Whitepaper nieuwe omgevingswet
- 1. Geoplan CURSUSSEN EN CONGRESSEN Whitepaper: Hoe ziet de nieuwe Omgevingswet er voor u uit in de praktijk? www.geoplan.nl
- 2. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet er voor u uit in de praktijk? WAbo strAks Weer op De schop in nieuWe omgevingsWet? Waarom deze uitgave? In juni 2011 presenteerde minister Schulz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) in een brief aan de Tweede Kamer haar plannen voor de nieuwe Omgevingswet die al in 2013 in werking moet treden. In haar nota Eenvoudig Beter schetst de minister de hoofdlijnen van een fundamentele herziening van het omgevingsrecht. Het huidige terrein van het omgevingsrecht omvat meer dan 60 wetten, 100 amvbs en honderden ministeri谷le regelingen. Dit alles wil de minister vergaand vereenvoudigen en bundelen in 辿辿n wet die de belangrijkste delen van het om- gevingsrecht zowel procedureel als materieel omvat. De nieuwe wet zou naast de Wro en de Trac辿wet onder andere ook de nog geen jaar oude Wabo moeten vervangen. In deze whitepaper geeft Wico Ankersmit, directeur van de Vereni- ging Bouw en Woningtoezicht Nederland en docent van de Wabo- bij Geoplan, zijn visie en mening op de nieuwe plannen van de minister met betrekking tot de nieuwe omgevingswet. De belangrijkste elementen op een rij In deze whitepaper zullen de volgende zaken besproken worden: Wat zijn de uitgangspunten van de nieuwe Omgevingswet? Transparantere wetgeving planologisch kader Volkshuisvesting en ruimtelijke ordening 10 procent besparing op plankosten Voordelen voor grote gebiedsontwikkelingen Laat de Wabo ongemoeid! Eenvoudiger of juist ingewikkelder? Serieuze publieksparticipatie Omgevingsrecht in de praktijk Te snel? Geoplan, Wico Ankersmit
- 3. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet er voor u uit in de praktijk? WAt zijn De uitgAngspunten vAn De nieuWe omgevingsWet? de belangrijkste uitgangspunten van de nieuwe wet op een rij zetten, zoals de minister die in maart 2011 aangaf: een snellere en goedkopere besluitvorming met als doel een vermindering van de lastendruk voor burgers, bedrijven en overheden een betere besluitvorming met meer transparantie voor initiatiefnemers en belanghebbenden. hierbij worden ook de aanbevelingen voor infrastructuur van de commissie elverdi betrokken vereenvoudiging van regels door aan te sluiten bij wat in europese regels verplicht is gesteld en schrappen van overbodige regels meer flexibiliteit en een betere aansluiting op de praktijk In haar beleidsbrief eenvoudig beter van 28 juni jl. schrijft de minister dat ze met de nieuwe Omgevingswet de wettelijke kaders voor burgers, ondernemers en overheden inzichtelijker wil maken en ontwikkeling en beheer van de leefomgeving beter beheersbaar. Een eenvoudiger en beter samenhangend omgevingsrecht draagt er vervolgens aan bij om actiever en effici谷nter aan een dynamische en duurzame leefomgeving te kunnen werken. Onderwerpen die in de nieuwe wet worden geregeld, zullen, zo meldt de nota, verdwijnen uit de bestaande wetgeving. De nieuwe wet zal daarmee een aanzienlijke inhoudelijke reductie van regels, wetten en regelingen op het terrein van de fysieke leefomgeving betekenen, aldus de minister. De nieuwe Omgevingswet regelt met prioriteit: het versnellen en verbeteren van besluitvorming in het brede fysieke domein (advies commissie-Elverding) de integratie van plannen en toetsingskaders het vergroten van bestuurlijke afwegingsruimte het doelmatig uitvoeren van onderzoek
