ºÝºÝߣ

ºÝºÝߣShare a Scribd company logo
Ultras s? M¨¹ayin si?
Giri?
? Bu modul NDT Ultras s m¨¹ayin metoduna giri?i? ?
t qdim edir.?
? Ultras s testi m¨¹ayin l rin v ?l?m l rin? ? ? ? ? ?
apar?lmas? ¨¹?¨¹n y¨¹ks k tezlikli s s enerjisind n? ? ?
istifad edir.?
? Ultras s m¨¹ayin si t?km , d?ym , qaynaq v? ? ? ? ?
kompozitl rin, o c¨¹ml d n geni? material? ? ?
formalar?nda apar?la bil r.?
? M¨¹ayin olunan hiss haqq?nda xeyli m lumat-? ? ?
y?rt?lmalar?n olmas?, hiss nin v ya ?rt¨¹k qal?nl???? ?
v akustik xass l ri material m¨¹ yy netm? ? ? ? ? ?
x¨¹susiyy tl rind istifad oluna bil r.? ? ? ? ?
? T tbiqetm? ?
? S s generasiyas?n?n sas prinsipl ri? ? ?
? Pulse echo v ?t¨¹r¨¹lm si? ?
? M¨¹ayin texnikalar??
? Avadanl?q
? Problar
? ?l?m cihazlar?
? Referans Standartlar
? M lumat t qdimetm? ? ?
? ?st¨¹nl¨¹kl ri v m hdudiyy tl ri? ? ? ? ?
? Terminl rin ?zahl? l¨¹? ti? ?
S sin sas prinsipl ri? ? ?
? S s titr y n (vibrasiya)? ? ?
bir material?n vasit sil? ?
yaran?r v dal?a ? klind? ? ?
yay?l?r.
? S s dal?alar? material?
hiss cikl rinin titr m si? ? ? ?
k?m yi il materialda? ?
yay?l?r.
? R qsl r dal?a tezliyi il? ? ?
m¨¹ yy n edilir.? ?
? Ultras s insan qula?? il? ?
q bul edil bilm y n? ? ? ?
y¨¹ks k tezlikli r qsl rdir.? ? ?
? Amplituda (A)-Bir r qsd h r k t ed n? ? ? ? ? ?
par?an?n s?f?r yerin g?r alt v ¨¹st? ? ? ?
do?ru h r iki istiqam td ?atd??? n? ? ? ?
b?y¨¹k yerd yi?dirm dir.? ?
? Period-bir tam r qsin tamamlanmas??
¨¹?¨¹n ke? n nizaml? zaman aral???d?r.?
? Dal?a uzunlu?u (¦Ë) eyni r qs?
durumuna sahib ard?c?l (bir-birini
izl y n) iki n?qt aras?ndak?? ? ?
uzaql?qd?r.
? Ultras s dal?alar? i??q dal?alar? kimi?
ks oluna, s?nma v fokuslanm?? ola? ?
bil r.?
? S s dal?alar? f rqli akustik? ?
parametrl r sahib interfeysl rl? ? ? ?
laq d oldu?u zaman s?nma v ks? ? ? ? ?
olunma hadis l ri ba? verir.? ?
? B rk materiallarda 90 d r c d n? ? ? ? ?
f rqli bucaq alt?nda r qsi enerji bir? ?
ne? tip dal?alara b?l¨¹n¨¹r.?
? H r hans? yar?lmadan v ya h nd si? ? ? ?
xarakteristikadan Ultras s ks? ?
olunmalar? n tic sind a?karlama? ? ?
v yeri t yin edilir.? ?
Ultras s Generasiyas??
Prob ?t¨¹r¨¹c¨¹ v q buledici? ?
funksiyas?na sahibdir.
Ultras s prob vasit sil yarad?l?r.? ? ?
Probdak? pyezoelektrik
element elektrik enerjisini
mexaniki titr?m?y? ?evirir
v? ?ksin?
Ultras s m¨¹ayin sinin prinsipl ri? ? ?
? Ultras s dal?alar? bir ara s thl qar??la?ana q d r bir d¨¹z x tt v? ? ? ? ? ? ?
sabit s¨¹r tl material daxilin n¨¹fuz edir.? ? ?
? S thi interfeysd dal?a enerjisinin b zil ri ks olunur v b zil ri? ? ? ? ? ? ? ?
?t¨¹r¨¹l¨¹r.
? ks v ya ?t¨¹r¨¹l n enerjinin miqdar? a?kar edilir v yans?d?c? ?l?¨¹s¨¹? ? ? ?
haqq?nda m lumat verir.?
? S s ke?id vaxt? qiym tl ndiril bil r v bu s s s yah t m saf? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
haqq?nda m lumat verir.?
M¨¹ayin texnikalar??
? Ultras s m¨¹ayin si universal m¨¹ayin metodudur v bir s?ra? ? ? ?
m¨¹ayin metodlar? il h yata ke?irilir? ? ? .
Ultras s m¨¹ayin si ad t n 3 sas m¨¹ayin metodu il yerin? ? ? ? ? ? ? ?
yetirilir.
? ?mpuls-Siqnal
? Ke?irm?
? Kontakt v dald?rma?
Bu metodlar?n h r biri a?a??dak? slaydlarda m¨¹zakir? ? olunacaq.
? ?mpuls-siqnal metodunda prob enerji impulsu g?nd?rir v? ?z¨¹ v?ya
ikinci prob impulsu q?bul edir
? ?ksolunma h?r hans? bir yar?lmadan v? par?a s?thind?n ba? verir.
? ?ks olunan s?s enerjisinin miqdar? zamandan as?l? olaraq inspektora
yans?man?n ?l?¨¹s¨¹ v? yerl??m? x¨¹susiyy?tl?ri haqda informasiya verir.
f
M¨¹ayin? texnikalar?- ?mpuls-Siqnal
L?vh?
?at
0 2 4 6 8 10
0 s?qnal
?at
siqnal
Arxa divar siqnal?
UT Cihaz ekran?
M¨¹ayin texnikalar?- ?mpuls-Siqnal?
Arxa s thd n? ?
ks olunan siqnal?
g?st r n? ?
r q msal ekran? ? .
Yar?yolda arxa
s th nisb t n? ? ? ?
al?aq amlitudal?
siqnal g?st r n? ?
r q msal ekran.? ?
Material?n sad?c? bir t?r?find?n yax?nla?maq m¨¹mk¨¹n
olduqda bel? ?mpuls-siqnal metodu t tbiq edil bil r? ? ? v?
yans?d?c?n?n yerinin a?kar edilm sini t min edir? ? .
M¨¹ayin? texnikalar?- Ke?irm? ¨¹sulu
0 2 4 6 8 10
2
1
1
? Qar?? t?r?fl?rd? yerl???n iki ?eviricil?r
istifad? olunur. Bir prob ?t¨¹r¨¹c¨¹, dig?r
prob al?c? kimi ??x?? edir.
? S?s yolu istiqam?tind?ki yar?lma qism?n
v? ya b¨¹t?vl¨¹kl? s?s itgisin? g?tirib ??xar?r
v? siqnal amplitudas?n?n azalmas?
a?karlanar.
? Ke?irm? ¨¹sulu yax?? yans?d?c? olmayan
yar?lmalar ¨¹?¨¹n istifad?si
m?qs?d?uy?undur. D?rinlik haqda he? bir
informasiya ?ld? etm?k m¨¹mk¨¹n deyil.
T R
T R
1
1
2
R?q?msal ekranda
material qal?nl???ndan
ke??n ?¨¹a g?st?rilir.
