2. Genel Değerlendirme
Gayri Safi Yurt İçi Hasılanın büyüme hızı yüzde 4’e yakın
seyretmektedir.
Enflasyonda tepe noktanın Mayıs ayı verisinde gözleneceği,
düşüşün Haziran ayı verisinden itibaren başlayacağı
tahmin edilmektedir.
Kredi büyüme hızı %15 seviyesine yaklaşmaktadır.
Cari işlemler açığında iyileşmenin devam etmesi
beklenmektedir.
2
5. Küresel büyüme ılımlı seyretmektedir.
5
Toplulaştırılmış Büyüme Oranları*
(Yıllık Değişim, Yüzde)
Gelişmiş Ülkelerde İşsizlik Oranları
(Yüzde)
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
*Toplulaştırma yapılırken ülkeler GSYİH
değerlerine göre ağırlıklandırılmıştır.
Son Veri: 2014 1. Çeyrek.
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
Son Veri: İngiltere için Şubat, Euro Bölgesi
için Mart ve ABD için Nisan 2014.
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler
0
2
4
6
8
10
12
14
ABD Euro Bölgesi İngiltere
6. 6
Kaynak: Mayıs 2014 Consensus Forecasts.
Büyüme Tahminleri
(Yüzde)
2014 yılında da ılımlı seyretmeye devam etmesi beklenmektedir.
2014
Dünya 2,9
Gelişmiş Ülkeler
ABD 2,7
Euro Bölgesi 1,2
Almanya 1,9
Fransa 0,9
İtalya 0,6
İspanya 1,0
İngiltere 2,8
Japonya 1,3
Gelişmekte olan Ülkeler
Asya-Pasifik* 6,0
Çin 7,3
Hindistan 5,4
Latin Amerika 2,1
Brezilya 1,7
Doğu Avrupa 1,5
Rusya 0,3
* Japonya hariç.
8. Kaynak: IMF WEO.
Aşırı tüketim yapan ülkelerde yatırım oranları düşük düzeyde
seyretmektedir.
8
2013 Yılı Yatırım Oranları
(Yatırım/GSYİH, Yüzde)
0
10
20
30
40
50
60
9. 9
Kaynak: IMF e-Library.
Aşırı tüketim yapan ülkelerde büyüme oranları daha düşüktür.
*2004 yılı itibarıyla cari fiyatlarla hesaplanan toplam tüketim (özel + kamu) harcamalarının GSYİH’ye oranını göstermektedir.
**2004-2013 yılları arası ortalama yıllık büyümeyi göstermektedir.
Toplam Tüketim/GSYİH* ve Ortalama Büyüme**
(Yüzde)
BR
CL
CN
CO
CZ
EG
GR
HU
IN
ID
KR
MY
MX
PE
PH
PLRU
SA
TH
TR
y = -0.1229x + 13.351
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
50 55 60 65 70 75 80 85 90
OrtalamaBüyüme
Toplam Tüketim /GSYİH
10. 10
Kaynak: IMF.
Küresel Finansal Kriz Sonrası İstihdam*
(2013, 2007=100)
Türkiye’de istihdam gelişmiş ülkelere kıyasla daha olumlu
seyretmektedir.
* Fransa için son gözlem 2012’dir.
Avustralya
Kanada
Almanya
Yunanistan
İrlanda
İtalya
İspanya
Avusturya
İsviçre
Türkiye
Fransa* İngiltere
ABD
Portekiz
70
80
90
100
110
120
130
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Avustralya Kanada
Fransa Almanya
Yunanistan İrlanda
İtalya Japonya
ispanya İsveç
İsviçre Türkiye
İngiltere ABD
Belçika Portekiz
Avusturya
11. Son yıllarda Türkiye’de diğer ülkelere göre daha güçlü bir istihdam
artışı gözlenmiştir.
11
Gelişmiş Ülkeler ve Türkiye Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
Yunanistan
İspana
İrlanda
Portekiz
ABD
Japonya
İtalya
Fransa
İngiltere
İsveç
Avustarya
Belçika
Kanada
Almanya
Kore
İsviçre
Avustralya
Türkiye
-1
0
1
2
3
4
Macaristan
ÇekCum.
G.Afrika
Rusya
Polonya
Tayland
Mısır
Peru
Meksika
Filipinler
Brezilya
Endonezya
Malezya
Şili
Türkiye
Kolombiya
Kaynak: IMF. Kaynak: IMF.
