Thema Cittaslow Vaals
- 1. Donderdag 19 september 2013 www.limburger.nl regio B3 Themapagina Cittaslow Cittaslow staat voor het goede, duurzame leven. Zon twee jaar geleden kreeg ook de gemeente Vaals dit keurmerk toebedeeld, dat haar oorsprong vindt in de slowfoodbeweging. Een hele eer, want in Nederland behoren maar vijf gemeenten tot deze categorie. De vraag is: wat betekent Cittaslow nu echt voor de Vaalsenaar in het dagelijks leven? Wat merk je eigenlijk van Cittaslow? Op deze pagina brengen we mensen in beeld die Cittaslow in praktijk brengen. Tekst Merel Visscher Fotos Luc Lodder Het gaat niet om de schil, maar om de hele vrucht Voor veel Vaalsenaren is Cittaslow misschien vaag of ongrijpbaar. Heel erg is dat niet, vindt burgemeester Reg van Loo. Veel burgers zijn al Cittaslow zonder dat ze het zelf weten. D e kunstroute. Carnaval. Het Vaalser dialect. Het beschermen van de hazelmuis. Heemkundekring Sankt Tolbert. Het activiteitenplein bij de brede school. Duurzame klinkers op de Maastrichterlaan. Allemaal Cittaslow. De voorbeelden schudt burgemeester Reg van Loo eenvoudig uit zijn mouw. De gemeente Vaals is al heel lang Cittaslow bezig. In alle keuzes die ze maakt wordt gekeken: is het wel duurzaam, is het met respect voor mens en natuur? Overigens werden al veel van deze keuzes gemaakt v坦坦r Vaals het Cittaslow-keurmerk kreeg toebedeeld, zegt Van Loo. Het is er en we hebben het altijd al gehad, maar we brengen het nu wat meer onder de aandacht. Cittaslow is het internationale keurmerk voor gemeenten die op het gebied van leefomgeving, landschap, streekproducten, gastvrijheid, milieu, infrastructuur, cultuurhistorie en behoud van identiteit tot de top behoren, is de uitleg op de Nederlandse website. Sinds 2011 heeft de gemeente Vaals ook het Cittaslow-logo met een oranje slakje op haar briefpapier laten zetten. Maar tot dusver worden geen grote Cittaslow-evenementen georganiseerd. Je kunt Cittaslow natuurlijk heel goed vermarkten, commercieel maken, aldus de burge- meester. Dan heb je echter alleen de schil te pakken. Een vrucht mag er van buiten mooi uitzien, maar als het binnen niet goed is dan heb je niets. Voor Van Loo is Cittaslow een permanent bewustzijn dat de kwaliteit van leven direct te maken heeft met de inrichting van de leefgemeenschap en het landschap. Door als gemeente te laten zien hoe belangrijk dit is, groeit het bewustzijn bij de mensen. En dat is een langzaam - de naam Cittaslow zegt het al - proces. Veel Vaalsenaren weten ook niet precies wat Cittaslow inhoudt, beseft Van Loo. Het is voor velen wat ongrijpbaar. Het zit meer in gedrag, dat je op een respectvolle manier omgaat met je omgeving. Stel dat iemand hem zou vragen: Cittaslow, wat moet ik daarmee? Als wij hier in mijn kamer zouden zitten, zou ik de stoel naar het Von Clermontplein draaien en zeggen: Kijk eens wat u daar ziet op het plein. De mooie historische huizen, die prachtige boom die er staat. Vindt u dat mooi, neemt u dit waar, draagt het bij aan uw levensvreugd? Vindt u het belangrijk dat de harmonie bij de processie is, bent u blij met de verscheidenheid aan bloemen die hier in de lente bloeien, geniet u van een wandeling door het Vijlenerbos? Kijk, als iemand op deze vragen nee zegt, staak ik mijn poging. Maar eigenlijk denken al heel veel mensen Cittaslow. Sinds korte tijd bestaat er ook een genootschap Cittaslow, van mensen die in hun werk laten zien hoe je een redelijk vaag begrip als kwaliteit van leven in praktijk brengt. We hebben een aantal goede, lichtende voorbeelden. Op die manier hopen we het Cittaslow-gevoel onder de mensen langzaam aan te wakkeren. De allereerste gemeente van Nederland die zich Cittaslow mocht noemen, is Midden-Delfland. Tineke van Nimwegen-Van Wieringen is daar de bevlogen wethouder en Cittaslow-fan. Slak tussen de oren Vaals heeft sinds enkele maanden een genootschap Cittaslow. Dit genootschap bestaat uit plaatselijke ondernemers die op de een of andere manier heel Cittaslow te werk gaan. Tot nu toe maken acht stichtingen of bedrijven deel uit van dit gezelschap. Hieronder doen enkelen van hen uit de doeken wat Cittaslow voor hen betekent. Fotos maken van de zonsondergang Succes ondernemers maakt dorp leefbaar Wie: Mariska en Gerard van der Werf Wat: Hoeve Rott Wie: Ingo Bulles en Viktor Terpstra Wat: horeca-ondernemers Als er twee mensen zijn die iedere dag