�ݺ�ߣ

Wie volgt Haantje de Voorste? Sociale netwerkstructuren, adoptiecategorieën en motivationele segmenten: een studie naar patronen in de binnenkant van veranderen. Nicoline Valk 14 juni 2011

Doel: vergroten van inzicht in de binnenkant van veranderen Probleemstelling: Organisaties maken keuzes om een bepaalde richting op te gaan, veelal gestuurd van bovenaf. Dat roept vele vragen op, zoals: Hoe werkt dit dan binnen een organisatie? Hoe vindt diffusie van deze keuzes (richting, verandering) plaats? Hoe vormt het netwerk zich waarbinnen over de richting en daarvoor nodige veranderingen wordt gesproken? Hoe is de positionering van het individu in dit netwerk als wordt gekeken naar een eigenschap zoals de snelheid waarmee keuzes, veranderingen door de mensen in een organisatie worden aangenomen? En worden deze dan als zodanig aangenomen – of wordt daaraan in de communicatie tussen mensen dusdanig betekenis gegeven, dat dit leidt tot een andere verandering/richting dan vooraf voorzien? Vergroten van inzicht leidt tot nieuwe hypothesen die inzet kunnen zijn van vervolgonderzoek. Theoretische relevantie

Hoofdvraag Hoe modelleren adoptiecategorieën en motivationele segmenten het sociaal netwerk in een organisatie? Welke verwachtingen schept dit model voor de veranderkunde? 6 deelvragen betreffende: Literatuur (kennis) Rol motivationele segmenten Rol sociaal netwerk (Centrale) positionering in het sociaal netwerk Vormgeving sociaal netwerk door (1) adoptiecategorieën en (2) motivationele segmenten

Aanpak Literatuuronderzoek Enkelvoudige gevalsstudie Meetmethoden, drietrapsraket: Observatie Gestructureerd interview Intern survey Toetsing validiteit en betrouwbaarheid Uitvoering en resultaten Conclusies, follow-up

Literatuuronderzoek Veranderkundige publicaties, historie, visies op organisatieverandering Adoptie(categorisering) Persoonseigenschappen en het BSR-framework Sociaal netwerk Conclusies: Nog steeds vooral sprake van geplande verandering (‘buitenkant van veranderen’), ondanks toenemende scepsis. Tweede stroming waarin beeldvorming en betekenisgeving worden benadrukt (‘binnenkant van veranderen’). Stelt invloed van persoonseigenschappen en informele contacten tussen mensen aan de orde. Veel inzicht over diffusie en adoptie. Spreiding adoptiecategorisering blijft ongewijzigd. Vele factoren van invloed; dominant lijken sociaal-economische karakteristieken, persoonlijkheidsvariabelen en communicatiegedrag. In het BSR-framework lijken verschillende gedragsmatige reactiepatronen overeenkomsten te vertonen met de verschillende adoptiecategorieën van Rogers. Rol van sociaal netwerk is van groot belang in de betekenisgeving. Onvoldoende inzicht in de rol van het sociaal netwerk in relatie tot (adoptie)karakteristieken van een persoon.

Enkelvoudige gevalsstudie Case study research Exploratief onderzoek Beschrijven, ordenen van gegevens, genereren van nieuwe hypothesen Aandachtspunt: beperkt generaliseerbaar Voordeel: mogelijk om diep op de materie in te gaan Uitvoering [X] Professionele, hybride organisatie Selecteert op ‘ondernemerschap, gelijkwaardigheid en onafhankelijkheid’ Nieuw: concept [X]

Onderzoeksproces (Yin) Ontwerpen Waarneming, onderzoeksinstrumenten Voorbereiden: procedure en operationalisatie Kwalitatief vooronderzoek door observatie Kwalitatief onderzoek met behulp van gestructureerde interviews Kwantitatief onderzoek met behulp van een intern survey Verzamelen Observatie (3x) Gestructureerde interviews Intern survey Analyseren Validiteit en betrouwbaarheid Delen

