb obywateli oraz zabezpieczenia im pokoju
od wewntrz
- celem pastwa jest dobro wsp坦lne, kt坦re wyra甜a si w zachowaniu pokoju i zapewnieniu powszechnej
szczliwoci doczesnej
Pastwo zbiorowo tworzca grup zorganizowan
Aspekt etniczny pewien szczebel rozwoju 甜ycia spoecznego jaki dotyczy grup spoecznych
Aspekt kulturowy wytwarzanie wsp坦lnych element坦w kultury; dziedziczenie przez elity polityczne
Aspekt ekonomiczny pewna jedno gospodarcza; zaspokajanie okrelonych potrzeb
Pastwo
trway zwizek ludzi stale zamieszkujcych okrelone terytorium, podlegajcych wadzy zwierzchniej
Cechy pastwa
Pastwo jako organizacja polityczna
cecha najwa甜niejsza
pastwo to swoisty rodzaj organizacji
wiadome i celowe usystematyzowanie jego czci w cao
to tak甜e dziaalno spoeczna ( wadza ma charakter spoeczny )
Pastwo jako organizacja przymusowa
pastwo nie mo甜e oby si bez przymusu
wadza publiczna wypenia swoje zadania dysponujc rodkami przymusu
wymuszenie posuchu jednostek i grup spoecznych wobec zachowa wadzy publicznej
cele utrzymanie posuszestwa wr坦d ludzi; agodzenie konflikt坦w spoecznych; przestrzeganie regu
wsp坦甜ycia spoecznego
przymus systematyczny; jawny; legalny ( zgodny z prawem )
przymus fizyczny sia fizyczna stosowana wobec ludzi; zmonopolizowany przez pastwo ; kara wizienia;
areszt tymczasowy. Aparat przymusu policja, wojsko. 32
5. przymus ekonomiczny pozbawienie jednostek i innych podmiot坦w mo甜liwoci okrelonych zachowa
przymus psychologiczny np. monopol na przekaz informacji; stosowanie tego rodzaju przymusu w pastwie
demokratycznym jest spoecznie kontrolowane
Przymus
- jest on skupiony mog go stosowa tylko organy pastwowe i to zgodnie z prawem
- jest sformalizowany czyli ujty w mo甜liwie cise ramy procedur, przewidzianych przez prawo
- jest legalny jedynie pastwo jest uprawnione do stosowania rodk坦w przymusu zgodnie z prawem
Monopol w przymusie pastwa
wyraz humanizacji i ograniczenia zasigu siy fizycznej
ogranicza sytuacje tragiczne
agodzi obyczaje
powinien by stosowany na podstawie prawa i w zgodzie z prawem
powinien by stosowany z umiarem i gdy jest konieczny i uzasadniony powa甜nymi argumentami moralnymi
jest mniejszym zem ni甜 przymus niekontrolowany
Pastwo jako organizacja terytorialna
obszar ldowy i przestrzenny
suwerenne zwierzchnictwo pastwowe
XVII w. pojcie morza terytorialnego
XX w. przestrze powietrzna
czste ekspansje terytorialne ( XV XIX w. )
czynnik konsolidujcy spoeczestwa
stosunek uczuciowo emocjonalny
skadnik wiadomoci narodowej, spoecznej
terytorialno jest zasad organizacji pastwa
przestrze ldowa morska i powietrzna
granica morska do 12 mil morskich 33
6. Przynale甜no do pastwa:
zamieszkiwanie w danym pastwie odpowiednio dugo
uznawanie wadzy publicznej sprawujcej kontrol nad danym terytorium
Zwierzchnictwo terytorialne
- wadza realizacja funkcji pastwa
- zapobieganie wykonywania tych funkcji przez innych na obszarze pastwa
- bogactwa naturalne kraje
- monopol przymusu pastwowego, jurysdykcji oraz organizacji su甜b publicznych
Podzia pastw ze wzgldu na wielko terytorium
A) Pastwa wielkie powierzchnia powy甜ej 1 mln km kw. 29 (15%) na 194
B) Pastwa rednie od 100 tys. km kw. do 1 mln 76 (39%)
C) Pastwa mae poni甜ej 100 tys. km kw. 89 (46%)
Pastwo jako organizacja suwerenna
Suwerenno:
istotna cecha wadzy pastwowej
suwerenno jest niepodzielna
niezale甜no wadzy pastwowej w stosunkach z innymi pastwami i organizacjami midzynarodowymi
niezale甜no od innej wadzy wewntrz pastwa
zdolno regulowania wszelkich spraw
Koncepcja suwerennoci w ujciu prawniczym integralnie zawiera w sobie dwa skadniki (elementy)
Samodzielno (samorodno wedug Jelinka)
- wyra甜a si w podejmowanych decyzjach i dziaaniach niezale甜nie od innych podmiot坦w bez mieszania si
kogo z zewntrz
- pastwo jest podmiotem realizujcym suwerenno w spos坦b pierwotny
Nieograniczono
- z punktu widzenia formalnoprawnego pastwo mo甜e podejmowa takie decyzje i dziaania, jakie chce 34
7. - pastwo jest w tym zakresie ograniczane jedynie czynnikami faktycznymi (przyrodniczymi, ekonomicznymi)
lub politycznymi, kt坦re samo na siebie nao甜yo
Wyczno prawodawcza g坦wny przejaw suwerennoci
- moc tworzenia i znoszenia prawa
Suwerenno zewntrzna
uznanie pastwa za podmiot stosunk坦w midzynarodowych przez inne pastwa
utrzymanie z nimi kontakt坦w dyplomatycznych, konsularnych, handlowych i innych
Pastwa mog przekaza pewne kompetencje organizacjom midzynarodowym
- dobrowolne i wyra添ne owiadczenie woli pastwa
Zasada suwerennoci pastwa wyksztacia si w redniowieczu
- walka o samodzielno monarch坦w narodowych z ponadnarodowymi orodkami wadzy (papiestwo,
cesarstwo) oraz z orodkami wewntrznymi (feudaowie)
Wsp坦czenie
- wzajemne powizanie pastw; wsp坦praca i rywalizacja pastwa
- wsp坦praca ksztatowanie si zale甜noci partner坦w
- wsp坦zale甜no pastw UE poszukiwania rozwiza o charakterze unifikacyjnym
- suwerenno interes narodowy jak cel nadrzdny
- wsp坦zale甜no interes wsp坦lny, grupa pastw, regionu, caa spoeczno midzynarodowa
Ludno pastwa
- niezbdny czynnik istnienia pastwa
- mieszkacy w ramach jurysdykcji pastwa
- cudzoziemcy i bezpastwowcy
- organy pastwowe reguluj status prawny ludnoci
- obywatelstwo wa甜ny czynnik prawny
- podstawa praw i obowizk坦w jednostki wobec pastwa
- nabycie obywatelstwa:
a) wskutek urodzenia (prawo krwi ius sanginis), posiadania obywatelstwa rodzic坦w 35
8. - wikszo pastw Europy
b) prawo ziemi (ius soli) miejsce urodzenia
- pastwa Ameryki Poudniowej i P坦nocnej
Zr坦甜nicowana liczba ludnoci w pastwach
- przynale甜no do wsp坦lnoty w spos坦b naturalny (urodzenie) 36
9. Temat: Klasyfikacja ustroj坦w w staro甜ytnoci
Og坦lna charakterystyka. Klasyfikacja. Monarchia. Tyrania. Arystokracja. Plutokracja. Oligarchia. Demokracja.
