際際滷

際際滷Share a Scribd company logo

Visumbufu vya zao la kahawa presentation (wecompress.com)

Download as PPTX, PDF
S
Sikalengo Happy

Visumbufu vya kahawa, Kilimo cha kahawa Tanzania

1 of 50
Download to read offline
WADUDU na MAGONJWA SUGU kwa KILIMO CHA KAHAWA NA UDHIBITI WAKE Happy Sikalengo Bwana Shamba NAFCO Mbozi happy.Sikalengo@yahoo.com +255 755 325 442
Utangulizi
Utangulizi Kahawa hupandwa katika nchi zaidi ya 50 duniani kote. Brazil ni mzalishaji mkubwa wa kahawa duniani, hadi magunia milioni 25 (60kg) mwaka 2003. Ambayo ilichangia kwa zaidi ya 30% ya kahawa yote ulimwengu
Utangulizi Ni zao la kudumu, hadi miaka 50. Kahawa ni zao kubwa la biashara linaloliingizia taifa fedha nyingi za kigeni. Zao hili linakabiliwa na changamoto nyingi.
Utangulizi - changamoto Kahawa Visumbufu Wadudu Vitobozi Vitafunaji Magugu Annual Perennial Magonjwa Fangasi/kuvu Bakteria
Wadudu wa Kahawa RUHUKA - Coffee Berry Borer BUNGUA MWEUPE WA SHINA- White Coffee Stem Borer VIDUGAMBA - Green Scales VIDUNGATA - Coffee Root Mealybug KIDOMOZI Leafminer MINYOO WA MIZIZI - Nematodes of Coffee
Magonjwa ya Kahawa KUTU YA MAJANI - Coffee Leaf Rust CHULE BUNI -(CBD) - Coffee Berry Disease MNYAUKO FUSARIA - Coffee Wilt Disease Coffee Bark Disease Brown Eye Spot Disease
Wadudu
RUHUKA - Coffee Berry Borer The beetle Hypothenemus hampei Ruhuka hutoboa tundu moja au zaidi kupitia kwenye kovu la ua la tunda la kahawa. Wana asili ya afrika lakini waesambaa duniani kote.
RUHUKA - Coffee Berry Borer Vizazi vya ruhuka huendelezwa na matunda yanayobakia juu ya mibuni na yale yanayodondokea chini. Pia majike yanaweza kujilisha kwenye matunda machanga. Ruhuka jike hutaga mayai 30 - 60 katika kipindi cha majuma 3 - 7.
RUHUKA - Coffee Berry Borer UDHIBITI Ondoa matunda yote yaliyobaki juu ya mibuni, na okota yaliyodondoka shambani mara baada ya kuvuna. Chunguza kuwepo kwa ruhuka (Juni, Julai). Akiwepo nyunyizia sumu za asili kama mwarobaini, utupa. Chuma mara kwa mara (kila siku 14) ili kahawa isikaukie juu ya mti.
RUHUKA - Coffee Berry Borer Kutumia viatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Agrofecron 720 EC 800 ml 50 ml 14 days Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml 7-14 days NB: Sumu zitafanya kazi ya kudhibiti kabla ruhuka hajaingia ndani ya punje (majuma 16 kabla ya kuvuna).
BUNGUA MWEUPE WA SHINA Coffee Stem Borer Monochamus leuconotus Bungua mweupe huishi kwenye kahawa aina ya arabika. Pia huishi kwenye miti jamii ya mibuni. Kusini mwa afrika, hasara ya hadi 25%, mashambulizi ya Zaidi ya 80% vimeripotiwa.
BUNGUA MWEUPE WA KAHAWA White Coffee Stem Borer Hutaga mayai 23. Mayai hutagwa/pachikwa chini ya magamba ya mibuni nusu meta juu ya usawa wa ardhi. Huanguliwa na kutokea bungua mweupe baada ya siku 21. Bungua mweupe hutafuna mti kuelekea ndani na kufanya uharibifu kwa miezi 20 kabla ya kuwa buu. Buu hubadilika kuwa mdudu kamili baada ya miezi 2 - 4 akiwa ndani ya shina / mti.
Kudhibiti Bungua Mweupe Njia za kawaida Ngoa na choma mibuni iliyoshambuliwa sana. Baada ya mavuno kwangua / sugua mashina ya kahawa kuondoa magamba kwa gunzi ili kuondoa mayai na maeneo ya kutaga. Kagua shamba na kukusanya mbawa kavu wa bungua weupe na kuwaua. (kuanzia mwezi Oktoba, Novemba, Disemba, Januari). Ua bungua weupe kwa kuwaondoa kwa waya (Oktoba / Novemba; Aprili, Mei). Weka mafuta ya wanyama kwenye matundu kuvutia sisimizi watakao wala bungua.