R?q?msal ekranda
yans?d?c?dan ke??n siqnal
?vv?lki siqnala nisb?t?n
z?ifl?m?si g?st?rilir.
M¨¹ayin? texnikalar?- Ke?irm? ¨¹sulu
M¨¹ayin? texnikas?¨C Normal v? Bucaql? ?¨¹a? Normal ?¨¹a m¨¹ayin?sind? s?s ?¨¹alar?
material s?thin? 90 d?r?c? alt?nda daxil
edilir.
? Bucaql? ?¨¹a m¨¹ayin?sind? s?s ?¨¹alar?
materiala 90 d?r?c?d?n f?rqli bucaqda daxil
edilir.
? Normal v? bucaql? ?¨¹alarla m¨¹ayin?
aras?nda se?im ad?t?n iki x¨¹susiyy?td?n
as?l?d?r :
- S?sin daha b?y¨¹k ?ksetdirilm?si laz?m
olduqda
- Material s?thind?ki mane?l?r aradan
g?t¨¹r¨¹lm?si.
0 2 4 6 8 10
FWE
BWE
DE
2IP IP = Zond siqnal
FWE = ?n divar siqnal?
DE = Q¨¹sur siqnal?
BWE = Arxa divar siqnal?
0 2 4 6 8 10
FWE
BWE
1IP
1 2
q¨¹sur
M¨¹ayin? texnikas?¨C Kontakt v? Dald?rma
? Bir material daxilin? yararl? s?viyy?d? s?s enerjisinin
al?nmas? ¨¹?¨¹n, prob v? test madd?nin aras?ndan
hava xaric edilm?lidir. Bu coupling kimi istinad edilir.
? Kontakt m¨¹ayin?sind? a couplant kimi su, ya? v? ya
gel prob v? m¨¹ayin? par?as? aras?nda t?tbiq edilir.
? Dald?rma testind? m¨¹ayin? par?as? v? prob su
vannas?na yerl??dirilir. Bel? yerl??m? probun daha
yax?? h?r?k?tini t?min edir.
? Dald?rma testind? par?an?n ?n s?thind?n g?l?n
siqnal g?r¨¹l¨¹r , lakin dig?r siqnallar o biri
metodlardak? il? eynidir.
M¨¹ayin hat dair si? ? ? ?
Ultras s? m¨¹ayin sind istifad edil n prosesl rd n b zil ri? ? ? ? ? ? ? ?
bunlard?r:
? Q¨¹sur a?karlama (?atlar, qal?nt?lar, qaz bo?lu?u v? s.)
? Eroziya korroziya qal?nl???n?n t?yini
? Yap??d?r?laraq birl??dirilmi? v? lehimli birl??m?l?rin
b¨¹t¨¹nl¨¹y¨¹n¨¹n qiym?tl?ndirilm?si
? Kompozit v? plasmas materiallarda daxilind?ki
bo?luqlar?n qiym?tl?ndirilm?si
? Tablanm?? poladlarda d?rinliyin ?l?¨¹lm?si
? Metallarda d?n?cik ?l?¨¹s¨¹n¨¹n ?l?¨¹lm?si
Qal?nl?q ?l?¨¹m¨¹
? Ultras s qal?nl?q ?l?¨¹m¨¹?
m¨¹nt z m m¨¹xt lif korroziya /? ? ?
eroziya d r c sini m¨¹ yy n etm k? ? ? ? ? ?
¨¹?¨¹n neft-kimya v dig r? s naye? ? ?
sah l rind istifad olunur.? ? ? ?
? Proses ?z¨¹nd boru k m rl ri,? ? ? ?
? nl ri v t zyiqli tutumlar?? ? ? ?
c ml ?dirir? ? .
Q¨¹sur a?karlama (Flaw Detection) - Laylanma
Q¨¹sursuz b?lg?d? arxa s?thd?n ?ks olunan siqnal
ard?c?ll???.
?lav? siqnallar par?ada laylanman?n odu?unu bildirir.
Qaynaqlar?n m¨¹ayin si?
? Qaynaq birl ?m l rinin? ? ?
m¨¹ayin si ¨¹?¨¹n n ?ox istifad? ? ?
edil n m¨¹ayin metodu? ?
Ultras s m¨¹ayin sidir.? ?
? Qaynaq tiki?l rind tap?lan? ?
x talar iki ?l?¨¹l¨¹ (x tti) v ¨¹?? ? ?
?l?¨¹l¨¹ (h cmi) x talar olaraq? ?
2 sas sinif ayr?l?rlar.? ?
Cihaz v avadanl?qlar?
Ultras s m¨¹ayin avadanl?qlar? ?ox m¨¹xt lif olur. Konkret? ? ?
t tbiqetm l r ¨¹?¨¹n d qiq yoxlama m lumatlar? t min etm k? ? ? ? ? ? ?
m qs dil d¨¹zg¨¹n se?im etm k vacibdir.? ? ? ?
?mumiyy tl , ultras s m¨¹ayin sisteminin t ?kili ¨¹? sas? ? ? ? ? ?
komponentd n ibar tdir:? ?
- Cihaz v ya avadanl?q?
- Prob
- Kalibrl m Etalonlar? (bloklar?)? ?
Transducers
Problar m¨¹xt?lif formada, ??kild? v? ?l?¨¹d? m¨¹xt?lif istifad? ¨¹?¨¹n istehsal
edilir .
Problar bir s?ra yollarla sinifl??dirilir :
- Kontakt v? ya dald?rma
- T?k v? ya c¨¹t element
- Normal v? ya bucaql? ?¨¹a
Prob se?imind? veril?n
tap??r?q ¨¹?¨¹n uy?un tezlik,
ke?iricilik x?tti, ?l?¨¹ v? b?zi
hallarda fokuslama se?m?k vacibdir hans? ki,
m¨¹ayin? imkanlar?n? optimalla?d?r?r .
Kontakt Problar
Kontakt problar daha s rt t l bl rl? ? ? ? ?
?al??maq ¨¹?¨¹nd¨¹r v ad t n alt? ? ?
hiss d pyezoelektrik elementin? ?
m¨¹ayin olunan hiss d n m¨¹ahifiz? ? ? ?
olunmas? ¨¹?¨¹n m¨¹dafi t b q sin? ? ? ? ?
sahib olur.
Bir ?oxlar? s th boyu skanlama?
rahatl??? ¨¹?¨¹n erqonomik
konstruksiyalar haz?rlay?rlar
Kontakt problar (davam?)
? Kontak problarda bir korpus i? risind? ?
iki pyezoelektrik kristal yerl ?dirilir.?
Bel problar c¨¹t kristall? prob adlan?r.?
? Bir kristal ?t¨¹r¨¹c¨¹, dig ri q buledici? ?
funksiyas?n? da??y?r.
? Bel yerl ?m s th yax?nl?q icaz ni? ? ? ? ? ?
(resolution) art?r?r, ?¨¹nki impulslar?
q bul etm k ¨¹?¨¹n ikinci proba ehtiyac? ?
qalm?r.
? C¨¹t elementli problar ¨¹mumiyy tl? ?
inc materiallar?n qal?nl?q ?l?¨¹lm si? ?
¨¹?¨¹n istifad edilir.?
Kontakt problar (davam?)
? T k kristall? elementl yax?n s th? ? ?
rezalusiyas?n? art?rmaq yolu
gecikdirm x tti istifad si il yerin? ? ? ? ?
yetirilir.