Ochlokracja. Anarchia. Timokracja. Teokracja.
1. Og坦lna charakterystyka
- struktura oparta na pracy niewolniczej
- wolni ludzie stanowili elit
- nauka o pastwie i prawie do dzi funkcjonuje wiele poj
- polis miasto obwarowane murami obronnymi wraz z terenami rolniczymi
- niezale甜no polityczna, gospodarcza i militarna
- rola ludu ( demos ) czynnik aktywnie ksztatujcy bieg spraw pastwowych
- sprawowanie wadzy to okrelona umiejtno, a nie przywilej jednostki
Klasyfikacja ustroj坦w:
- w ramach polis dojrzeway konflikty
- nier坦wno jednostek przyczyna
eunomia idea dobrego ustroju opartego na adzie pokoju i sprawiedliwoci
Monarchia:
- kr坦l speniajcy swe funkcje z aprobat poddanych
- dobry ustr坦j odpowiadajcy rozsdkowi ( logos )
- uznanie przez poddanych sprzyjao stabilizacji i zamo甜noci polis
Tyrania:
- wyniesienie tyrana ponad prawo
- chorobliwa podejrzliwo tyrana
10. - otaczanie si czonkami wasnej rodziny nepotyzm
- ustr坦j wadliwy szkodzcy jednostce
Zaczto wyr坦甜nia ustroje oparte na wadzy ludzi wyksztaconych, wy甜ej urodzonych; inne przymioty
arystokracja ( aristos najlepszy )
- powinna dotyczy tak甜e ducha
Plutokracja ( plutos bogactwo ) rzdy najbogatszych
Oligarchia ( oligos may ) rzdy wskiej grupy os坦b
- niebezpieczestwo degeneracji
- elita najbogatszych
Demokracja ( demos lud, kratos wadza ):
- R坦甜ne rezultaty rzd坦w
- Oznacza sprawowanie wadzy przez zdyscyplinowany lud
37
11. - Ustanawianie prawa i jego przestrzeganie
Ochlokracja ( ochlos tum ):
- rzdy tumu
- zdezorganizowanie demokracji; degeneracja demokracji
- podzielony na grupy tum d甜y do osignicia mo甜liwie najwikszych korzyci kosztem polis
Anarchia ( bezrzd ):
- zlikwidowanie wszelkiej wadzy
- zagro甜enie spokoju wewntrznego
- nara甜enie polis na atak ssiad坦w
Timokracja ( timos zaszczyt ):
- wadza nale甜y do ludzi majcych na celu zdobycie najwy甜szych godnoci i zaszczyt坦w
- sawa na polu walki
- z reguy rzdy wojskowych
- surowo 甜ycia i obyczaj坦w
- prostota organizacji i podzia bogactw
Teokracja ( theos b坦g ):
- panujcy bezporednio powoywa si na pochodzenie swej wadzy od Boga
- wola wadcy przejawem woli bog坦w
- prawo prawo boskie
- szczeg坦lne waciwoci charyzmatyczne wadzy ( charizma aska )
- wpyw Bliskiego Wschodu
Wnioski:
Ataraksja ( ataraktos spokojny ):
- poczucie spokoju i bezpieczestwa
- poprawne funkcjonowanie zorganizowanej struktury politycznej
Dobrze zorganizowana polis posiadaa cechy:
- eunomii ( eunomia dobre prawo )
Przeciwstawiana bya 添le zorganizowanemu pastwu anomii ( anomia zy ustr坦j ) 38
12. Temat: Geneza pastwa
Staro甜ytno. Arystoteles. Platon. Doktryny redniowiecza. Aurelisz Augustyn. w. Tomasz z Akwinu. Doktryna
patriarchalna. Doktryna patrymonialna. Doktryny nowo甜ytne. Doktryna umowy spoecznej. Doktryna podboju.
Doktryna procesu rozwarstwienia klasowego. Doktryny socjologiczne -teoria solidarystyczna, doktryna
organiczna. Doktryna psychologiczna. Pastwo jako wsp坦lnota etniczna. Pastwo w doktrynie prawa
midzynarodowego.