Kudhibiti Bungua Mweupe Kutumia viatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Agrofecron 720 EC 800 ml 50 ml 14 days Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml 7-14 days
VIDUGAMBA - Green Scales Hawa ni wadudu walio na umbo bapa la mviringo na hukaa mahali pamoja. Hufyonza damu ya mmea na hutoa sumu inayoharibu majani ya kahawa. Mara nyingi masizi honekana kwenye majani na matawi na misafara ya sisimizi huelekea mahali walipo ili kujipatia asali wanayozalisha.
VIDUGAMBA - Green Scales Jike hutaga hadi mayai 500 chini ya mwili wake. Ndani ya masaa machache mayai huanguliwa. Vitoto hivi vina uwezo wa kusafiri kutoka mmea mmoja hadi mwingine kwa urahisi. Ndio chanzo cha kusambaa wadudu.
VIDUGAMBA - Green Scales Kutumia viatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Agrofecron 720 EC 800 ml 50 ml 14 days Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml 7-14 days Agromethrin 10EC Agrothrin 100-120ml 10ml 7 days
VIDUNGATA Coffee Root Mealybug Wadudu hawa huonekana kama unga mweupe kwenye matawi machanga , maua na matunda. Wadudu hawa wanaweza kutembea umbali kidogo ingawaje huonekana kama wamegandia sehemu moja.
Coffee Root Mealybug Maisha na Uharibifu Katika hatua za kukua, vidungata watoto hufanana na wale wapevu na ndizo hatua zinazofyonza virutubisho vya mmea. Mti wenye ushambulizi hudhoofika na baadaye hufa. Misafara ya sisimizi hufuata makao ya vidungata kwa ajili ya asali wanayozalisha.
Udhibiti Njia za kawaida: Kilimo sango (all cultural practices) kizingatiwe hususani ukataji matawi; kusugua mashina ya kahawa. Kuhimiza wadudu marafiki ambao mara nyingi huwala au kutaga mayai ndani yao. Kuzuia sisimizi wasiwafikie walipo kwa kupaka shina mikorogo ya sumu za asili kama utupa
Udhibiti Kutumia viatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Agrofecron 720 EC 800 ml 50 ml 14 days Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml 7-14 days Agromethrin 10EC Agrothrin 100-120ml 10ml 7 days
VITHIRIPI - Coffee thrips Wadudu hawa ni wadogo sana; wanalo umbo la kuchongoka na hawaonekani kwa urahisi. Mkulima anaweza kuwatambua kwa kuona dalili za mashambulizi yake upande wa chini wa majani ya kahawa ambayo huwa na mngao wa rangi ya fedha (Silvery). Pia vitone vyeusi husambaa kwenye majani yaliyoadhirika. Dalili hizi pia huonekana kwenye punje na majani machanga.
VITHIRIPI - Coffee thrips UDHIBITI Kilimo Sango:- - Matumizi ya matandazo - Kusugua mashina ya kahawa - Kukwatua shamba Matumizi ya Asili:- - Tumbaku - tumia kilo 1 tumbaku / lita 15 za maji - Utupa - tumia gm 750 / lita 15 za maji
VITHIRIPI - Coffee thrips Kutumia viuatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Agrofecron 720 EC 800 ml 50 ml 14 days Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml 7-14 days Agromethrin 10EC Agrothrin 100-120ml 10ml 7 days
Kidomozi (Leafminer) Kidomozi ni kiwavi ambaye ametokana na kuanguliwa kwa mayai ya jamii ya nondo mdogo (mm 3 - 4) mweupe ambaye mchana hujificha chini ya majani ya kahawa na kuruka usiku. Kama mti ukitikiswa nondo hawa huruka kwa muda mfupi na kisha kujificha tena.
Kidomozi (Leafminer) Kidomozi hutaga mayai madogo yenye rangi ya kungaa, juu ya majani ya kahawa. Mayai haya huonekana kama yamepangwa kwenye safu na wakati mwingine huwa kwenye vifurushi. Viwavi ni weupe na wadogo (mm 6 - 8) na mara wanapoanguliwa hupenya ndani ya jani, chini ya ngozi ya juu. Hula kwa kutengeneza mitaro, myembamba kwenye jani zima, ambalo baadaye hufa na kuanguka. Kidomozi anakaa ndani ya jani kwa muda wa wiki (5) tano na baadaye hugeuka kuwa buu ambaye anaweza kujitundika kwa uzi wa utando kwenye jani au huanguka chini.
Udhibiti: Kilimo Sango:- Usafi wa shamba, kukata matawi, kukwatua shamba na matandazo. Sumu ya asili:- - Mkojo wa Ngombe 1:4 - Utupa - angalia vithiripi - Tumbaku
Kidomozi (Leafminer) Kutumia viuatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Agrofecron 720 EC 800 ml 50 ml 14 days Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml 7-14 days Agromethrin 10EC Agrothrin 100-120ml 10ml 7 days
MINYOO YA MIZIZI Nematodes of Coffee Minyoo huingia katika mizizi na kusababisha mizizi kuwa na vinundu. Mimea hudumaa, majani ya njano na kushindwa kukua.
