際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

vikhuan lien cau lon.pdf

V
vanluom2

liencau

1 of 6
Download to read offline
1 VI KHU畉N LIN C畉U L畛N (Streptococcus suis) V B畛NH LIN C畉U L畛N 畛 NG働畛I TS. Tr畉n 丹狸nh B狸nh B畛 m担n Vi sinh, 丹畉i h畛c Y-D動畛c Hu畉 Streptococcus suis l li棚n c畉u khu畉n g但y b畛nh 畛 l畛n, g畛i t畉t l li棚n c畉u l畛n, khi ng動畛i b畛 nhi畛m li棚n c畉u l畛n g但y b畛nh g畛i l b畛nh li棚n c畉u l畛n. Streptococcus suis thu畛c nh坦m Li棚n c畉u kh担ng tan m叩u, 単動畛c t狸m th畉y kh畉p n董i trong t畛 nhi棚n, ch炭ng kh担ng g但y b畛nh, ho畉c ch畛 g但y c叩c b畛nh vi棚m nhi畛m kh担ng thnh d畛ch nh動 vi棚m h畛ng, nhi畛m tr湛ng m畛, nhi畛m tr湛ng ph畛i. 畛 単畛ng v畉t Streptococcus suis ch畛 y畉u s畛ng 畛 c叩c loi l畛n 単達 thu畉n ho叩, nh動ng 単担i khi c滴ng t狸m th畉y 畛 c叩c loi l畛n r畛ng, ng畛a, ch坦, m竪o v chim. Khi 単i畛u ki畛n chu畛ng tr畉i k辿m, nhi畛m ph但n, r叩c 畛 chu畛ng tr畉i, kh担ng c坦 th担ng kh鱈, l畛n 単動畛c chn nu担i t畉p trung, 単i畛u ki畛n chm s坦c k辿m th狸 単n l畛n d畛 b畛 m畉c b畛nh do vi khu畉n ny. B畛nh l但y lan nhanh 畛 単n l畛n v c坦 th畛 l但y sang ng動畛i. 1. 丹畉c t鱈nh sinh v畉t h畛c: 1.1. H狸nh th畛: C畉u khu畉n Gram d動董ng, k鱈ch th動畛c kho畉ng 1袖m trong b畛nh ph畉m ch炭ng th動畛ng x畉p thnh chu畛i ho畉c thnh 単担i. Vi khu畉n kh担ng c坦 l担ng, kh担ng sinh nha bo. Trong c董 th畛 vi khu畉n t畉o v探. H狸nh 畉nh Streptococus suis trong b畛nh ph畉m Amygdales 1.2. T鱈nh ch畉t nu担i c畉y: Vi khu畉n vi hi畉u kh鱈, 単嘆i h畛i kh鱈 tr動畛ng c坦 5-10% CO2, m畛c d畛 dng tr棚n c叩c m担i tr動畛ng nu担i c畉y giu ch畉t dinh d動畛ng nh動 m担i tr動畛ng th畉ch m叩u, th畉ch Chocolat, nh動ng m畛c t畛t nh畉t l tr棚n m担i tr動畛ng Columbia, nhi畛t 単畛 th鱈ch h畛p 37o C, nh動ng c坦 th畛 ph叩t tri畛n 単動畛c 畛 m畛t kho畉ng nhi畛t 単畛 r畉t r畛ng t畛 10-45o C, pH th鱈ch h畛p 7-7,2. Sau 24 gi畛 畛 37o C, vi khu畉n m畛c t畉o nh畛ng khu畉n l畉c nh畛, tr嘆n, l畛i, b畛 単畛u, mu x叩m ho畉c trong su畛t, h董i nh畉y, kh担ng tan m叩u. Trong m担i tr動畛ng l畛ng, vi khu畉n m畛c kh担ng lm 単畛c m担i tr動畛ng m t畉o nh畛ng h畉t nh畛 l畉ng xu畛ng 単叩y 畛ng nghi畛m, ho畉c vi khu畉n m畛c ch畛 g但y 単畛c nh畉 m担i tr動畛ng, nh畛m Gram canh khu畉n s畉 th畉y vi khu畉n x畉p thnh nh畛ng chu畛i kh叩 di. 1.3. T鱈nh ch畉t sinh v畉t h坦a h畛c: Li棚n c畉u l畛n c滴ng nh動 c叩c li棚n c畉u kh叩c kh担ng c坦 catalase, c叩c t鱈nh ch畉t l棚n men 単動畛ng c湛ng nh畛ng t鱈nh ch畉t kh叩c 単畛 ph但n bi畛t c叩c nh坦m Li棚n c畉u kh担ng tan m叩u Beta nh動 sau:
2 Loi Opt BS BE Na Pyr Esc Vp Man Mel Sbl Tre Ngu畛n g畛c S. pneumoniae + + - - - v - - + - v Ng動畛i S. equinus (S. bovis) - - + - - + + - - - v Ng畛a, b嘆, S. gallolyticus (S. bovis I) - - + - - + + + + - + Ng動畛i, b嘆 S. pasteurianus (S. bovis II.2) - - + - - + + - + - + B嘆 S. infantarius (S. bovis II/1) - - - - - v + - + - - Ng動畛i, b嘆 S. lutetiensis - - + - - + + - - - - S. suisb - - - - - + - - - - + L畛n, ng動畛i Viridans streptococci - - - - - v v v v v v Ng動畛i Other streptococci and genera - - v v v v v v v v v 丹畛ng v畉t, ng動畛i Opt, optochin; BS, bile solubility (tan trong m畉t); BE, bile-esculin reaction (Ph畉n 畛ng esculin m畉t); Na, ph叩t tri畛n trong m担i tr動畛ng c坦 6.5% NaCl; Pyr, ph畉n 畛ng pyrrolidonylarylamidase; Esc, hyrolysis of esculin (Th畛y ph但n Esculin); Vp, Voges-Proskauer reaction; Man, Mel, Sbl, Tre, l棚n men 単動畛ng mannitol, melibiose, sorbitol v trehalose. (+): positive, (-): negative, (v): variable 1.4. C畉u tr炭c kh叩ng nguy棚n: Li棚n c畉u l畛n c坦 kh叩ng nguy棚n v探 c坦 c畉u tr炭c polychaccarides 単畉c hi畛u, kh叩ng nguy棚n ny 単坦ng vai tr嘆 quan tr畛ng trong kh畉 nng g但y b畛nh c畛a vi khu畉n, d畛a vo kh叩ng nguy棚n ny ng動畛i ta chia Li棚n c畉u l畛n thnh 35 t箪p huy畉t thanh, trong 単坦 c叩c t箪p 1 v 2 th動畛ng g但y b畛nh cho l畛n v c坦 kh畉 nng l但y sang ng動畛i. Y畉u t畛 単畛c l畛c c畛a vi khu畉n li棚n h畛 単畉n kh畉 nng sinh 単畛c t畛, kh畉 nng b叩m d鱈nh c畛a vi khu畉n. B畉ng k畛 thu畉t ELISA ng動畛i ta c坦 th畛 x叩c 単畛nh 2 y畉u t畛 単畛c l畛c c畛a vi khu畉n, 単坦 l y畉u t畛 MRP (muramidase-related protein) v EF (extracellular protein factor). Nh畛ng vi khu畉n c坦 c叩c y畉u t畛 ny m畛i c坦 kh畉 nng g但y b畛nh. 1.5. S畛c 単畛 kh叩ng: Vi khu畉n li棚n c畉u l畛n c坦 s畛c 単畛 kh叩ng k辿m, ch炭ng d畛 b畛 ti棚u di畛t b畛i c叩c ch畉t s叩t khu畉n v t畉y u畉 th担ng th動畛ng nh動 Chloramin, n動畛c Javel, n動畛c v担i ho畉c v担i b畛t n棚n s畉 d畛 d畉p d畛ch h董n v b畛nh c坦 th畛 単i畛u tr畛 hi畛u qu畉 b畉ng kh叩ng sinh. C叩c 単i畛u ki畛n 単畛 li棚n c畉u khu畉n ph叩t tri畛n 畛 l畛n: 単i畛u ki畛n chu畛ng tr畉i k辿m, nhi畛m ph但n, r叩c 畛 chu畛ng tr畉i, kh担ng c坦 th担ng kh鱈, l畛n 単動畛c chn nu担i t畉p trung, 単i畛u ki畛n chm s坦c k辿m 2. Kh畉 nng g但y b畛nh 2.1. Dich t畛 h畛c: 2.1.1. Ngu畛n b畛nh.