2007-2012 Yılları Ortalama Yıllık İstihdam Artış Oranları
(Yüzde)
13. Kadın ve erkek işgücüne katılım oranları hızla artmaktadır.
13
İşgücüne Katılım Oranı
(İşgücü/15+ Nüfus, Mev. Arındırılmış)
İşgücüne Katılım Oranları
(İşgücü/15+ Nüfus, Mev. Arındırılmış)
Kaynak: TÜİK Son Veri: Şubat 2014 Kaynak: TÜİK Son Veri: Şubat 2014
21
23
25
27
29
31
33
64
66
68
70
72
74
76
İşgücüne Katılım Oranı (Erkek) (%)
İşgücüne Katılım Oranı (Kadın) (%) (sağ eksen)
44
45
46
47
48
49
50
51
Toplam
14. 14
Kaynak: TÜİK.
İşsizlik Oranı
(Mevsimsellikten Arındırılmış, Yüzde)
İşgücüne yeni katılımlara rağmen işsizlik oranı küresel kriz
öncesindeki seviyelere yakın seyretmektedir.
Son Veri: Şubat 2014
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
15. 15
Kaynak: Markit.
Euro Bölgesi İmalat Sanayi ve Hizmetler PMI Endeksi
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
Öncü göstergeler Euro Bölgesi’ndeki toparlanmanın süreceğine
işaret etmektedir.
Son Veri: Mayıs 2014
30
35
40
45
50
55
60
65 İmalat Hizmetler
16. İhracatın büyümeyi ve dengelenmeyi desteklediği
gözlemlenmektedir.
16
PMI İhracat Siparişleri
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
Yeni İhracat Siparişleri Beklentisi*
(Mevsimsellikten Arındırılmış)
Kaynak: Markit. Son Veri: Nisan 2014. Kaynak: TÜİK, TCMB.
Son Veri: Mayıs 2014.
*İktisadi Yönelim Anketi: Gelecek üç ay için yeni
ihracat siparişleri beklentiniz. (artacak-azalacak)
25
30
35
40
45
50
55
60
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
17. 17
Kaynak: TÜİK.
İhracat
(Altın Hariç, Nominal, Yıllık Yüzde Değişim, 6 Aylık Hareketli Ortalama)
AB ülkelerindeki toparlanma ihracat artışına katkıda
bulunmaktadır.
Son Veri: Nisan 2014.
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
Toplam İhracat AB 27'ye Yapılan İhracat
18. 18
Kaynak: TİM, TCMB.
Ticaret Ortaklarına İhracat
(Mayıs 2014 İtibarıyla Son 3 Aylık Toplam, Yıllık Değişim, Yüzde)
İhracat artışının önemli bir kısmı AB ülkelerinden
kaynaklanmaktadır.
Son Veri: Mayıs 2014
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
İngiltere İspanya Almanya İtalya Irak Fransa ABD Rusya
19. 19
Kaynak: TÜİK.
İhracat Pazar Payı*
(6 Aylık Hareketli Ortalama, Yüzde)
AB-27’deki toparlanma ihracat pazar payına da yansımaktadır.
*Altın hariç.
Son Veri: Nisan 2014
0
10
20
30
40
50
60
Diğer Avrupa Kuzey Amerika Asya
AB-27
Orta Doğu ve Afrika
20. 20
Kaynak: TCMB.
Toplam TGA Oranı
(Yüzde)
TGA oranları düşük düzeylerde seyretmeye devam etmektedir.
Son Veri: 16 Mayıs 2014
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
4.5
5.0
5.5
6.0
6.5
7.0
21. 21
Kaynak: TCMB.
0
2
4
6
8
10
12
0
2
4
6
8
10
12
Karşılıksız Çek Dönüşüm Oranı (Adet)
Karşılıksız Çek Dönüşüm Oranı (Tutar)
Karşılıksız Çek Oranları*
Karşılıksız çek oranları düşük düzeylerini korumaktadır.
*Karşılıksız çek dönüşüm oranları, takas odalarına ibraz edilen ve karşılıksız kalan
çek adet ve tutarının toplam takasa ibraz edilen çek adet ve tutarı içindeki oranı.
Son Veri: Nisan 2014
22. Firmaların finansman giderlerinin toplam giderler içindeki payı
azalmıştır.