- 4. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet er voor u uit in de praktijk? Transparantere wetgeving 10 procent besparing op planologisch kader plankosten Uit de brief van de minister maak ik op dat het in de De huidige versnippering van het aantal wetten en regels nieuwe Omgevingswet vooral gaat om een herziening van voor het planologisch kader kost veel tijd en geld aan de wetgeving rondom het leggen van een planologisch onderzoek. In haar brief schrijft de minister dat 10 procent kader: ik heb een stuk grond en wil daar iets op van de totale plankosten, waartoe de onderzoekslasten ontwikkelen. Op dit moment gelden daarvoor allerlei worden gerekend, kunnen worden bespaard met een wetten en regels die zeer versnipperd zijn. Volgens de effici谷nter systeem. Dan praat je dus niet over een minister kan besluitvorming over projecten sneller, beter besparing op de bouwkosten maar puur over besparing en transparanter. Met de Omgevingswet vergroot ik op onderzoeks/plankosten. Als dat het enige is, vind de rechtszekerheid in het omgevingsrecht door meer ik het eerlijk gezegd te beperkt voor zon ingrijpende transparantie en een betere voorspelbaarheid van de wetswijziging. Laten die plankosten bij een klein project uitkomsten voor alle gebruikers van het recht. Daartoe 3000 euro zijn. Dan praat je over een winst van 300 euro. In implementeer ik onder meer de uitgangspunten van de dat geval moet je je afvragen of daar die hele wetswijziging commissie-Elverding, die primair betrekking hadden op voor nodig is. Het wordt natuurlijk anders als het om infrastructuur, voor het bredere fysieke domein in de wet. grotere trajecten gaat zoals een nieuwe snelweg of een Hiermee geef ik uitvoering aan de motie Samsom (32127, nieuwe aanpak van knooppunt Amersfoort. Dan praat je nr. 105). De commisie-Elverding benadrukt het belang van over gigantische projecten die op de ruimtelijke omgeving investeren in de kwaliteit van de voorbereidingsfase, behoorlijke impact hebben. De plankosten daarbij lopen in schrijft de minister in haar beleidsnota. de miljoenen. Voordelen voor grote Volkshuisvesting en gebiedsontwikkelingen ruimtelijke ordening De voordelen van een nieuwe wet zitten dus vooral in het Al voor de totstandkoming van de Wabo werd er al ge- voortraject van heel grote projecten. Van het idee tot het sproken over een zogeheten VROM-wet. Het departement kunnen gaan uitvoeren. Ik verwacht dat de echte veran- bestaat niet meer, maar de afkorting is een verzamelnaam deringen in het omgevingsrecht zich daarom vooral op voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu. De dat traject zullen richten. Daar zit ook vaak de meeste tijd Wabo staat in feite voor niets anders dan bouw, milieu, in. Ik kan me heel goed voorstellen dat de minister dat bij sloop, en kap en nog een aantal andere, zeg maar de fy- elkaar wil brengen. Dat is met name van belang als het gaat sieke uitvoering met vergunningen. De V van Volkshuisves- om grote gebiedsontwikkelingen. In haar brief schrijft de ting en de RO van Ruimtelijke Ordening zitten er dus niet in. minister daarover: De