3 Li棚n c畉u l畛n lu担n c坦 m畉t trong m担i tr動畛ng v k箪 sinh b狸nh th動畛ng 畛 l畛n nh動ng kh担ng g但y b畛nh, ho畉c ch畛 g但y c叩c b畛nh vi棚m nhi畛m kh担ng thnh d畛ch nh動 vi棚m h畛ng, nhi畛m tr湛ng m畛, nhi畛m tr湛ng ph畛i. Li棚n c畉u l畛n ch畛 y畉u s畛ng 畛 c叩c loi l畛n 単達 thu畉n ho叩, nh動ng 単担i khi c滴ng t狸m th畉y 畛 c叩c loi l畛n r畛ng, ng畛a, ch坦, m竪o v chim. N董i c動 tr炭 c畛a li棚n c畉u l畛n 畛 l畛n l 畛 単動畛ng h担 h畉p tr棚n 単畉c bi畛t l 畛 m滴i, 単動畛ng ti棚u ho叩 v sinh d畛c. Hi畛n c坦 2 t箪p li棚n c畉u l畛n th動畛ng g但y b畛nh 畛 l畛n, t箪p 1 hay g但y d畛ch b畛nh l畉 t畉 畛 c叩c 単n l畛n d動畛i 8 tu畉n tu畛i, t箪p 2 g但y b畛nh 畛 nhi畛u l畛a tu畛i kh叩c nhau. C畉 2 t箪p ny 単畛u c動 tr炭 畛 amidal. T畛 l畛 mang li棚n c畉u l畛n kh担ng tri畛u ch畛ng trong m畛t 単n l畛n kho畉ng 60%-100%. L畛n tr動畛ng thnh c坦 t畛 l畛 mang vi khu畉n cao nh畉t. 2.1.2. 丹動畛ng l但y truy畛n. Vi khu畉n li棚n c畉u l畛n c坦 th畛 t畛n t畉i l但u trong ph但n, n動畛c, r叩c. V狸 th畉, m担i tr動畛ng 単坦ng vai tr嘆 quan tr畛ng trong qu叩 tr狸nh truy畛n b畛nh c畛a vi khu畉n. B畛nh l但y truy畛n qua 単動畛ng h担 h畉p do l畛n kho畉 h鱈t th畛 kh担ng kh鱈 c坦 m畉m b畛nh, do ti畉p x炭c gi畛a l畛n 畛m v l畛n kho畉, do l畛n n ph畉i th畛c n v n動畛c u畛ng c坦 m畉m b畛nh. Ngoi ra, vi khu畉n c滴ng c坦 th畛 x但m nh畉p qua c叩c v畉t th動董ng, c叩c v畉t tr畉y x動畛c 単畛 g但y b畛nh. D畛ch b畛nh 畛 l畛n th動畛ng b湛ng ph叩t khi c坦 c叩c y畉u t畛 thu畉n l畛i nh動 chu畛ng tr畉i qu叩 ch畉t ch畛i, 単n l畛n qu叩 単担ng, thi畉u th担ng kh鱈 ho畉c khi l畛n cai s畛a. T狸nh tr畉ng l畛n lnh mang m畉m b畛nh kh担ng c坦 b畉t c畛 tri畛u ch畛ng g狸 c坦 th畛 l nguy棚n nh但n g但y l但y lan d畛ch b畛nh th畉m l畉ng v nguy hi畛m. M畛t con 単動畛ng l但y lan kh叩c c滴ng r畉t hay g畉p l th担ng qua ru畛i, ru畛i c坦 th畛 bay t畛 trang tr畉i n畛 sang trang tr畉i kia v mang theo c叩c t叩c nh但n g但y b畛nh kh叩c nhau bao g畛m c畉 Streptococcus suis. 丹i畛u c畉n 単畉c bi畛t quan t但m l b畛nh li棚n c畉u khu畉n c坦 th畛 l但y truy畛n t畛 l畛n 畛m sang ng動畛i v ng動畛c l畉i. Vi khu畉n x但m nh畉p c董 th畛 ng動畛i n畉u c坦 s畛 ti畉p x炭c v畛i l畛n, th畛t l畛n nhi畛m b畛nh ch動a n畉u ch鱈n k畛. Vi khu畉n li棚n c畉u l畛n 単i vo ng動畛i qua c叩c v畉t th動董ng h畛 tr棚n da ho畉c ni棚m m畉c m滴i, mi畛ng. Nh動 v畉y, nguy c董 m畉c b畛nh cao g畉p 畛 nh畛ng ng動畛i c坦 ti畉p x炭c tr畛c ti畉p ho畉c ti畉p x炭c g畉n v畛i l畛n ho畉c c叩c s畉n ph畉m t動董i s畛ng t畛 l畛n nhi畛m khu畉n nh動 th畛 gi畉t m畛 l畛n, c担ng nh但n l嘆 m畛, ng動畛i b叩n hng th畛t, ng動畛i ch畉 bi畉n th畛t t動董i, ng動畛i n ti畉t canh l畛n Hi畛n nay ch動a c坦 b畉ng ch畛ng no v畛 vi畛c b畛nh li棚n c畉u khu畉n c坦 th畛 l但y tr畛c ti畉p t畛 ng動畛i sang ng動畛i. 2.2. G但y b畛nh 畛 l畛n: L畛n b畛 li棚n c畉u khu畉n c坦 th畛 c坦 c叩c bi畛u hi畛n sau: da l畛n c坦 th畛 c坦 c叩c mng 単畛, s畉n, c叩c h畉ch lympho b畛 s動ng, sung huy畉t, bao kh畛p dy l棚n, kh畛p b畛 s動ng v c坦 d畛ch, mng n達o v n達o c坦 th畛 b畛 t畛n th動董ng d畉ng ph湛 n畛, d畛ch n達o tu畛 単畛c, ph畛i b畛 t畛n th動董ng v畛i nhi畛u d畉ng kh叩c nhau nh動 単担ng 単畉c, c坦 m畛, vi棚m ph畉 qu畉n, vi棚m ph畛i. Vi khu畉n c坦 th畛 g但y c叩c b畛nh 畛 l畛n l vi棚m mng n達o, vi棚m n畛i t但m m畉c, vi棚m ph畛i, b畉i huy畉t, b畛nh 単動畛ng ti棚u ho叩, vi棚m kh畛p, xu畉t huy畉t 畛 da, g但y s畉y thai v g但y ch畉t 単畛t t畛 畛 l畛n. L畛n m畉c b畛nh th動畛ng c坦 tri畛u ch畛ng s畛t cao 40o C- 41,5o C, l畛n tr畛 n棚n 畛 r滴, bi畉ng n, c坦 bi畛u hi畛n th畉n kinh nh動 run r畉y, 単畛ng kh担ng v畛ng, li畛t, ngoi ra c嘆n c坦 bi畛u hi畛n kh叩c nh動 vi棚m kh畛p, vi棚m kh鱈 qu畉n, vi棚m ph畛i v b畛 ch畉t 単畛t ng畛t. Ng動畛i ta c坦 th畛 nh畉n bi畉t l畛n b畛 b畛nh li棚n c畉u qua tri畛u ch畛ng: da 単畛, khi m畛 l畛n n畛i t畉ng c滴ng r畉t 単畛. 2.2. G但y b畛nh 畛 ng動畛i: B畛nh li棚n c畉u l畛n (Streptococcus suis) 単動畛c ph叩t hi畛n 畛 nhi畛u n董i tr棚n th畉 gi畛i. Ng動畛i nhi畛m 単畉u ti棚n 単動畛c ph叩t hi畛n vo nm 1960 v s畛 l動畛ng b畛nh nh但n nhi畛m
4 ngy cng tng. 丹i畛u ny ph畉n 叩nh s畛 tng l棚n ph畉m vi g但y b畛nh c畛a li棚n c畉u l畛n ho畉c tng s畛 ch畉n 単o叩n 単炭ng c畛a c叩c b叩c s挑. C叩c tr動畛ng h畛p ng動畛i m畉c b畛nh 単達 単動畛c th担ng b叩o 畛 c叩c n動畛c tr棚n th畉 gi畛i: H Lan, 丹an M畉ch, 丹畛c, B畛, Anh, Ph叩p, T但y Ban Nha, Th畛y 丹i畛n, c, Hungari, H畛ng K担ng, Croatia, Nh畉t, Singapore, 丹i Loan, New Zealand, Argentina, Trung Qu畛c. Tr棚n th畉 gi畛i 単達 ph叩t hi畛n kho畉ng 490 ca b畛nh li棚n c畉u l畛n 畛 ng動畛i, trong 単坦 t畛 l畛 t畛 vong l 17,5%. Nm 2005, b畛nh li棚n c畉u l畛n 単達 x畉y ra 畛 T畛 xuy棚n, Trung Qu畛c v畛i 215 tr動畛ng h畛p 畛 ng動畛i, trong 単坦 c坦 39 ca t畛 vong. 