22
İmalat Sektöründe Faaliyet Gösteren
Firmaların Toplam Giderlerinin Bileşenleri
(Yüzde, 2012)
İmalat Sektöründe Firmaların Finansman
Giderlerinin Toplam Net Satışlara Oranı
(Yüzde)
Finansman
Giderleri
(% 2,2)
Diğer
Giderler
(% 3,1)
Faaliyet
Giderleri
(% 8,5)
Satılan
Malların
Maliyeti*
(% 86,2)
7.0
2.9
2.6
1.8
3.3
2.0
5.6
3.5
2.7
3.7
2.2
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
7.0
8.0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Kaynak: TCMB, Sektör Bilançoları 2010-2012
* Satılan malların maliyeti = yerli ve ithal
hammadde ve malzeme giderleri, elektrik-
doğal gaz-su giderleri, işgücü giderleri
Kaynak: TCMB, Sektör Bilançoları
25. 25
Kaynak: IMF WEO.
2013 Yılı Cari Denge Oranları
(Cari Denge/GSYİH, Yüzde)
Türkiye’de tasarruf oranlarının düşük olması cari açığın yüksek
olmasına sebep olmaktadır.
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
27. 27
Kaynak: TÜİK, TCMB.
Nihai Yurt İçi Talep ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
(Mevsimsellikten Arındırılmış, 1998 Sabit Fiyatlarıyla)
Büyümenin 2014 yılında daha dengeli bir şekilde sürmesi
beklenmektedir.
17
19
21
23
25
27
29
31
33
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
GSYİH Nihai Yurt İçi Talep
28. 28
Kaynak: TÜİK, TCMB
İhracat ve İthalat Miktar Endeksleri
(Altın Hariç, Mevsimsellikten Arındırılmış, 2010=100, Çeyreklik)
Dengelenme süreci öngörüldüğü şekilde devam etmektedir.
70
80
90
100
110
120
130
140
İhracat (altın hariç) İthalat (altın hariç)
29. 29
Kaynak: TÜİK, TCMB.
İhracatın İthalatı Karşılama Oranı
(12-Aylık Kayan Pencereler *, Yüzde)
İhracatın ithalatı karşılama oranındaki artış eğilimi sürmektedir.
* 12-aylık birikimli ihracat /12-birikimli ithalat
Son Veri: Mart 2014
54
56
58
60
62
64
66
68
70
72
74
Karşılama Oranı (altın hariç)
Dönem Ortalaması: 63,8
Makroihtiyati
Önlemler
30. 30
Kaynak: TCMB.
Tüketici Kredileri* ve Ticari Krediler
(Yıllık Değişim, Yüzde)
Kredi büyüme hızı %15 seviyesine yaklaşmaktadır.
Toplam bankacılık sektörü (Katılım bankaları dahil, TGA Hariç)
*Kredi kartları dahil.
Son Veri: 23 Mayıs 2014
-10
0
10
20
30
40
50
60
-10
0
10
20
30
40
50
60
Tüketici Kredileri Ticari Krediler (Kur Etkisinden Arındırılmış)
31. 31
Kaynak: TCMB.
Toplam bankacılık sektörü (Katılım bankaları dahil, TGA Hariç)
*Kredi kartları dahil.
Son Veri: 16 Mayıs 2014
1.7
1.8
1.9
2
1.7
1.8
1.9
2
Makroihtiyati
Önlemler
Makroihtiyati tedbirler sonrasında bankacılık sektörü finansman
ağırlığını tüketimden yatırım ve üretime kaydırmaktadır.
Ticari Krediler (Kur Etkisinden Arındırılmış)/Tüketici Kredileri*
32. Türkiye’nin kamu borcu diğer ülkelere göre düşük seviyededir.
32
Gelişmiş Ülkeler ve Türkiye
(GSYİH’ye Oran, Yüzde, 2013)
Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye
(GSYİH’ye Oran, Yüzde, 2013)
Kaynak: IMF Fiscal Monitor Kaynak: IMF Fiscal Monitor
0
50
100
150
200
250
300
Japonya
Yunanistan
İtalya
Portekiz
İrlanda
ABD
Belçika
İspanya
Fransa
İzlanda
İngiltere
Kanada
Almanya
Hollanda
Avusturya
Türkiye
Avustralya
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Macaristan
Brezilya
Hindistan
Malezya
Arjantin
Polonya
Meksika
GüneyAfrika
Tayland
Romanya
Türkiye
Filipinler
Kolombiya
Endonezya
Bulgaristan
Çin
Peru
Rusya
Şili
33. 33
Kaynak: Maliye Bakanlığı, Orta Vadeli Program (2014-2016).
74.0
67.7
59.6
52.7
46.5
39.9 40.0
46.1
42.3
39.1
36.2 36.3
33.0
31.0 30.0
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
50.0
60.0
70.0
80.0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014* 2015* 2016*
AB Tanımlı Kamu Borç Stoku
(GSYİH’ye Oran, Yüzde)
Mali disiplinin devam edeceği öngörülmektedir.