complexiteit leidt tot onduidelijkheid Zaken als: waar hebben we nog behoefte aan een woon- en onzekerheid rond voorgenomen ruimtelijke projecten wijk en waar niet, waar hebben we behoefte aan industri- als de aanleg van (spoor)wegen, stedelijke herstructurering, ele groei en waar niet en waar willen we natuur voorrang plattelandsontwikkeling, waterveiligheid, energietransitie geven op stedelijke ontwikkeling? zitten niet in de Wabo. en natuurprojecten. Die onzekerheid leidt dikwijls tot lange In de nieuwe Omgevingswet wil de minister dat wel bunde- doorlooptijden of hoge onderzoekslasten zonder dat die len. Ik kan me voorstellen dat er op die manier een betere altijd nodig of doelmatig zijn. Dit staat een actieve, doelma- afstemming plaatsvindt en meer dingen parallel gaan lopen. tige aanpak van beoogde gebiedsontwikkeling in de weg. Ook zie ik mogelijkheden in het bundelen van diverse zaken De Wabo speelt pas als het planologisch kader aan de voor- door bijvoorbeeld in 辿辿n onderzoek zowel naar de natuur- kant is geregeld. Er ligt een bestemmingsplan, er ligt een effecten te kijken als naar de effecten op het milieu. planologisch kader en pas dan komt de Wabo aan de orde. Je kunt pas een omgevingsvergunning voor de activiteit
- 5. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet er voor u uit in de praktijk? bouwen indienen als je weet dat je ergens kunt bouwen. Dat zal in de nieuwe Omgevingswet niet anders worden. Je kunt het door middel van de nieuwe wet wel wat beter op elkaar laten aansluiten, maar je kunt pas naar de realistiatie- aanvraag kijken als het planologisch kader is geregeld. Laat de Wabo ongemoeid! Ik zie er geen reden toe dat de huidige Wabo straks cruciaal gaat veranderen. Het zou niet verstandig zijn om al zo kort na de inwerkingtreding echt inhoudelijk iets aan de Wabo te veranderen. We willen toch eerst zien of de huidige Wabo, die nog geen jaar oud is, het beoogde effect heeft gehaald! Ik kan me wel voorstellen dat het eerste deel van de nieuwe wet het hele planologisch kader, plat gezegd het bestemmingsplan, regelt en dat daarna de huidige Wabo als geheel in de nieuwe omgevingswet wordt ondergebracht. Ik verwacht dus dat de nieuwe Omgevingswet net als de Algemene wet Bestuursrecht een aantal afdelingen zal krijgen. Als de Wabo dan afdeling 3 in de omgevingswet is en afdeling 1 en 2 is alles wat ervoor komt, vind ik het prima. Zeg maar de hoofdstukken 1 t/m 5 gaan over Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en hoofdstuk 6 tot 10 is de Wabo. Dan zullen er best nog wat onderlinge aansluitingen en verwijzingen moeten komen, maar ik verwacht niet - en zo lees ik het ook niet in de nota van de minister! - dat de Wabo inhoudelijk drastisch zal moeten veranderen. Dat zou ook een heel slecht plan zijn. Als je de Wabo weer helemaal op zijn kop zet, ben je bijna niet meer geloofwaardig. Waarom zou je? Ik ben ervan overtuigd dat de nieuwe wetgeving prima kan worden gebouwd zonder fundamenteel aan de Wabo te komen. Iets dat ik natuurlijk ook maar moet afwachten. Eenvoudiger of juist inge- wikkelder? De proceswet Wabo heeft niet tot minder regels geleid maar heeft de regels slechts samengebracht zodat je in plaats van 30 verschillende vergunningen slechts 辿辿n vergunning nodig hebt voor het project dat je wilt realiseren.