畛 Vi畛t nam, t畛 単畉u nm 2007 単達 c坦 nhi畛u ng動畛i m畉c b畛nh do Li棚n c畉u l畛n 単動畛c b叩o c叩o, c叩c b畛nh nh但n 単畉n t畛 nhi畛u t畛nh trong c畉 n動畛c nh動: H動ng Y棚n, H畉i D動董ng, H T但y, B畉c Ninh, Ho B狸nh, V挑nh Ph炭c, Qu畉ng Ninh, Ninh B狸nh, Nam 丹畛nh, S董n La, Th畛a Thi棚n Hu畉, Thnh ph畛 H畛 Ch鱈 Minh... S畛 l動畛ng b畛nh nh但n c坦 d畉u hi畛u tng m畉nh, 単畉n nay l 22 b畛nh nh但n, trong s畛 単坦 2 b畛nh nh但n 単達 t畛 vong. Nhi畛m Streptococcus suis c坦 th畛 g但y ra nh畛ng b畛nh r畉t n畉ng v nguy hi畛m 単畉n t鱈nh m畉ng b畛nh nh但n, hay g畉p nh畉t l g但y vi棚m mng n達o, nhi畛m khu畉n m叩u, vi棚m mng trong tim, m畛t s畛 tr動畛ng h畛p ti畉n tri畛n t畛i c畉p r畉t nhanh d畉n 単畉n s畛c nhi畛m 単畛c khu畉n g但y suy 単a ph畛 t畉ng v t畛 vong m kh担ng k畛p 単i畛u tr畛 g狸. Th畛i k畛 畛 b畛nh k辿o di t畛 vi gi畛 単畉n 3 ngy. Ng動畛i m畉c li棚n c畉u l畛n ch畛 y畉u chia lm hai th畛 l th畛 t畛i c畉p v th畛 vi棚m mng n達o. 畛 th畛 t畛i c畉p, b畛nh nh但n th動畛ng b畛 nhi畛m tr湛ng huy畉t, s畛t cao, nhanh ch坦ng xu畉t hi畛n c叩c t畛 ban (xu畉t huy畉t ho畉i t畛 d動畛i da). C叩c t畛 ban ny nhanh ch坦ng lan kh畉p ng動畛i k竪m theo t狸nh tr畉ng cho叩ng, s畛c, t畛t huy畉t 叩p, suy ch畛c nng h担 h畉p, tu畉n hon, th畉n, gan v nhanh ch坦ng t畛 vong. T畛 khi xu畉t hi畛n d畉u hi畛u b畛nh 単畉n khi t畛 vong c坦 th畛 ch畛 t畛 1 2 ngy. H畛i ch畛ng s畛c nhi畛m 単畛c c坦 th畛 x畉y ra 単畛i v畛i b畛nh nh但n nhi畛m li棚n c畉u l畛n, g但y t畛n th動董ng nghi棚m tr畛ng c叩c c董 quan n畛i t畉ng trong c董 th畛 nh動 gan, th畉n, h畛 tu畉n hon, 畉nh h動畛ng r畉t x畉u t畛i vi畛c c畛u s畛ng b畛nh nh但n. H畛i ch畛ng s畛c nhi畛m 単畛c ch畛 c坦 th畛 単i畛u tr畛 単動畛c v畛i kh叩ng sinh v trong 単i畛u ki畛n chm s坦c 単畉c bi畛t. B畛nh nh但n m畉c th畛 vi棚m mng n達o th動畛ng c坦 bi畛u hi畛n s畛t cao, 単au 単畉u, n担n. Ki畛m tra d畛ch 畛 t畛y th畉y n動畛c 単畛c. B畛nh nh但n c坦 th畛 単i vo h担n m棚, kh担ng th畉y xu畉t huy畉t b棚n ngoi. Nh畛ng b畛nh nh但n vi棚m mng n達o, n畉u ph叩t hi畛n s畛m c坦 th畛 th畛 単i畛u tr畛 k畛p th畛i, nh動ng n畉u 単畛 mu畛n c坦 th畛 d畉n 単畉n ph湛 n達o, t畛 vong ho畉c 単畛 l畉i c叩c di ch畛ng th畉n kinh n畉ng n畛 nh動 単畛ng kinh, ng畛 ng畉n 3. Ch畉n 単o叩n ph嘆ng th鱈 nghi畛m: 丹畛i v畛i 単n l畛n b畛 b畛nh, ch畉n 単o叩n ch畛 y畉u d畛a vo c叩c bi畛u hi畛n tr棚n l但m sng c滴ng nh動 単畉c 単i畛m d畛ch t畛 h畛c c坦 th畛 g畛i 箪 nhi畛m tr湛ng do Li棚n c畉u l畛n. 丹畛i v畛i ng動畛i b畛nh, ch畉n 単o叩n l但m sng ch畛 y畉u d畛a vo c叩c y畉u t畛 d畛ch t畛 h畛c v tri畛u ch畛ng l但m sng v c畉n l但m sng 単畛 c坦 h動畛ng x畛 tr鱈 k畛p th畛i. Ch畉n 単o叩n ph嘆ng th鱈 nghi畛m v畛 vi sinh v畉t h畛c 単畛i v畛i Li棚n c畉u l畛n hi畛n nay v畉n c嘆n nhi畛u kh坦 khn. Ph動董ng ph叩p ch畛 y畉u l ch畉n 単o叩n tr畛c ti畉p, ti畉n hnh l畉y b畛nh ph畉m 畛 ng動畛i b畛nh nh動 m叩u, d畛ch n畛t xu畉t huy畉t, m叩uγ堰 nu担i c畉y v ph但n l畉p vi khu畉n. 丹畛i v畛i b畛nh ph畉m l d畛ch n達o t畛y, d畛ch 畛 kh畛p, d畛ch n畛t xu畉t huy畉t c坦 th畛 ti畉n hnh kh畉o s叩t tr畛c ti畉p b畉ng ph動董ng ph叩p nhu畛m Gram, ph叩t hi畛n c畉u khu畉n Gram d動董ng x畉p thnh chu畛i ho畉c 単畛ng 単担i.
5 Nu担i c畉y vi khu畉n vo c叩c m担i tr動畛ng th鱈ch h畛p, 畛 37o C/24 gi畛, l畉y ra quan s叩t vi khu畉n m畛c, ch畛n khu畉n l畉c nghi ng畛 ti畉n hnh nhu畛m Gram v lm c叩c th畛 nghi畛m sinh v畉t h坦a h畛c 単畛 ch畉n 単o叩n x叩c 単畛nh. 丹畛i v畛i b畛nh ph畉m l m叩u th狸 ti畉n hnh c畉y m叩u, 畛 畛 37o C, hng ngy quan s叩t vi khu畉n m畛c, n畉u c坦 vi khu畉n m畛c lm 単畛c nh畉 m担i tr動畛ng ho畉c t畉o nh畛ng h畉t x畛p l畉ng xu畛ng 単叩y b狸nh th狸 ti畉n hnh nhu畛m Gram v ph但n l畉p ti畉p theo nh動 b畛nh ph畉m d畛ch n達o t畛y hay d畛ch 畛 kh畛p. Sau khi ch畉n 単o叩n x叩c 単畛nh vi khu畉n, c坦 th畛 c畉n ti畉n hnh th畛 nghi畛m PCR ho畉c ELISA 単畛 kh畉o s叩t 単畛c l畛c c畛a vi khu畉n b畉ng c叩ch x叩c 単畛nh 2 y畉u t畛 単畛c l畛c c畛a vi khu畉n l MRP v EF. C坦 th畛 ti畉n hnh ch畉n 単o叩n gi叩n ti畉p b畉ng th畛 nghi畛m PCR ho畉c ELISA 単畛 x叩c 単畛nh 2 y畉u t畛 単畛c l畛c c畛a vi khu畉n l MRP v EF trong huy畉t thanh ho畉c m畉u nghi畛m c畛a b畛nh nh但n. Tuy nhi棚n, c叩c k畛 thu畉t ny m畛i 単動畛c d湛ng ch畛 y畉u cho typ1, typ 1/2 v typ 2. Ch炭ng 単嘆i h畛i r畉t nhi畛u th畛i gian, c担ng s畛c nh動ng 単畛 nh畉y trong ch畉n 単o叩n l畉i kh担ng cao. 4. Ph嘆ng b畛nh v 単i畛u tr畛: 4.1. Ph嘆ng b畛nh: Ch畛 y畉u l ph動董ng ph叩p ph嘆ng b畛nh chung, ph動董ng ph叩p ph嘆ng b畛nh 単畉c hi畛u ch動a th畉t s畛 hi畛u qu畉. 4.1.1. Ph嘆ng b畛nh cho l畛n: - L畛n mua v畛 nu担i ph畉i r探 ngu畛n g畛c xu畉t x畛, c坦 gi畉y ch畛ng nh畉n ki畛m d畛ch; - p d畛ng c叩c bi畛n ph叩p an ton sinh h畛c trong chn nu担i nh動: th畛c hi畛n v畛 sinh chu畛ng tr畉i s畉ch s畉, tho叩ng kh鱈 s畉 lm gi畉m nguy c董 l但y nhi畛m t畛 m担i tr動畛ng, tng s畛c 単畛 kh叩ng cho l畛n, th動畛ng xuy棚n v畛 sinh chu畛ng tr畉i, ti棚u 単畛c kh畛 tr湛ng khu v畛c chn nu担i, b畉ng c叩c lo畉i ho叩 ch畉t (phenol, i畛t, hypocrit, axit phenic 3 - 5%, formol 5%); tng c動畛ng c担ng t叩c chm s坦c nu担i d動畛ng, qu畉n l箪 単n. - Khi c坦 d畛ch li棚n c畉u khu畉n x畉y ra th狸 ph畉i x畛 l箪 単炭ng nh動 x畛 l箪 m畛t 畛 d畛ch truy畛n nhi畛m: C叩ch ly l畛n 畛m 単畛 単i畛u tr畛, l畛n 畛m ch畉t ph畉i ch担n, 単畛 thu畛c s叩t tr湛ng ho畉c ti棚u hu畛, chu畛ng tr畉i v m担i tr動畛ng chn nu担i ph畉i phun thu畛c s叩t tr湛ng, 単畛 tr畛ng chu畛ng 2 tu畉n m畛i nu担i l畛n tr畛 l畉i. 