MINYOO WA MIZIZI Nematodes of Coffee Udhibiti Unga wa mwarobaini katika kitalu. Kabla ya kupandikiza, hakikisha miche haina wadudu.
MINYOO WA MIZIZI Nematodes of Coffee Kutumia viuatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml
Magonjwa
Kutu ya Majani Leaf Rust Kutu ya majani ni ugonjwa unaoathiri majani ya kahawa hasa kanda za chini na kati. Ugonjwa huu unaathiri kahawa aina zote; Robusta na Arabika. Kutu ya mjani isipodhibitiwa inaweza kupunguza mavuno kwa asilimia 60.
Madhara yake Kutu ya majani hupunguza eneo la jani la kutengeneza chakula. Punje ndogo Majani kupukutika Ugonjwa ukishamiri hukausha matawi, shina zima na hatimaye mti mzima kufa.
Kudhibiti Tumia red copper kiasi cha kilo 3.8 kwa hekta. Tumia Meronil 720 EC (55 ml/15 lt of water) Tumia Agromenol 250 EC (40ml/15 lt of water) Njia zingine Punguza kivuli kuzunguka mti wa kahawa. Pogolea machipukizi na matawi katika mti wa kahawa.
Chulebuni Coffee Berry Disease Huenea kwa kasi. Mbuni ulioshambuliwa haufi ila mkulima anaweza kupoteza mpaka 90% ya mavuno kama hatazingatia namna bora ya kuuzuia. CBD huathiri matunda ya kahawa hasa kanda za juu na kati. Ushambuliaji ni mkubwa zaidi wakati wa masika kwani CBD hupenda hali ya unyevu na hali ya baridi.
Madhara CBD hushambulia mibuni katika hatua tatu muhimu ambazo ni: . Maua yanapochanua. . Punje zikiwa changa na laini. . Punje zinazoiva. Maua/matunda yaliyoshambuliwa hunyauka na kuanguka. Matunda yaliyoiva hukaukia kwenye matawi na huvunwa kama buni.
Kudhibiti Piga Red copper, 4 kg kwa hekta. Tumia Meronil 720 EC (55 ml/15 lt ya maji) ndani ya wiki tatu kabla ya mvua za msimu kuanza. Njia zingine Punguza kivuli shambani. Kata matawi kwa wakati na sahihi. Ondoa maotea mara kwa mara. Ondoa masalia ya buni zilizoathirika na teketeza kwa moto. Hamasisha majirani kuzuia chulebuni kwa wakati mmoja.
MNYAUKO FUSARI Coffee Wilt Disease Hushambulia mashina, machipukizi na hata punje. Ugonjwa wa hushamiri kwenye mashamba ambayo hayatunzwi vizuri. Viini vya ugonjwa huu vinauwezo mdogo sana wa kushambulia mkahawa wenye afya nzuri.
Kuiva kabla ya wakati
Kudhibiti Tumia Meronil 720 EC (55 ml/15 lt za maji). NJIA ZINGINE Palizi ni muhimu kwenye shamba. Ukataji sahihi wa matawi. Matumizi ya mbolea kwa kiwango kinachoshauriwa. Ngoa na choma moto mikahawa iliyokufa. Iwapo ni matawi yanayoonyesha dalili za ugonjwa matawi hayo yakatwe na kuchomwa moto.
MADOA YA KAHAWIA Brown Eye Spot Disease Majani hutoboka. Sehemu inayotrngeza chakula cha mmea hupungua. Mavuno hupungua
Kudhibiti Pulizia copper mapema kabla ugonjwa kushamiri. Tumia Meronil 720 EC (55 ml/15 lt za maji) Brown Eye Spot Coffee Bark Disease
Magugu
Ndago Ulezi Nyasi Kwekwe Vichaka Majani mapana TambaziMchichaMchicha pori
Kudhibiti Magugu Magugu Njia za kuyadhibiti Ndago Ndago Agrosate 250mls/20lts za maji Nyasi Ulezi Agrosate, Meraxone 200mls/20lts za maji Kwekwe Agrosate 250mls/20lts za maji Majani mapana Tambazi, Mchicha Meraxone, Agrosate Vichaka Agrosate 250mls/20lts za maji
BANDO YA KAHAWA Coffee Crop Package Aina Wadudu/Ugonjwa/Magugu Mimea michanga Mimea mikubwa -WADUDU - Ruhuka, - Bungua Mweupe Wa Shina -Protrin 60 EC -Protrin 60 EC - Spider mites,vithiripi, -Agromectin 1.8 EC -Vidugamba, Vidungata -Agrofecron 720 EC -Agrofecron 720 EC - Kidomozi, Minyoo Wa Mizizi -Agromethrin 10 EC -Protrin 60 EC MAGUGU Nyasi, majani mapana, vichaka -Agrosate 480 SL - Meraxone 200 SL Agrosate 480 SL - Meraxone 200 SL MAGONJWA CBD, Mnyauko, -Meronil 720 EC - Meronil 720 EC
Namna ya kuongeza ufanisi wa viua magugu Magugu yawe yanakua vizuri yasiwe yameathirika na stress kama ukame, maji yaliyotuama n.k. Nyunyiza magugu yakiwa machanga Unahitaji kiasi cha saa 8 baada ya kunyunyiza bila mvua kunyesha. Usinyunyize wakati wa jua kali sana Weka kiasi kilichopendekezwa cha dawa Tumia kipenyo (nazeli) stahiki.

