Yünüm böğet
- 1. 01/06/15 YÜNÜM – BÖĞET (KOYUN YIKAMA) GELENEĞİ ÇOBAN BAYRAMI
- 2. 01/06/15 ““Yünüm-Böğet” yüz yıllardırYünüm-Böğet” yüz yıllardır Hasanpaşa Köyü’ndeHasanpaşa Köyü’nde yapıla gelen bir gelenektir.yapıla gelen bir gelenektir. Geçmişi yüzyıllar öncesine Orta AsyaGeçmişi yüzyıllar öncesine Orta Asya Türklerine dayanan bir kültür mirasıdır.Türklerine dayanan bir kültür mirasıdır. Koyun otlatma sezonu bitimi koyunlarınKoyun otlatma sezonu bitimi koyunların sahiplerine teslim edilmeden öncesahiplerine teslim edilmeden önce yıkanması, temizlenmesi amacıylayıkanması, temizlenmesi amacıyla yapılan bir törendir.yapılan bir törendir. Aynı zamanda bir “Çoban Bayramı”dır.Aynı zamanda bir “Çoban Bayramı”dır.
- 4. Bu geleneğin özünde; çobanların birbirleriyle yardımlaşması birbirlerine karşı hoşgörülü olmaları, kibirli olmamaları, birlik ve beraberlik duygusu, üzüntü ve sevinci paylaşma duyguları vardır.
- 6. 01/06/15 Yünüm böğeti; yazar Prof. Dr. Şükrü ELÇİN’in Halk Edebiyatı Araştırmaları kitabında yazdığı bilgilere göre; Türk boylarında hayvan kültü ile ilgili “saya gezmesi” (uğur ve bereketin temsili oyunu) ve saya türküleri” gibi geleneklerin uzantısını oluşturan bir gelenektir.
- 7. Yünüm-Böğet ismi şuradan gelmektedir. Eski Türkçe’de “yunmak yani yünmek” yıkanmak anlamındadır. “Böget” ise suyun önüne bent (set) yaparak suyu böğemek yani biriktirmek anlamındadır. O nedenle “YÜNÜM-BÖĞET” suyun önünü böğeyerek, koyunları yıkamak anlamına gelmektedir.
- 8. 01/06/15
- 9. Gelenekler diyarı Hasanpaşa Köyü’nde bu gelenek her yıl Ağustos ayı sonunda veya Eylül ayı başında yapılır.
- 11. 01/06/15 Köyümüzde çobanlar, 6 ay boyunca hem kendi, hem de katımcıların koyunlarını otlatırlar. Otlatma sezonu 6 aydır. Sezon bitiminde koyunları sahiplerine teslim etmeden önce yıkayıp, temizlerler.
- 12. 01/06/15
- 13. 01/06/15 Çobanların “Yünüm-Böğet” hazırlıkları günler öncesinden başlar. Koyunların suya gireceği böğet yeri önceden hazırlanır. Böğetin yapılacağı tarih uzak-yakın meraklılara duyurulur. Bütün köyde yöneticiler ve halk bir bayram hazırlığı gibi hazırlıklar yaparlar.
- 14. Çobanların evinde de hazırlıklar yapılır. Çoban böğet çıkışı giymek üzere yeni iç çamaşır, giysiler ve ayakkabı alır. Böğet çıkışı bunları giyer. Çobanın evinde uzaktan yakından gelecek misafirler için yemekler pişirilir. Evde bayram temizliği yapılır. Çobanın evinde “sürümüz acaba böğete nasıl inecek” diye heyecan ve merak artarak devam eder.
- 15. Çobanlar kendilerine en çok bağlı elcik koyunları seçer. Çoban elcik koyunları lokum, şeker, arpa vb. özel besleme yapar. Elcik koyunlar aşı taşı denilen bir taştan elde edilen boya ile boyanır. Çan gibi, ipten püskül gibi süs araçları ile süslerler.
- 17. 01/06/15
- 18. 01/06/15 Yünüm-Böğet gününden bir gün önce; çobanlar köy içindeki tepeden aşağıya sürülerini indirirler. Sürüyü otlatan çoban veya çobanlar sürünün önünde el ele tutarak, kendilerine özgü bağırışları ile koyunları tepeden aşağıya koşarak indirmeye çalışırlar. Bu bir nevi koyunların böğete indirme denemesidir. Yapılan bu törene “tos tos” denir.