丹畛i v畛i v湛ng c坦 l畛n b畛nh c畉n theo d探i, ph叩t hi畛n s畛m l畛n b畛nh, c叩ch ly v 単i畛u tr畛 k畛p th畛i cho 単畉n khi kh畛i h畉n b畛nh m畛i cho nh畉p 単n. C畉m hon ton vi畛c di chuy畛n v gi畉t m畛 l畛n t畉p trung khi c坦 d畛ch b畛nh 畛 l畛n x畉y ra. 4.1.2. Ph嘆ng b畛nh l但y sang ng動畛i: C畉n tuy棚n truy畛n r畛ng r達i trong c畛ng 単畛ng v畛 b畛nh li棚n c畉u l畛n 単畛 ng動畛i d但n t畛 nh畉n bi畉t v ph嘆ng tr叩nh, 単畉c bi畛t c畉n ph畛 bi畉n cho nh坦m nh畛ng ng動畛i c坦 nguy c董 m畉c b畛nh cao nh動 n担ng d但n nu担i l畛n, c担ng nh但n 畛 trang tr畉i l畛n, th畛 gi畉t m畛 l畛n, ng動畛i b叩n th畛t l畛n t動董i s畛ng v c畉 nh畛ng ng動畛i n畛i tr畛ｂv畛 nh畛ng n畛i dung sau: - Kh担ng mua, b叩n l畛n b畛nh, kh担ng mua, b叩n, n th畛t l畛n kh担ng r探 ngu畛n g畛c, kh担ng gi畉t m畛 l畛n b畛nh, kh担ng n th畛t l畛n t叩i, kh担ng n ti畉t canh, n畛i t畉ng l畛n ch動a n畉u ch鱈n, kh担ng n th畛t l畛n 畛m, ch畉t. - N棚n ch畛n mua th畛t 単達 qua ki畛m 単畛nh c畛a c董 quan th炭 y, nh畛ng ng動畛i c坦 v畉t th動董ng h畛 ph畉i 単eo gng tay khi ti畉p x炭c v畛i th畛t l畛n s畛ng ho畉c t叩i; ph畉i r畛a s畉ch tay v c叩c d畛ng c畛 ch畉 bi畉n sau khi ti畉p x炭c v畛i th畛t l畛n, d湛ng ri棚ng c叩c d畛ng c畛 ch畉 bi畉n th畛t s畛ng v th畛t ch鱈n; gi畛 c叩c d畛ng c畛 ch畉 bi畉n 畛 n董i s畉ch s畉 v r畛a tay sau khi ch畉 bi畉n th畛t l畛n.
6 - Ng動畛i gi畉t m畛, ti棚u hu畛 l畛n b畛 b畛nh ph畉i c坦 bi畛n ph叩p 単畛 ph嘆ng b畛nh li棚u c畉u khu畉n l但y sang ng動畛i nh動 sau: nh畛ng ng動畛i c坦 t畛n th動董ng 畛 tay, ch但n, b畛nh ngoi da ... kh担ng 単動畛c gi畉t m畛 l畛n. Ph畉i c坦 trang b畛 b畉o h畛 t畛i thi畛u khi gi畉t m畛 l畛n nh動 gng tay, kh畉u trang. Sau khi gi畉t m畛 l畛n ph畉i r畛a ch但n, tay b畉ng n動畛c x ph嘆ng 単畛 ph嘆ng b畛nh l但y sang ng動畛i. - Khi c坦 c叩c bi畛u hi畛n nghi ng畛 m畉c b畛nh nh動 s畛t cao 単畛t ng畛t tr棚n m畛t ng動畛i c坦 lm th畛t l畛n 畛m, l畛n ch畉t, c畉n ph畉i 単畉n kh叩m ngay t畉i c叩c c董 s畛 chuy棚n m担n v khai b叩o cho b叩c s挑 bi畉t nh畛ng y畉u t畛 li棚n quan 単畛 単i畛u tr畛 k畛p th畛i. - C叩c b畛nh vi畛n v c董 s畛 y t畉 c畉n l動u 箪 ph叩t hi畛n s畛m c叩c tr動畛ng h畛p c坦 bi畛u hi畛n l但m sng nhi畛m tr湛ng v c坦 ti畉p x炭c g畉n v畛i l畛n b畛 b畛nh, ch畉n 単o叩n v 単i畛u tr畛 k畛p th畛i nh畉m gi畉m t畛 l畛 t畛 vong do bi畉n ch畛ng g但y ra. Tng c動畛ng gi叩m s叩t b畛nh tr棚n l畛n, c坦 bi畛n ph叩p x畛 l箪 tri畛t 単畛 ngu畛n l畛n b畛 b畛nh, tr叩nh l但y lan sang ng動畛i. Hi畛n t畉i b畛nh ch動a c坦 vaccin ph嘆ng b畛nh 畛 ng動畛i. M畛t vi n動畛c 単達 nghi棚n c畛u ph叩t tri畛n vaccin 単畛 ph嘆ng b畛nh cho v畉t nu担i v ng動畛i nh動 c叩c lo畉i vaccin s畉n xu畉t t畛 vi khu畉n b畛 lm ch畉t, vi khu畉n c嘆n s畛ng gi畉m 単畛c l畛c, vaccin 単i畛u ch畉 t畛 protein c畛a vi khu畉n tuy nhi棚n hi畛u qu畉 ch動a 単動畛c 単叩nh gi叩 単畉y 単畛. 4.2. 丹i畛u tr畛: Tr動畛c h畉t l 単i畛u tr畛 h畛 tr畛 v畛i c叩c bi畛n ph叩p h畛i s畛c t鱈ch c畛c. Nhi畛m Li棚n c畉u l畛n l b畛nh do vi khu畉n g但y ra n棚n kh叩ng sinh v畉n l thu畛c 単i畛u tr畛 単畉c hi畛u, trong 単坦 Penicillin l thu畛c 単動畛c l畛a ch畛n 単畛 単i畛u tr畛 b畛nh ny. Tuy nhi棚n t狸nh tr畉ng kh叩ng penicillin c畛a vi khu畉n c滴ng 単達 単動畛c ghi nh畉n. Trong tr動畛ng h畛p vi khu畉n 単達 kh叩ng penicillin, c叩c kh叩ng sinh kh叩c thu畛c nh坦m Beta lactamin 単動畛c thay th畉 単畛 単i畛u tr畛 cho b畛nh nh但n. TI LI畛U THAM KH畉O CHNH 1. Nguy畛n H畉i Nam. B畛nh Li棚n c畉u l畛n v c叩ch ph嘆ng tr叩nh. Vietnamnet, 30 th叩ng 7 nm 2007. 2. Huang YT, Teng LJ, Ho SW, Hsueh PR. Streptococcus suis infection. J Microbiol Immunol Infect. 2005 Oct;38(5):306-13. 3. Devriese LA, Ceyssens K, Hommez J, Kilpper-B辰lz R, Schleifer KH. Characteristics of different Streptococcus suis ecovars and description of a simplified identification method. Vet Microbiol. 1991 Jan;26(1-2):141-50. 4. B Serhir, R Higgins, D Dubreuil, M Gottschalk, and R Lallier. A sandwich enzyme-linked immunosorbent assay for the detection of Streptococcus suis. Can J Vet Res. 1993 January; 57(1): 19-24. 5. Achim A, Ralph G, Henk J. Wisselink, Hilde E. Smith, and Peter Valentin-Weigand. Relatedness of Streptococcus suis Isolates of Various Serotypes and Clinical Backgrounds as Evaluated by Macrorestriction Analysis and Expression of Potential Virulence Traits. J Clin Microbiol. 2001 February; 39(2): 445-453. 6. Henk J. Wisselink,* Jeroen J. Joosten, and Hilde E. Smith. Multiplex PCR Assays for Simultaneous Detection of Six Major Serotypes and Two Virulence-Associated Phenotypes of Streptococcus suis in Tonsillar Specimens from Pigs. J Clin Microbiol. 2002 August; 40(8): 2922-2929.