More Related Content

Visumbufu vya zao la kahawa presentation (wecompress.com)

  • 1. WADUDU na MAGONJWA SUGU kwa KILIMO CHA KAHAWA NA UDHIBITI WAKE Happy Sikalengo Bwana Shamba NAFCO Mbozi happy.Sikalengo@yahoo.com +255 755 325 442
  • 3. Utangulizi Kahawa hupandwa katika nchi zaidi ya 50 duniani kote. Brazil ni mzalishaji mkubwa wa kahawa duniani, hadi magunia milioni 25 (60kg) mwaka 2003. Ambayo ilichangia kwa zaidi ya 30% ya kahawa yote ulimwengu
  • 4. Utangulizi Ni zao la kudumu, hadi miaka 50. Kahawa ni zao kubwa la biashara linaloliingizia taifa fedha nyingi za kigeni. Zao hili linakabiliwa na changamoto nyingi.
  • 6. Wadudu wa Kahawa RUHUKA - Coffee Berry Borer BUNGUA MWEUPE WA SHINA- White Coffee Stem Borer VIDUGAMBA - Green Scales VIDUNGATA - Coffee Root Mealybug KIDOMOZI Leafminer MINYOO WA MIZIZI - Nematodes of Coffee
  • 7. Magonjwa ya Kahawa KUTU YA MAJANI - Coffee Leaf Rust CHULE BUNI -(CBD) - Coffee Berry Disease MNYAUKO FUSARIA - Coffee Wilt Disease Coffee Bark Disease Brown Eye Spot Disease
  • 9. RUHUKA - Coffee Berry Borer The beetle Hypothenemus hampei Ruhuka hutoboa tundu moja au zaidi kupitia kwenye kovu la ua la tunda la kahawa. Wana asili ya afrika lakini waesambaa duniani kote.
  • 10. RUHUKA - Coffee Berry Borer Vizazi vya ruhuka huendelezwa na matunda yanayobakia juu ya mibuni na yale yanayodondokea chini. Pia majike yanaweza kujilisha kwenye matunda machanga. Ruhuka jike hutaga mayai 30 - 60 katika kipindi cha majuma 3 - 7.
  • 11. RUHUKA - Coffee Berry Borer UDHIBITI Ondoa matunda yote yaliyobaki juu ya mibuni, na okota yaliyodondoka shambani mara baada ya kuvuna. Chunguza kuwepo kwa ruhuka (Juni, Julai). Akiwepo nyunyizia sumu za asili kama mwarobaini, utupa. Chuma mara kwa mara (kila siku 14) ili kahawa isikaukie juu ya mti.
  • 12. RUHUKA - Coffee Berry Borer Kutumia viatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Agrofecron 720 EC 800 ml 50 ml 14 days Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml 7-14 days NB: Sumu zitafanya kazi ya kudhibiti kabla ruhuka hajaingia ndani ya punje (majuma 16 kabla ya kuvuna).
  • 13. BUNGUA MWEUPE WA SHINA Coffee Stem Borer Monochamus leuconotus Bungua mweupe huishi kwenye kahawa aina ya arabika. Pia huishi kwenye miti jamii ya mibuni. Kusini mwa afrika, hasara ya hadi 25%, mashambulizi ya Zaidi ya 80% vimeripotiwa.
  • 14. BUNGUA MWEUPE WA KAHAWA White Coffee Stem Borer Hutaga mayai 23. Mayai hutagwa/pachikwa chini ya magamba ya mibuni nusu meta juu ya usawa wa ardhi. Huanguliwa na kutokea bungua mweupe baada ya siku 21. Bungua mweupe hutafuna mti kuelekea ndani na kufanya uharibifu kwa miezi 20 kabla ya kuwa buu. Buu hubadilika kuwa mdudu kamili baada ya miezi 2 - 4 akiwa ndani ya shina / mti.
