際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

ISIM ULKAR KARIMLI AUL/ADU

Ulker Kerimli
Ulker Kerimli

:P

1 of 16
聴S聴M ADU/AUL LKR KR聴ML聴 M端asir Azrbaycan dili TAMARA L聴YEVA 206A
聴sim yan脹n ad脹n脹 bildirn sas nitq hisssi. Kim?, n?, hara? suallar脹ndan birin cavab olur. Ms: aac telefon
聴smin 旦z端nmxsus chtlri var ki, onlar脹 baqa nitq hisslrind g旦rm端r端k. 聴sm mxsusdur: Konkret v m端crrd olur. mumi v x端susi olur. Tk v cm olur. Mnsubiyyt g旦r dyiir. Hal kil巽isi qbul edir (hallan脹r). xs (xbrlik) kil巽isi qbul edir.
KONKRET V MCRRD 聴S聴MLR. G旦zl g旦r端n biln, ll toxunulmas脹 m端mk端n ola biln isimlr konkret isimlrdir. klini 巽k bildiyimiz isimlr d konkret isimlrdir. Ms: ma脹n, bulud, hrf, m端hndis v s. M端crrd isimlrd is bu x端susiyytlr yoxdur. Bel varl脹qlar yaln脹z xyallarda, d端端nclrd m旦vcuddur: yadda, zaman, hiylgrlik v s.
mumi v x端susi isimlr yalar cmiyytdki m旦vqeyin v hmcinsliyin g旦r iki qrupa b旦l端n端r: 1) mumi isimlr 2) x端susi isimlr mumi isimlr eyncinsli yalara veriln adlard脹r: aac, g端l, da, yol, knd v s. Eynicinsli yalar脹 bir-birindn frqlndirmk 端巽端n onlar脹n hr birin veriln adlara x端susi isimlr deyilir: Mehman(povest), Azrbaycan(qzet), Araz v s.
X端susi isimlrin 端mumi isimlrdn bir s脹ra frqli chtlri var: Ilnm yerindn asili olmayaraq ilk hrfi hmi b旦y端k yaz脹l脹r. Ancaq konkret olur. Sinonimi, antonimi olmur.
TK V CM 聴S聴MLR 聴simlr kmiyyt bax脹m脹ndan tk v cm olur. Ismin ifad etdiyi ya iki v ya daha art脹q olsa, o zaman - lar族 kil巽isi qbul edir. Ms: ma脹n-ma脹nlar, odun- odunlar, hr-hrlr v s. Cmlnmk daha 巽ox 端mumi isimlr aiddir. Isimdn vvl m端yyn miqdar say脹 glrs, isim cm kil巽isi qbul etmir: be kitab, alt脹 durna v s. El isimlr var ki, onlar cm kil巽isi qbul etmdn topluluq bildirir. Ms: qoun, ordu, ilx脹, dst, hali v s. Topluluq bildirn isimlr qrammatik chtdn tk isimlrdir. Toplu isimlr cm kil巽isi qbul ed bilir. Istisna olaraq camaat, ura, 端lma s旦zlri cm kil巽isi qbul etmir.
聴simlrin mnsubiyyt g旦r dyimsi xslr kil巽ilr I xs tk -脹m, -im, -um, -端m, -m I xs cm -脹m脹z, -imiz, -umuz, -端m端z, -m脹z, -miz, - muz, -m端z II xs tk -脹n, -in, -un, -端n, -n II xs cm -脹n脹z, -iniz, -unuz, -端n端z, -n脹z, -niz, -nuz, - n端z III xs -脹, -i, -u, -端, s脹, si, su, s端 聴simlr mnsubiyyt kil巽isi qbul edrk xslrl xslr aras脹nda, xslrl yalr aras脹nda, yalar脹n 旦zlri aras脹nda mnsubiyyt bildirir. yan脹n kim v ny mxsus olduunu bildirmk 端巽端n isimlrin sonuna art脹r脹lan kil巽ilr mnsubiyyt kil巽ilridir. Mnsubiyyt kil巽ilrini g旦strn cdvl III xsin cmini bildirn mnsubiyyt kil巽isi yoxdur.