Cittaslow leven, zijn het Marika en Gerard van der Werf wel. Hun vakantiehoeve Rott biedt niet alleen bed and breakfast, maar ook diverse vitaliteitscursussen. Gerard wijst op het uitzicht vanaf de tuin. Kijk eens hoe mooi het landschap is, hoe ver je kunt kijken. Voor ons is het heel belangrijk dat mensen die hier komen de natuur beleven. Dat is voor ons Cittaslow. Dat onze gasten hier s avonds fotos staan te maken van de zonsondergang. Dat ze een beetje wieden in de tuin, verse munt plukken voor de thee. Maar ook zelf leven ze Cittaslow. Gerard geeft cursussen bierbrouwen en broodbakken. Ze serveren streekproducten en werken nauw samen met andere ondernemers uit de buurt. Met buurman Stan Beurskens, van Wijngaard St. Martinus. Met de Ecohut (ook lid van het genootschap), waar gasten QI-therapie en Als een week acht dagen zou hebben, zouden Ingo Bulles en Viktor Terpstra ook die helemaal vol plannen. Niet helemaal Cittaslow, maar dat is nu eenmaal het leven van een horeca-ondernemer. Bulles is eigenaar van hotel-restaurant Vijlerhof, Terpstra van hotel-restaurant Cuba Libre. Ze zijn elkaars overburen in Vijlen. In plaats van te concurreren, werken ze nauw samen, ook met de andere ondernemers in het Bergdorpje Vijlen. Kort nadat Vaals het keurmerk Cittaslow had gekregen, sprongen ze er als ondernemers op in met een Cittaslowdag en de stichting Traag Heuvelland. Terpstra: Dat is een soort groene denktank waarin een paar van ons dingen bedenken om de duurzaamheid te verbeteren. Hieruit is bijvoorbeeld de biologisch afbreekbare zak gerold. Deze delen we uit aan wandelaars die het Vijlenerbos in gaan: een volle zak is goed voor een con- massages kunnen krijgen. Of kapster Angie uit het dorp, die de gasten aan de buitenkant een metamorfose geeft. Mariska: Tot de buurjongen die ons gras maait. We zoeken de samenwerking altijd in de buurt. Nog niet veel mensen weten wat Cittaslow is. Gerard: Wij krijgen er vaker vragen over. Ik denk dat het een lang proces is voor het bekendheid heeft, maar tot die tijd geeft het richting en houvast. sumptie. De ondernemers in Vijlen kopen zo veel mogelijk plaatselijk in. Bulles begon vorig jaar een ijscaf辿 in OudVijlen, zodat de verenigingen niet dakloos werden. Bulles: Als het niet rendabel was zou ik het niet doen, maar het was niet de eerste opzet. Het succes van ondernemers draagt ook bij tot de leefbaarheid in het dorp, vinden ze. En dus tot een bloeiende Cittaslow- gemeenschap. Cittaslow is heel concrete levenswijze Tegenwicht tegen zakelijke maatschappij Wie: Jos Prevoo en Deborah Vanhouttem Wat: organisatie wandeltochten Wie: Cecilia en Clemens Kollerics Wat: De Unicaten Lemiers Eigenlijk zijn Jos Prevoo en Deborah Vanhouttem Cittaslow avant la lettre. Begin jaren tachtig begonnen ze in hun toenmalige woonplaats Cottessen een zogenoemd educatief wandelcentrum. Van daar uit organiseerden ze excursies, arrangementen en wandelweken. Nu ze in Vaals wonen, doen ze dat nog steeds, maar dan op kleinere schaal. Zelf lopen ze toch zon twee谷nhalf uur per dag. Wandelen is onze eigen levensfilosofie. Wij blijven wandelen, ook al gaat er niemand meer mee. Wanneer je wandelt, wordt je geest rustig en komt er ruimte vrij om problemen op te lossen. Wij zijn al Cittaslow: we hebben respect voor de natuur, zijn hier heel bewust mee bezig. Dat proberen we aan anderen over te brengen. Maar ook in zijn dagelijks werk Prevoo is architect - maakt hij duurzame keuzes. Ik werk met lokale bedrijven, gebruik Als Clemens en Cecilia Kollerics zouden willen, konden ze veel meer verdienen met hun Unicaten-winkel in Lemiers. In plaats daarvan leven ze heel bewust van een minimuminkomen. Ze voorzien vaandels en kleding van speciaal ontworpen borduursels. Deze worden vooral door lokale verenigingen en bedrijven afgenomen en daarom proberen ze zo min mogelijk in rekening te brengen. Wij komen van de christelijke kant. Voor ons staat de mens centraal. Door korting te geven aan een plaatselijke vereniging leveren we op onze manier onze bijdrage aan een sociale behoefte. Daarnaast doen we veel vrijwilligerswerk in de kerk. Voor het echtpaar is respect voor de schepping een levenswijze. Je let erop dat je dieren, planten en mensen goed behandelt. We proberen zo veel mogelijk ecologisch te eten, al zijn we niet al te duurzame materialen en maak zo veel mogelijk gebruik van warmte van