2. Staro甜ytno
Arystoteles ( 384 322 r. p.n.e. )
- syn lekarza kr坦la Macedonii Amyntasa II
- ucze i wsp坦pracownik Platona
- wychowawca Aleksandra Macedoskiego
- sta na czele Akademii Lykeion ( Ateny )
- nauki przyrodnicze, medycyna, logika, filozofia, etyka, astronomia, meteorologia, ekonomia, poetyka, nauki o
pastwie
- opisa ustroje 158 pastw Ustr坦j polityczny Aten
Metodologia
- zdobywanie wiedzy wyprowadzonej z fakt坦w
- polis konieczno wnikliwej obserwacji
- ustalenie prawidowoci odpowiadajcych rzeczywistoci
- odrzuca idealizm platoski
- wiat idei uwa甜a za fikcj brak podstaw do weryfikacji w praktyce
- wiza teori z dowiadczalnie poznan rzeczywistoci
- obserwacja praktyki i wyciganie z ustalonych fakt坦w prawidowoci, czyli uog坦lnie
- dedukcja od og坦u do szczeg坦u; indukcja od szczeg坦u do og坦u
- zasada zotego rodka - wybieranie miedzy skrajnociami przez formowanie umiarkowanego stanowiska
Teoria spoeczestwa
- dostrzega skrajne zr坦甜nicowanie w strukturach spoeczestwa
- broni systemu niewolniczego
- ludzie z natury skazani na niewolnictwo i poddani rozkazom
Ludzie wolni:
a) znakomici przywileje bogactwa i zaszczyty
b) lud patrzcy z po甜daniem na zamo甜no
c) stan redni
- najlepiej oceniany
- poczucie obowizki i zdrowie moralne
- gwarant wolnoci, postpu spoecznego, spoecznego i politycznego
39
13. Czowiek z natury jest istota pastwow
- d甜enie do 甜ycia w spoeczestwie
- rodzina podstawow organizacj: niewolni i niewolni
Rodzaje zwizk坦w midzy lud添mi:
a) pana i niewolnika
16. d) gospodarstwo czy wszystkich
Ojciec:
- jako gowa rodziny dba o dobro wszystkich
- pierwowz坦r wadzy pastwowej monarchy
- postpowanie zgodne z prawem, poczuciem susznoci, naturalnie pojmowan sprawiedliwoci
- cel g坦wny ochrona zbiorowoci ( odpowiedzialno )
Geneza pastwa
- pastwo pochodzio z natury
- powstanie na drodze naturalnego rozwoju
- mniejsze wsp坦lnoty rodzinne czyy si w osady
- nastpnie powstaway miasta pastwa ( polis )
- w spos坦b naturalny zwizany z osobowoci czowieka
- rodzina, gospodarstwo, pastwo
- zoon politikon istota pastwowa
- 甜ycie w grupie
- rozw坦j indywidualny i zbiorowy
- 甜ycie poza spoeczestwem i pastwem prymitywny i niewaciwy rozw坦j
- wsp坦lnota naturalne zachowanie si jednostki
- pastwo najwy甜sza forma zorganizowania ludzi
- czowiek obywatel
- przeciwnik umowy spoecznej
Cele pastwa:
- zapewnienie poczucia bezpieczestwa
- dostatek materialny
- warunki do rozwoju duchowego
- pastwo sprzyja miao rozwojowi czowieka
Autarkia:
- samowystarczalno pastwa; wymiar duchowy i ekonomiczny
- jednostka nie jest w stanie
- pastwo dobro wsp坦lne dziaajce na rzecz jednostki
- konieczno poszanowania idei sprawiedliwoci
40
17. - zapewnienie obywatelom szczliwego i cnotliwego 甜ycia
Istotne umiar w dziaalnoci politycznej
Penia szczcia stworzenie ludziom takich warunk坦w, aby mogli osign peni materialnych i moralnych
wartoci
Arystoteles sformuowa ide podziau zada w pastwie:
Czynniki wadcze:
a. obradujcy sprawy wojny, pokoju, przymierza, kara mierci, wygnanie, wyb坦r i kontrola urzdnik坦w
b. rzdzcy - wadza wykonawcza powinna by podporzdkowana zgromadzeniu
c. sdzcy orzekanie sd坦w zgodnie z prawem i naturalnym poczuciem sprawiedliwoci spoecznej
Arystoteles zdefiniowa pojcie ustr坦j:
- okrela porzdek wadz w pastwie i spos坦b ich podziau
- stwierdza co jest czynnikiem decydujcym w pastwie
- okrela jaki jest cel ka甜dej wsp坦lnoty
W zale甜noci od tego kto rzdzi wyodrbni trzy dobre ustroje:
- monarchia
- arystokracja rzdy najcnotliwszych, dobranych wedug moralnych walor坦w
19. - demokracja rzdy biednych
Bardzo wa甜na klasa rednia
- czynnik stabilizacji w pastwie
Monarchia:
- monarcha powinien gwarantowa poszanowanie prawa i godno poddanych
- rozsdne kierowanie pastwem
- jednostka mo甜e odegra istotn rol w rozwoju polis
- postawa moralna, rozum, cnoty obywatelskie
Tyrania:
- nadu甜ycia wadzy kr坦lewskiej lub przejcie jej przez demagog坦w
- ustr坦j przeciwny naturze ludzkiej
- mo甜liwo pogwacenia prawa
- ustr坦j uznawany za najgorszy
41
20. Oligarchia:
- rzdy najbogatszych
- forma zdegenerowana
- nietrwao rzd坦w, brak rozsdku i umiaru
- mo甜liwo dalszych zamach坦w na wadz
- nadmierny wyzysk ludu
- walki midzy oligarchami
Demokracja:
- wadza nale甜ca do ludu nie zawsze su甜y ludowi
- obawa przed dora添nym interesem
- wadza czsto z pominiciem i naruszeniem prawa
- lud staje si dla siebie despot
- demagodzy mog przeksztaci w tyrani
Politeja:
- poczenie demokracji i rzd坦w bogatych
