Yarmkec mbm2014
- 2. Yar脹mke巽irici elementlr B, C,Si,P,S,Ge,As,Se,Sn,Sb,Te,聴 - 12 element Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 3. Yar脹mke巽iricilr v onlar脹n sas x端susiyytlri Yar脹mke巽iricinin ke巽iriciliyin xarici elektrik v maqnit sahlri, rentgen v radioaktiv 端alanmalar v s. tsir edir. Yar脹mke巽iricinin m端qavimti temperaturdan kskim as脹l脹d脹r. Yar脹mke巽iricilr elektrik xasslrin g旦r metallar v dielektriklr aras脹nda aral脹q m旦vqe tutur. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 4. Yar脹mke巽iricilr v onlar脹n sas x端susiyytlri Yar脹mke巽iricinin ke巽iriciliyi i脹qlanmadan as脹l脹d脹r. Yar脹mke巽iricilr D.Mendeleyev cdvlind orta qrupun 12 elementi (B, C, Si, P, S, Cl, Ge, As, Se, Br, Sn, Sb, Te, I ), habel bir s脹ra 端zv端 v qeyri 端zv端 birlmlrdir. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 5. Yar脹mke巽iricilrin mxsusi ke巽iriciliyi Yar脹mke巽iricilrin quruluu atomar kristal qfs qurulu formas脹ndad脹r. 4 valentli Ge kristal脹n脹n m端stvi ksiyi bel g旦r端n端r. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 6. Hr bir atom qonular脹 il elektron laqsinddir- valent elektron onlardan biri ola bilr Otaq temperaturunda metallarda hr atoma bir srbst elektron d端d端y端 halda yar脹mke巽iricilrd bu say bir ne巽 milyadr df azd脹r. Metallarda temperaturun artmas脹 srbst elektronlar脹n say脹na tsir etmdyi halda yar脹mke巽iricilrin srbst elektronlar脹n脹n say脹 temperatura 巽ox hssasd脹r: temperatur artd脹qca srbst elektronlar脹n say脹 kskin art脹r. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 7. Yar脹mke巽iricilrin x端susi m端qavimti metallardan frqli olaraq temperaturla trs m端tnas脹bd脹r. Yar脹mke巽iricilrin x端susi m端qavimti metallarla dielektriklrin m端qavimtlri aras脹nda aral脹q yer tutur. M端tlq s脹fra yax脹n yar脹mke巽iricilrin m端qavimti 巽ox b旦y端kd端r. Yar脹mke巽iricilrin ke巽iriciliyini art脹rmaq 端巽端n onlara aqarlay脹r - digr yar脹mke巽irici qat脹rlar. Qat脹lan yar脹mke巽iricinin valentindn as脹l脹 olaraq al脹nan aqarlar iki c端r olur. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 8. Ge il 5 valentli As qar脹脹脹 zaman脹 donor aqarlar n-tip aqar elektron ke巽iriciliyi yaran脹r. Ge il 3 valentli 聴n qar脹脹脹 zaman脹 akseptor aqar p-tip aqar- deik ke巽iriciliyi yaran脹r. P-tip aqarlarda rabitlrdn biri bo qal脹r deik adlan脹r. n-tip aqarlarda srbst elektronlar yaran脹r. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 9. Yar脹mke巽iricilrin aqar ke巽iriciliyi. p-n ke巽idi P-n ke巽idi Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 10. Yar脹mke巽iricilrin aqar ke巽iriciliyi. p-n ke巽idi Kimyvi tmiz yar脹mke巽iricinin elektrik ke巽iriciliyi zifdir. Yar脹mke巽iriciy aqar qat脹ld脹qda elektrik ke巽iriciliyi kskin art脹r. Yar脹mke巽iriciy qat脹lan aqardan as脹l脹 olaraq elektron (n), yaxud deik (p) tip ke巽iricilik 端st端nl端k tkil edir. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 11. Yar脹mke巽iricilrin mxsusi ke巽iriciliyi Germanium 4 valentli elementdir. Elementin elektronlar脹 n端v il zif rabirddir. Onlar germanium atomlar脹 aras脹nda kovalent (c端t elektron) kimyvi rabit yarad脹r. Kimyvi tmiz yar脹mke巽iricid srbst elektronlar脹n hrkti il yaranan ke巽iricilik mxsusi elektron ke巽iriciliyi adlan脹r. Kimyvi tmiz yar脹mke巽iricid deiklrin hrkti il yaranan ke巽iricilik mxsusi deik ke巽iriciliyi adlan脹r. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 12. Yar脹mke巽iricilrin aqar ke巽iriciliyi. p-n ke巽idi Qat脹lan aqar atomunun valent elektronlar脹n say脹 yar脹mke巽iricinin valent elektronlar脹n脹n sayndan 巽ox olarsa, o donor aqar adlan脹r. Qat脹lan aqar atomunun valent elektronlar脹n say脹 yar脹mke巽iricinin valent elektronlar脹n脹n sayndan az olarsa, bu aqar akseptor aqar adlan脹r. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 13. Yar脹mke巽iricilrin aqar ke巽iriciliyi. p-n ke巽idi Donor aqarl脹 yar脹mke巽irici Akseptor aqarl脹 yar脹mke巽irici Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 16. p-n ke巽idi Iki m端xtlif n旦v ke巽iriciliy malik yar脹mke巽irici kristallar脹n toxunma srhddind yaranan birtrfli ke巽id p-n ke巽idi adlan脹r. Tmas srhddind neytral zona yaran脹r: elektronlar de巽iklrd oturur. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 17. Yar脹mke巽irici diod. Yar脹mke巽irici diodun volt amper xarakteristikas脹 D端z ke巽id Trs ke巽id p-n ke巽idi bir trfli ke巽iriciliy malikdir. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 18. P-n ke巽idi Elektrik cryan脹 p-n istiqamtd ke巽ir, n-p istiqamtd demk olar ki ke巽mir. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 19. P-n ke巽idi Trs ke巽id D端z ke巽id D端z ke巽id Trs ke巽id Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 21. Bir periodlu d端zlndiricinin sxemi Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 23. Yar脹mke巽irici cihazlar Termistorlar yar脹mke巽iricilrin m端qavimtinin temperatur hmiyytli as脹l脹l脹脹na saslanm脹d脹r. Fotorezistorlar yar脹mke巽iricilrin m端qavimtinin i脹qlanmaya hssasl脹脹na saslan脹r. I脹q diodlar脹 - p-n ke巽idindn cryan ke巽rkn i脹qlan脹r. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 24. Tranzistorlar Tranzistorlar脹n sas vzifsi p-n ke巽idindn istifad edrk elektrik rqslrinin al脹nmas脹 v g端clndirilmsidir. 3 oblastdan ibartdir: emittor, kollektor v m端trk olan hiss - bazadan ibartdir. Je=Jk+Jb Tranzistor d旦vry iki cryan mnbyi il qoulur. Emittor baza ke巽idi d端z ke巽id, baza kollektor ke巽idi trs ke巽id istiqamtd qoulur. G端clndirilck siqnal emittor d旦vrsin verilir v g端clndirilmi siqnal kollektor dpvrsind al脹n脹r. Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 25. Tranzistorlar脹n n旦v端 Bipolyar tranzistorlar Lnkran D旦vltUniversiteti. MirNamik 京庄姻看厩
- 27. Resursu haz脹rlad脹: 京庄姻看厩 Mirnamiq Mirhmdaa olu- - fiz.-riy.e.n.,dosent, Lnkran D旦vlt Universiteti Mbashirov@mail.ru