More Related Content

vikhuan lien cau lon.pdf

  • 1. 1 VI KHU畉N LIN C畉U L畛N (Streptococcus suis) V B畛NH LIN C畉U L畛N 畛 NG働畛I TS. Tr畉n 丹狸nh B狸nh B畛 m担n Vi sinh, 丹畉i h畛c Y-D動畛c Hu畉 Streptococcus suis l li棚n c畉u khu畉n g但y b畛nh 畛 l畛n, g畛i t畉t l li棚n c畉u l畛n, khi ng動畛i b畛 nhi畛m li棚n c畉u l畛n g但y b畛nh g畛i l b畛nh li棚n c畉u l畛n. Streptococcus suis thu畛c nh坦m Li棚n c畉u kh担ng tan m叩u, 単動畛c t狸m th畉y kh畉p n董i trong t畛 nhi棚n, ch炭ng kh担ng g但y b畛nh, ho畉c ch畛 g但y c叩c b畛nh vi棚m nhi畛m kh担ng thnh d畛ch nh動 vi棚m h畛ng, nhi畛m tr湛ng m畛, nhi畛m tr湛ng ph畛i. 畛 単畛ng v畉t Streptococcus suis ch畛 y畉u s畛ng 畛 c叩c loi l畛n 単達 thu畉n ho叩, nh動ng 単担i khi c滴ng t狸m th畉y 畛 c叩c loi l畛n r畛ng, ng畛a, ch坦, m竪o v chim. Khi 単i畛u ki畛n chu畛ng tr畉i k辿m, nhi畛m ph但n, r叩c 畛 chu畛ng tr畉i, kh担ng c坦 th担ng kh鱈, l畛n 単動畛c chn nu担i t畉p trung, 単i畛u ki畛n chm s坦c k辿m th狸 単n l畛n d畛 b畛 m畉c b畛nh do vi khu畉n ny. B畛nh l但y lan nhanh 畛 単n l畛n v c坦 th畛 l但y sang ng動畛i. 1. 丹畉c t鱈nh sinh v畉t h畛c: 1.1. H狸nh th畛: C畉u khu畉n Gram d動董ng, k鱈ch th動畛c kho畉ng 1袖m trong b畛nh ph畉m ch炭ng th動畛ng x畉p thnh chu畛i ho畉c thnh 単担i. Vi khu畉n kh担ng c坦 l担ng, kh担ng sinh nha bo. Trong c董 th畛 vi khu畉n t畉o v探. H狸nh 畉nh Streptococus suis trong b畛nh ph畉m Amygdales 1.2. T鱈nh ch畉t nu担i c畉y: Vi khu畉n vi hi畉u kh鱈, 単嘆i h畛i kh鱈 tr動畛ng c坦 5-10% CO2, m畛c d畛 dng tr棚n c叩c m担i tr動畛ng nu担i c畉y giu ch畉t dinh d動畛ng nh動 m担i tr動畛ng th畉ch m叩u, th畉ch Chocolat, nh動ng m畛c t畛t nh畉t l tr棚n m担i tr動畛ng Columbia, nhi畛t 単畛 th鱈ch h畛p 37o C, nh動ng c坦 th畛 ph叩t tri畛n 単動畛c 畛 m畛t kho畉ng nhi畛t 単畛 r畉t r畛ng t畛 10-45o C, pH th鱈ch h畛p 7-7,2. Sau 24 gi畛 畛 37o C, vi khu畉n m畛c t畉o nh畛ng khu畉n l畉c nh畛, tr嘆n, l畛i, b畛 単畛u, mu x叩m ho畉c trong su畛t, h董i nh畉y, kh担ng tan m叩u. Trong m担i tr動畛ng l畛ng, vi khu畉n m畛c kh担ng lm 単畛c m担i tr動畛ng m t畉o nh畛ng h畉t nh畛 l畉ng xu畛ng 単叩y 畛ng nghi畛m, ho畉c vi khu畉n m畛c ch畛 g但y 単畛c nh畉 m担i tr動畛ng, nh畛m Gram canh khu畉n s畉 th畉y vi khu畉n x畉p thnh nh畛ng chu畛i kh叩 di. 1.3. T鱈nh ch畉t sinh v畉t h坦a h畛c: Li棚n c畉u l畛n c滴ng nh動 c叩c li棚n c畉u kh叩c kh担ng c坦 catalase, c叩c t鱈nh ch畉t l棚n men 単動畛ng c湛ng nh畛ng t鱈nh ch畉t kh叩c 単畛 ph但n bi畛t c叩c nh坦m Li棚n c畉u kh担ng tan m叩u Beta nh動 sau:
  • 2. 2 Loi Opt BS BE Na Pyr Esc Vp Man Mel Sbl Tre Ngu畛n g畛c S. pneumoniae + + - - - v - - + - v Ng動畛i S. equinus (S. bovis) - - + - - + + - - - v Ng畛a, b嘆, S. gallolyticus (S. bovis I) - - + - - + + + + - + Ng動畛i, b嘆 S. pasteurianus (S. bovis II.2) - - + - - + + - + - + B嘆 S. infantarius (S. bovis II/1) - - - - - v + - + - - Ng動畛i, b嘆 S. lutetiensis - - + - - + + - - - - S. suisb - - - - - + - - - - + L畛n, ng動畛i Viridans streptococci - - - - - v v v v v v Ng動畛i Other streptococci and genera - - v v v v v v v v v 丹畛ng v畉t, ng動畛i Opt, optochin; BS, bile solubility (tan trong m畉t); BE, bile-esculin reaction (Ph畉n 畛ng esculin m畉t); Na, ph叩t tri畛n trong m担i tr動畛ng c坦 6.5% NaCl; Pyr, ph畉n 畛ng pyrrolidonylarylamidase; Esc, hyrolysis of esculin (Th畛y ph但n Esculin); Vp, Voges-Proskauer reaction; Man, Mel, Sbl, Tre, l棚n men 単動畛ng mannitol, melibiose, sorbitol v trehalose. (+): positive, (-): negative, (v): variable 1.4. C畉u tr炭c kh叩ng nguy棚n: Li棚n c畉u l畛n c坦 kh叩ng nguy棚n v探 c坦 c畉u tr炭c polychaccarides 単畉c hi畛u, kh叩ng nguy棚n ny 単坦ng vai tr嘆 quan tr畛ng trong kh畉 nng g但y b畛nh c畛a vi khu畉n, d畛a vo kh叩ng nguy棚n ny ng動畛i ta chia Li棚n c畉u l畛n thnh 35 t箪p huy畉t thanh, trong 単坦 c叩c t箪p 1 v 2 th動畛ng g但y b畛nh cho l畛n v c坦 kh畉 nng l但y sang ng動畛i. Y畉u t畛 単畛c l畛c c畛a vi khu畉n li棚n h畛 単畉n kh畉 nng sinh 単畛c t畛, kh畉 nng b叩m d鱈nh c畛a vi khu畉n. B畉ng k畛 thu畉t ELISA ng動畛i ta c坦 th畛 x叩c 単畛nh 2 y畉u t畛 単畛c l畛c c畛a vi khu畉n, 単坦 l y畉u t畛 MRP (muramidase-related protein) v EF (extracellular protein factor). Nh畛ng vi khu畉n c坦 c叩c y畉u t畛 ny m畛i c坦 kh畉 nng g但y b畛nh. 1.5. S畛c 単畛 kh叩ng: Vi khu畉n li棚n c畉u l畛n c坦 s畛c 単畛 kh叩ng k辿m, ch炭ng d畛 b畛 ti棚u di畛t b畛i c叩c ch畉t s叩t khu畉n v t畉y u畉 th担ng th動畛ng nh動 Chloramin, n動畛c Javel, n動畛c v担i ho畉c v担i b畛t n棚n s畉 d畛 d畉p d畛ch h董n v b畛nh c坦 th畛 単i畛u tr畛 hi畛u qu畉 b畉ng kh叩ng sinh. C叩c 単i畛u ki畛n 単畛 li棚n c畉u khu畉n ph叩t tri畛n 畛 l畛n: 単i畛u ki畛n chu畛ng tr畉i k辿m, nhi畛m ph但n, r叩c 畛 chu畛ng tr畉i, kh担ng c坦 th担ng kh鱈, l畛n 単動畛c chn nu担i t畉p trung, 単i畛u ki畛n chm s坦c k辿m 2. Kh畉 nng g但y b畛nh 2.1. Dich t畛 h畛c: 2.1.1. Ngu畛n b畛nh.