? Gecikm x tti problarda s s yolunu? ? ?
s s yaranmas? v ks olunan enerjinin? ? ?
q bulu m¨¹dd ti aras?nda bir gecikm? ? ?
m¨¹dd tini t min ed n plastik par?a? ? ?
var.
? Probun d yi? bil n par?alar? -a??nma? ? ?
qapa?? v ya elastik membran?
nahamar s thl r uy?unlu?u? ? ?
t nziml yir.? ?
? sas n qal?nl?q ?l?¨¹m¨¹ v y¨¹ks k? ? ? ?
temperatur ?l?m l rind n ibar tdir.? ? ? ?
Problar(davam?)
? Bucaql? problar q?r?lan enin dal?alar??
materiala ?t¨¹rm k ¨¹?¨¹n yilm d n? ? ? ?
(altl?q, daban) ibar tdir.?
? Bucaql? yilm hadis si Snell? ? ?
qanununa sas n material s¨¹r tind n? ? ? ?
istifad olunmaqla s?nan t l b edil n? ? ? ?
enin dal?a t yin edilir.? ?
? Problar sabit v ya d yi? n bucaql?? ? ?
altl?qla istifad edil bil r.? ? ?
? ?mumi proses qaynaq m¨¹ayin sind? ?
g?st rilmi?dir.?
Problar (davam?)
? Dald?rma problar? test
n¨¹mun sinin v probun su? ?
m¨¹hitind s s ?t¨¹r¨¹lm si? ? ?
¨¹?¨¹n t yin edilir.?
? Dald?rma (Immersion) problar
d¨¹z, silindrik v ya sferik?
akustik linzalar (y?n lmi??
linza) il istehsal olunur.?
T chizat?
? Ultras s avadanl?qlar? ad t n x¨¹susi m¨¹ayin ehtiyaclar?n?? ? ? ?
t min etm k ¨¹?¨¹n al?n?r, b zi istifad ?il r ¨¹mumi t yinatl?? ? ? ? ? ?
avadanl?q ld ed r k bir s?ra m¨¹ayin prosesini yerin? ? ? ? ? ?
yetir bilir.?
? M¨¹ayin avadanl??? bir s?ra m¨¹xt lif yollarla t snif edil? ? ? ?
bil r, bu ll v ya avtomatik, portativ v ya stasionar,? ? ? ? ?
kontakt v ya dald?rma ola bil r.? ?
? Bundan ba?qa Cihazlar?n katerqorayalar? 4 sas sinif? ?
b?l¨¹n¨¹r: Qal?nl?q ?l? n, Defektoskop, S naye v x¨¹susi? ? ?
spesifikasiyal?
Cihaz v avadanl?q(davam?)?
? Qal?nl?q ?l? n cihaz r q msal? ? ?
oxunman? t min edir.?
? Onlar sas n korroziya/eroziya? ?
m¨¹ayin l ri ¨¹?¨¹n n z rd? ? ? ? ?
tutulmu?dur.
? B?zi avadanl?qlar istifad??iy? h?m siqnal, h?m d?
r?q?msal ekran t?qdim edir. Bel? avadanl?qlar?n
¨¹st¨¹nl¨¹y¨¹ siqnal? d?y?rl?ndir?r?k r?q?msal ekran?
qiym?tl?ndirm?kdir.
Cihaz v avadanl?q(davam?)?
? Defektoskoplar ilk ?nc q¨¹surlar?n?
a?karlanmas? ¨¹?¨¹n n z rd? ? ?
tutulmu?dur.
? Lakin siqnal d y rl ndiril r k dig r? ? ? ? ? ?
m¨¹h¨¹m material qal?nl??? kimi
informasiyalar? ld etm k olar.? ? ?
? Analoq v r q msal ekran.? ? ?
? ?stifad ?il r ¨¹f¨¹qi t nziml m v? ? ? ? ? ? ?
amplitud h ddinin t yin edilm si? ? ?
t klif edilir.?
Cihaz v avadanl?q(davam?)?
? S naye defektoskoplar??
istifad ?il r standart? ? ?
defektoskoplardan daha ?ox
imkanlar t min edir.?
? ?stifad ?il rin x¨¹susi t l bl ri? ? ? ? ?
¨¹?¨¹n cihaz?n hiss l ri d yi?ikliy? ? ? ?
u?raya bil r.?
? Standart defektoskopar kimi
portativ deyill r.?
Cihaz v avadanl?qlar(davam?)?
? Dald?rma ultras s skan sisteml ri? ?
avtomatik m lumat toplama v? ?
g?r¨¹nt¨¹l m ¨¹?¨¹n istifad edilir.? ? ?
? Onlar bir dalma vannas?, ultras s?
al ti, skan k?rp¨¹s¨¹ v komputer? ?
n zar tini birl ?dirir.? ? ?
? Siqnal g¨¹c¨¹ v ya siqnal zaman-?
m saf scan plan?n?n h r n?qt si? ? ? ?
?l?¨¹l¨¹r.
? M lumatlar?n d y ri s thin trafl?? ? ? ? ?
g?r¨¹nt¨¹s¨¹n¨¹n v komponentin daxili?
x¨¹susiyy tl rinin ld edilm si ¨¹?¨¹n? ? ? ? ?
r ng v ya bozun ?alarlar? ¨¹z rind? ? ? ?
qurulur.
Kalibrasiya bloklar?
Kalibrasiya bilin n d y rl r? ? ? ? ? g?r? ultras s test avadanl?? ??n?n
konfiqurasiya m liyyat? ? ?d?r. Bu inspektora bilin n ?l?m l rl test? ? ? ?
siqnal?n?n m¨¹qayis sini bildirir.?
M¨¹xt lif m¨¹ayin texnikalar?ndan as?l? olaraq geni? material tipl rind n? ? ? ?
v konfiqurasiyas? il ba?l? olan Kalibrasiya bloklar? vard?r? ? .
Kalibrasiya bloklar? bir qayda olaraq m¨¹ayin edil c k par?a il eyni? ? ? ?
akustik x¨¹susiyy tl r sahib materiallardan haz?rlan?r.? ? ?
Kalibrasiya bloklar? (davam?)
Qal?nl?q kalibrasiya bloklar? l?vh? v?
ya ?yri boru k?m?rl?ri ¨¹?¨¹n, m¨¹xt?lif
material qal?nl?qlar?n?n birl??m?si ola
bil?r.
M?saf?-Amplitud bloklar?nda bilin?n
?l?¨¹d? m¨¹xt?lif s?s yollar?nda yandan
v? ya altdan a??lm?? d?likl?r istifad?
edilir. ASTM M saf /? ? Amplitud
NAVSHIPS
Kalibrasiya bloklar?(davam?)
Bucaql? ?¨¹a istifad? ed?r?k m¨¹ayin?
s?thin? paralel olmayan q¨¹surlar ¨¹?¨¹n
kalibrasiya bloklar? da var.
Bu blokda yandan a??lm?? d?lik, ??ntik
v? h?nd?si konfiqurasiyalar m?saf?
amplitud as?l?l???n? d¨¹z?ltm?k ¨¹?¨¹n
istifad? edilir.
IIW
DSC DC Rhompas
SC
ASME Pipe Sec. XI
Kvalifikasiya bloklar?
Kvalifikasiya bloklar?n?n
kalibrasiya bloklar?ndan f?rqi
onlar?n avadanl???n m¨¹?yy?n
standart v? normalara
uy?unla?d?r?lmas? ¨¹?¨¹n
istifad? edilm?sidir.
AWS Resolution
IOW Beam Profile
DC-dB Accuracy
M lumat t qdimi? ?