- dominacja klasy redniej umiarkowanie i rozsdek rzd坦w
- przewaga cn坦t obywatelskich
- najwy甜szy stopie poszanowania prawa, godnoci jednostki i zbiorowoci
- sprawiedliwo i stabilny rozw坦j
Idea sprawiedliwoci politycznej:
- opiera si na rzdach prawa
- wszyscy w jednakowym stopniu powinni by podporzdkowani prawu
- np. monarcha stra甜nik poszanowania prawa
Sprawiedliwo wpywa na rzeczywisto polityczn:
- degradacja sprawiedliwoci musi oznacza degradacj czowieka
- upadek 甜ycia rodzinnego
- upadek dobrych form ustrojowych
Platon ( 427 347 r. p.n.e. )
- Pastwo, Prawo, Polityk
Idealizm obiektywny:
- wiat idei rzeczywisty, godny poznania
- wiat materialny dostrzegany przez nas, jedynie odbicie wiata idei
42
21. A. Wizja pastwa idealnego
Ponadczasowe wartoci:
- Dobro, Prawda, Sprawiedliwo, Pikno
- Wizja utopii politycznej
Klasyfikacja ustroj坦w:
Timokracja:
- relatywnie najlepsza
- wzorowana na wczesnej Sparcie
- rygory 甜ycia, skromno, powcigliwo
- wada kierowanie przez ludzi 甜dz zaszczyt坦w
- przewaga wojownik坦w nad filozofami, co nie gwarantuje rzd坦w rozumu
Ustr坦j oligarchiczny:
- powsta w wyniku degeneracji timokracji
- pasja bogacenia si wojownik坦w niebezpieczny podzia na grup zamo甜nych oligarch坦w i mas biednych ludzi
- walka o r坦wno i wadz prowadzi do rozpadu oligarchii
Demokracja:
- degeneracja ustroju pastwa
- zanarchizowanie rzdy ludu w caej polis
- niekompetencja i przypadkowo os坦b sprawujcych wadz
- obni甜enie dyscypliny obywatelskiej, baagan
- spiski zamo甜nych przeciw ludowi; podejrzliwy lud
- cakowity brak zaufania
- du甜e znaczenie demagog坦w schlebianie ludowi i zdobycie wadzy
Tyrania:
- reakcja na rozpasanie wolnoci w demokracji
- kocowe stadium degeneracji ustrojowej
- cakowity zanik cn坦t obywatelskich
- strach, podejrzliwo, egoizm panujcego i obuda
- obawa obywatela przed goszeniem prawdy
A.
B. Krytyka demokracji
- odlege miejsce demokracji
C. A. Problem gry majtkowej
- biedni nienawidz bogatych
- bogaci zatracaj umiar i rozsdek
43
22. D. B. Ustanowiona w wyniku zamachu
- u甜ycie siy dyskredytuje ustr坦j
E. C. Lud w szale wolnoci
- zanik poczucia odpowiedzialnoci
- demoralizacja obywatela i mo甜liwo destabilizacji
F. D. Og坦lna degeneracja osobowoci czowieka
- pomieszanie poj moralnych
- odrzucenie tradycyjnych wartoci
- obowizki pastwowe otwarty zamach na ich prawa
E. Demokracja nie gwarantuje stabilnoci
- skrajno w korzystaniu wolnoci powoduje jej zaprzeczenie
- ustanowienie tyranii
Wiedza i wadza
Idealna polis
- hierarchiczna struktura
29. - wyeliminowanie egoizm坦w
- spartaski tryb 甜ycia
U schyku 甜ycia Platon zwtpi w swoj idealn wizj utopijnej polis
Prawo szczeg坦lne zwr坦cenie uwagi na zr坦甜nicowanie majtkowe
- powinna przewa甜a wasno rednia
- powa甜ne sankcje za niespenienie obowizk坦w religijnych
44
30. 3. Doktryny redniowiecza
A. Doktryna teologiczna
Aurelisz Augustyn ( 412 427 ) O pastwie bo甜ym
- ucze w. Ambro甜ego
- biskup Hippony w Afryce P坦nocnej
- jeden z najwikszych filozof坦w i pisarzy chrzecijastwa
Pogldy:
- przejcie od stanu przedpastwowego do pastwa nastpio wskutek zepsucia si natury ludzkiej
- b坦g da czowiekowi pastwo z powodu grzechu
- gdyby nie upadek ludzi pastwa by nie byo
- walka dw坦ch wiat坦w: pastwo bo甜e ( civitas Dei ) i pastwo ziemskie ( civitas terrena )
- teokratyczne pastwo chrzecijan w kt坦rym rzdziaby organizacja Kocioa, powoana do zbudowania
pastwa bo甜ego
- obywatelami pastwa ziemskiego wszyscy byli 添li, grzeszni ci, kt坦rzy nie zaznali aski
- obywateli pastwa bo甜ego byo znacznie mniej
- podstawow funkcj pastwa bya represja wobec wikszoci grzesznych
- konieczne byo panowanie dobrych wadc坦w
- b坦g obdarowywa wadz dobrych i zych realizacja plan坦w bo甜ych
- chrzecijanin powinien tolerowa nawet bezkarn wadz
- bierny op坦r tylko gdy naruszano prawo bo甜e
Teoria pastwa
- konieczno rozdziau funkcji cesarskich i kocielnych
- zapewnia wewntrzny porzdek i poczucie bezpieczestwa
- chrzecijanin szanuje nakazy wydane przez pastwo
- w wypadku sprzecznoci stosuje prawo bo甜e
- pastwo zesp坦 ludzi uznajcych wsp坦lne prawa i korzystajcy ze wsp坦lnego po甜ytku bytowania
- sprawiedliwo rzdzcych i roztropno rzdzonych gwarancja harmonijnego funkcjonowania caoci
- pastwo jako bicz bo甜y chrzecijanin powinien spokojnie i z wyrozumiaoci znosi te dolegliwoci
- ustr坦j pastwa by rzecz drugorzdn
- wadztwo opieki rozsadek i prawa naturalne
- wadztwo tyranii ( despotia ) zdecydowany sprzeciw, jeli narusza prawo boskie
Pastwo a Koci坦