  • 3. 3 Li棚n c畉u l畛n lu担n c坦 m畉t trong m担i tr動畛ng v k箪 sinh b狸nh th動畛ng 畛 l畛n nh動ng kh担ng g但y b畛nh, ho畉c ch畛 g但y c叩c b畛nh vi棚m nhi畛m kh担ng thnh d畛ch nh動 vi棚m h畛ng, nhi畛m tr湛ng m畛, nhi畛m tr湛ng ph畛i. Li棚n c畉u l畛n ch畛 y畉u s畛ng 畛 c叩c loi l畛n 単達 thu畉n ho叩, nh動ng 単担i khi c滴ng t狸m th畉y 畛 c叩c loi l畛n r畛ng, ng畛a, ch坦, m竪o v chim. N董i c動 tr炭 c畛a li棚n c畉u l畛n 畛 l畛n l 畛 単動畛ng h担 h畉p tr棚n 単畉c bi畛t l 畛 m滴i, 単動畛ng ti棚u ho叩 v sinh d畛c. Hi畛n c坦 2 t箪p li棚n c畉u l畛n th動畛ng g但y b畛nh 畛 l畛n, t箪p 1 hay g但y d畛ch b畛nh l畉 t畉 畛 c叩c 単n l畛n d動畛i 8 tu畉n tu畛i, t箪p 2 g但y b畛nh 畛 nhi畛u l畛a tu畛i kh叩c nhau. C畉 2 t箪p ny 単畛u c動 tr炭 畛 amidal. T畛 l畛 mang li棚n c畉u l畛n kh担ng tri畛u ch畛ng trong m畛t 単n l畛n kho畉ng 60%-100%. L畛n tr動畛ng thnh c坦 t畛 l畛 mang vi khu畉n cao nh畉t. 2.1.2. 丹動畛ng l但y truy畛n. Vi khu畉n li棚n c畉u l畛n c坦 th畛 t畛n t畉i l但u trong ph但n, n動畛c, r叩c. V狸 th畉, m担i tr動畛ng 単坦ng vai tr嘆 quan tr畛ng trong qu叩 tr狸nh truy畛n b畛nh c畛a vi khu畉n. B畛nh l但y truy畛n qua 単動畛ng h担 h畉p do l畛n kho畉 h鱈t th畛 kh担ng kh鱈 c坦 m畉m b畛nh, do ti畉p x炭c gi畛a l畛n 畛m v l畛n kho畉, do l畛n n ph畉i th畛c n v n動畛c u畛ng c坦 m畉m b畛nh. Ngoi ra, vi khu畉n c滴ng c坦 th畛 x但m nh畉p qua c叩c v畉t th動董ng, c叩c v畉t tr畉y x動畛c 単畛 g但y b畛nh. D畛ch b畛nh 畛 l畛n th動畛ng b湛ng ph叩t khi c坦 c叩c y畉u t畛 thu畉n l畛i nh動 chu畛ng tr畉i qu叩 ch畉t ch畛i, 単n l畛n qu叩 単担ng, thi畉u th担ng kh鱈 ho畉c khi l畛n cai s畛a. T狸nh tr畉ng l畛n lnh mang m畉m b畛nh kh担ng c坦 b畉t c畛 tri畛u ch畛ng g狸 c坦 th畛 l nguy棚n nh但n g但y l但y lan d畛ch b畛nh th畉m l畉ng v nguy hi畛m. M畛t con 単動畛ng l但y lan kh叩c c滴ng r畉t hay g畉p l th担ng qua ru畛i, ru畛i c坦 th畛 bay t畛 trang tr畉i n畛 sang trang tr畉i kia v mang theo c叩c t叩c nh但n g但y b畛nh kh叩c nhau bao g畛m c畉 Streptococcus suis. 丹i畛u c畉n 単畉c bi畛t quan t但m l b畛nh li棚n c畉u khu畉n c坦 th畛 l但y truy畛n t畛 l畛n 畛m sang ng動畛i v ng動畛c l畉i. Vi khu畉n x但m nh畉p c董 th畛 ng動畛i n畉u c坦 s畛 ti畉p x炭c v畛i l畛n, th畛t l畛n nhi畛m b畛nh ch動a n畉u ch鱈n k畛. Vi khu畉n li棚n c畉u l畛n 単i vo ng動畛i qua c叩c v畉t th動董ng h畛 tr棚n da ho畉c ni棚m m畉c m滴i, mi畛ng. Nh動 v畉y, nguy c董 m畉c b畛nh cao g畉p 畛 nh畛ng ng動畛i c坦 ti畉p x炭c tr畛c ti畉p ho畉c ti畉p x炭c g畉n v畛i l畛n ho畉c c叩c s畉n ph畉m t動董i s畛ng t畛 l畛n nhi畛m khu畉n nh動 th畛 gi畉t m畛 l畛n, c担ng nh但n l嘆 m畛, ng動畛i b叩n hng th畛t, ng動畛i ch畉 bi畉n th畛t t動董i, ng動畛i n ti畉t canh l畛n Hi畛n nay ch動a c坦 b畉ng ch畛ng no v畛 vi畛c b畛nh li棚n c畉u khu畉n c坦 th畛 l但y tr畛c ti畉p t畛 ng動畛i sang ng動畛i. 2.2. G但y b畛nh 畛 l畛n: L畛n b畛 li棚n c畉u khu畉n c坦 th畛 c坦 c叩c bi畛u hi畛n sau: da l畛n c坦 th畛 c坦 c叩c mng 単畛, s畉n, c叩c h畉ch lympho b畛 s動ng, sung huy畉t, bao kh畛p dy l棚n, kh畛p b畛 s動ng v c坦 d畛ch, mng n達o v n達o c坦 th畛 b畛 t畛n th動董ng d畉ng ph湛 n畛, d畛ch n達o tu畛 単畛c, ph畛i b畛 t畛n th動董ng v畛i nhi畛u d畉ng kh叩c nhau nh動 単担ng 単畉c, c坦 m畛, vi棚m ph畉 qu畉n, vi棚m ph畛i. Vi khu畉n c坦 th畛 g但y c叩c b畛nh 畛 l畛n l vi棚m mng n達o, vi棚m n畛i t但m m畉c, vi棚m ph畛i, b畉i huy畉t, b畛nh 単動畛ng ti棚u ho叩, vi棚m kh畛p, xu畉t huy畉t 畛 da, g但y s畉y thai v g但y ch畉t 単畛t t畛 畛 l畛n. L畛n m畉c b畛nh th動畛ng c坦 tri畛u ch畛ng s畛t cao 40o C- 41,5o C, l畛n tr畛 n棚n 畛 r滴, bi畉ng n, c坦 bi畛u hi畛n th畉n kinh nh動 run r畉y, 単畛ng kh担ng v畛ng, li畛t, ngoi ra c嘆n c坦 bi畛u hi畛n kh叩c nh動 vi棚m kh畛p, vi棚m kh鱈 qu畉n, vi棚m ph畛i v b畛 ch畉t 単畛t ng畛t. Ng動畛i ta c坦 th畛 nh畉n bi畉t l畛n b畛 b畛nh li棚n c畉u qua tri畛u ch畛ng: da 単畛, khi m畛 l畛n n畛i t畉ng c滴ng r畉t 単畛. 2.2. G但y b畛nh 畛 ng動畛i: B畛nh li棚n c畉u l畛n (Streptococcus suis) 単動畛c ph叩t hi畛n 畛 nhi畛u n董i tr棚n th畉 gi畛i. Ng動畛i nhi畛m 単畉u ti棚n 単動畛c ph叩t hi畛n vo nm 1960 v s畛 l動畛ng b畛nh nh但n nhi畛m
  • 4. 4 ngy cng tng. 丹i畛u ny ph畉n 叩nh s畛 tng l棚n ph畉m vi g但y b畛nh c畛a li棚n c畉u l畛n ho畉c tng s畛 ch畉n 単o叩n 単炭ng c畛a c叩c b叩c s挑. C叩c tr動畛ng h畛p ng動畛i m畉c b畛nh 単達 単動畛c th担ng b叩o 畛 c叩c n動畛c tr棚n th畉 gi畛i: H Lan, 丹an M畉ch, 丹畛c, B畛, Anh, Ph叩p, T但y Ban Nha, Th畛y 丹i畛n, c, Hungari, H畛ng K担ng, Croatia, Nh畉t, Singapore, 丹i Loan, New Zealand, Argentina, Trung Qu畛c. Tr棚n th畉 gi畛i 単達 ph叩t hi畛n kho畉ng 490 ca b畛nh li棚n c畉u l畛n 畛 ng動畛i, trong 単坦 t畛 l畛 t畛 vong l 17,5%. Nm 2005, b畛nh li棚n c畉u l畛n 単達 x畉y ra 畛 T畛 xuy棚n, Trung Qu畛c v畛i 215 tr動畛ng h畛p 畛 ng動畛i, trong 単坦 c坦 39 ca t畛 vong. 