端端舝

端端舝Share a Scribd company logo
Vize sonras覺 ilk hafta 10. hafta (10-11-12)
Ya覺lar覺n Da覺l覺覺   Yery羹z羹nde ya覺lar覺n corafi da覺l覺覺 b繹lgeden b繹lgeye b羹y羹k farkl覺l覺k g繹sterir. Bu konuda rol oynayan etkenleri aa覺daki ekilde 繹zetlemek m羹mk羹nd羹r.
Rejyonal Etkenler Herhangi bir yerin, hava k羹tlelerine, cephelere ve siklonlar覺n g羹zergahlar覺na nazaran durumu gerek bu yerde, gerekse yery羹z羹n羹n t羹m羹nde y覺ll覺k ya覺 da覺l覺覺n覺n ana 癟izgilerini tayin eder.
Reliyef  Arazinin ekli ya覺 da覺l覺覺 羹zerinde 繹nemli bir etkiye sahiptir. Dal覺k alanlarda hava y羹kselmeye zorland覺覺ndan, bu alanlar覺n 癟evrelerine nazaran daha fazla ya覺 almalar覺na neden olur. Buna kar覺l覺k y羹ksek dalarla 癟evrili alanlar daha az ya覺 al覺rlar. rnein: Kenarlar覺 dal覺k b繹lgelerle 癟evrili 襤癟 Anadolu gibi.
Bak覺 Hava k羹tleleri ile kar覺laarak onlar覺n y羹kselmesine neden olan r羹zgara maruz yama癟lar genel bir kural olarak daha fazla ya覺 al覺rlar. Buna kar覺l覺k dalar覺n dier yama癟lar覺 daha kurak olup, Yamur g繹lgesi tekil ederler. rnein: Dou Karadeniz dalar覺n覺n kuzey yama癟lar覺 bol ya覺 ald覺klar覺 halde, g羹ney yama癟lar覺 ve bunlar覺n eteindeki 癟ukur alanlar yamur g繹lgesinde kal覺rlar.
Yama癟 Eimi Dik yama癟lar, daha kuvvetli ve s羹rekli y羹kselmelere neden olduklar覺ndan daha bol ve iddetli ya覺 salarlar.
Y羹kselti Ya覺 miktar覺 genellikle y羹kselti ile doru orant覺l覺 olarak artar. Zira, y羹kseldik癟e s覺cakl覺覺n azalmas覺 doyma noktas覺na daha kolay eriilmesini salar. Ancak, bu olguyu her yerde ge癟erli matematik bir kesinlikle form羹le etmek 癟ok g羹癟t羹r. Bu konuda yerden yere 癟ok deien 癟eitli etkenler rol oynar. Nitekim, ya覺 ile y羹kselti aras覺ndaki ilikiyi vermek 羹zere 癟eitli form羹ller gelitirilmitir. Bunlardan S h r e i b e r form羹l羹 n羹n yurdumuzda olduk癟a iyi sonu癟lar verdii ifade edilmektedir. ekoslovakya'n覺n Ezgebirge dal覺k y繹resinde gelitirilen bu form羹lde, ya覺覺n her 100 metrelik y羹kselie kar覺l覺k 54 mm lik bir art覺 g繹sterdii esas al覺nmaktad覺r:
Yh = Y0簣 54h Yn  = Dal覺k alanda y羹kseltisi bilinen bir noktada bulunmak istenen ya覺 miktar覺.  YQ  = Da eteinde y羹kseltisi bilinen ve ya覺 g繹zlemleri yapan bir istasyonda saptanan ya覺 miktar覺 54  = Katsay覺 (her 100 m y羹kseklie kar覺l覺k ya覺覺n 54 mm artt覺覺 esas覺na dayan覺r) h = Da覺n eteindeki istasyon ile ya覺 miktar覺 bulunmak istenen nokta aras覺ndaki y羹kselti fark覺 (hektometre (hm.) olarak).
rnein Y羹kseltisi 100 m olan bir g繹zlem istasyonunda y覺ll覺k ortalama ya覺 700 mm dir.  Bu istasyon 癟evresindeki dal覺k alanda 1100 m y羹kseklikte yer alan bir proje sahas覺nda y覺ll覺k ortalama ya覺 miktar覺 ne kadar olacakt覺r.
Yh = 700+ 54 (11-1) Yh = 700 + 540 = 1240 Alandaki y覺ll覺k ortalama ya覺覺n 1240 mm dir.