- pastwo spenia swe zadania w坦wczas jeli zabezpiecza minimum porzdku i spokoju
- Koci坦 urzeczywistnienie cel坦w wy甜szych; prowadzenie czowieka do Boga
- R坦甜nice natura, cele, trwao instytucji i aksjologii
45
31. - Pastwo sia fizyczna i militarna
- Koci坦 wartoci niematerialne
- Koci坦 jest powszechny, zmierza do objcia caej ludzkoci, istnieje tam gdzie jest czowiek i jego wiara
- Pastwo istnieje w okrelonych granicach terytorialnych i obywatelskich
- autonomia obu instytucji
- Koci坦 mo甜e wspomaga pastwo przede wszystkim w pogbianiu pokoju, ksztatowaniu poczucia
sprawiedliwoci, lojalnoci i mioci spoecznej
Z czasem Augustyn uzna, 甜e pastwo:
- nale甜y wykorzysta do skutecznej walki z herezj - zmucie ich ( cogite intrare )
- pastwo miao sta si pomocnikiem Kocioa w urzeczywistnieniu podstawowych zada
w. Tomasz z Akwinu ( 1225 1274 )
- studiowa w klasztorze Monte Cassino
- wstpi do zakonu dominikan坦w
Wprowadzenie:
- dusza z ciaem powinny i musz dla dobra prawidowego rozwoju pozostawia w jednoci
- sprawy materialne odgryway rol wa甜n
- odr坦甜nia wiedz do wiary; dwie zupenie r坦甜ne paszczyzny poznania
- czowiek powinien funkcjonowa w ramach struktury hierarchicznej
- spoeczno to zjednoczenie ludzi dla wsp坦lnego, rozumowego i celowego dziaania
- obowizki wobec rodziny, miasta, pastwa
- ad spoeczny wymaga wadzy; wadza wynika z og坦lnych praw natury
Wyr坦甜ni trzy grupy spoeczne:
a) optymaci
- wieccy i duchowni feudaowie
- nie pracowali, lecz czerpali najwiksze korzyci
b) ludzie honoru
- posiadacze mniejszych fortun
- pracujcy bezporednio w swych warsztatach produkcyjnych
c) biedni ludzie
- nie posiadajcy majtku
- wiadczyli sw prac na rzecz poprzednich grup
46
32. Pogldy ( tomizm ):
- zracjonalizowa pogldy o boskim pochodzeniu wadzy pastwowej
- wadza pastwowa pochodzia porednio od Stw坦rcy
- zasada wadzy bya boska, ale konkretny ustr坦j tworzyli sami ludzie
- pastwo miao zadania doczesne
- pastwo powinno prowadzi ludzi do wiecznej szczliwoci
- tworzenie warunk坦w potrzebnych do zbawienia:
- pok坦j ( pax ); porzdek ( ordo )
- hierarchia podstawa porzdku istniaa zawsze i wszdzie
- odpowiednie uprawnienia, ale jednoczenie wadza powinna su甜y dobru og坦u
Uzasadniao to istnienie spoeczestwa stanowego
- du甜a rola wasnoci prywatnej
- utrzymanie wasnoci prywatnej konieczny warunek do normalnego 甜ycia spoecznego
- monarchia najlepszy rzd
- sia wadzy sprzyjaa degenerowaniu wadzy
- jeli wadca stawa si tyranem mo甜na byo przeciw niemu czynnie wystpi
- zaleca powcigliwo; rewolucja moga wywoa wicej zego ni甜 rzdy tyraskie
- Koci坦 powinien ocenia polityk wadcy z punktu widzenia wy甜szych kryteri坦w ni甜 doczesne
- formalnie niezale甜no i r坦wno Kocioa i pastwa, ale z przewag moraln Kocioa
Tyran:
- osoba, kt坦ra nielegalnie zdobya wadz ( uzurpacja, gwat, symonia )
- wadca legalny, kt坦ry 添le stosowa wadz ( prywata )
Du甜a ostro甜no w okreleniu tyranii
Cele doktryny teologicznej:
- wyjanienie boskiego charakteru wadzy pastwowej
- utrwalenie wr坦d poddanych przekonania o nadprzyrodzonych waciwociach wadcy
- legitymizacja wadcy do podejmowania istotnych decyzji
B. Doktryna patriarchalna
- Robert Filmer ( 1653 r. zm. )
- Patriarcha, albo przyrodzona wadza kr坦l坦w
Pogldy:
- pastwo powstao w wyniku czenia rod坦w w plemiona i dalej w wiksze caoci
- zachowywano zawsz zasad patriarchalnej wadzy opiekuczej
47
33. - kr坦l jako spadkobierca biblijnego Adama
- kr坦l, podobnie jak starszy w rodzie
- wadza sprawowana w interesie caego spoeczestwa
- bezwzgldny obowizek posuszestwa wobec wadzy
- brak posuszestwa anarchia
Obrona absolutyzmu kr坦lewskiego
- sia, porzdek i stabilno spoeczestwa
- osoba panujca pozycja ojca w rodzinie
Krytyka umowy spoecznej
C. Doktryna patrymonialna
Ludwig von Haller ( XIX wiek ); Szwajcar
Pogldy:
- 添r坦do powstania wadzy pastwowej wasno ziemi ( patrimonium ojcowizna)
- pastwo to dziedziczna wasno dynastii panujcej
- zasady dziedziczenie tak jak w stosunkach prywatnoprawnych
- np. 1138 r. Statut Bolesawa Krzywoustego
- prawo ksi甜ce sd, pob坦r danin, posugi )
- wasno monarchy wszystkie ziemie nie nale甜ce do mo甜nych
4. Doktryny nowo甜ytne
A. Doktryna umowy spoecznej
- pewne elementy ju甜 w staro甜ytnoci
- znaczenie w XVII i XVIII wieku
Grocjusz ( 1583 1645 ):
- tw坦rca nowo甜ytnej szkoy prawa natury
- prawnik, filozof i dyplomata
- Wolno m坦rz; O prawie wojny i pokoju
- d甜y do racjonalnej interpretacji prawa natury niezale甜nej od wartoci wyznaniowych