  • 15. Kudhibiti Bungua Mweupe Njia za kawaida Ngoa na choma mibuni iliyoshambuliwa sana. Baada ya mavuno kwangua / sugua mashina ya kahawa kuondoa magamba kwa gunzi ili kuondoa mayai na maeneo ya kutaga. Kagua shamba na kukusanya mbawa kavu wa bungua weupe na kuwaua. (kuanzia mwezi Oktoba, Novemba, Disemba, Januari). Ua bungua weupe kwa kuwaondoa kwa waya (Oktoba / Novemba; Aprili, Mei). Weka mafuta ya wanyama kwenye matundu kuvutia sisimizi watakao wala bungua.
  • 16. Kudhibiti Bungua Mweupe Kutumia viatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Agrofecron 720 EC 800 ml 50 ml 14 days Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml 7-14 days
  • 17. VIDUGAMBA - Green Scales Hawa ni wadudu walio na umbo bapa la mviringo na hukaa mahali pamoja. Hufyonza damu ya mmea na hutoa sumu inayoharibu majani ya kahawa. Mara nyingi masizi honekana kwenye majani na matawi na misafara ya sisimizi huelekea mahali walipo ili kujipatia asali wanayozalisha.
  • 18. VIDUGAMBA - Green Scales Jike hutaga hadi mayai 500 chini ya mwili wake. Ndani ya masaa machache mayai huanguliwa. Vitoto hivi vina uwezo wa kusafiri kutoka mmea mmoja hadi mwingine kwa urahisi. Ndio chanzo cha kusambaa wadudu.
  • 19. VIDUGAMBA - Green Scales Kutumia viatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Agrofecron 720 EC 800 ml 50 ml 14 days Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml 7-14 days Agromethrin 10EC Agrothrin 100-120ml 10ml 7 days
  • 20. VIDUNGATA Coffee Root Mealybug Wadudu hawa huonekana kama unga mweupe kwenye matawi machanga , maua na matunda. Wadudu hawa wanaweza kutembea umbali kidogo ingawaje huonekana kama wamegandia sehemu moja.
  • 21. Coffee Root Mealybug Maisha na Uharibifu Katika hatua za kukua, vidungata watoto hufanana na wale wapevu na ndizo hatua zinazofyonza virutubisho vya mmea. Mti wenye ushambulizi hudhoofika na baadaye hufa. Misafara ya sisimizi hufuata makao ya vidungata kwa ajili ya asali wanayozalisha.
  • 22. Udhibiti Njia za kawaida: Kilimo sango (all cultural practices) kizingatiwe hususani ukataji matawi; kusugua mashina ya kahawa. Kuhimiza wadudu marafiki ambao mara nyingi huwala au kutaga mayai ndani yao. Kuzuia sisimizi wasiwafikie walipo kwa kupaka shina mikorogo ya sumu za asili kama utupa
  • 23. Udhibiti Kutumia viatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Agrofecron 720 EC 800 ml 50 ml 14 days Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml 7-14 days Agromethrin 10EC Agrothrin 100-120ml 10ml 7 days
  • 24. VITHIRIPI - Coffee thrips Wadudu hawa ni wadogo sana; wanalo umbo la kuchongoka na hawaonekani kwa urahisi. Mkulima anaweza kuwatambua kwa kuona dalili za mashambulizi yake upande wa chini wa majani ya kahawa ambayo huwa na mngao wa rangi ya fedha (Silvery). Pia vitone vyeusi husambaa kwenye majani yaliyoadhirika. Dalili hizi pia huonekana kwenye punje na majani machanga.
  • 25. VITHIRIPI - Coffee thrips UDHIBITI Kilimo Sango:- - Matumizi ya matandazo - Kusugua mashina ya kahawa - Kukwatua shamba Matumizi ya Asili:- - Tumbaku - tumia kilo 1 tumbaku / lita 15 za maji - Utupa - tumia gm 750 / lita 15 za maji
  • 26. VITHIRIPI - Coffee thrips Kutumia viuatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Agrofecron 720 EC 800 ml 50 ml 14 days Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml 7-14 days Agromethrin 10EC Agrothrin 100-120ml 10ml 7 days
  • 27. Kidomozi (Leafminer) Kidomozi ni kiwavi ambaye ametokana na kuanguliwa kwa mayai ya jamii ya nondo mdogo (mm 3 - 4) mweupe ambaye mchana hujificha chini ya majani ya kahawa na kuruka usiku. Kama mti ukitikiswa nondo hawa huruka kwa muda mfupi na kisha kujificha tena.
  • 28. Kidomozi (Leafminer) Kidomozi hutaga mayai madogo yenye rangi ya kungaa, juu ya majani ya kahawa. Mayai haya huonekana kama yamepangwa kwenye safu na wakati mwingine huwa kwenye vifurushi. Viwavi ni weupe na wadogo (mm 6 - 8) na mara wanapoanguliwa hupenya ndani ya jani, chini ya ngozi ya juu. Hula kwa kutengeneza mitaro, myembamba kwenye jani zima, ambalo baadaye hufa na kuanguka. Kidomozi anakaa ndani ya jani kwa muda wa wiki (5) tano na baadaye hugeuka kuwa buu ambaye anaweza kujitundika kwa uzi wa utando kwenye jani au huanguka chini.