? Ultras s m¨¹ayin informasiyalar? m¨¹xt lif formatlarda? ? ?
t qdim edil bil r.? ? ?
? Daha ?ox formatlardan ¨¹?¨¹ a?a??dak?lard?r:
? A-scan
? B-scan
? C-scan
Bu ¨¹? format n?vb ti slaydlarda m¨¹zakir edil c k.? ? ? ?
A-scan
? §¡-scan ekranda zaman funksiyas?
? klind q bul edil n ultras s? ? ? ? ?
enerjisinin miqdar? ks etdirilir.?
? S¨¹r ksizliyin nisbi ?l?¨¹s¨¹ bilin n? ?
yans?d?c?n?n v siqnal amplitudas??
m¨¹qayis sind n qiym tl ndirilir.? ? ? ?
? Yans?d?c?n?n d rinliyi siqnal?n?
¨¹f¨¹qi oxda yerl ?m sind n t yin? ? ? ?
edilir.
Zaman
SiqnalAmplitudSiqnalAmplitud
Zaman
B-scan
? B-skan il test n¨¹mun sinin? ?
en-k sik (profil) g?r¨¹nt¨¹s¨¹?
g?st rilir.?
? Yaln?z yans?d?c?n?n d rinlik v? ?
x tti ?l?¨¹l ri t yin edil bil r.? ? ? ? ?
? Bu ekran metodikas?n?n
m hdudiyy ti s th yax?n? ? ? ?
yans?d?c?lar?n
maskalanmas?d?r.
C-scan
? C-scan ekran n¨¹mun nin v y?rt?lman?n plan tip? ?
g?r¨¹nt¨¹n¨¹n ks olunmas?d?r.?
? C-scan ekran avtomatla?d?r?lm?? (dald?r?lma scan)
sisteml rl istehsal edilir.? ?
? A-scan C-scan il birg d rinliyin t yin edilm si? ? ? ? ?
¨¹?¨¹n istifad edilm lidir.? ?
Kompozit
komponentl rin?
fotosu
C-Scan daxili
q¨¹surlar
Ultras s m¨¹ayin sinin ¨¹st¨¹nl¨¹kl ri? ? ?
? Q¨¹sur a?karlama v ?l?m ¨¹?¨¹n n¨¹fuzetm d rinliyi dig r metodlara? ? ? ? ?
n z r n daha ¨¹st¨¹nd¨¹r.? ? ?
? ?mpuls-siqnal texnikas? istifad edildikd yaln?z bir t r fd n giri?? ? ? ? ? ?
ehtiyac vard?r.
? Yans?d?c?n?n yeri, ?l?¨¹ v forman?n t yin edilm sind y¨¹ks k d qiqlik.? ? ? ? ? ?
? T l b olunan detal?n minimum haz?rl???.? ?
? Elektron cihaz d rhal n tic l ri verir.? ? ? ?
? trafl? ? kil avtomatik sistem t r find n veril bil r.? ? ? ? ? ? ?
? Defektoskopiyaya lav qal?nl?q ?l?m kimi dig r texnikalar? da var.? ? ? ?
Ultras s m¨¹ayin sinin m hdudiyy tl ri? ? ? ? ?
? Ultras sl rin ?t¨¹r¨¹lm si ¨¹?¨¹n s th yax?nla?maq m¨¹mk¨¹n olmal?d?r.? ? ? ? ?
? Ustal?q v t lim dig r t liml r nisb t n daha geni?dir.? ? ? ? ? ? ? ?
? Ad t n s s enerjisinin test n¨¹mun sin ?t¨¹r¨¹lm si ¨¹?¨¹n ara qat t min? ? ? ? ? ? ?
olunmal?d?r.
? Nahamar, d¨¹zg¨¹n olmayan formal?, ?ox ki?ik, ?ox inc materiallar?n?
m¨¹ayin edilm si ? tindir.? ? ?
? ?uqun v dig r iri d n li materiallar?n a?a?? s s ?t¨¹r¨¹lm si v y¨¹ks k? ? ? ? ? ? ? ?
siqnal k¨¹yl ri s b bind n m¨¹ayin edilm si ? tindir.? ? ? ? ? ? ?
? S s ?¨¹as?na paralel x tti q¨¹surlar a?kat edilm y bil r.? ? ? ? ?
? Avadanl?qlar?n v q¨¹sur xarakteizasiyas? kalibrasiyas? ¨¹?¨¹n Referans?
bloklar t l b olunur.? ?
Terminl r?
? Akustik xass l r: s s s¨¹r ti, impedans, z ifl m kimi xass l rl? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
ultras s materiallar? xarakteriz edilir.? ?
? ASTM: S?naq v Materiallar Amerika c miyy ti. Bu c miyy t? ? ? ? ?
materiallar v material?n s?naqlar? ¨¹?¨¹n standartlar?n?
haz?rlanmas?nda i?tirak edir.
? ks olunma: Uzununa dal?a istifad edilm kl prob s thin n z r n? ? ? ? ? ? ? ? ?
qar?? s thd n ks olunan siqnald?r.? ? ?
? B-scan: en k sik m lumatlar? g?st ril n g?r¨¹nt¨¹ texnikas?d?r.? ? ? ?
? C-scan: N¨¹mun l rin plan tipli g?r¨¹nt¨¹l rini ks etdir n g?r¨¹nt¨¹? ? ? ? ?
texnikas?d?r.
Terminl r?
? Kalibrasiya: Bilin n d y rl r istifad edil r k cihaz? ? ? ? ? ? ?
t nziml m sinin yerin yetirilm prosesidir. M¨¹ayin? ? ? ? ? ?
par?alar?nda bilinm y n ?l?¨¹l ri t yin etm k ¨¹?¨¹nd¨¹r.? ? ? ? ?
? CRT: Elektron-?¨¹a borusu. G?r¨¹nt¨¹n¨¹n al?nmas? ¨¹?¨¹n bir v?
ya bir ne? elektron topdan istifad edil n Vakuum boru.? ? ?
? DAC (Distance Amplitude Correction-curves): Materialda s s?
z ifl m sini g?st r n qrafik metoddur. DAC faiz d r c si? ? ? ? ? ? ? ?
ad t n q bul kriteriyas? kimi istifad edilir.? ? ? ?
? X ta (s¨¹r ksizlik): Material?n fiziki strukturundak? y?rt?lma,? ?
?at v qaz bo?luqlar? v s.? ?
Terminl r?
? IIW: Beyn lxalq Qaynaq institutu t r find n haz?rlanm??,? ? ? ?
q bul edilmi? standart blok.?
? Uzununa dal?a: Yay?lma h r k tin paralel hiss cikl rin? ? ? ? ? ?
vibrasiyas? ultras s yay?lma rejimidir.?
? Yax?n s th icaz si (resolution): yax?n s thd olan? ? ? ?
yans?d?c?lar?n yerl ?m sinin ultras s g?r¨¹nt¨¹l m imkan?? ? ? ? ?
? ?mpuls (Pulse-echo):S s ks olunmas?ndan istifad edil n? ? ? ?
ultras s m¨¹ayin metodu.? ?
? Rayleigh (S thi) dal?alar?: S th boyu yay?lan ultras s yay?lma? ? ?
rejimidir.
Terminl r?
? ks olunma? : S s dal?alar?n?n s th vurularaq istiqam tinin? ? ? ?
d yi?m sidir? ? .
? ?f¨¹qi ekran: ekran?n alt x tti, ?ox vaxt zaman oxu?
adland?r?l?r.
? Ke?irm metodu? : Bir ultras s? probun ?t¨¹r r k? ? test par?as?n?n
dig r s thind n dig r probun q buletm metodudur.? ? ? ? ? ?