Resultaten Match tussen de resultaten van de observaties, de gestructureerde interviews en het intern survey Invloed functieniveau/hiërarchie, onafhankelijkheid Betekenisgeving collega’s aan vernieuwingen [X] varieert Categorie ‘early adopter’ overheerst (rolmodel voor collega’s), terwijl bij Rogers de ‘majority’ overheerst Segment blauw (manifestatie, controle en beheersing) in BSR-model domineert in case organisatie Dit resulteert in een wat ‘eenzijdig beeld’ Overlap kenmerken adoptiecategorieën en motivationele segmenten Sociaal netwerk case organisatie: Dichtheid is minimaal (bijna 0) 21 subgroepen met meer dan 5 actoren Lage reciprociteit (7%) Zeer lage centralisatiegraad (1-2%) Met name de hoger geplaatste early adopters zijn in staat de collectieve betekenisgeving op een positieve manier te beïnvloeden.

Conclusies Naarmate het functieniveau stijgt, komen andere persoonseigenschappen en belevingswerelden naar voren. Lage centralisatiegraad; dit stimuleert het onafhankelijk denken over ontwikkelingen in de organisatie Dichtheid is (zeer) laag; van invloed op interactie, nieuwe betekenisconstructies en nieuwe gedragingen. Ontstaan van communities per adoptiecategorie is marginaal. Early adopters binnen het blauwe (‘manifestation’) en het rode (‘vitality’) segment van het BSR-model vervullen een rolmodel. Innovators en het rode segment hebben vooral onderling contact. Early adopters en het blauwe segment hebben breder informeel contact. Met name hoger geplaatste functionarissen die als early adopter worden gecategoriseerd, lijken de collectieve betekenisgeving op een positieve manier te beïnvloeden. Verschillende verwachtingen en aannames kunnen worden benoemd, die mogelijk relevant zijn voor vervolgonderzoek.

Discussie Kritiek op het gebruik van adoptiecategorieën Tijdspanne; niet alle individuen hebben op het moment van dataverzameling de innovatie al geadopteerd. Stereotype, waardenbeladen termen; onvoldoende erkenning van de adopter als zelfbewuste actor. Nader onderzoek naar een mogelijk verband tussen adoptiecategorieën en motivationele segmenten is wenselijk. Beperkte generaliseerbaarheid van de case study Kanttekeningen Keuze voor een ‘professionele organisatie’ Respons (SNA: ca. 1/3 van de totale populatie) Mogelijkheid van verschuiving in het adoptiemodel Haalbaarheid is niet eenvoudig gebleken (geografische spreiding, ‘intimiteit’ van de vragen, integratie meetinstrumenten). Nooit voldoende ervaring voor het uitvoeren van een goede sociale netwerkanalyse!

Aanbevelingen Herhalen van het onderzoek in andere typen organisaties Longitudinaal onderzoek (invloed van tijd op adoptie) Vervolgonderzoek naar sterkte/zwakte van een relatie binnen een (sub)groep Vervolgonderzoek naar het verband tussen persoonseigenschappen en functieniveau in relatie tot de positie in het sociaal netwerk 7 hypothesen voor vervolgonderzoek: Er is een positieve samenhang tussen het formele en informele netwerk Bij professionele organisaties is deze samenhang sterker dan bij andere typen organisaties Er is een positieve samenhang tussen de belevingswerelden in het BSR-model en adoptiecategorieën Er is een positieve samenhang tussen functieniveau en persoonseigenschappen Er is een lichte positieve samenhang tussen de positie in het sociaal netwerk en de mate van adoptie De sterkte van een relatie in het sociaal netwerk is van invloed op de mate en snelheid van adoptie De vorm van het sociaal netwerk is van invloed op de mate en snelheid van adoptie

Reflectie Adoptieproces is en blijft complex. Klassieke diffusiestudie is ook vandaag en morgen nog actueel. Succes of falen van vernieuwingen wordt mede bepaald door betekenisgeving daaraan; inzicht in interactie en collectieve betekenisgeving in het sociaal netwerk is van belang. Aan de hand van de conclusies van dit exploratief onderzoek zijn aanbevelingen en 7 hypothesen geformuleerd, die uitnodigen tot het doen van nader onderzoek.

�ݺ�ߣ

Wie Volgt Haantje De Voorste (Anoniem)

More Related Content

Wie Volgt Haantje De Voorste (Anoniem)