Bir 羹lkenin hemen her noktas覺n覺 kapsayacak bir g繹zlem ebekesi d羹羹n羹lemez.  Bu nedenle, belli s覺n覺rlar i癟erisinde kal覺narak yap覺lan bu gibi deerlendirmeler normal kar覺lanabilir.  Oysaki, yurdumuzda y羹ksek alanlar覺 temsil edebilecek da istasyonlar覺n覺n yok denecek kadar az oluu bunu bir sorun haline getirmektedir.  ou zaman deniz d羹zeyinden y羹zlerce ve binlerce metre y羹kseklerde yap覺lan aa癟land覺rma 癟al覺malar覺nda 繹zellikle ya覺 verilerinden yoksun bir proje uygulamas覺 d羹羹n羹lemeyeceinden s覺k s覺k bu yola bavurulmakta ve ya覺 tahmin edilmektedir.  Ancak bu gibi tahminler, zaman zaman yan覺lg覺lara da yol a癟abilmektedir. Zira bu konuda, ya覺 verilerinden yararlan覺lacak 癟evre istasyonunun se癟imi b羹y羹k 繹nem ta覺maktad覺r.  rnein, Dou Karadeniz b繹lgesindeki s覺ra dalar覺n kuzey yamac覺nda 1900 m y羹kseltide uygulanacak bir proje i癟in gerekli ya覺 verilerini tahmin etmek 羹zere yukar覺da ge癟en Schreiber form羹l羹nden yararlan覺lmak istenildiinde, proje sahas覺na ayn覺 uzakl覺kta bulunan sahil veya daha y羹ksekteki bir istasyonun ya覺 verilerini baz olarak almak farkl覺 sonu癟lar vermektedir.
Y羹kselti Ya覺 ilikilerinde 羹zerinde durulmas覺 gereken bir dier husus da y羹kselti ile ortaya 癟覺kan ya覺 art覺覺n覺n s覺n覺rs覺z olmay覺覺d覺r. Zira, y羹kselmeye devam eden hava k羹tlesi ya覺 b覺rakarak nem bak覺m覺ndan gittik癟e fakirleir, oysaki y羹kseklerde havan覺n nem bak覺m覺ndan yeniden zenginlemesi s繹z konusu olamayaca覺na g繹re, y羹kselti ile ya覺 art覺覺n覺n bir s覺n覺r覺 ve bu s覺n覺ra ula覺ld覺ktan sonra da ya覺 miktar覺nda bir azalma olmas覺 gerekmektedir.  Bu s覺n覺ra M a k s i m a I ya覺覺n 羹st s 覺 n 覺 r 覺 ad覺 verilmektedir. G羹n羹m羹z koullar覺nda s羹rd羹r羹len arat覺rmalar bu s覺n覺ra, ya覺 g繹zlemlerinin yap覺ld覺覺 y羹kseltilerin 癟ok 羹zerinde ve 5000-5500 metreden daha yukar覺larda eriildiini ortaya koymutur.
Ormanlar Ormanlar覺n bulunduklar覺 b繹lgelerdeki ya覺覺 etkileyerek artt覺rmalar覺 y覺llarca tart覺ma konusu edilmi ve bunun san覺ld覺覺 kadar b羹y羹k olmad覺覺 anla覺lm覺t覺r.  Ormanl覺k alanlar 羹zerinde, aa癟lar覺n terlemesinden oluan su buhar覺 k羹tlelerinin, o alandaki ya覺覺 artt覺r覺c覺 bir etkisi olmamaktad覺r.  羹nk羹 bu yolla oluan su buhar覺 k羹tleleri r羹zgarlarla dier alanlar 羹zerine s羹r羹klenmektedir. Bununla beraber, ormanl覺k alanlarda havan覺n orografik olarak y羹kselmeye zorlanmas覺 ve orman havas覺n覺n daha fazla nem ta覺mas覺 nedeniyle ya覺 esnas覺nda yere d羹mekte olan su damlac覺klar覺n覺n daha az buharlamas覺 sonucu ya覺lar覺n az da olsa (%3-6) bir art覺 g繹sterdikleri saptanm覺 bulunmaktad覺r.  Dier taraftan bu etki dal覺k arazilerde topografik yap覺 taraf覺ndan g繹lgelendiinden d羹zl羹klerde yer alan ormanl覺k alanlarda daha belirgin bir bi癟imde ortaya 癟覺kmaktad覺r.