More Related Content

Ultras?s m¨¹ayin? metodu

  • 2. Giri? ? Bu modul NDT Ultras s m¨¹ayin metoduna giri?i? ? t qdim edir.? ? Ultras s testi m¨¹ayin l rin v ?l?m l rin? ? ? ? ? ? apar?lmas? ¨¹?¨¹n y¨¹ks k tezlikli s s enerjisind n? ? ? istifad edir.? ? Ultras s m¨¹ayin si t?km , d?ym , qaynaq v? ? ? ? ? kompozitl rin, o c¨¹ml d n geni? material? ? ? formalar?nda apar?la bil r.? ? M¨¹ayin olunan hiss haqq?nda xeyli m lumat-? ? ? y?rt?lmalar?n olmas?, hiss nin v ya ?rt¨¹k qal?nl???? ? v akustik xass l ri material m¨¹ yy netm? ? ? ? ? ? x¨¹susiyy tl rind istifad oluna bil r.? ? ? ? ?
  • 3. ? T tbiqetm? ? ? S s generasiyas?n?n sas prinsipl ri? ? ? ? Pulse echo v ?t¨¹r¨¹lm si? ? ? M¨¹ayin texnikalar?? ? Avadanl?q ? Problar ? ?l?m cihazlar? ? Referans Standartlar ? M lumat t qdimetm? ? ? ? ?st¨¹nl¨¹kl ri v m hdudiyy tl ri? ? ? ? ? ? Terminl rin ?zahl? l¨¹? ti? ?
  • 4. S sin sas prinsipl ri? ? ? ? S s titr y n (vibrasiya)? ? ? bir material?n vasit sil? ? yaran?r v dal?a ? klind? ? ? yay?l?r. ? S s dal?alar? material? hiss cikl rinin titr m si? ? ? ? k?m yi il materialda? ? yay?l?r. ? R qsl r dal?a tezliyi il? ? ? m¨¹ yy n edilir.? ? ? Ultras s insan qula?? il? ? q bul edil bilm y n? ? ? ? y¨¹ks k tezlikli r qsl rdir.? ? ?
  • 5. ? Amplituda (A)-Bir r qsd h r k t ed n? ? ? ? ? ? par?an?n s?f?r yerin g?r alt v ¨¹st? ? ? ? do?ru h r iki istiqam td ?atd??? n? ? ? ? b?y¨¹k yerd yi?dirm dir.? ? ? Period-bir tam r qsin tamamlanmas?? ¨¹?¨¹n ke? n nizaml? zaman aral???d?r.? ? Dal?a uzunlu?u (¦Ë) eyni r qs? durumuna sahib ard?c?l (bir-birini izl y n) iki n?qt aras?ndak?? ? ? uzaql?qd?r.
  • 6. ? Ultras s dal?alar? i??q dal?alar? kimi? ks oluna, s?nma v fokuslanm?? ola? ? bil r.? ? S s dal?alar? f rqli akustik? ? parametrl r sahib interfeysl rl? ? ? ? laq d oldu?u zaman s?nma v ks? ? ? ? ? olunma hadis l ri ba? verir.? ? ? B rk materiallarda 90 d r c d n? ? ? ? ? f rqli bucaq alt?nda r qsi enerji bir? ? ne? tip dal?alara b?l¨¹n¨¹r.? ? H r hans? yar?lmadan v ya h nd si? ? ? ? xarakteristikadan Ultras s ks? ? olunmalar? n tic sind a?karlama? ? ? v yeri t yin edilir.? ?
  • 7. Ultras s Generasiyas?? Prob ?t¨¹r¨¹c¨¹ v q buledici? ? funksiyas?na sahibdir. Ultras s prob vasit sil yarad?l?r.? ? ? Probdak? pyezoelektrik element elektrik enerjisini mexaniki titr?m?y? ?evirir v? ?ksin?
  • 8. Ultras s m¨¹ayin sinin prinsipl ri? ? ? ? Ultras s dal?alar? bir ara s thl qar??la?ana q d r bir d¨¹z x tt v? ? ? ? ? ? ? sabit s¨¹r tl material daxilin n¨¹fuz edir.? ? ? ? S thi interfeysd dal?a enerjisinin b zil ri ks olunur v b zil ri? ? ? ? ? ? ? ? ?t¨¹r¨¹l¨¹r. ? ks v ya ?t¨¹r¨¹l n enerjinin miqdar? a?kar edilir v yans?d?c? ?l?¨¹s¨¹? ? ? ? haqq?nda m lumat verir.? ? S s ke?id vaxt? qiym tl ndiril bil r v bu s s s yah t m saf? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? haqq?nda m lumat verir.?
  • 9. M¨¹ayin texnikalar?? ? Ultras s m¨¹ayin si universal m¨¹ayin metodudur v bir s?ra? ? ? ? m¨¹ayin metodlar? il h yata ke?irilir? ? ? . Ultras s m¨¹ayin si ad t n 3 sas m¨¹ayin metodu il yerin? ? ? ? ? ? ? ? yetirilir. ? ?mpuls-Siqnal ? Ke?irm? ? Kontakt v dald?rma? Bu metodlar?n h r biri a?a??dak? slaydlarda m¨¹zakir? ? olunacaq.
  • 10. ? ?mpuls-siqnal metodunda prob enerji impulsu g?nd?rir v? ?z¨¹ v?ya ikinci prob impulsu q?bul edir ? ?ksolunma h?r hans? bir yar?lmadan v? par?a s?thind?n ba? verir. ? ?ks olunan s?s enerjisinin miqdar? zamandan as?l? olaraq inspektora yans?man?n ?l?¨¹s¨¹ v? yerl??m? x¨¹susiyy?tl?ri haqda informasiya verir. f M¨¹ayin? texnikalar?- ?mpuls-Siqnal L?vh? ?at 0 2 4 6 8 10 0 s?qnal ?at siqnal Arxa divar siqnal? UT Cihaz ekran?
  • 11. M¨¹ayin texnikalar?- ?mpuls-Siqnal? Arxa s thd n? ? ks olunan siqnal? g?st r n? ? r q msal ekran? ? . Yar?yolda arxa s th nisb t n? ? ? ? al?aq amlitudal? siqnal g?st r n? ? r q msal ekran.? ? Material?n sad?c? bir t?r?find?n yax?nla?maq m¨¹mk¨¹n olduqda bel? ?mpuls-siqnal metodu t tbiq edil bil r? ? ? v? yans?d?c?n?n yerinin a?kar edilm sini t min edir? ? .