*Orta Vadeli Program (2014-2016) tahminleri
34. 34
Kaynak: Maliye Bakanlığı, Orta Vadeli Program (2014-2016).
Merkezi Yönetim Bütçe Açığı
(GSYİH’ye Oran, Yüzde)
Mali disiplinin devam edeceği öngörülmektedir.
*Orta Vadeli Program (2014-2016) tahminleri
11.9
11.5
8.8
5.2
1.1
0.6
1.6 1.8
5.5
3.6
1.4
2.1
1.2
1.9
1.6
1.1
0
3
6
9
12
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014* 2015* 2016*
37. 37
Kaynak: TÜİK, TCMB.
TL ve Dolar Bazlı İthalat Fiyatları
(2010=100)
Döviz kuru gelişmeleri enflasyon artışında önemli bir rol oynamıştır.
Son Veri: Mart 2014.
50
70
90
110
130
150
170
ABD Doları Cinsinden TL Cinsinden
38. 38
Kaynak: TÜİK, TCMB.
Döviz Kurunun Yıllık Enflasyona Etkisi*
(Yüzde Puan)
Döviz kuru gelişmeleri enflasyon artışında önemli bir rol oynamıştır.
Son Veri: Nisan 2014
-25
-15
-5
5
15
25
35
45
-3.0
-1.5
0.0
1.5
3.0
4.5
6.0
Döviz Kurunun Yıllık Tüketici Enflasyona Etkisi (Puan)
Döviz Kuru Sepeti (yıllık % değişim, sağ eksen)
39. 39
* Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 70’tir.
Enflasyondaki düşüşün Haziran ayı verisinden itibaren gözleneceği
tahmin edilmektedir.
Son Veri: Nisan 2014.
Enflasyon Raporu Tahmini
(Yüzde)
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
Percent
Tahmin Aralığı* Belirsizlik Aralığı Yıl Sonu Enflasyon Hedefleri Çıktı Açığı Gerçekleşme
Kontrol Ufku
42. 42
Kaynak: BIST, TCMB.
Gösterge Tahvil Reel Faizi*
(Yüzde)
Reel faizler küresel kriz öncesi seviyesinin altındadır.
*Reel faiz serisi, gösterge tahvilin getirisinden enflasyon beklentilerinin çıkarılması şeklinde hesaplanmıştır. Enflasyon beklentisi olarak, 2006 yılı
Nisan ayına kadar 12 ay sonrası enflasyon beklentisi kullanılırken , ondan sonraki dönemde ise 12 ve 24 ay sonrası enflasyon beklentileri kullanılarak
24 ay içindeki ortalama enflasyon beklentisi hesaplanmıştır. Enflasyon beklentisi olarak uygun ortalama kullanılmıştır.
Son Veri: 28 Mayıs 2014
-5
0
5
10
15
20
25
-5
0
5
10
15
20
25
Mali Disiplin
(Kamu) Mali Disiplin
(Özel)
43. 43
Kaynak: Bloomberg, Reuters
Gelişmekte Olan Ülkeler 10 Yıllık Tahvil Faizleri*
(Yüzde)
Cari açık veren diğer ülkelerde de uzun vadeli tahvil faizleri
artmıştır.
5.0
6.0
7.0
8.0
9.0
10.0
11.0
Güney Afrika
Çıkış Sinyali
Sonrası Dönem
*10 yıllık yerli para cinsinden tahvilin getirisi alınmıştır.
Son Veri: 28 Mayıs 2014
5
6
7
8
9
10 Endonezya
Çıkış Sinyali
Sonrası Dönem
8
9
10
11
12
13
14
15 Brezilya
Çıkış Sinyali
Sonrası Dönem
6
7
8
9
10
11
Hindistan
Çıkış Sinyali
Sonrası Dönem
45. 45
Kaynak: TCMB, Bloomberg.
Politika Faizi ve Fonlama Faizi
(Yüzde)
Parasal sıkılaştırma tedbirleri beklenen sonuçları vermektedir.
*20.10.2011 tarihi öncesi TCMB borçlanma faizini, bu tarih sonrası ortalama fonlama faizini ifade etmektedir.
Son Veri: 27 Mayıs 2014
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
5 Yıl - TCMB Faiz Farkı 3 Aylık Piyasa Faizi
5 Yıllık Piyasa Faizi TCMB Ortalama Fonlama Faizi*
1. Dönem
2. Dönem
46. 46
Kaynak: TCMB.