Orograf覺k Ya覺 NED襤R? Nemli hava k羹tlelerinin dalarla kar覺lat覺klar覺 alanlarda bu dalar覺 amak 羹zere y羹kselme ve ona bal覺 olarak soumalar覺 sonucunda oluurlar. Bu tip ya覺lar覺n salad覺klar覺 nem miktar覺, hava k羹tlesinin nemlilik derecesi ve s覺cakl覺覺n yan覺nda, dalar覺n y羹kseklik ve bak覺lar覺na bal覺 olarak da deiim g繹sterir. T羹rkiye'nin kuzey ve g羹neyinde yer alan sahil b繹lgelerinde dalar覺n d覺 yama癟lar覺n覺n fazla ya覺 almas覺 ve ya覺 haritas覺 ile toporafya haritas覺 aras覺ndaki genel benzerlik, younlama ve bulutlar覺n oluumu ile toporafik yap覺 aras覺ndaki s覺k覺 bal覺l覺覺n, dolay覺s覺yla orografik ya覺lar覺n bir sonucudur.
Denizden Uzakl覺k Bu konuda genel bir kural olarak, ya覺lar覺n k覺y覺lardan i癟erilere doru gidildik癟e azald覺覺 s繹ylenebilir. Zira, havak羹tleleri daha s覺cak i癟 b繹lgelere doru ilerledik癟e alttan 覺s覺nma yoluyla oluan konveksiyonal ya覺lar k羹tlelerin i癟erdii nem miktar覺na paralel ekilde giderek azal覺r. Siklonik ya覺larda da ayn覺 azalma s繹z konusudur. Bunun en g羹zel 繹rneini Bat覺 Avrupa'dan Dou Avrupa ve Sibirya'ya doru azalan ya覺larda izleriz. te yandan, s覺cak denizler 羹zerinden doan nemli hava k羹tleleri, serin karalar 羹zerine gelirse orografik yolla ya覺 oluturabilecek hi癟 bir engele 癟arpmasalar bile s羹rekli ve bol ya覺lara neden olabilirler. Hindistan'da Ganj 癟ukurluuna giren muson r羹zgarlar覺n覺n meydana getirdii ya覺lar bunun g羹zel bir 繹rneini oluturur.
Deniz Ak覺nt覺lar覺 Deniz ak覺nt覺lar覺, denizler ve karalar aras覺ndaki s覺cakl覺k farkl覺l覺klar覺n覺n ya覺lar 羹zerindeki etkisini belirginletirir. S覺cak denizler veya s覺cak deniz ak覺nt覺lar覺, 羹zerlerindeki hava k羹tlelerinin 覺s覺narak nem kapsamlar覺n覺n artmas覺na neden olurlar. Nem y羹kl羹 bu hava k羹tleleri serin karalar 羹zerine y繹neldiklerinde ya覺 b覺rak覺rlar.  Ancak, ayn覺 eyi souk denizler ve souk deniz ak覺nt覺lar覺 i癟in s繹ylemek m羹mk羹n deildir. Zira bunlar 羹zerinde souyan hava k羹tleleri s覺cak karalar 羹zerine y繹neldiklerinde 覺s覺nacaklar覺 i癟in ya覺 b覺rakmalar覺 g羹癟leecek veya az ya覺 b覺rakacaklard覺r.  Asl覺nda ta覺d覺klar覺 mutlak nem kapsamlar覺 da az olaca覺ndan b覺rakacaklar覺 ya覺lar da hi癟bir zaman s覺cak k羹tleler kadar olamayacakt覺r.
S覺cak deniz ak覺nt覺lar覺, karalara doru esen r羹zgarlar覺n etkisinde olutuklar覺ndan, etkileri kara i癟lerine kadar uzan覺r. Bu konuda 襤ngiltere, Japonya, 襤ngiliz Kolombiyas覺 ve  Queensland  k覺y覺lar覺n覺 繹rnek verebiliriz.  Souk deniz ak覺nt覺lar覺 ise daha 癟ok karadan denize esen r羹zgarlardan kaynaklan覺r. Dolay覺s覺yla, etkileri kara i癟lerine doru genileyemez. Sonu癟ta s覺cak deniz ak覺nt覺lar覺 k覺y覺lara bol ya覺 getirdikleri halde souk ak覺nt覺lar i癟in ayn覺 eyi s繹ylemek m羹mk羹n deildir. Bu nedenle  Kalahari,  Atakama ve Patagonya 癟繹lleri souk deniz ak覺nt覺lar覺n覺n yalad覺覺 k覺y覺larda olumulard覺r (Erol, 1988).
Ya覺larda Zamana Bal覺 嗨梗勳勳鳥梭梗娶
Oluumlar覺 bak覺m覺ndan farkl覺l覺klar g繹steren ya覺lar, zaman i癟erisinde g繹sterdikleri deiimlerle de farkl覺l覺klar sergilerler.  Bunlar;  G羹nl羹k,  Ayl覺k,  Mevsimlik ve  Y覺ll覺k deiimlerdir.