  • 12. M¨¹ayin? texnikalar?- Ke?irm? ¨¹sulu 0 2 4 6 8 10 2 1 1 ? Qar?? t?r?fl?rd? yerl???n iki ?eviricil?r istifad? olunur. Bir prob ?t¨¹r¨¹c¨¹, dig?r prob al?c? kimi ??x?? edir. ? S?s yolu istiqam?tind?ki yar?lma qism?n v? ya b¨¹t?vl¨¹kl? s?s itgisin? g?tirib ??xar?r v? siqnal amplitudas?n?n azalmas? a?karlanar. ? Ke?irm? ¨¹sulu yax?? yans?d?c? olmayan yar?lmalar ¨¹?¨¹n istifad?si m?qs?d?uy?undur. D?rinlik haqda he? bir informasiya ?ld? etm?k m¨¹mk¨¹n deyil. T R T R 1 1 2
  • 13. R?q?msal ekranda material qal?nl???ndan ke??n ?¨¹a g?st?rilir. R?q?msal ekranda yans?d?c?dan ke??n siqnal ?vv?lki siqnala nisb?t?n z?ifl?m?si g?st?rilir. M¨¹ayin? texnikalar?- Ke?irm? ¨¹sulu
  • 14. M¨¹ayin? texnikas?¨C Normal v? Bucaql? ?¨¹a? Normal ?¨¹a m¨¹ayin?sind? s?s ?¨¹alar? material s?thin? 90 d?r?c? alt?nda daxil edilir. ? Bucaql? ?¨¹a m¨¹ayin?sind? s?s ?¨¹alar? materiala 90 d?r?c?d?n f?rqli bucaqda daxil edilir. ? Normal v? bucaql? ?¨¹alarla m¨¹ayin? aras?nda se?im ad?t?n iki x¨¹susiyy?td?n as?l?d?r : - S?sin daha b?y¨¹k ?ksetdirilm?si laz?m olduqda - Material s?thind?ki mane?l?r aradan g?t¨¹r¨¹lm?si.
  • 15. 0 2 4 6 8 10 FWE BWE DE 2IP IP = Zond siqnal FWE = ?n divar siqnal? DE = Q¨¹sur siqnal? BWE = Arxa divar siqnal? 0 2 4 6 8 10 FWE BWE 1IP 1 2 q¨¹sur M¨¹ayin? texnikas?¨C Kontakt v? Dald?rma ? Bir material daxilin? yararl? s?viyy?d? s?s enerjisinin al?nmas? ¨¹?¨¹n, prob v? test madd?nin aras?ndan hava xaric edilm?lidir. Bu coupling kimi istinad edilir. ? Kontakt m¨¹ayin?sind? a couplant kimi su, ya? v? ya gel prob v? m¨¹ayin? par?as? aras?nda t?tbiq edilir. ? Dald?rma testind? m¨¹ayin? par?as? v? prob su vannas?na yerl??dirilir. Bel? yerl??m? probun daha yax?? h?r?k?tini t?min edir. ? Dald?rma testind? par?an?n ?n s?thind?n g?l?n siqnal g?r¨¹l¨¹r , lakin dig?r siqnallar o biri metodlardak? il? eynidir.
  • 16. M¨¹ayin hat dair si? ? ? ? Ultras s? m¨¹ayin sind istifad edil n prosesl rd n b zil ri? ? ? ? ? ? ? ? bunlard?r: ? Q¨¹sur a?karlama (?atlar, qal?nt?lar, qaz bo?lu?u v? s.) ? Eroziya korroziya qal?nl???n?n t?yini ? Yap??d?r?laraq birl??dirilmi? v? lehimli birl??m?l?rin b¨¹t¨¹nl¨¹y¨¹n¨¹n qiym?tl?ndirilm?si ? Kompozit v? plasmas materiallarda daxilind?ki bo?luqlar?n qiym?tl?ndirilm?si ? Tablanm?? poladlarda d?rinliyin ?l?¨¹lm?si ? Metallarda d?n?cik ?l?¨¹s¨¹n¨¹n ?l?¨¹lm?si
  • 17. Qal?nl?q ?l?¨¹m¨¹ ? Ultras s qal?nl?q ?l?¨¹m¨¹? m¨¹nt z m m¨¹xt lif korroziya /? ? ? eroziya d r c sini m¨¹ yy n etm k? ? ? ? ? ? ¨¹?¨¹n neft-kimya v dig r? s naye? ? ? sah l rind istifad olunur.? ? ? ? ? Proses ?z¨¹nd boru k m rl ri,? ? ? ? ? nl ri v t zyiqli tutumlar?? ? ? ? c ml ?dirir? ? .
  • 18. Q¨¹sur a?karlama (Flaw Detection) - Laylanma Q¨¹sursuz b?lg?d? arxa s?thd?n ?ks olunan siqnal ard?c?ll???. ?lav? siqnallar par?ada laylanman?n odu?unu bildirir.
  • 19. Qaynaqlar?n m¨¹ayin si? ? Qaynaq birl ?m l rinin? ? ? m¨¹ayin si ¨¹?¨¹n n ?ox istifad? ? ? edil n m¨¹ayin metodu? ? Ultras s m¨¹ayin sidir.? ? ? Qaynaq tiki?l rind tap?lan? ? x talar iki ?l?¨¹l¨¹ (x tti) v ¨¹?? ? ? ?l?¨¹l¨¹ (h cmi) x talar olaraq? ? 2 sas sinif ayr?l?rlar.? ?
  • 20. Cihaz v avadanl?qlar? Ultras s m¨¹ayin avadanl?qlar? ?ox m¨¹xt lif olur. Konkret? ? ? t tbiqetm l r ¨¹?¨¹n d qiq yoxlama m lumatlar? t min etm k? ? ? ? ? ? ? m qs dil d¨¹zg¨¹n se?im etm k vacibdir.? ? ? ? ?mumiyy tl , ultras s m¨¹ayin sisteminin t ?kili ¨¹? sas? ? ? ? ? ? komponentd n ibar tdir:? ? - Cihaz v ya avadanl?q? - Prob - Kalibrl m Etalonlar? (bloklar?)? ?
  • 21. Transducers Problar m¨¹xt?lif formada, ??kild? v? ?l?¨¹d? m¨¹xt?lif istifad? ¨¹?¨¹n istehsal edilir . Problar bir s?ra yollarla sinifl??dirilir : - Kontakt v? ya dald?rma - T?k v? ya c¨¹t element - Normal v? ya bucaql? ?¨¹a Prob se?imind? veril?n tap??r?q ¨¹?¨¹n uy?un tezlik, ke?iricilik x?tti, ?l?¨¹ v? b?zi hallarda fokuslama se?m?k vacibdir hans? ki, m¨¹ayin? imkanlar?n? optimalla?d?r?r .
  • 22. Kontakt Problar Kontakt problar daha s rt t l bl rl? ? ? ? ? ?al??maq ¨¹?¨¹nd¨¹r v ad t n alt? ? ? hiss d pyezoelektrik elementin? ? m¨¹ayin olunan hiss d n m¨¹ahifiz? ? ? ? olunmas? ¨¹?¨¹n m¨¹dafi t b q sin? ? ? ? ? sahib olur. Bir ?oxlar? s th boyu skanlama? rahatl??? ¨¹?¨¹n erqonomik konstruksiyalar haz?rlay?rlar
  • 23. Kontakt problar (davam?) ? Kontak problarda bir korpus i? risind? ? iki pyezoelektrik kristal yerl ?dirilir.? Bel problar c¨¹t kristall? prob adlan?r.? ? Bir kristal ?t¨¹r¨¹c¨¹, dig ri q buledici? ? funksiyas?n? da??y?r. ? Bel yerl ?m s th yax?nl?q icaz ni? ? ? ? ? ? (resolution) art?r?r, ?¨¹nki impulslar? q bul etm k ¨¹?¨¹n ikinci proba ehtiyac? ? qalm?r. ? C¨¹t elementli problar ¨¹mumiyy tl? ? inc materiallar?n qal?nl?q ?l?¨¹lm si? ? ¨¹?¨¹n istifad edilir.?