  • 29. Udhibiti: Kilimo Sango:- Usafi wa shamba, kukata matawi, kukwatua shamba na matandazo. Sumu ya asili:- - Mkojo wa Ngombe 1:4 - Utupa - angalia vithiripi - Tumbaku
  • 30. Kidomozi (Leafminer) Kutumia viuatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Agrofecron 720 EC 800 ml 50 ml 14 days Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml 7-14 days Agromethrin 10EC Agrothrin 100-120ml 10ml 7 days
  • 31. MINYOO YA MIZIZI Nematodes of Coffee Minyoo huingia katika mizizi na kusababisha mizizi kuwa na vinundu. Mimea hudumaa, majani ya njano na kushindwa kukua.
  • 32. MINYOO WA MIZIZI Nematodes of Coffee Udhibiti Unga wa mwarobaini katika kitalu. Kabla ya kupandikiza, hakikisha miche haina wadudu.
  • 33. MINYOO WA MIZIZI Nematodes of Coffee Kutumia viuatilifu Pesticide Dose PHIPer ha 16 lt tank Protrin 60 EC 400-800 ml 16 ml
  • 35. Kutu ya Majani Leaf Rust Kutu ya majani ni ugonjwa unaoathiri majani ya kahawa hasa kanda za chini na kati. Ugonjwa huu unaathiri kahawa aina zote; Robusta na Arabika. Kutu ya mjani isipodhibitiwa inaweza kupunguza mavuno kwa asilimia 60.
  • 36. Madhara yake Kutu ya majani hupunguza eneo la jani la kutengeneza chakula. Punje ndogo Majani kupukutika Ugonjwa ukishamiri hukausha matawi, shina zima na hatimaye mti mzima kufa.
  • 37. Kudhibiti Tumia red copper kiasi cha kilo 3.8 kwa hekta. Tumia Meronil 720 EC (55 ml/15 lt of water) Tumia Agromenol 250 EC (40ml/15 lt of water) Njia zingine Punguza kivuli kuzunguka mti wa kahawa. Pogolea machipukizi na matawi katika mti wa kahawa.
  • 38. Chulebuni Coffee Berry Disease Huenea kwa kasi. Mbuni ulioshambuliwa haufi ila mkulima anaweza kupoteza mpaka 90% ya mavuno kama hatazingatia namna bora ya kuuzuia. CBD huathiri matunda ya kahawa hasa kanda za juu na kati. Ushambuliaji ni mkubwa zaidi wakati wa masika kwani CBD hupenda hali ya unyevu na hali ya baridi.
  • 39. Madhara CBD hushambulia mibuni katika hatua tatu muhimu ambazo ni: . Maua yanapochanua. . Punje zikiwa changa na laini. . Punje zinazoiva. Maua/matunda yaliyoshambuliwa hunyauka na kuanguka. Matunda yaliyoiva hukaukia kwenye matawi na huvunwa kama buni.
  • 40. Kudhibiti Piga Red copper, 4 kg kwa hekta. Tumia Meronil 720 EC (55 ml/15 lt ya maji) ndani ya wiki tatu kabla ya mvua za msimu kuanza. Njia zingine Punguza kivuli shambani. Kata matawi kwa wakati na sahihi. Ondoa maotea mara kwa mara. Ondoa masalia ya buni zilizoathirika na teketeza kwa moto. Hamasisha majirani kuzuia chulebuni kwa wakati mmoja.
  • 41. MNYAUKO FUSARI Coffee Wilt Disease Hushambulia mashina, machipukizi na hata punje. Ugonjwa wa hushamiri kwenye mashamba ambayo hayatunzwi vizuri. Viini vya ugonjwa huu vinauwezo mdogo sana wa kushambulia mkahawa wenye afya nzuri.
  • 42. Kuiva kabla ya wakati
  • 43. Kudhibiti Tumia Meronil 720 EC (55 ml/15 lt za maji). NJIA ZINGINE Palizi ni muhimu kwenye shamba. Ukataji sahihi wa matawi. Matumizi ya mbolea kwa kiwango kinachoshauriwa. Ngoa na choma moto mikahawa iliyokufa. Iwapo ni matawi yanayoonyesha dalili za ugonjwa matawi hayo yakatwe na kuchomwa moto.