- 6. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet er voor u uit in de praktijk? Onder de Wabo hebben we nog steeds te maken met Wro, Woningwet, WM en nog 42 andere wetten die een rechtstreekse relatie hebben met het omgevingsrecht. Hierbij de ruim 70 AmvBs en Mirs buiten beschouwing gelaten. Als de nieuwe Omgevingswet resulteert in het samenbrengen van 60 wetten met 100 paginas tot een nieuwe wet van 6000 paginas schieten we er weinig mee op en wordt het alleen maar ingewikkelder. Nog los van het spanningsveld. Minder regels is mooi, maar veel van die regels komen voort uit de rechstbescherming van het individu, de gebruiker, de buurman, de omgeving, de natuur, het milieu. Hoe verminder je de regelgeving zonder afbreuk te doen aan die rechtsbescherming? Natuurlijk kun je al die taakspecifieke wetgeving verplaatsen naar die Omgevingswet, maar die regeltjes blijven wel bestaan. Kijk bijvoorbeeld naar milieubeheer. We hebben afgesproken dat een bedrijf zo min mogelijk schade aan het milieu mag toebrengen. Daar zijn allerlei regels voor die in de wet Milieubeheer staan. Die wet kun je wel in die omgevingswet hangen, maar de regels blijven van kracht. Vergelijk het met je boekenkast: ook al zet je alle boeken op je computer dan nog wordt het niet 辿辿n boek. De nieuwe Omgevingswet biedt zeker kansen: versimpeling van aanvraag 辿n behoud van rechtsbescherming. Probleem is dat we in een NIMBY wereld leven: ik als aanvrager moet eenvoudig kunnen uitvoeren wat ik wil, maar ik moet ook tot het gaatje kunnen procederen om te voorkomen dat mijn buurman het in zijn hoofd haalt hetzelfde te willen. Hier echt iets aan willen veranderen is een hele uitdaging. Serieuze publieksparticipatie De minister wil het met de nieuwe wet makkelijker en eenvoudiger voor de industrie maken. Tegelijkertijd gaan we niet tornen aan de belangen en rechtsbescherming van de derde belanghebbende. In haar beleidsnota heeft de minister het over ruimte voor serieuze publieksparticipatie. Hoe serieus is dat dan? Als je in de wet- en regelgeving verplichte burgerparticipatie wilt opnemen, moet je ook omschrijven wat je daar onder verstaat. Moet 50 procent van de omwonenden het straks
- 7. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet er voor u uit in de praktijk? met een plan eens zijn en gaat anders het plan niet door? die in dit geval het bevoegd gezag is, nu zelf voor alle 14 Dat wordt dan lastig. Iedereen baalt van files maar niemand onderdelen een adviseur aan het werk zetten. Pas als al heeft graag een snelweg voor zijn deur. Het zijn allemaal die onderdelen getoetst zijn, kan er een vergunning voor prachtige gedachtespinsels. Je moet je alleen afvragen wat het nieuwe zwembad komen. Die ene vergunningaanvraag het daadwerkelijk inhoudt. is echter zo complex geworden dat er risico ontstaat dat Ook het vergunningvrij bouwen is niet veel anders dan de vergunning uiteindelijk niet wordt verleend omdat de potenti谷le problemen verplaatsen naar de achterkant. Bij aanvraag op een aantal punten niet klopt. een aanvraag kon de gemeente nog in de papieren fase het plan laten aanpassen. Bij vergunningvrij bouwen wordt een eventuele overtreding pas geconstateerd als er al gebouwd Te snel is, met alle gevolgen van dien. Overeind blijft dat zowel een Het is goed dat het hele traject van het omgevingsrecht vergund als vergunningvrij bouwwerk geheel moet voldoen eens op de schop wordt genomen. Dat de minister al in het aan alle regelgeving uit Bouwbesluit en Bouwverordening. voorjaar van 2012 het voorstel voor de wet wil indienen en de Omgevingswet al in 2013 in werking wil laten treden, vind ik heel erg ambitieus. Een huis bouw je in een paar Omgevingsrecht in de maanden, een kantoor in een jaar. Deze nieuwe wetgeving praktijk lijkt mij groter dan een kantoor. Over de nieuwe wet Ruimtelijke Ordening hebben ze zeven jaar gedaan. Ik Of de nieuwe Omgevingswet zoals de minister zich voorstelt betwijfel of het de minister lukt om binnen anderhalf jaar echt Eenvoudig Beter