聴simlrin hallanmas脹 聴sim c端mld hal kil巽isi qbul edrk dyiir. Bu dyim c端mld s旦zlrin laqsini tmin edir. 聴smin bel dyimsin onun hallanmas脹 deyilir. Azrbaycan dilind ismin alt脹 hal脹 var: Adl脹q hal Yiylik hal Y旦nl端k hal Tsirlik hal Yerlik hal 脹x脹l脹q hal 聴smin hallar脹 聴smin hallar脹n脹n kil巽ilri 聴smin hallar脹n脹n suallar脹 Adl脹q hal Kim? N? Hara? Yiylik hal -脹n, -in, -un, -端n Kimin? Nyin? Haran脹n? Y旦nl端k hal -a, - Kim? Ny? Haraya? Tsirlik hal -脹, -i, -u, -端, Kimi? Nyi? Haran脹? Yerlik hal -da, -d Kimd? Nd? Harada? 脹x脹l脹q hal -dan, -dn, Kimdn? Ndn? Haradan?
聴simlr quruluuna g旦r 3 yer ayr脹l脹r. 1)sad 2)d端zltm 3) m端rkkb
SAD 聴S聴MLR Trkibind he巽 bir leksik kil巽i ilnmmi isimlr sad isimlrdir. Ms: kitab, dftr, ma脹n, Vaqif v s.
DZLTM 聴S聴MLR D端zltm isimlr adlardan isim,sift, say , vzlik, zrf v fellrdn ml gl bilr. Yeni s旦z端n yaranmas脹nda kil巽idn istifad edildikd bu moroloji 端sul say脹l脹r. 聴sim d端zldn kil巽ilr 4 c端r olur 聴simdn isim d端zldn Feldn isim d端zldn Siftdn isim d端zldn Saydan isim d端zln 巽脹4 脹4 l脹q4 l脹q4 iq4 lik4 ki4 脹stan4 脹q4 巽a2 脹c脹4
MRKKB 聴S聴MLR M端rkkb isimlr iki v daha art脹q s旦z端n birlmsindn ml glir. M端rkkb isimlri ml gtirn s旦zlr eyni nitq hisssin d, m端xtlif nitq hisslrin d aid ola bilr. Bu chtdn, m端rkkb isimlrin aa脹dak脹 n旦vlri var: 聴sim+isim Sift+isim Feldn+isim Fel+fel M端rkkb isimlrin ml glmsi 3 c端r olur: He巽 bir k旦mk巽i vasit olmadan s旦zlr birlrk m端rkkb isim ml gtirir. M端rkkb ismin ikinci trfi mnsubiyyt kil巽ili olur. Aralar脹nda ha, a, kil巽ilri ilnmkl felin tkrar脹 il. M端rkkb isimlr d sad v d端zltm isimlr kimi, bir s旦z (bir leksik vahid) olduuna g旦r bir vuruya malik olur. M端rkkb ismi ml gtirn s旦zlr birlikd tlff端z olunur v bir yerd yaz脹l脹r. Msln: ayaqqab脹, kklikotu, Hac脹bala, glhagl, s旦z-s旦hbt, 巽旦r-巽旦p
MRKKB ADLAR xslrin, yalar脹n adlar脹 ayr脹-ayr脹 isimlrl v s旦z birlmlri il ifad oluna bilr. Bu bax脹mdan m端rkkb adlar脹 m端rkkb x端susi isimlrl qar脹d脹rmaq olmaz. Unutmay脹n ki, m端rkkb isimlr s旦z, m端rkkb adlar is s旦z birlmsidir.
M端rkkb s旦z M端rkkb ad Qaraba Qaraba xanl脹脹 Mmmdh端seyn Mmmdh端seynhriyar Adlar Sad ad M端rkkb ad Sad s旦z Sad ad 聴mam duz D端zltm s旦z Sad ad 聴mamzad duzlu M端rkkb s旦z Sad ad 聴mamqulu duzqab脹 S旦z birlmsi Xocal脹 facisi A脹q lsgr
聴smin c端mld rolu 聴smin c端mld sas rolu m端btda v tamaml脹q olmaqd脹r. Bzi hallarda isim siftlrk c端mld tyin vzifsind 巽脹x脹 edir. Bu ismin siftlmsi adlan脹r. Bu zaman isim siftin suallar脹na cavab verir. Ms: taxta (hans脹?) qap脹 巽端r端y端r. Ancaq isim c端mld xbr, zrflik, tyin rolunda da ola bilir 聴sim c端mld xitab v ara s旦z rolunda da ola bilir.