  • 24. Kontakt problar (davam?) ? T k kristall? elementl yax?n s th? ? ? rezalusiyas?n? art?rmaq yolu gecikdirm x tti istifad si il yerin? ? ? ? ? yetirilir. ? Gecikm x tti problarda s s yolunu? ? ? s s yaranmas? v ks olunan enerjinin? ? ? q bulu m¨¹dd ti aras?nda bir gecikm? ? ? m¨¹dd tini t min ed n plastik par?a? ? ? var. ? Probun d yi? bil n par?alar? -a??nma? ? ? qapa?? v ya elastik membran? nahamar s thl r uy?unlu?u? ? ? t nziml yir.? ? ? sas n qal?nl?q ?l?¨¹m¨¹ v y¨¹ks k? ? ? ? temperatur ?l?m l rind n ibar tdir.? ? ? ?
  • 25. Problar(davam?) ? Bucaql? problar q?r?lan enin dal?alar?? materiala ?t¨¹rm k ¨¹?¨¹n yilm d n? ? ? ? (altl?q, daban) ibar tdir.? ? Bucaql? yilm hadis si Snell? ? ? qanununa sas n material s¨¹r tind n? ? ? ? istifad olunmaqla s?nan t l b edil n? ? ? ? enin dal?a t yin edilir.? ? ? Problar sabit v ya d yi? n bucaql?? ? ? altl?qla istifad edil bil r.? ? ? ? ?mumi proses qaynaq m¨¹ayin sind? ? g?st rilmi?dir.?
  • 26. Problar (davam?) ? Dald?rma problar? test n¨¹mun sinin v probun su? ? m¨¹hitind s s ?t¨¹r¨¹lm si? ? ? ¨¹?¨¹n t yin edilir.? ? Dald?rma (Immersion) problar d¨¹z, silindrik v ya sferik? akustik linzalar (y?n lmi?? linza) il istehsal olunur.?
  • 27. T chizat? ? Ultras s avadanl?qlar? ad t n x¨¹susi m¨¹ayin ehtiyaclar?n?? ? ? ? t min etm k ¨¹?¨¹n al?n?r, b zi istifad ?il r ¨¹mumi t yinatl?? ? ? ? ? ? avadanl?q ld ed r k bir s?ra m¨¹ayin prosesini yerin? ? ? ? ? ? yetir bilir.? ? M¨¹ayin avadanl??? bir s?ra m¨¹xt lif yollarla t snif edil? ? ? ? bil r, bu ll v ya avtomatik, portativ v ya stasionar,? ? ? ? ? kontakt v ya dald?rma ola bil r.? ? ? Bundan ba?qa Cihazlar?n katerqorayalar? 4 sas sinif? ? b?l¨¹n¨¹r: Qal?nl?q ?l? n, Defektoskop, S naye v x¨¹susi? ? ? spesifikasiyal?
  • 28. Cihaz v avadanl?q(davam?)? ? Qal?nl?q ?l? n cihaz r q msal? ? ? oxunman? t min edir.? ? Onlar sas n korroziya/eroziya? ? m¨¹ayin l ri ¨¹?¨¹n n z rd? ? ? ? ? tutulmu?dur. ? B?zi avadanl?qlar istifad??iy? h?m siqnal, h?m d? r?q?msal ekran t?qdim edir. Bel? avadanl?qlar?n ¨¹st¨¹nl¨¹y¨¹ siqnal? d?y?rl?ndir?r?k r?q?msal ekran? qiym?tl?ndirm?kdir.
  • 29. Cihaz v avadanl?q(davam?)? ? Defektoskoplar ilk ?nc q¨¹surlar?n? a?karlanmas? ¨¹?¨¹n n z rd? ? ? tutulmu?dur. ? Lakin siqnal d y rl ndiril r k dig r? ? ? ? ? ? m¨¹h¨¹m material qal?nl??? kimi informasiyalar? ld etm k olar.? ? ? ? Analoq v r q msal ekran.? ? ? ? ?stifad ?il r ¨¹f¨¹qi t nziml m v? ? ? ? ? ? ? amplitud h ddinin t yin edilm si? ? ? t klif edilir.?
  • 30. Cihaz v avadanl?q(davam?)? ? S naye defektoskoplar?? istifad ?il r standart? ? ? defektoskoplardan daha ?ox imkanlar t min edir.? ? ?stifad ?il rin x¨¹susi t l bl ri? ? ? ? ? ¨¹?¨¹n cihaz?n hiss l ri d yi?ikliy? ? ? ? u?raya bil r.? ? Standart defektoskopar kimi portativ deyill r.?
  • 31. Cihaz v avadanl?qlar(davam?)? ? Dald?rma ultras s skan sisteml ri? ? avtomatik m lumat toplama v? ? g?r¨¹nt¨¹l m ¨¹?¨¹n istifad edilir.? ? ? ? Onlar bir dalma vannas?, ultras s? al ti, skan k?rp¨¹s¨¹ v komputer? ? n zar tini birl ?dirir.? ? ? ? Siqnal g¨¹c¨¹ v ya siqnal zaman-? m saf scan plan?n?n h r n?qt si? ? ? ? ?l?¨¹l¨¹r. ? M lumatlar?n d y ri s thin trafl?? ? ? ? ? g?r¨¹nt¨¹s¨¹n¨¹n v komponentin daxili? x¨¹susiyy tl rinin ld edilm si ¨¹?¨¹n? ? ? ? ? r ng v ya bozun ?alarlar? ¨¹z rind? ? ? ? qurulur.
  • 32. Kalibrasiya bloklar? Kalibrasiya bilin n d y rl r? ? ? ? ? g?r? ultras s test avadanl?? ??n?n konfiqurasiya m liyyat? ? ?d?r. Bu inspektora bilin n ?l?m l rl test? ? ? ? siqnal?n?n m¨¹qayis sini bildirir.? M¨¹xt lif m¨¹ayin texnikalar?ndan as?l? olaraq geni? material tipl rind n? ? ? ? v konfiqurasiyas? il ba?l? olan Kalibrasiya bloklar? vard?r? ? . Kalibrasiya bloklar? bir qayda olaraq m¨¹ayin edil c k par?a il eyni? ? ? ? akustik x¨¹susiyy tl r sahib materiallardan haz?rlan?r.? ? ?
  • 33. Kalibrasiya bloklar? (davam?) Qal?nl?q kalibrasiya bloklar? l?vh? v? ya ?yri boru k?m?rl?ri ¨¹?¨¹n, m¨¹xt?lif material qal?nl?qlar?n?n birl??m?si ola bil?r. M?saf?-Amplitud bloklar?nda bilin?n ?l?¨¹d? m¨¹xt?lif s?s yollar?nda yandan v? ya altdan a??lm?? d?likl?r istifad? edilir. ASTM M saf /? ? Amplitud NAVSHIPS
  • 34. Kalibrasiya bloklar?(davam?) Bucaql? ?¨¹a istifad? ed?r?k m¨¹ayin? s?thin? paralel olmayan q¨¹surlar ¨¹?¨¹n kalibrasiya bloklar? da var. Bu blokda yandan a??lm?? d?lik, ??ntik v? h?nd?si konfiqurasiyalar m?saf? amplitud as?l?l???n? d¨¹z?ltm?k ¨¹?¨¹n istifad? edilir. IIW DSC DC Rhompas SC ASME Pipe Sec. XI
  • 35. Kvalifikasiya bloklar? Kvalifikasiya bloklar?n?n kalibrasiya bloklar?ndan f?rqi onlar?n avadanl???n m¨¹?yy?n standart v? normalara uy?unla?d?r?lmas? ¨¹?¨¹n istifad? edilm?sidir. AWS Resolution IOW Beam Profile DC-dB Accuracy
  • 36. M lumat t qdimi? ? ? Ultras s m¨¹ayin informasiyalar? m¨¹xt lif formatlarda? ? ? t qdim edil bil r.? ? ? ? Daha ?ox formatlardan ¨¹?¨¹ a?a??dak?lard?r: ? A-scan ? B-scan ? C-scan Bu ¨¹? format n?vb ti slaydlarda m¨¹zakir edil c k.? ? ? ?