- 19. 01/06/15
- 20. 01/06/15 Yünüm-Böğet geleneğimizi sadece köy halkımız değil, uzaktan yakından binlerce misafir gelir. Gelen bu misafirler köylümüzün evlerinde misafir edilirler. 1998 yılına kadar sade bir şekilde yapılan bu gelenek, 1998’de şenliğe dönüştürülmüştür. 2014 yılında ise “16. Geleneksel Yünüm-Böğet Şenlikleri” düzenlenmiştir.
- 21. 01/06/15
- 22. Yünüm-Böğet Töreni; sabah saat 06:00 da gün ağarmadan, öncelikle yakın köylerden gelen misafir koyun sürülerinin böğete inişini ile başlar. Daha sonra köyümüzden katılan sürülerin önceden çekilmiş kura sırasına göre suya inişi gerçekleştirilir.
- 23. Çoban sürünün önünde koşar. Yakınları sürünün arkasından silah atarak ses çıkarırlar ve sürü yokuş aşağı çobanın arkasından böğete doğru koşar. Önce çoban suya girer. Sonra koyunlar çobanın arkasından suya iner. Önemli olan 200-300 koyundan oluşan sürünün tamamının, çobanın arkasından kendiliğinden suya girmesidir.
- 24. Ender BAYINDIRLI
- 25. Çoban suya girince çobanının arkasından koyunların suya girişi izleyen halk tarafından büyük bir merakla gözlenir. Çobanın arkasından hiç tereddüt etmeden suya inen sürü olduğu gibi, suya girmekte tereddüt eden sürü de olur.
- 26. 01/06/15
- 27. Koyunlar suya indikten sonra çoban sürüsünü nerelerde otlattı, ne gibi sırları varsa açıklar. Çobanlık yaparken sürüsünü otlatırken verdiği zararlar varsa affedilir. Çobanlar suda şöyle naralar atarlar.
- 29. Ben bu koyunları ekili tarla içinde gütmedim, Sabaha kadar karı koynunda yatmadım, Hırsızlık koyun alıp satmadım, Emek çektim dayılar, emek. Muhtar koyunu gibi ekin yedirmedim, Fasulyadan bıktım, pancar isterim, Merada güttüm, dedirtmedim dayılar. Muhtar aza kıskandı bu sürüyü, Bene koyun güdümez diyenler pişman oldu.
- 31. Jüri üyelerinin değerlendirmeleri sonucunda suya en iyi inen koyun sürüleri seçilir. Dereceye giren çobanlara çeşitli ödüller verilir. Köy meydanında ödül töreni yapılır.
- 32. 01/06/15
- 33. Törene katılan halkımıza ve misafirlere sabah kahvaltısı ikram edilir. Bir sonraki yıl görüşmek umuduyla yolcu yoluna, evli evine dağılır.
- 35. KAYNAKLAR 1-Yaşayan köy halkı ve komşu köylerde yaşayanlar. 2-Prof.Dr.Şükrü ELÇİN’in yazdığı Halk Edebiyatı Araştırmaları Kitabı 2665 Akçağ Yayınları Sayfa: 508-512 3-National Geographic 2003 yılı Mart Sayısı (15660 Çobanların Bayramı) 4-Atlas Dergisi 2006 yılı Şubat Sayısı (BURDUR Çobanların Bin Yıllık Bayramı) Yazı:Yusuf ERKAN-Foto:Umut KAÇAR 5-The Gate Dergisi 2006 yılı Ekim Sayısı 6-12.04.2013’te 32. İstanbul Film Festivalinde gösterime giren; Derviş ZAİM’in yönettiği ve Hasanpaşalı 3 çobanın başrolde oynadığı ”DEVİR” filmi. 7-Ulusal, yerel televizyonların çekimleri ve gazete haberleri. (2006 yılı Hürriyet Gazetesi Akdeniz eki) (Burdur Yenigün ve Burdur Gazetesi) 8-TRT Arşivleri.
- 36. 01/06/15 Hazırlayan : Cemil Cahit YILDIRAN