More Related Content

ISIM ULKAR KARIMLI AUL/ADU

  • 1. 聴S聴M ADU/AUL LKR KR聴ML聴 M端asir Azrbaycan dili TAMARA L聴YEVA 206A
  • 2. 聴sim yan脹n ad脹n脹 bildirn sas nitq hisssi. Kim?, n?, hara? suallar脹ndan birin cavab olur. Ms: aac telefon
  • 3. 聴smin 旦z端nmxsus chtlri var ki, onlar脹 baqa nitq hisslrind g旦rm端r端k. 聴sm mxsusdur: Konkret v m端crrd olur. mumi v x端susi olur. Tk v cm olur. Mnsubiyyt g旦r dyiir. Hal kil巽isi qbul edir (hallan脹r). xs (xbrlik) kil巽isi qbul edir.
  • 4. KONKRET V MCRRD 聴S聴MLR. G旦zl g旦r端n biln, ll toxunulmas脹 m端mk端n ola biln isimlr konkret isimlrdir. klini 巽k bildiyimiz isimlr d konkret isimlrdir. Ms: ma脹n, bulud, hrf, m端hndis v s. M端crrd isimlrd is bu x端susiyytlr yoxdur. Bel varl脹qlar yaln脹z xyallarda, d端端nclrd m旦vcuddur: yadda, zaman, hiylgrlik v s.
  • 5. mumi v x端susi isimlr yalar cmiyytdki m旦vqeyin v hmcinsliyin g旦r iki qrupa b旦l端n端r: 1) mumi isimlr 2) x端susi isimlr mumi isimlr eyncinsli yalara veriln adlard脹r: aac, g端l, da, yol, knd v s. Eynicinsli yalar脹 bir-birindn frqlndirmk 端巽端n onlar脹n hr birin veriln adlara x端susi isimlr deyilir: Mehman(povest), Azrbaycan(qzet), Araz v s.
  • 6. X端susi isimlrin 端mumi isimlrdn bir s脹ra frqli chtlri var: Ilnm yerindn asili olmayaraq ilk hrfi hmi b旦y端k yaz脹l脹r. Ancaq konkret olur. Sinonimi, antonimi olmur.
  • 7. TK V CM 聴S聴MLR 聴simlr kmiyyt bax脹m脹ndan tk v cm olur. Ismin ifad etdiyi ya iki v ya daha art脹q olsa, o zaman - lar族 kil巽isi qbul edir. Ms: ma脹n-ma脹nlar, odun- odunlar, hr-hrlr v s. Cmlnmk daha 巽ox 端mumi isimlr aiddir. Isimdn vvl m端yyn miqdar say脹 glrs, isim cm kil巽isi qbul etmir: be kitab, alt脹 durna v s. El isimlr var ki, onlar cm kil巽isi qbul etmdn topluluq bildirir. Ms: qoun, ordu, ilx脹, dst, hali v s. Topluluq bildirn isimlr qrammatik chtdn tk isimlrdir. Toplu isimlr cm kil巽isi qbul ed bilir. Istisna olaraq camaat, ura, 端lma s旦zlri cm kil巽isi qbul etmir.
  • 8. 聴simlrin mnsubiyyt g旦r dyimsi xslr kil巽ilr I xs tk -脹m, -im, -um, -端m, -m I xs cm -脹m脹z, -imiz, -umuz, -端m端z, -m脹z, -miz, - muz, -m端z II xs tk -脹n, -in, -un, -端n, -n II xs cm -脹n脹z, -iniz, -unuz, -端n端z, -n脹z, -niz, -nuz, - n端z III xs -脹, -i, -u, -端, s脹, si, su, s端 聴simlr mnsubiyyt kil巽isi qbul edrk xslrl xslr aras脹nda, xslrl yalr aras脹nda, yalar脹n 旦zlri aras脹nda mnsubiyyt bildirir. yan脹n kim v ny mxsus olduunu bildirmk 端巽端n isimlrin sonuna art脹r脹lan kil巽ilr mnsubiyyt kil巽ilridir. Mnsubiyyt kil巽ilrini g旦strn cdvl III xsin cmini bildirn mnsubiyyt kil巽isi yoxdur.