  • 44. MADOA YA KAHAWIA Brown Eye Spot Disease Majani hutoboka. Sehemu inayotrngeza chakula cha mmea hupungua. Mavuno hupungua
  • 45. Kudhibiti Pulizia copper mapema kabla ugonjwa kushamiri. Tumia Meronil 720 EC (55 ml/15 lt za maji) Brown Eye Spot Coffee Bark Disease
  • 47. Ndago Ulezi Nyasi Kwekwe Vichaka Majani mapana TambaziMchichaMchicha pori
  • 48. Kudhibiti Magugu Magugu Njia za kuyadhibiti Ndago Ndago Agrosate 250mls/20lts za maji Nyasi Ulezi Agrosate, Meraxone 200mls/20lts za maji Kwekwe Agrosate 250mls/20lts za maji Majani mapana Tambazi, Mchicha Meraxone, Agrosate Vichaka Agrosate 250mls/20lts za maji
  • 49. BANDO YA KAHAWA Coffee Crop Package Aina Wadudu/Ugonjwa/Magugu Mimea michanga Mimea mikubwa -WADUDU - Ruhuka, - Bungua Mweupe Wa Shina -Protrin 60 EC -Protrin 60 EC - Spider mites,vithiripi, -Agromectin 1.8 EC -Vidugamba, Vidungata -Agrofecron 720 EC -Agrofecron 720 EC - Kidomozi, Minyoo Wa Mizizi -Agromethrin 10 EC -Protrin 60 EC MAGUGU Nyasi, majani mapana, vichaka -Agrosate 480 SL - Meraxone 200 SL Agrosate 480 SL - Meraxone 200 SL MAGONJWA CBD, Mnyauko, -Meronil 720 EC - Meronil 720 EC
  • 50. Namna ya kuongeza ufanisi wa viua magugu Magugu yawe yanakua vizuri yasiwe yameathirika na stress kama ukame, maji yaliyotuama n.k. Nyunyiza magugu yakiwa machanga Unahitaji kiasi cha saa 8 baada ya kunyunyiza bila mvua kunyesha. Usinyunyize wakati wa jua kali sana Weka kiasi kilichopendekezwa cha dawa Tumia kipenyo (nazeli) stahiki.

Editor's Notes

  • #5: Asili: Kahawa ni zao la kudumu ambalo likitunzwa vizuri linaweza kukaa shambani zaidi ya miaka 50 likiendelea kuvunwa. Asili yake ni kwenye misitu ya Ethiopia. Iliingizwa Africa mashariki kwenye karne ya 19 na Wamisionari. Aina: Kuna aina kuu mbili zinazolimwa Tanzania nazo ni: 1. Arabika 2. Robusta
  • #10: Ruhuka (Coffee Berry Borer) Hypothenemus hampei Ruhuka huishi kwenye mibuni na jamii zake pamoja na mimea jamii ya mikunde. Ruhuka hushambulia zaidi mibuni aina ya Robusta na Arabika kwenye ukanda wa chini. 22 TANZANIAN-GERMAN IPM PROJECT Uharibifu Ruhuka hutoboa tundu moja au zaidi kupitia kwenye kovu la ua la tunda la kahawa. Tundu hili huonekana kwenye matunda mabichi au yaliyoiva. Punje zilizoshambuliwa hubadilika rangi na kuwa kijani cha bluu. Viwavi wa ukubwa mbalimbali huwepo ndani ya punje. Wingi wao huweza kufikia 20 kwa tunda. Uharibifu hufanywa na viwavi na ruhuka wapevu ndani ya punje. Matundu yaliyotobolewa huweza kuwa njia ya kupenyeza ukungu na bacteria. (Tazama picha Na. 2 Uk 42). Maisha ya Ruhuka Jamii ya ruhuka huzaa majike mengi; uwiano wa majike 10 kwa dume 1 yenye uwezo wa kuruka kutoka mti hadi mti. Madume hayaruki hubaki ndani ya punje yakiendeleza uzao kwa majike wakitoboa matunda na kutaga mayai ndani ya punje za kahawa. Vizazi vya ruhuka huendelezwa na matunda yanayobakia juu ya mibuni na yale yanayodondokea chini. Pia majike yanaweza kujilisha kwenye matunda machanga. Ruhuka jike hutaga mayai 30 - 60 katika kipindi cha majuma 3 - 7. Mayai hutagwa kwa awamu. Kila awamu mayai 12. Huanguliwa baada ya siku 8. Viwavi wanaotokea hujilisha ndani ya punje. Viwavi wa hatua mbalimbali za ukuaji huwepo ndani ya punje. Viwavi hujilisha kwa siku 15 - 19 kabla ya kuwa buu. Buu hubadilika kuwa dudu mzima (Ruhuka) baada ya siku 7. Kudhibiti Ruhuka 1. Ondoa matunda yote yaliyobaki juu ya mibuni, na okota yaliyodondoka shambani mara baada ya kuvuna. Chimba shimo na ufukie matunda hayo. Kwa kufanya hivi kunakatisha mzunguko wa maisha ya mdudu huyo. 2. Chunguza kuwepo kwa ruhuka (Juni, Julai). Akiwepo nyunyizia sumu za asili kama mwarobaini, utupa. KILIMO BORA CHA KAHAWA 23 Uchunguzi ukionyesha kuzidi kuwepo kwa ruhuka nyunyizia sumu za viwandani kama; Thiodan 35 au Dursban 48 EC. 3. Weka matandazo ili kuendeleza wadudu marafiki wanao kula ruhuka. Pia matandazo huozesha matunda yaliyodondoka chini. 4. Kata matawi mara kwa mara. 5. Chuma mara kwa mara (kila siku 14) ili kahawa isikaukie juu ya mti. NB: Sumu zitafanya kazi ya kudhibiti kabla ruhuka hajaingia ndani ya punje (majuma 16 kabla ya kuvuna).