- wprowadzenie z natury czowieka oraz zachowania si spoeczestwa zasad nieprzemijalnych i
niezaprzeczalnych
Prawa natury jako zasady organizacji 甜ycia spoecznego:
a) obowizek poszanowania cudzej wasnoci
b) obowizek wynagradzania szk坦d
c) obowizek dotrzymywania um坦w
d) obowizek ponoszenia kary za popenione przestpstwa
48
34. - wtpi w mo甜liwo wypracowania idealnych wzorc坦w ustrojowych
- niezmienn cech natury ludzkiej by popd spoeczny
- czenie si z innymi lud添mi w celu rozumnego i zgodnego wsp坦甜ycia
- o formie wadzy powinien decydowa lud idea suwerennoci ludu
- lud mo甜e przekaza wadze jednostce zrzeczenie si
- nastpuje okrelenie umowy miedzy ludem, a wadc
- monarcha nie mo甜e ama postanowie zawartych w umowie
- lud mo甜e wypowiedzie mu posuszestwo
- nikomu nie wolno ama zasad praw natury
- umowy nie mog by sprzeczne z prawami natury
Baruch Spinoza ( 1637 1677 )
- myliciel, teolog, polityk 甜ydowskiego pochodzenia
- Traktat teologiczno polityczny
Pogldy:
- z natury ludzkiej wypywaa trwoga i wrogo wobec siebie
- dla wasnego dobra nale甜ao zawrze umow spoeczn
- pomylno i wolno w pastwie
- jednostki zrzekay si posiadanych praw na rzecz caego spoeczestwa
- najlepszy ustr坦j demokracja cenzusowa
- dowodzi to o rozsdnym zachowaniu si ludzi
- ludzie d甜 do pokoju oraz korzystnego wsp坦dziaania
- rezygnacja jednostek z czci swojej wolnoci
- wolno swoboda postpowania w granicach przyjtych i akceptowanych przez spoeczestwo
Zadania pastwa:
- zagwarantowanie obywatelom bezpieczestwa
- zorganizowanie podstawowych usug bytowania
Gwarancje dla wasnoci prywatnej i wolnoci obrotu
Tolerancja:
- podstawa nowoczesnej wizji umiarkowanego liberalizmu
- religia konieczna jako propagowanie wzorc坦w postpowania
35. - pastwo powinno by tolerancyjne wzgldem religii i odwrotnie
- religie powinny by tolerancyjne wzgldem siebie
- wiadczyo to o humanizmie oraz dojrzaoci spoeczestwa i jednostki
49
37. - Elementy prawa naturalnego i polityki; O obywatelu; Lewiatan, czyli rzecz o wadzy kocielnej i
wieckiej
Pogldy:
- stan naturalny w kt坦ry 甜y czowiek, bya wojna wszystkich ze wszystkimi
- bellum omnium contra omnes
- stan napicia, gotowoci
- instynkt powodowa rezygnacje z wojny
- d甜enie do pokoju i porozumienia
- naturalna potrzeba zawarcia umowy
- przekazanie suwerenowi prawa do rzdzenia
- wytworzenie pastwa powodowao utrat wolnoci
- prawo wasnoci i organizacja spoeczna
Umowa spoeczna:
- wyjcie podyktowane rozsdkiem
- 甜ycie w pokoju i jednoci
- poddani zrzekaj si praw do swej naturalnej wolnoci na rzecz suwerena
- forma przyrzeczenia na rzecz suwerena utworzenie pastwa Lewiatan
Idea prawa:
- zwizana z wol suwerena; okrela zasady funkcjonowania spoeczestwa i pastwa
- podstawowa miara zachowania jednostek
- podstawowe zasady funkcjonowania spoeczestwa zachowanie spokoju, obowizek dotrzymywania um坦w,
obowizek przestrzegania zasad wsp坦甜ycia; skodyfikowanie tych zasad
Wadza absolutna suwerena:
- obejmuje wszystkie dziedziny 甜ycia spoecznego
- podlega mu Koci坦 oraz organizacje i zrzeszenia obywateli
- alternatywa anarchia
John Locke ( 1632 1704 )
- myliciel i polityk
- Dwa traktaty o rzdzie; Rozwa甜ania dotyczce rozumu ludzkiego
Pogldy:
- okres przedpastwowy stan natury; pomylno, dobrobyt, wolno, r坦wno, wasno
- w sytuacjach skomplikowanych ludzie stawali si sdziami we wasnych sprawach
- gro添ba nieadu i niepewnoci
- potrzeba ustanowienia wadzy pastwowej
- umowa spoeczna bya umocnieniem praw naturalnych
- dwa rodzaje um坦w: a) midzy jednostkami powoujcymi spoeczestwo; b) midzy spoeczestwem a wadz
tworzc rzd ( pastwo )
50
38. - spoeczestwo byo wczeniejsze od pastwa
- Funkcja pastwa: a) tworzenie praw pozytywnych, b) egzekwowanie prawa, c) obrona spoeczestwa
- Jednostka miaa prawo do obrony swoich praw, a w skrajnych sytuacjach do obalenia rzdu
- Konieczno wyodrbnienia wadzy ustawodawczej ( parlament ), wykonawczej ( monarcha ) i federacyjnej (
monarcha polityka zagraniczna )
Idea tolerancji:
- postulat oddzielenia Kocioa od pastwa
- niezale甜no wszystkich wyzna
- brak tolerancji dla ludzi niewierzcych nie posiadaj trwalszego sytemu wartoci moralnych
- brak tolerancji dla tych, kt坦rzy chc znie tolerancj
Jan Jacques Rousseau ( 1712 1788 )
- filozof
39. - Ekonomia polityczna; O umowie spoeczne, czyli zasadach prawa politycznego
Pogldy:
- stan natury 甜ycie harmonijne
- klski 甜ywioowe pow坦d zakadania skupisk
- rodzina mio, zazdro, pr坦甜no, okrelone zasady