畛 Vi畛t nam, t畛 単畉u nm 2007 単達 c坦 nhi畛u ng動畛i m畉c b畛nh do Li棚n c畉u l畛n 単動畛c b叩o c叩o, c叩c b畛nh nh但n 単畉n t畛 nhi畛u t畛nh trong c畉 n動畛c nh動: H動ng Y棚n, H畉i D動董ng, H T但y, B畉c Ninh, Ho B狸nh, V挑nh Ph炭c, Qu畉ng Ninh, Ninh B狸nh, Nam 丹畛nh, S董n La, Th畛a Thi棚n Hu畉, Thnh ph畛 H畛 Ch鱈 Minh... S畛 l動畛ng b畛nh nh但n c坦 d畉u hi畛u tng m畉nh, 単畉n nay l 22 b畛nh nh但n, trong s畛 単坦 2 b畛nh nh但n 単達 t畛 vong. Nhi畛m Streptococcus suis c坦 th畛 g但y ra nh畛ng b畛nh r畉t n畉ng v nguy hi畛m 単畉n t鱈nh m畉ng b畛nh nh但n, hay g畉p nh畉t l g但y vi棚m mng n達o, nhi畛m khu畉n m叩u, vi棚m mng trong tim, m畛t s畛 tr動畛ng h畛p ti畉n tri畛n t畛i c畉p r畉t nhanh d畉n 単畉n s畛c nhi畛m 単畛c khu畉n g但y suy 単a ph畛 t畉ng v t畛 vong m kh担ng k畛p 単i畛u tr畛 g狸. Th畛i k畛 畛 b畛nh k辿o di t畛 vi gi畛 単畉n 3 ngy. Ng動畛i m畉c li棚n c畉u l畛n ch畛 y畉u chia lm hai th畛 l th畛 t畛i c畉p v th畛 vi棚m mng n達o. 畛 th畛 t畛i c畉p, b畛nh nh但n th動畛ng b畛 nhi畛m tr湛ng huy畉t, s畛t cao, nhanh ch坦ng xu畉t hi畛n c叩c t畛 ban (xu畉t huy畉t ho畉i t畛 d動畛i da). C叩c t畛 ban ny nhanh ch坦ng lan kh畉p ng動畛i k竪m theo t狸nh tr畉ng cho叩ng, s畛c, t畛t huy畉t 叩p, suy ch畛c nng h担 h畉p, tu畉n hon, th畉n, gan v nhanh ch坦ng t畛 vong. T畛 khi xu畉t hi畛n d畉u hi畛u b畛nh 単畉n khi t畛 vong c坦 th畛 ch畛 t畛 1 2 ngy. H畛i ch畛ng s畛c nhi畛m 単畛c c坦 th畛 x畉y ra 単畛i v畛i b畛nh nh但n nhi畛m li棚n c畉u l畛n, g但y t畛n th動董ng nghi棚m tr畛ng c叩c c董 quan n畛i t畉ng trong c董 th畛 nh動 gan, th畉n, h畛 tu畉n hon, 畉nh h動畛ng r畉t x畉u t畛i vi畛c c畛u s畛ng b畛nh nh但n. H畛i ch畛ng s畛c nhi畛m 単畛c ch畛 c坦 th畛 単i畛u tr畛 単動畛c v畛i kh叩ng sinh v trong 単i畛u ki畛n chm s坦c 単畉c bi畛t. B畛nh nh但n m畉c th畛 vi棚m mng n達o th動畛ng c坦 bi畛u hi畛n s畛t cao, 単au 単畉u, n担n. Ki畛m tra d畛ch 畛 t畛y th畉y n動畛c 単畛c. B畛nh nh但n c坦 th畛 単i vo h担n m棚, kh担ng th畉y xu畉t huy畉t b棚n ngoi. Nh畛ng b畛nh nh但n vi棚m mng n達o, n畉u ph叩t hi畛n s畛m c坦 th畛 th畛 単i畛u tr畛 k畛p th畛i, nh動ng n畉u 単畛 mu畛n c坦 th畛 d畉n 単畉n ph湛 n達o, t畛 vong ho畉c 単畛 l畉i c叩c di ch畛ng th畉n kinh n畉ng n畛 nh動 単畛ng kinh, ng畛 ng畉n 3. Ch畉n 単o叩n ph嘆ng th鱈 nghi畛m: 丹畛i v畛i 単n l畛n b畛 b畛nh, ch畉n 単o叩n ch畛 y畉u d畛a vo c叩c bi畛u hi畛n tr棚n l但m sng c滴ng nh動 単畉c 単i畛m d畛ch t畛 h畛c c坦 th畛 g畛i 箪 nhi畛m tr湛ng do Li棚n c畉u l畛n. 丹畛i v畛i ng動畛i b畛nh, ch畉n 単o叩n l但m sng ch畛 y畉u d畛a vo c叩c y畉u t畛 d畛ch t畛 h畛c v tri畛u ch畛ng l但m sng v c畉n l但m sng 単畛 c坦 h動畛ng x畛 tr鱈 k畛p th畛i. Ch畉n 単o叩n ph嘆ng th鱈 nghi畛m v畛 vi sinh v畉t h畛c 単畛i v畛i Li棚n c畉u l畛n hi畛n nay v畉n c嘆n nhi畛u kh坦 khn. Ph動董ng ph叩p ch畛 y畉u l ch畉n 単o叩n tr畛c ti畉p, ti畉n hnh l畉y b畛nh ph畉m 畛 ng動畛i b畛nh nh動 m叩u, d畛ch n畛t xu畉t huy畉t, m叩uγ堰 nu担i c畉y v ph但n l畉p vi khu畉n. 丹畛i v畛i b畛nh ph畉m l d畛ch n達o t畛y, d畛ch 畛 kh畛p, d畛ch n畛t xu畉t huy畉t c坦 th畛 ti畉n hnh kh畉o s叩t tr畛c ti畉p b畉ng ph動董ng ph叩p nhu畛m Gram, ph叩t hi畛n c畉u khu畉n Gram d動董ng x畉p thnh chu畛i ho畉c 単畛ng 単担i.
  • 5. 5 Nu担i c畉y vi khu畉n vo c叩c m担i tr動畛ng th鱈ch h畛p, 畛 37o C/24 gi畛, l畉y ra quan s叩t vi khu畉n m畛c, ch畛n khu畉n l畉c nghi ng畛 ti畉n hnh nhu畛m Gram v lm c叩c th畛 nghi畛m sinh v畉t h坦a h畛c 単畛 ch畉n 単o叩n x叩c 単畛nh. 丹畛i v畛i b畛nh ph畉m l m叩u th狸 ti畉n hnh c畉y m叩u, 畛 畛 37o C, hng ngy quan s叩t vi khu畉n m畛c, n畉u c坦 vi khu畉n m畛c lm 単畛c nh畉 m担i tr動畛ng ho畉c t畉o nh畛ng h畉t x畛p l畉ng xu畛ng 単叩y b狸nh th狸 ti畉n hnh nhu畛m Gram v ph但n l畉p ti畉p theo nh動 b畛nh ph畉m d畛ch n達o t畛y hay d畛ch 畛 kh畛p. Sau khi ch畉n 単o叩n x叩c 単畛nh vi khu畉n, c坦 th畛 c畉n ti畉n hnh th畛 nghi畛m PCR ho畉c ELISA 単畛 kh畉o s叩t 単畛c l畛c c畛a vi khu畉n b畉ng c叩ch x叩c 単畛nh 2 y畉u t畛 単畛c l畛c c畛a vi khu畉n l MRP v EF. C坦 th畛 ti畉n hnh ch畉n 単o叩n gi叩n ti畉p b畉ng th畛 nghi畛m PCR ho畉c ELISA 単畛 x叩c 単畛nh 2 y畉u t畛 単畛c l畛c c畛a vi khu畉n l MRP v EF trong huy畉t thanh ho畉c m畉u nghi畛m c畛a b畛nh nh但n. Tuy nhi棚n, c叩c k畛 thu畉t ny m畛i 単動畛c d湛ng ch畛 y畉u cho typ1, typ 1/2 v typ 2. Ch炭ng 単嘆i h畛i r畉t nhi畛u th畛i gian, c担ng s畛c nh動ng 単畛 nh畉y trong ch畉n 単o叩n l畉i kh担ng cao. 4. Ph嘆ng b畛nh v 単i畛u tr畛: 4.1. Ph嘆ng b畛nh: Ch畛 y畉u l ph動董ng ph叩p ph嘆ng b畛nh chung, ph動董ng ph叩p ph嘆ng b畛nh 単畉c hi畛u ch動a th畉t s畛 hi畛u qu畉. 4.1.1. Ph嘆ng b畛nh cho l畛n: - L畛n mua v畛 nu担i ph畉i r探 ngu畛n g畛c xu畉t x畛, c坦 gi畉y ch畛ng nh畉n ki畛m d畛ch; - p d畛ng c叩c bi畛n ph叩p an ton sinh h畛c trong chn nu担i nh動: th畛c hi畛n v畛 sinh chu畛ng tr畉i s畉ch s畉, tho叩ng kh鱈 s畉 lm gi畉m nguy c董 l但y nhi畛m t畛 m担i tr動畛ng, tng s畛c 単畛 kh叩ng cho l畛n, th動畛ng xuy棚n v畛 sinh chu畛ng tr畉i, ti棚u 単畛c kh畛 tr湛ng khu v畛c chn nu担i, b畉ng c叩c lo畉i ho叩 ch畉t (phenol, i畛t, hypocrit, axit phenic 3 - 5%, formol 5%); tng c動畛ng c担ng t叩c chm s坦c nu担i d動畛ng, qu畉n l箪 単n. - Khi c坦 d畛ch li棚n c畉u khu畉n x畉y ra th狸 ph畉i x畛 l箪 単炭ng nh動 x畛 l箪 m畛t 畛 d畛ch truy畛n nhi畛m: C叩ch ly l畛n 畛m 単畛 単i畛u tr畛, l畛n 畛m ch畉t ph畉i ch担n, 単畛 thu畛c s叩t tr湛ng ho畉c ti棚u hu畛, chu畛ng tr畉i v m担i tr動畛ng chn nu担i ph畉i phun thu畛c s叩t tr湛ng, 単畛 tr畛ng chu畛ng 2 tu畉n m畛i nu担i l畛n tr畛 l畉i. 