Transporti
- 2. Ç’është trasporti? • Transporti ose transportimi është lëvizja e njerëzve, kafshëve apo materialeve nga një vend në një tjetër. Teknologjia e transportit është tërësia e mënyrave dhe mjeteve që njeriu ka krijuar për të mundësuar zhvendosjen e tij apo të objekteve të tjera.
- 3. Historiku i transportit. • Që në kohët e mëparshme, me zhvillimin e njerëzve dhe mjedisit përreth tyre, lindi nevoja për trasportin. Njerëzit kërkonin një mënyrë për të lëvizuar objekte nga një vend në një tjetër. Si fillim ata përdornin forcën e krahut. Më vonë filluan të përdornin kafshë si: buajt, kuajt për të lëvizur ngarkesa më të rënda.
- 4. • Më vonë, me zhvillimin e mëtëjshëm të njerit u krijuar mjetet e para të transpotit si: levat, pykat, rrafshet e pjerrëta. Më pas, u zbulua rrota, me anë të cilave njerëzit apo kafshët e fuqishme tërhiqnin e nuk i mbanin më ngarkesat e rënda.
- 7. • Njerëzit shfrytëzonin edhe burime natyrore për zhvendosjen e trapeve, varkave, kanoeve, anijeve me vela etj. • Një nga shpikjet më të mëdha ishte ajo e motorrit me lëndë të djëgshme.
- 8. Transportin e kemi disa llojesh: Rrugor Hekurudhor Detar Ajror Hapsinor.
- 9. Transporti rrugor (automobilistik) • Transporti automobilistik, mban vendin e parë midis llojeve të ndryshme të transportit për nga numri I njerëzve dhe vëllimi I mallrave për të transportuar. Gati gjysma e energjisë që konsumohet nga sistemet e transportit I takon transportit automobilistk.
- 10. Mjetet e Transportit Automobilistik. • Motorcikletat • Veturat • Autobusët • Kamionët • Tërheqësit • Ka automobila të cilët bëjnë pjesë në më shumë se sa një kategori nga ato që u përmendën më sipër, psh. Traktorët janë edhe tërheqësa, por edhe automobilë për qëllime të posacme.
- 13. Transporti Hekurudhor. • Fërkimi I rrotave metaike me shinat prej celiku, është shumë më I ulët se sa fërkimi I rrotave prej gome me sipërfaqen e rrugëve të zakonshme. • Transporti hekurudhor përdoret për transport masiv të njerëzve dhe mallrave. Rrjeti hekurudhor sot shtrihet jo vetëm në qendrat e mëdha urbane, por edhe në periferi.Epërsi të transportit hekurudhor janë shpejtësia, siguria, komoditeti dhe kostoja e ulët.
- 15. Transporti ujor • Trasnporti ujor që në lashtësi ka qenë mjaft I rëndësishëm për zhvendosjen e njerëzve dhe të mallrave. Po të shihni hartën e globit do të vini re që rreth 70% e saj është në ngjyrë të kaltër, që përfaqëson ujin, oqeanet, detet dhe liqenet. Ky mjedis ka krijuar kushtet e vecanta për zhvillimin e mjeteve dhe sistemeve të transportit ujor
- 16. • Kërkesat në rritje për transport si dhe zhvillimi I teknologjive të reja, I dhanë mundësi fuqizimit të sistemeve të teknologjisë së trnsportit ujor, që mbështetet në dy inpute të rëndësishme : • Mjetet e treansportit ujor dhe portet.
- 17. Llojet dhe mjetet e transportit ujor. 1. Transport ujor detar (transoqeanik) 2. Transport ujor I brendshëm. • Llojet e mjeteve të transportit ujor janë: • Anije: 1. Për mallra 2. Për udhëtarë 3. Për turizëm. 4. Për mallra/udhëtarë 5. Ushtarake 6. Të posacme
- 20. Transporti ajror • Transporti ajror është shumë më mbrapa transportit tokësor ose ujor për nga vëllimi I mallrave dhe numri I udhëtarëve të transportuar. Shkaku kryesor për këtë është kostoja e lartë e e këtij lloj transporti. Por ai është I pazëvendësueshëm për kryerjen e disa shërbimeve të vecanta, sidomos për udhëtarët. Këtë përparësi ja jep shpejtësia e madhe e lëvizjes. Një zhvillim të jashtzakonshëm ka marrë sot transporti ajror për qëllime ushtarake, ku përdoren mjete të përsosura.
- 21. Mjetet e transportit ajror • Balonat dhe zeppelinat • Planerët • Parashutat • Aeroplanët • Helikopterët
- 24. Transporti në hapësirë. • Transporti në hapësirë është lëvizja e përtej kufijve të atmosferës tokësore në Kozmos. • Sistemet e transportit hapsinor janë mjaft të sofistikuara dhe të kushtueshme. Prandaj përdorimi I tyre është I kufizuar dhe I orientuar në disa drejtime të posacme.
- 25. Mjetet e transportit në hapsirë. • Pjesa që realizon lëshimin ose largimin, nga atmosfera tokësore e objektit që do të cohet në kozmos. Ajo quhet raketë ose anije kozmike, dhe pas kryerjes së misionit bie në oqean, shkattërohet ose humbet në hapësirë. • Pjesa që do qëndrojë në orbitë ose do të shkojë në kozmos për të kryer një mission të caktuar I bashkangjitet raketës, dhe shkëputet prej saj në momentin e duhur.
- 26. • Ka disa lloje: • Satelitët. Qëndrojnë në orbitë rreth tokës, për një kohë të pakufizuar dhe kryejnë misione studimore, telekomunikacioni, metereologjike, ushtarake tij. Kanë burim të brendshëm energjie(bateri), ose janë të pajisur me panele për shfrytezimin e energjisë diellore. Për tu dalluar nga satelitët natyrorë, quhen satelitë artificial. • Stacionet orbitale. Janë satelitë që qëndrojnë në orbitë rreth tokës. Kanë vecori se në to qëndrojnë njerëz për një kohë relativisht të gjatë, të cilët kryejnë detyra të ndryshme. • Anijet e hapsirës. Janë aparate të projektuara për të kryer misione në hapsire jasht ndikimit të tokës. Janë disa llojesh: • Anije Hënore • Anije Planetare • Anije Jashtplanetare • Anija Shuttle. Është një sistem I vecantë për transportimin në hapsirë, për faktin se pas kryerjes së misionit anija kozmike kthehet në tokë pa u dëmtuar për tu ripërdorur.
- 28. Trasnporti në Shqipëri • Deri në vitin 1945, rrjeti i përgjitshëm rrugor ishte 2800 km., prej të cilave vetëm 400 km ishin asfaltuar.Mbas këtij viti deri në vitin 1990, rrjeti rrugor arriti në 7450 km, prej të cilave 2850 km ishin asfaltuar.Transporti hekurudhor zë vendin e dytë në transportin e mallrave dhe të udhëtarëve. Sistemi hekurudhor është ndërtuar tërësisht mbas luftës së dytë botërore, duke filluar me hekurudhën e parë Durres-Peqin, në vitin 1947, 42 km të gjatë. Gjatësia e përgjitshme e rrjetit hekurudhor arin në 447 km.
- 29. Teknologjia e Transportit Në Të Ardhmen. • Sic pamë edhe më lart, teknologjia e transportit që në kohët e lashta e deri tani, ndryshon shumë shpejt. • Edhe në të ardhem mendohet se shumë gjëra do të ndryshojnë. Do krijohen mjete fluturimi, helikoptere personal fluturimi, makina fluturuese, rraketa fluturuese personale etj.