(Yıllık Faizler, Yüzde)
Parasal sıkılaştırma tedbirleri beklenen sonuçları vermektedir.
*20.10.2011 tarihi öncesi TCMB borçlanma faizini, bu tarih sonrası ortalama fonlama faizini ifade etmektedir.
Son Veri: 16 Mayıs 2014
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
Ticari (4 Haftalık HO)
Konut
Nakit
Gösterge Tahvil
TCMB Faizi*
47. 47
Kaynak: Stephen Williamson Blogu, TCMB.
Parasal sıkılaştırma tedbirleri beklenen sonuçları vermektedir.
A: Enflasyon Hedefi, B: Şok Öncesi Durum, C: Enflasyon Şoku
D: Gecikmiş ve Zayıf Politika Tepkisi Sonucunda Varılan Nokta
*Uzun vadeli ilişki eğrisi için uzun vadeli faizleri , dinamik eğriler için kısa vadeli faizleri göstermektedir.
Not: Vade primi ve risk priminin sıfır olduğu varsayılmıştır.
0
5
10
15
20
25
30
35
0 5 10 15 20 25Enflasyon Oranı
FaizOranları*
B
C
A
Sert Faiz
İndirimi
Ölçülü Faiz
İndirimleri
Kısa Vadeli Faizler
Tedbir Alınmadığı Durum
Önden Yüklemeli
Parasal Sıkılaştırma
D
48. 48
Kaynak: Bloomberg, IMF.
Politika Faiz Oranı ve Enflasyon
(Yüzde)
Kısa vadeli faizlerdeki geçici sıkılaştırma enflasyonla mücadelede
etkili bir araçtır.
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
Avrupa Birliği
Politika Faiz
Oranı
Enflasyon
-4
-2
0
2
4
6
8
ABDPolitika Faiz
Oranı
Enflasyon
-2
3
8
13
18
İngiltere
Enflasyon
Politika Faiz
Oranı
-5
0
5
10
15
Japonya
Enflasyon
Politika Faiz
Oranı
49. Parasal sıkılaştırmayla Türk lirasındaki hızlı değer kaybı
önlenmiştir.
49
Parasal Sıkılaştırma Öncesi
(22.05.2013-27.01.2014)
Parasal Sıkılaştırma Sonrası
(27.01.2014-30.05.2014)
Kaynak: Bloomberg Kaynak: Bloomberg
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
İsviçre
İzlanda
Euro
İsrail
Polonya
Kore
Romanya
Y.Zelanda
Çin
ÇekCumh.
Japonya
Macaristan
Tayvan
Kolombiya
Meksika
Tayland
Malezya
Avustralya
Rusya
Şili
Hindistan
Brezilya
G.Afrika
Endonezya
Türkiye
Para Birimlerinin ABD Dolarına Karşı Değerindeki Değişim
-20
-15
-10
-5
0
5
Türkiye
Hindistan
Brezilya
Avustralya
G.Afrika
Kore
Meksika
Kolombiya
Endonezya
Malezya
Y.Zelanda
Romanya
Polonya
İzlanda
Tayvan
Macaristan
Japonya
İsrail
Tayland
İsviçre
Rusya
Şili
ÇekCumh.
Euro
Çin
50. 50
Kaynak: Bloomberg, TCMB.
ABD doları/TL
(Günlük)
Parasal sıkılaştırma döviz kurları üzerinde kayda değer bir etki
yapmıştır.
Son Veri: 30 Mayıs 2014
1.95
2
2.05
2.1
2.15
2.2
2.25
2.3
2.35
2.4
17 Aralık
Ara Kurul
Toplantı
Duyurusu
Ara
Kurul
Kararı
S&P
Açıklaması
İç Siyasi
Gelişmeler Ukrayna’daki
Gelişmeler
Telafi Faizi
Sinyali
Yerel
Seçimler
Moody’s
Açıklaması
Nisan Kurul
Kararı
ECB
Açıklaması
Mayıs
Kurul
Kararı
52. Genel Değerlendirme
Gayri Safi Yurt İçi Hasılanın büyüme hızı yüzde 4’e yakın
seyretmektedir.
Enflasyonda tepe noktanın Mayıs ayı verisinde gözleneceği,
düşüşün Haziran ayı verisinden itibaren başlayacağı
tahmin edilmektedir.
Kredi büyüme hızı %15 seviyesine yaklaşmaktadır.
Cari işlemler açığında iyileşmenin devam etmesi
beklenmektedir.
52