  • 9. 聴simlrin hallanmas脹 聴sim c端mld hal kil巽isi qbul edrk dyiir. Bu dyim c端mld s旦zlrin laqsini tmin edir. 聴smin bel dyimsin onun hallanmas脹 deyilir. Azrbaycan dilind ismin alt脹 hal脹 var: Adl脹q hal Yiylik hal Y旦nl端k hal Tsirlik hal Yerlik hal 脹x脹l脹q hal 聴smin hallar脹 聴smin hallar脹n脹n kil巽ilri 聴smin hallar脹n脹n suallar脹 Adl脹q hal Kim? N? Hara? Yiylik hal -脹n, -in, -un, -端n Kimin? Nyin? Haran脹n? Y旦nl端k hal -a, - Kim? Ny? Haraya? Tsirlik hal -脹, -i, -u, -端, Kimi? Nyi? Haran脹? Yerlik hal -da, -d Kimd? Nd? Harada? 脹x脹l脹q hal -dan, -dn, Kimdn? Ndn? Haradan?
  • 10. 聴simlr quruluuna g旦r 3 yer ayr脹l脹r. 1)sad 2)d端zltm 3) m端rkkb
  • 11. SAD 聴S聴MLR Trkibind he巽 bir leksik kil巽i ilnmmi isimlr sad isimlrdir. Ms: kitab, dftr, ma脹n, Vaqif v s.
  • 12. DZLTM 聴S聴MLR D端zltm isimlr adlardan isim,sift, say , vzlik, zrf v fellrdn ml gl bilr. Yeni s旦z端n yaranmas脹nda kil巽idn istifad edildikd bu moroloji 端sul say脹l脹r. 聴sim d端zldn kil巽ilr 4 c端r olur 聴simdn isim d端zldn Feldn isim d端zldn Siftdn isim d端zldn Saydan isim d端zln 巽脹4 脹4 l脹q4 l脹q4 iq4 lik4 ki4 脹stan4 脹q4 巽a2 脹c脹4
  • 13. MRKKB 聴S聴MLR M端rkkb isimlr iki v daha art脹q s旦z端n birlmsindn ml glir. M端rkkb isimlri ml gtirn s旦zlr eyni nitq hisssin d, m端xtlif nitq hisslrin d aid ola bilr. Bu chtdn, m端rkkb isimlrin aa脹dak脹 n旦vlri var: 聴sim+isim Sift+isim Feldn+isim Fel+fel M端rkkb isimlrin ml glmsi 3 c端r olur: He巽 bir k旦mk巽i vasit olmadan s旦zlr birlrk m端rkkb isim ml gtirir. M端rkkb ismin ikinci trfi mnsubiyyt kil巽ili olur. Aralar脹nda ha, a, kil巽ilri ilnmkl felin tkrar脹 il. M端rkkb isimlr d sad v d端zltm isimlr kimi, bir s旦z (bir leksik vahid) olduuna g旦r bir vuruya malik olur. M端rkkb ismi ml gtirn s旦zlr birlikd tlff端z olunur v bir yerd yaz脹l脹r. Msln: ayaqqab脹, kklikotu, Hac脹bala, glhagl, s旦z-s旦hbt, 巽旦r-巽旦p
  • 14. MRKKB ADLAR xslrin, yalar脹n adlar脹 ayr脹-ayr脹 isimlrl v s旦z birlmlri il ifad oluna bilr. Bu bax脹mdan m端rkkb adlar脹 m端rkkb x端susi isimlrl qar脹d脹rmaq olmaz. Unutmay脹n ki, m端rkkb isimlr s旦z, m端rkkb adlar is s旦z birlmsidir.
  • 15. M端rkkb s旦z M端rkkb ad Qaraba Qaraba xanl脹脹 Mmmdh端seyn Mmmdh端seynhriyar Adlar Sad ad M端rkkb ad Sad s旦z Sad ad 聴mam duz D端zltm s旦z Sad ad 聴mamzad duzlu M端rkkb s旦z Sad ad 聴mamqulu duzqab脹 S旦z birlmsi Xocal脹 facisi A脹q lsgr
  • 16. 聴smin c端mld rolu 聴smin c端mld sas rolu m端btda v tamaml脹q olmaqd脹r. Bzi hallarda isim siftlrk c端mld tyin vzifsind 巽脹x脹 edir. Bu ismin siftlmsi adlan脹r. Bu zaman isim siftin suallar脹na cavab verir. Ms: taxta (hans脹?) qap脹 巽端r端y端r. Ancaq isim c端mld xbr, zrflik, tyin rolunda da ola bilir 聴sim c端mld xitab v ara s旦z rolunda da ola bilir.