zal worden, moet blijken. Als docent al die verschillende lang bevochten wetjes, privileges en begin ik mijn Wabo-cursussen en -trainingen bij Geoplan onderzoekverplichtingen van het omgevingsrecht in een vaak met een praktijkvoorbeeld uit de tijd dat ik hoofd van nieuwe wet onder te brengen. Ik vind het sowieso allemaal een afdeling Bouw- en Milieu bij een middelgrote gemeente veel te snel over elkaar heen gaan. Laat de Wabo eerst was. even aarden. Op 1 januari 2012 krijgen we het nieuwe Bouwbesluit. Dat is zo complex dat je, voordat je het echt Een recreatieondernemer komt op een dag met zijn plan om hebt doorgrondt en goed kunt toepassen, anderhalf tot een mooi overdekt zwembad te bouwen op de plek waar twee jaar verder bent. Datzelfde geldt voor de Wabo. We een oud, niet meer zo aantrekkelijk overdekt zwembad hebben allemaal een bepaald incasseringsvermogen. De staat. Na grondig vooroverleg tussen de ondernemer spons moet af en toe even kunnen opdrogen anders loopt en Bwt, waarbij in goede samenwerking het plan werd het water er alleen maar uit. voorbereid, bleek de ondernemer in totaal 14 vergunningen nodig te hebben die hij bij drie bevoegde instanties diende aan te vragen (Gemeente, Provincie en Waterschap). Voor www.geoplan.nl l www.freia.nl de ondernemer een onbegrijpelijk traject. Met de Wabo is een deel van dit probleem verholpen. De ondernemer Mocht u de inhoud van deze whitepaper willen opnemen kan nu 辿辿n omgevingsvergunning aanvragen. Ook hoeft in een publicatie, reproduceren of anderszins openbaar hij, als het tegenzit, slechts voor 辿辿n procedure naar maken, dan gelden de wettelijke copyrightregels en heeft u de rechtbank of Den Haag af te reizen. Je zou de Wabo onze schriftelijke toestemming daarvoor nodig. een stukje deregulering kunnen noemen. Toch is ook de huidige procedure niet zonder risicos in tijd en geld. In het voorbeeld van het zwembad zijn nu niet meer 14 vergunningen nodig, maar alle regels waaraan dat zwembad moet voldoen en alle voorwaarden waaraan de ondernemer zich dient te houden, zijn ongewijzigd uit het pre-Wabo tijdperk overgenomen. Het toetsingskader is geheel hetzelfde gebleven alleen moet de gemeente
- 8. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet er voor u uit in de praktijk? Deze whitepaper wordt u aangeboden door geoplan Over ons Wico Ankersmit Geoplan ontwikkelt en begeleidt al meer dan 30 Wico Ankersmit verzorgt voor jaar de volgende activiteiten: cursussen, in-company Geoplan diverse cursussen en trainingen, studiedagen en congressen. trainingen onder andere op het gebied van de Wabo. Met dit Kenmerkend voor alle cursussen is de combinatie brede aanbod Wabo-cursussen van praktijkgerichtheid en de laatste theoretische biedt Geoplan ondersteuning bij inzichten. Hierbij staat een simpele filosofie de implementatie van deze op 1 oktober 2010 centraal: de kennisoverdracht dient op een ingevoerde proceswet. Het totaalpakket bestaat zodanige manier plaats te vinden dat de deelnemer uit een basiscursus, diverse vervolgcursussen en een er in zijn of haar werk daadwerkelijk mee aan de breed pakket aan verdiepingscursussen. De cursussen slag kan gaan. Daarom verwerkt Geoplan in haar worden ook als incompany training gegeven. cursussen vaak interactieve werkvormen zoals workshops, rollenspelen en (thuis)opdrachten, Studieadvies gecombineerd met intensieve begeleiding en Wilt u meer info over deze Whitepaper of heeft relevant ondersteunend cursusmateriaal. u andere vragen? Neem dan contact op met onze studieadviseur: Wouter de vries Geoplan biedt cursussen aan in de volgende T: 088-556 05 85 vakgebieden: F: 088-556 02 51 Milieu E: wdevries@geoplan.nl Ruimtelijke Ordening Bouwen geoplan Wabo burgemeester stramanweg 101 Gebiedsontwikkeling 1101 AA Amsterdam z-o Toezicht en veiligheid t 088 - 556 05 70 Energie en duurzaamheid F 088 - 556 05 80 e: geoplan@geoplan.nl Blijf periodiek op de hoogte: via onze whitepaper database via onze maandelijkse nieuwsbrief kijk voor meer info op www.geoplan.nl