Ya覺larda G羹nl羹k Deiim
Atmosferin genel sirk羹lasyonu i癟erisinde gelien orografik ve siklonik ya覺larda dikkat 癟ekecek boyutta g羹nl羹k d繹nemsel deiimler s繹zkonusu olmaz.  Ancak konveksiyonel ya覺la kar覺t覺klar覺nda, konveksiyonel hareketlerin fazlalat覺覺 saatlerde ya覺 art覺覺 g繹zlenir. Konveksiyonel ya覺larda ise g羹nl羹k d繹nemsel deiimler belirginlemektedir.  Burada Karasal ve Denizsel olmak 羹zere bal覺ca iki tip ortaya 癟覺kmaktad覺r.
Konveksiyonel Ya覺 NED襤R? Bu tip ya覺lar, 癟evresine nazaran fazla 覺s覺narak hafifleyen hava k羹tlelerinin y羹kselmesi sonucunda meydana gelir. B繹yle bir hava k羹tlesi, younluu kendi younluuna eitbir d羹zeye gelinceye kadar y羹kselir ve s覺cakl覺覺 da o d羹zeydeki s覺cakl覺a d羹er. B繹ylece doyma noktas覺na ula覺l覺r ve ya覺 oluur. Bu tip ya覺lar genellikle sanak eklinde d羹erler.zellikle intertropikal b繹lgelerde g繹r羹len bu ya覺lar 覺l覺man b繹lgelerde daha ziyade yaz mevsimlerinde dikkati 癟ekerler.
Siklonik ve Frontal Ya覺 NED襤R?   Yery羹z羹ndeki ya覺lar覺n b羹y羹k 癟ounluu siklonlara ve deiik hava k羹tlelerinin temas y羹zeyleri yani cepheler boyunca meydana gelen d羹ey hareketlere bal覺 olarak oluurlar. Siklonik ya覺lar, siklon merkezine doru yatay istikamette yaklaan hava k羹tleleri taraf覺ndan oluturulurlar. Frontal ya覺lar ise cephelere bal覺 hareketlerin neden olduu soumalar sonucunda meydana gelir ve daha bol ya覺lar eklinde olumalar覺 ile dikkati 癟ekerler.
Karasal Tip G羹nl羹k Deiim -  Karalar 羹zerinde gece-g羹nd羹z aras覺ndaki s覺cakl覺k farkl覺l覺klar覺 daha belirgindir. G羹nd羹zleri y羹zey 繹leden sonra fazla 覺s覺nd覺覺ndan 羹zerindeki hava k羹tlelerini y羹kselmeye zorlar. H覺zl覺 y羹kselmelerle ger癟ekleen bu hava hareketleri ya覺 oluumuna yol a癟ar. Geceleri ise, hava genellikle durgun ve a癟覺kt覺r. Dolay覺s覺yla bu tipte youn ya覺lar daha ziyade 繹leden sonralar覺 g繹r羹l羹r. G羹n羹n dier saatlerinde pek ya覺 g繹r羹lmez veya 癟ok az miktarlarda ger癟ekleir.
Denizsel Tip G羹nl羹k Deiim  - Denizlerde ve onunla yak覺n temasta bulunan fazla nemli alt katmanlarda a覺r覺 s覺cakl覺k deiimleri s繹zkonusu deildir. Ancak uzun k覺 gecelerinde 羹st katmanlarda 覺覺ma yoluyla meydana gelen a覺r覺 souma sonucu hava karars覺zlaarak konveksiyonel ya覺lar覺n oluumuna yol a癟ar. Bu nedenle, denizsel tip g羹nl羹k deiimde geceyar覺s覺 ya覺lar覺 a覺rl覺k kazan覺r.
Ekvatoral ve Tropikal b繹lgelerde daha ziyade karasal tip egemen olmas覺na ramen, Tropiklerde r羹zgarlar覺n y繹n羹ne bal覺 olarak bir mevsim deniz, dier mevsimde ise karasal tip g羹nl羹k ya覺lar g繹r羹lebilir. te yandan sabah ve 繹leden sonra olmak 羹zere iki ya覺 fazlal覺覺 g繹steren ara tipte istasyonlar da vard覺r. Orta enlemlerde ise daha ziyade yaz覺n karasal, k覺覺n ise denizsel tip g羹nl羹k ya覺 deiimleri s繹z konusudur.