  • 37. A-scan ? §¡-scan ekranda zaman funksiyas? ? klind q bul edil n ultras s? ? ? ? ? enerjisinin miqdar? ks etdirilir.? ? S¨¹r ksizliyin nisbi ?l?¨¹s¨¹ bilin n? ? yans?d?c?n?n v siqnal amplitudas?? m¨¹qayis sind n qiym tl ndirilir.? ? ? ? ? Yans?d?c?n?n d rinliyi siqnal?n? ¨¹f¨¹qi oxda yerl ?m sind n t yin? ? ? ? edilir. Zaman SiqnalAmplitudSiqnalAmplitud Zaman
  • 38. B-scan ? B-skan il test n¨¹mun sinin? ? en-k sik (profil) g?r¨¹nt¨¹s¨¹? g?st rilir.? ? Yaln?z yans?d?c?n?n d rinlik v? ? x tti ?l?¨¹l ri t yin edil bil r.? ? ? ? ? ? Bu ekran metodikas?n?n m hdudiyy ti s th yax?n? ? ? ? yans?d?c?lar?n maskalanmas?d?r.
  • 39. C-scan ? C-scan ekran n¨¹mun nin v y?rt?lman?n plan tip? ? g?r¨¹nt¨¹n¨¹n ks olunmas?d?r.? ? C-scan ekran avtomatla?d?r?lm?? (dald?r?lma scan) sisteml rl istehsal edilir.? ? ? A-scan C-scan il birg d rinliyin t yin edilm si? ? ? ? ? ¨¹?¨¹n istifad edilm lidir.? ? Kompozit komponentl rin? fotosu C-Scan daxili q¨¹surlar
  • 40. Ultras s m¨¹ayin sinin ¨¹st¨¹nl¨¹kl ri? ? ? ? Q¨¹sur a?karlama v ?l?m ¨¹?¨¹n n¨¹fuzetm d rinliyi dig r metodlara? ? ? ? ? n z r n daha ¨¹st¨¹nd¨¹r.? ? ? ? ?mpuls-siqnal texnikas? istifad edildikd yaln?z bir t r fd n giri?? ? ? ? ? ? ehtiyac vard?r. ? Yans?d?c?n?n yeri, ?l?¨¹ v forman?n t yin edilm sind y¨¹ks k d qiqlik.? ? ? ? ? ? ? T l b olunan detal?n minimum haz?rl???.? ? ? Elektron cihaz d rhal n tic l ri verir.? ? ? ? ? trafl? ? kil avtomatik sistem t r find n veril bil r.? ? ? ? ? ? ? ? Defektoskopiyaya lav qal?nl?q ?l?m kimi dig r texnikalar? da var.? ? ? ?
  • 41. Ultras s m¨¹ayin sinin m hdudiyy tl ri? ? ? ? ? ? Ultras sl rin ?t¨¹r¨¹lm si ¨¹?¨¹n s th yax?nla?maq m¨¹mk¨¹n olmal?d?r.? ? ? ? ? ? Ustal?q v t lim dig r t liml r nisb t n daha geni?dir.? ? ? ? ? ? ? ? ? Ad t n s s enerjisinin test n¨¹mun sin ?t¨¹r¨¹lm si ¨¹?¨¹n ara qat t min? ? ? ? ? ? ? olunmal?d?r. ? Nahamar, d¨¹zg¨¹n olmayan formal?, ?ox ki?ik, ?ox inc materiallar?n? m¨¹ayin edilm si ? tindir.? ? ? ? ?uqun v dig r iri d n li materiallar?n a?a?? s s ?t¨¹r¨¹lm si v y¨¹ks k? ? ? ? ? ? ? ? siqnal k¨¹yl ri s b bind n m¨¹ayin edilm si ? tindir.? ? ? ? ? ? ? ? S s ?¨¹as?na paralel x tti q¨¹surlar a?kat edilm y bil r.? ? ? ? ? ? Avadanl?qlar?n v q¨¹sur xarakteizasiyas? kalibrasiyas? ¨¹?¨¹n Referans? bloklar t l b olunur.? ?
  • 42. Terminl r? ? Akustik xass l r: s s s¨¹r ti, impedans, z ifl m kimi xass l rl? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ultras s materiallar? xarakteriz edilir.? ? ? ASTM: S?naq v Materiallar Amerika c miyy ti. Bu c miyy t? ? ? ? ? materiallar v material?n s?naqlar? ¨¹?¨¹n standartlar?n? haz?rlanmas?nda i?tirak edir. ? ks olunma: Uzununa dal?a istifad edilm kl prob s thin n z r n? ? ? ? ? ? ? ? ? qar?? s thd n ks olunan siqnald?r.? ? ? ? B-scan: en k sik m lumatlar? g?st ril n g?r¨¹nt¨¹ texnikas?d?r.? ? ? ? ? C-scan: N¨¹mun l rin plan tipli g?r¨¹nt¨¹l rini ks etdir n g?r¨¹nt¨¹? ? ? ? ? texnikas?d?r.
  • 43. Terminl r? ? Kalibrasiya: Bilin n d y rl r istifad edil r k cihaz? ? ? ? ? ? ? t nziml m sinin yerin yetirilm prosesidir. M¨¹ayin? ? ? ? ? ? par?alar?nda bilinm y n ?l?¨¹l ri t yin etm k ¨¹?¨¹nd¨¹r.? ? ? ? ? ? CRT: Elektron-?¨¹a borusu. G?r¨¹nt¨¹n¨¹n al?nmas? ¨¹?¨¹n bir v? ya bir ne? elektron topdan istifad edil n Vakuum boru.? ? ? ? DAC (Distance Amplitude Correction-curves): Materialda s s? z ifl m sini g?st r n qrafik metoddur. DAC faiz d r c si? ? ? ? ? ? ? ? ad t n q bul kriteriyas? kimi istifad edilir.? ? ? ? ? X ta (s¨¹r ksizlik): Material?n fiziki strukturundak? y?rt?lma,? ? ?at v qaz bo?luqlar? v s.? ?
  • 44. Terminl r? ? IIW: Beyn lxalq Qaynaq institutu t r find n haz?rlanm??,? ? ? ? q bul edilmi? standart blok.? ? Uzununa dal?a: Yay?lma h r k tin paralel hiss cikl rin? ? ? ? ? ? vibrasiyas? ultras s yay?lma rejimidir.? ? Yax?n s th icaz si (resolution): yax?n s thd olan? ? ? ? yans?d?c?lar?n yerl ?m sinin ultras s g?r¨¹nt¨¹l m imkan?? ? ? ? ? ? ?mpuls (Pulse-echo):S s ks olunmas?ndan istifad edil n? ? ? ? ultras s m¨¹ayin metodu.? ? ? Rayleigh (S thi) dal?alar?: S th boyu yay?lan ultras s yay?lma? ? ? rejimidir.
  • 45. Terminl r? ? ks olunma? : S s dal?alar?n?n s th vurularaq istiqam tinin? ? ? ? d yi?m sidir? ? . ? ?f¨¹qi ekran: ekran?n alt x tti, ?ox vaxt zaman oxu? adland?r?l?r. ? Ke?irm metodu? : Bir ultras s? probun ?t¨¹r r k? ? test par?as?n?n dig r s thind n dig r probun q buletm metodudur.? ? ? ? ? ?