buitenaf. Duurzaam ben je, niet alleen als wandelgids. Om deel uit te maken van het Cittaslow-genootschap heeft Prevoo een zeer uitgebreide sollicitatiebrief geschreven. Ik las erover en dacht: dat zijn wij. Voor veel mensen is Cittaslow wat zweverig, maar in werkelijkheid is het een heel concrete levenswijze. Liever op e-bike dan met de auto naar een afspraak Ik heb begrepen dat u de gemeente Vaals op het Cittaslow-spoor heeft gezet? Als klein meisje ging ik altijd op vakantie naar Gulpen met mijn ouders. We logeerden dan altijd in een klein pensionnetje tegenover de Gulperberg. Ik ben ondernemersdochter en mijn vader was altijd heel erg druk. Het was een leuke vader, maar heel veel tijd had hij niet voor ons. Maar tijdens de vakanties ontspande hij, bloeide hij helemaal op. Vijftien jaar geleden zei ik tegen mijn man dat ik wel weer eens terug wilde naar ZuidLimburg. We vonden toen een heel leuke camping, De Rozenhof, waar we nu al jaren komen voor korte en lange vakanties. In 2009, het jaar dat Midden-Delfland Cittaslow werd, liep ik met mijn man door het Geuldal. En ik zei tegen hem: als er 辿辿n gebied Cittaslow is, dan is het dit wel. Tineke, doe er wat aan, zei mijn man. Later kwam ik op een PvdA-bijeenkomst wethouder Juli谷tte Verbeek uit Vaals tegen, die me uitnodigde eens mijn verhaal te komen doen in Vaals. Daar ben ik op ingegaan en toen ik daar klaar was met praten, zei de burgemeester meteen: Wanneer kunnen we inhaken? Zo is het gekomen. Uiteraard na een certificering waar ook onze burgemeester Arnoud Rodenburg bij betrokken was. Maar Vaals heeft vooral veel aan zichzelf te danken. Met haar toekomstvisie, die ze met de bevolking heeft opgesteld, voldeed ze al aan veel criteria van Cittaslow. Wat hebben Midden-Delfland en Vaals gemeen? Vaals is uniek met haar uitzicht en ruimte. Jullie stad en dorpen zijn mooi, de monumenten heel krachtig, de bevolking heel leuk. Vooral de ondernemersgeest in het dorpje Vijlen vind ik geweldig, wat ze daar allemaal doen. Vaals is een boeiende stad qua bevolkingsopbouw en de samenwerking met Aken. Maar wat we delen is dat we beiden een streng in de leer. De kleding die we inkopen moet zijn gemaakt zonder dat daar mensen voor zijn uitgebuit. Dat is niet het goedkoopste, we proberen dat ook aan klanten uit te leggen. Wat Cittaslow kan HL-B02R klein dorp zijn in de dynamiek van de grote steden om ons heen. Wij liggen tussen Rotterdam en Den Haag, jullie tussen Aken en Maastricht. Daarin moeten we zorgen dat we onze identiteit behouden, maar niet door alles op slot te gooien. Je moet openstaan voor ontwikkelingen. Dus is het vreselijk belangrijk dat je de boeren in de regio behoudt, dat je fiets-, wandel- en ruiterpaden aanlegt, dat je ruimte geeft aan bedrijven die nieuwe ontwikkelingen willen, attent blijft op de regionale economie. Daar kun je als gemeente in sturen. Wij hebben bijvoorbeeld ingezet op bed- and breakfast - voor jullie niet nieuw, voor ons wel - en daar zijn er nu veel meer van. Plukt u op toeristisch gebied al vruchten van de Cittaslow-status? Ik vind van wel. We hebben veel meer toeristische routes uitgezet, de horeca floreert en we profileren ons als erg gastvrij. Het bezoek neemt toe. Wat betekent Cittaslow voor u? We hebben hier een kunstenares, Tineke van Gils, die het volgens mij het mooist heeft verwoord: slow is the speed that brings serenity. Wanneer je de rust bij jezelf behoudt en koestert kun je zoveel meer. Ik heb een heel druk leven, maar probeer wel altijd te genieten van ons landschap. Dan plan ik een afspraak wat ruimer en ga ik op mijn e-bike, in plaats van met de auto. Ook koop ik producten zo veel mogelijk in mijn eigen gemeente en probeer ik als bestuurder veel met de bevolking in contact te komen. Mijn man houdt erg van slow-cooking. Dus nodigen we regelmatig mensen uit aan tafel. Van Jos, de kok van De Rozenhof, heeft mijn man nu zuurvlees leren maken. En als toetje maken we vaak griesmeel met volle melk van de boer uit het dorp. Gasten zeggen dan vaak: Oh lekker, dat at ik vroeger ook altijd. Ik zou zeggen: kom eens langs als je in de buurt bent. opleveren? Hopelijk zien mensen dat het leven ook anders kan dan individualistisch en zakelijk. Wij proberen een tegenwicht te bieden. Als christen ben je je hele leven bezig om daarvoor te zorgen. Tineke van Nimwegen-Van Wieringen. foto Gemeente Midden-Delfland