  • #15: Buu hubadilika kuwa mdudu kamili baada ya miezi 2 - 4 akiwa ndani ya shina / mti. Mvua zinapoanza mdudu kamili (Mbawa kavu wa bungua mweupe) hutafuna shina na kutengeneza tundu kubwa 8 mm la mviringo la kutokea nje na kuanza tena mzunguko wa maisha.
  • #16: Kudhibiti Bungua Mweupe 1. Ngoa na choma mibuni iliyoshambuliwa sana. 20 TANZANIAN-GERMAN IPM PROJECT 2. Baada ya mavuno kwangua / sugua mashina ya kahawa kuondoa magamba kwa gunzi ili kuondoa mayai na maeneo ya kutaga. 3. Kagua shamba na kukusanya mbawa kavu wa bungua weupe na kuwaua. (kuanzia mwezi Oktoba, Novemba, Disemba, Januari). 4. Ua bungua weupe kwa kuwaondoa kwa waya (Oktoba / Novemba; Aprili, Mei). 5. Weka mafuta ya wanyama kwenye matundu kuvutia sisimizi watakao wala bungua. 6. Paka chokaa, udongo, majivu ili kukausha mayai yasianguliwe kwenye shina na matawi. Changanya mkojo au mfori uliovundikwa kwa siku 14 ili kuua au kufukuza wadudu. 7. Tumia madawa kama Mwarobaini, Utupa , Minyaa, Tumbaku au sumu kama Decis 2% EC, Dursban 48%.
  • #20: Udhibiti: Kilimo sango Kuhimiza wadudu marafiki (manyigu, ladybirds) Matumizi ya sumu ya asili:- - Mkojo wa Ngombe 1:4 - Utupa gm 50 / lita ya maji Kudhibiti sisimizi kwenye shina ili wasiwafikie vidungata. Matumizi ya sumu za viwandani:- - Inashauriwa kupaka shina la mti ulioadhirika sumu ili kuzuia sisimizi wasiwafikie vidugamba. - Shina lipakwe sumu ya Dursban kwa mchanganyiko wa mls 35 dawa kwenye kila lita moja ya maji. - Sumu ipakwe urefu wa cm 15.
  • #24: Udhibiti: Kilimo sango Kuhimiza wadudu marafiki (manyigu, ladybirds) Matumizi ya sumu ya asili:- - Mkojo wa Ngombe 1:4 - Utupa gm 50 / lita ya maji Kudhibiti sisimizi kwenye shina ili wasiwafikie vidungata. Matumizi ya sumu za viwandani:- - Inashauriwa kupaka shina la mti ulioadhirika sumu ili kuzuia sisimizi wasiwafikie vidugamba. - Shina lipakwe sumu ya Dursban kwa mchanganyiko wa mls 35 dawa kwenye kila lita moja ya maji. - Sumu ipakwe urefu wa cm 15.
  • #25: Uharibifu na maisha yake Mayai ya vithiripi hutagwa ndani ya majani ya kahawa na kwenye magamba ya shina lake. Watoto wa vithiripi (Tunutu) wanaoanguliwa huishi kwa kufyonza utomvu wa mmea kama vithiripi wapevu wafanyavyo. Majani huanguka na hatimae mti mzima unaweza kufa. Hatua ya buu hufanyikia ardhini ambapo mdudu mpevu hutokea na kuendelea na uharibifu. Hali ya hewa ya ukame na joto humwezesha mdudu huyu kustawi sana. Kizazi kimoja kinaweza kukamilika kwa kipindi cha wiki 3.
  • #26: Uharibifu na maisha yake Mayai ya vithiripi hutagwa ndani ya majani ya kahawa na kwenye magamba ya shina lake. Watoto wa vithiripi (Tunutu) wanaoanguliwa huishi kwa kufyonza utomvu wa mmea kama vithiripi wapevu wafanyavyo. Majani huanguka na hatimae mti mzima unaweza kufa. Hatua ya buu hufanyikia ardhini ambapo mdudu mpevu hutokea na kuendelea na uharibifu. Hali ya hewa ya ukame na joto humwezesha mdudu huyu kustawi sana. Kizazi kimoja kinaweza kukamilika kwa kipindi cha wiki 3.