- rozw坦j cywilizacji wasno prywatna i zr坦甜nicowanie majtkowe ludzi
- biedni i bogaci wojny
- konieczno utworzenia pastwa
- by to wynik porozumienia
- podstawa umowy r坦wno wszystkich ludzi
- wolno cywilna i polityczna ochrona pastwa
- d甜enie do powikszania majtku
- prawo wasnoci stao si przyczyn nier坦wnoci i podziau spoeczestwa na bogatych i biednych
- zmiany w ludziach wywy甜szanie si jednych, rozboje innych
- spoeczestwo, aby opanowa anarchi zdecydowao si powoa pastwo
- bya to umowa spoeczna pojawili si rzdzcy i rzdzeni
- umowa sankcjonowaa nier坦wno spoeczn
- podstawowy cel zachowanie i rozwinicie naturalnych praw czowieka wolnoci i r坦wnoci
- suwerenno jednostki w pastwie; uspoecznienie i rozwinicie jej naturalnej wolnoci
- r坦wno wszystkich ludzi jako podstawowa zasada
- jednostka traci sw naturaln wolno, by zyska wolno spoeczn
- umowa utrwala wi添 midzy jednostkami potwierdzanie aktu poprzez stanowienie prawa
- wola powszechna zasada organizacji ciaa politycznego
- zagwarantowanie jednoci suwerennych jednostek z przynale甜noci do wsp坦lnoty
- wola obywatela w celu rozwizywania spraw og坦lnych
51
40. - stosowanie prawa przez jednostk inaczej suchanie wasnej woli czyli zachowanie wolnoci
- kto stosuje wasn wol w postpowaniu jest wolny
- prawo ze struktura instytucjonaln staje si gwarancj
- formuowanie prawo to wyraz racjonalizmu jednostki
- bya to wizja utopii pastwa ojczyzny
- suwerenno ludu oparta na suwerennoci jednostki
- tylko wolni obywatele zdolni s do ustanowienia prawodawstwa z wola powszechn
- lud suweren mo甜e tworzy prawa gwarantujce wolno
- tylko lud zdolny jest im si podporzdkowa
- Wszelka ustawa, kt坦rej lud we wasnej osobie nie uzna, jest niewa甜na, nie jest wcale ustaw
- suweren powinien kontrolowa rzd dokadny wykonawca ustaw
- szczeg坦lnie istotne poszanowanie umowy spoecznej
- tylko t droga mo甜na zachowa istnienie pastwa i wolnoci jednostki
- tzw. legalizacja wolnoci
- suwerenno ludu jest suwerennoci prawn, legaln, odpowiadajc naturalnym potrzebom 甜ycia
spoecznego
- suwerenno jest niepozbywalna i niepodzielna jedn0ostka staje si uamkow czci ustawodawcy
- wychowanie obywatelskie dostosowane do wymog坦w 甜ycia zbiorowoci patriotyzm oparty na wiedzy
- niechtnie odnosi si do parlamentaryzmu angielskiego
- pozytywnie ocenia szwajcarski system kantonalny
- lud podmiot wadzy w pastwie, suwerenem
- podzia wadzy w pastwie
- rzd republikaski pewien idea wadzy
- domaga si zlikwidowania ndzy i wielkich r坦甜nic spoecznych
B. Doktryna podboju
- XIX wiek
Ludwik Gumplowicz (1838 1909 )
- polski socjolog i prawnik
- System socjologii; Filozofia spoeczna
Pogldy:
- wystpowanie w spoeczestwie pierwotnym grup ludzkich w postaci hord i plemion
- mniejsze grupy ludzkie hordy cz si w grupy wiksze plemiona
- grupy bardziej zorganizowane sprawniejsze funkcjonowanie pocztki wasnoci i przyw坦dztwa
- stosunki midzyludzkie midzy grupami stan nienawici i wrogoci
- rasy jako historyczne zbiorowoci etniczne nie jako jednostkowe cechy fizyczne
42. - rozw坦j spoeczestw walka o byt i konflikty
- od wiek坦w konflikty midzy plemionami ludzkimi prowadziy do wojen
- w ten spos坦b powstaway pastwa plemiona silniejsze podbijay sabsze
- rzdziy plemiona silniejsze, liczebniejsze
- pastwo instrument panowania silniejszych na sabszymi
- pastwo zostao utworzone w wyniku podboju
- wadza nale甜y do rasy zwyciskiej
- pocztkowo d甜enie pewnej grupy spoecznej do poprawy bytu bodziec dalszego rozwoju spoecznego
Cechy pastwa wedug Gumplowicza
a) najdoskonalsza forma spoeczestwa
- rozw坦j kultury, prawa, rodziny, poprawy bytu ludnoci, innych
b) wadcza mniejszo panuje nad wikszoci poddanych
c) midzy poddanymi a panujcymi zachodzi r坦甜nica ras, czyli historycznej zbiorowoci etnicznej, wytworzonej
w historycznym rozwoju spoeczestwa
d) stosunki panowania okrela prawo pastwowe
e) pastwo powstaje zawsze w drodze walki i podboju nie w drodze umowy
f) pastwo jest geograficzn siedzib ludnoci
g) stosunki midzy pastwami s zawsze stanem wojny
Dopiero w pastwie ksztatuj si elementy spoeczne
W pastwie powstaj stany i klasy
Klasa pan坦w i klasa pokonanych; kupcy jako porednicy, potem ksztatowao si mieszczastwo
Akty przemocy znaczenie dla niekt坦rych pastwa nie w sensie uniwersalnym
- nie docenia roli innych czynnik坦w w powstawaniu pastw
C. Doktryna procesu rozwarstwienia klasowego
Fryderyk Engels ( 1820 1895 )
- myliciel i dziaacz polityczny
- Pochodzenie rodziny, wasnoci prywatnej i pastwa (1884 r.)