丹畛i v畛i v湛ng c坦 l畛n b畛nh c畉n theo d探i, ph叩t hi畛n s畛m l畛n b畛nh, c叩ch ly v 単i畛u tr畛 k畛p th畛i cho 単畉n khi kh畛i h畉n b畛nh m畛i cho nh畉p 単n. C畉m hon ton vi畛c di chuy畛n v gi畉t m畛 l畛n t畉p trung khi c坦 d畛ch b畛nh 畛 l畛n x畉y ra. 4.1.2. Ph嘆ng b畛nh l但y sang ng動畛i: C畉n tuy棚n truy畛n r畛ng r達i trong c畛ng 単畛ng v畛 b畛nh li棚n c畉u l畛n 単畛 ng動畛i d但n t畛 nh畉n bi畉t v ph嘆ng tr叩nh, 単畉c bi畛t c畉n ph畛 bi畉n cho nh坦m nh畛ng ng動畛i c坦 nguy c董 m畉c b畛nh cao nh動 n担ng d但n nu担i l畛n, c担ng nh但n 畛 trang tr畉i l畛n, th畛 gi畉t m畛 l畛n, ng動畛i b叩n th畛t l畛n t動董i s畛ng v c畉 nh畛ng ng動畛i n畛i tr畛ｂv畛 nh畛ng n畛i dung sau: - Kh担ng mua, b叩n l畛n b畛nh, kh担ng mua, b叩n, n th畛t l畛n kh担ng r探 ngu畛n g畛c, kh担ng gi畉t m畛 l畛n b畛nh, kh担ng n th畛t l畛n t叩i, kh担ng n ti畉t canh, n畛i t畉ng l畛n ch動a n畉u ch鱈n, kh担ng n th畛t l畛n 畛m, ch畉t. - N棚n ch畛n mua th畛t 単達 qua ki畛m 単畛nh c畛a c董 quan th炭 y, nh畛ng ng動畛i c坦 v畉t th動董ng h畛 ph畉i 単eo gng tay khi ti畉p x炭c v畛i th畛t l畛n s畛ng ho畉c t叩i; ph畉i r畛a s畉ch tay v c叩c d畛ng c畛 ch畉 bi畉n sau khi ti畉p x炭c v畛i th畛t l畛n, d湛ng ri棚ng c叩c d畛ng c畛 ch畉 bi畉n th畛t s畛ng v th畛t ch鱈n; gi畛 c叩c d畛ng c畛 ch畉 bi畉n 畛 n董i s畉ch s畉 v r畛a tay sau khi ch畉 bi畉n th畛t l畛n.
  • 6. 6 - Ng動畛i gi畉t m畛, ti棚u hu畛 l畛n b畛 b畛nh ph畉i c坦 bi畛n ph叩p 単畛 ph嘆ng b畛nh li棚u c畉u khu畉n l但y sang ng動畛i nh動 sau: nh畛ng ng動畛i c坦 t畛n th動董ng 畛 tay, ch但n, b畛nh ngoi da ... kh担ng 単動畛c gi畉t m畛 l畛n. Ph畉i c坦 trang b畛 b畉o h畛 t畛i thi畛u khi gi畉t m畛 l畛n nh動 gng tay, kh畉u trang. Sau khi gi畉t m畛 l畛n ph畉i r畛a ch但n, tay b畉ng n動畛c x ph嘆ng 単畛 ph嘆ng b畛nh l但y sang ng動畛i. - Khi c坦 c叩c bi畛u hi畛n nghi ng畛 m畉c b畛nh nh動 s畛t cao 単畛t ng畛t tr棚n m畛t ng動畛i c坦 lm th畛t l畛n 畛m, l畛n ch畉t, c畉n ph畉i 単畉n kh叩m ngay t畉i c叩c c董 s畛 chuy棚n m担n v khai b叩o cho b叩c s挑 bi畉t nh畛ng y畉u t畛 li棚n quan 単畛 単i畛u tr畛 k畛p th畛i. - C叩c b畛nh vi畛n v c董 s畛 y t畉 c畉n l動u 箪 ph叩t hi畛n s畛m c叩c tr動畛ng h畛p c坦 bi畛u hi畛n l但m sng nhi畛m tr湛ng v c坦 ti畉p x炭c g畉n v畛i l畛n b畛 b畛nh, ch畉n 単o叩n v 単i畛u tr畛 k畛p th畛i nh畉m gi畉m t畛 l畛 t畛 vong do bi畉n ch畛ng g但y ra. Tng c動畛ng gi叩m s叩t b畛nh tr棚n l畛n, c坦 bi畛n ph叩p x畛 l箪 tri畛t 単畛 ngu畛n l畛n b畛 b畛nh, tr叩nh l但y lan sang ng動畛i. Hi畛n t畉i b畛nh ch動a c坦 vaccin ph嘆ng b畛nh 畛 ng動畛i. M畛t vi n動畛c 単達 nghi棚n c畛u ph叩t tri畛n vaccin 単畛 ph嘆ng b畛nh cho v畉t nu担i v ng動畛i nh動 c叩c lo畉i vaccin s畉n xu畉t t畛 vi khu畉n b畛 lm ch畉t, vi khu畉n c嘆n s畛ng gi畉m 単畛c l畛c, vaccin 単i畛u ch畉 t畛 protein c畛a vi khu畉n tuy nhi棚n hi畛u qu畉 ch動a 単動畛c 単叩nh gi叩 単畉y 単畛. 4.2. 丹i畛u tr畛: Tr動畛c h畉t l 単i畛u tr畛 h畛 tr畛 v畛i c叩c bi畛n ph叩p h畛i s畛c t鱈ch c畛c. Nhi畛m Li棚n c畉u l畛n l b畛nh do vi khu畉n g但y ra n棚n kh叩ng sinh v畉n l thu畛c 単i畛u tr畛 単畉c hi畛u, trong 単坦 Penicillin l thu畛c 単動畛c l畛a ch畛n 単畛 単i畛u tr畛 b畛nh ny. Tuy nhi棚n t狸nh tr畉ng kh叩ng penicillin c畛a vi khu畉n c滴ng 単達 単動畛c ghi nh畉n. Trong tr動畛ng h畛p vi khu畉n 単達 kh叩ng penicillin, c叩c kh叩ng sinh kh叩c thu畛c nh坦m Beta lactamin 単動畛c thay th畉 単畛 単i畛u tr畛 cho b畛nh nh但n. TI LI畛U THAM KH畉O CHNH 1. Nguy畛n H畉i Nam. B畛nh Li棚n c畉u l畛n v c叩ch ph嘆ng tr叩nh. Vietnamnet, 30 th叩ng 7 nm 2007. 2. Huang YT, Teng LJ, Ho SW, Hsueh PR. Streptococcus suis infection. J Microbiol Immunol Infect. 2005 Oct;38(5):306-13. 3. Devriese LA, Ceyssens K, Hommez J, Kilpper-B辰lz R, Schleifer KH. Characteristics of different Streptococcus suis ecovars and description of a simplified identification method. Vet Microbiol. 1991 Jan;26(1-2):141-50. 4. B Serhir, R Higgins, D Dubreuil, M Gottschalk, and R Lallier. A sandwich enzyme-linked immunosorbent assay for the detection of Streptococcus suis. Can J Vet Res. 1993 January; 57(1): 19-24. 5. Achim A, Ralph G, Henk J. Wisselink, Hilde E. Smith, and Peter Valentin-Weigand. Relatedness of Streptococcus suis Isolates of Various Serotypes and Clinical Backgrounds as Evaluated by Macrorestriction Analysis and Expression of Potential Virulence Traits. J Clin Microbiol. 2001 February; 39(2): 445-453. 6. Henk J. Wisselink,* Jeroen J. Joosten, and Hilde E. Smith. Multiplex PCR Assays for Simultaneous Detection of Six Major Serotypes and Two Virulence-Associated Phenotypes of Streptococcus suis in Tonsillar Specimens from Pigs. J Clin Microbiol. 2002 August; 40(8): 2922-2929.