Pogldy:
- historia spoeczestwa pierwotnego bya znacznie du甜sza ni甜 spoeczestw zorganizowanych
- powstanie pastwa z rozpadu maych i nieskomplikowanych wsp坦lnot ludzkich na antagonistyczne grupy
spoeczne
- pastwo pojawio si w wyniku wzrostu wydajnoci pracy i powstania wasnoci prywatnej
- gospodarka indywidualna umocnienie wasnoci indywidualnej
- spowodowao to rozpad pierwotnych spoeczestw rodowo plemiennych na nier坦wne klasy wyzysk, ucisk
klasowy, mo甜liwo buntu
- pocztek panowania klas posiadajcych nad nieposiadajcym
- pastwo instytucja narzucona spoeczestwu z zewntrz
- wytw坦r historyczny pochodzcy od spoeczestwa
53
43. - charakterystyczny dla etapu historycznego spoeczestwa o charakterze klasowym
- przeobra甜enia zwizane z powstaniem pastwa trway bardzo dugo
- powstanie organ坦w pastwowych, aparatu przymusu, , grupy rzdzcej
- uksztatowanie systemu podatkowego
Przykady historyczne:
a) pastwo ateskie
- wynik przeciwiestw klasowych w spoeczestwie rodowo plemiennym
b) pastwo rzymskie
- antagonizmy klasowe w okresie kr坦lewskim
- konflikt arystokracji z plebejuszami
c) przenikanie plemion germaskich di imperium zachodniorzymskiego
- przeksztacanie si pastwa niewolniczego w pastwo feudalne
Teza Wodzimierza Uljanowa (Lenina) (1870-1924)
- Pastwo a rewolucja (1917)
- pastwo to wynik przeciwiestw klasowych
- koncepcja obumierania pastwa zniesienie przeciwiestw miao oznacza zniesienie pastwa
- konieczne zniesienie klas spoecznych i powstanie spoeczestwa bezklasowego
- ucisk nie bdzie potrzebny to nacisk spoeczestwa mia wpywa na przestrzeganie okrelonych norm
spoecznych
Ustr坦j spoeczny baza i nadbudowa
Baza
- tzw. siy wytw坦rcze i stosunki produkcji
- siy wytw坦rcze - czowiek z caym zasobem postpu technicznego
- okrelony poziom rozwoju si wytw坦rczych okrela formy stosunk坦w zawizujcych si midzy lud添mi w
procesie produkcji
- stosunki produkcji zwizane z okrelonym rozwojem si wytw坦rczych przypieszay ich dalsze doskonalenie
Nadbudowa
- okrelone, odpowiadajce stosunkom produkcji, inne relacje spoeczne: polityczne, prawne, religijne,
artystyczne czy filozoficzne
Baza i nadbudowa tworzyy formacj gospodarczo spoeczn
Pi formacji:
1. Wsp坦lnota pierwotna
2. Niewolnictwo
3. Feudalizm
4. Kapitalizm
5. Socjalizm z forma najwy甜sza komunizmem
D. Doktryny socjologiczne
Leon Duguit ( 1859 1928 ) teoria solidarystyczna
- francuski prawnik
54
44. Pogldy:
- obiektywna norma spoeczna le甜y u podstaw 甜ycia spoecznego
- przestrzeganie zasad solidarnoci
- pastwo nie ma specjalnej wadzy nad obywatelami
- mikro i makrosocjologiczne grupy spoeczne
- pastwo istnieje jako jedna z organizacji spoecznych
- pastwo powstao w wyniku spoecznego podziau pracy
- rzdzcy i rzdzeni
G. Doktryna organiczna
A. Comte ( 1798 1857 ), O. Gierke ( 1841 1921 ), H. Spencer ( 1820 1903 )
- zjawiska spoeczne to rodzaj zjawisk biologicznych
- pastwo organizm pastwowy
- tworzenie pastwa niezbdne podobnie jak organizm坦w biologicznych
E. Doktryna psychologiczna
Leon Petra甜ycki ( 1867 1931 )
- prawnik, filozof i socjolog
- Wstp do nauki polityki prawa
Pogldy:
- powstanie pastwa dziki prze甜yciom prawnym, emocjom
- pastwo projekcja psychologiczna
- przypisywanie okrelonym ludziom i organom okrelonej wadzy w wyobra甜eniu ludzkim
- wadza pastwowa forma prze甜y
- wiadomo zwizana z koniecznoci podporzdkowania si woli pewnej grupy os坦b
- w wypadku rzdzcych i rzdzonych dochodzi do wadczych stosunk坦w midzyludzkich
- rzdzcy wydaje waciwe decyzje i egzekwuje ich realizacj
- rzdzeni bezwzgldne wypenianie danej decyzji pod gro添b u甜ycia aparatu przymusu
- podkrela rol prawa pastwo tylko wspiera prawo
Pastwo jako wsp坦lnota etniczna
Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831)
- Wykady z filozofii dziej坦w, Zasady filozofii prawa
Tezy:
- pastwo kr坦lestwem wolnoci
- pastwo etyczn caoci
- pastwo to co wicej ni甜 suma jednostek
Pastwo kr坦lestwem wolnoci
Stan natury bezprawie, gwaty, barbarzyskie czyny
- ograniczenie przez spoeczestwo i pastwo
- ksztatuje si prawdziwe pojcie wolnoci rozumnej 55
45. - wolno tylko w ramach pastwa prawo i etyka jako tre
- etyczno jest ide wolnoci pastwo jako etyczno
- w trakcie dziej坦w nastpowa postp w uwiadamianiu wolnoci
- konieczne uwiadomienie sobie przez ducha wasnej wolnoci
Pastwo to etyczna cao, bdca rzeczywistoci, w kt坦rej jednostka posiada wolno korzystania w cile
oznaczonych granicach w okrelony spos坦b
- ograniczenie wolnoci to ograniczenie samowoli czowieka
Etyczno pastwa
- jedno powszechnej woli oraz woli subiektywnej (namitno)
- jednostka uwiadamiajca sobie potrzeby og坦u posiada warto
- warto polega na substancjalnoci czyli jednoci woli powszechnej i woli subiektywnej
- w pastwie powinny obowizywa okrelone zasady czyny i zmysy ludzkie
- absolutna potrzeba rozumu
- czowiek jest wolny jeli uznaje zasady i prawo powstaje w坦wczas okrelona cao
Pastwo to co wicej ni甜 suma jednostek
- nieuniknione r坦甜nice midzy rzdzcymi a obywatelami
- okrelone sprawy powinny by okrelane o uchwalane przez lud
- czowiek poznajc konieczno zachowuje si rozumnie
4. Pastwo w doktrynie prawa midzynarodowego
Klasyfikacja sposob坦w powstania pastwa w wietle prawa midzynarodowego:
A. zjednoczenie pastw np. Niemcy w 1990 r.
B. rozczonowanie pastw np. Czechosowacja w 1993 r.
C. secesja np. 1860 w USA
D. uzyskanie niepodlegoci np. Polska 1918 r