METEOROLOJ襤K GZLEMLER VE 嗨楚楚賊郭楚捧嗨襤賊襤郭紼楚郭楚賊襤
Meteorolojik g繹zlemler Meteoroloji g繹zlemlerin hizmet ettii ama癟lar; Hava tahmini amac覺yla s羹rd羹r羹len g繹zlemler (Sinoptik g繹zlemler) Dier ama癟lara i癟in s羹rd羹r羹len g繹zlemler (Klimatolojik g繹zlemler)
Ormanc覺l覺k 癟al覺malar覺nda klimatolojik ama癟l覺 g繹zlemler a覺rl覺k ta覺maktad覺r. Ancak 癟覺 kontrol羹 ve orman yang覺nlar覺yla sava konular覺nda sinoptik ama癟l覺 g繹zlemlerden de yararlan覺lmaktad覺r.
Meteoroloji istasyonlar覺 kurulurken; Genellikle d羹z ve etraf覺 a癟覺k olan, kolay gidilip gelinebilen ve b羹t羹n g羹n g繹lge d羹meyen yerler tercih edilir. Bina, aa癟 gibi engellerle 癟evrili yerler, dar ve derin vadi a覺zlar覺, su bask覺n覺na maruz kalan yerler, bina 羹stleri, y羹ksek duvar ya da 癟itlerle 癟evrili yerler, bay覺r ve yama癟lar, g繹l kenarlar覺, batakl覺k ve deniz kumsallar覺, 癟evresine 覺s覺 yayan fabrika vs gibi tesislere yak覺n yerler, zemini asfaltlanm覺 yerler, yol kenar覺na yak覺n yerler tercih edilmemelidir.
Meteorolojik g繹zlemlerin deerlendirilmesi Meteoroloji istasyonlar覺nda; 7:00-14:00-21:00 saatlerinde g羹nl羹k g繹zlemlerin sonu癟lar覺 belirli s羹relerle (g羹nl羹k, haftal覺k, ayl覺k, y覺ll覺k vb.) yay覺nlan覺r. G繹zlemlerin deerlendirilmesinde genellikle ortalam, en y羹ksek ve en d羹羹k deerlerden yararlan覺l覺r. Meteorolojik veriler say覺sal ve grafik olmak 羹zere genellikle iki ekilde deerlendirilir.
Say覺sal deerlendirme  1. S覺cakl覺k  G羹nl羹k ort. S覺cakl覺k Ayl覺k ort. S覺cakl覺k  Y覺ll覺k ort. S覺cakl覺k  2. Ya覺 G羹nl羹k ya覺 miktar覺 Ayl覺k ya覺lar Y覺ll覺k ya覺 Grafik deerlendirme
G羹nl羹k ort. s覺cakl覺k G羹n i癟erisinde 7:00, 14:00 g繹zlemlerinde 繹l癟羹len deerlerle 21:00 g繹zleminde 繹l癟羹len deerin iki kat覺 al覺narak hesaplan覺r. S覺cakl覺k deeri; 7:00 3.8  簞 C 14:00 10.6  簞 C 21:00 5.4  簞 C (3.8+10.6+2x5.4)/ 4= (3.8+10.6+10.8)/4 = 25.2/4 = 6.3 = G羹nl羹k ort. S覺cakl覺k 6.3  簞 C
Ayl覺k Ort. S覺cakl覺k a). Y覺l i癟erisinde yer alan her hangi bir ay i癟in: Ay i癟indeki g羹nlerin ortalama s覺cakl覺klar覺 toplan覺r ve g羹n say覺s覺na b繹l羹n羹r. [t1+t2+色+t30(31)]/30 veya 31 = ayl覺k ortalama s覺cakl覺k b). Uzun s羹reli g繹zlem yap覺ld覺覺 taktirde ayl覺k ort. s覺cakl覺k  Uzun s羹reli g繹zlem y覺llar覺nda (20-30-40 ve daha fazla) ayn覺 aylara ait s覺cakl覺k deerlerinin aritmetik ortalamas覺d覺r.
Y覺lll覺k ort. S覺cakl覺k  a). Sadece belirli bir y覺l i癟in hesaplanmas覺 istenen y覺ll覺k ort.s覺cakl覺k Y覺l覺n on iki ay覺na ait ort.s覺cakl覺klar覺n toplanarak 12 ye b繹l羹nmesiyle elde edilir. (T1+T2+..+T12)/12 = y覺ll覺k ortalama s覺cakl覺k b). Uzun s羹reli g繹zlemlerden yararlan覺larak saptanan y覺ll覺k ort.s覺cakl覺k  Uzun s羹reli g繹zlem y覺llar覺nda saptanm覺 olan s覺cakl覺k deerlerinin aritmetik ortalamas覺d覺r. (T1+.Tn)/n T, her y覺la ait s覺cakl覺k deeri n, y覺l say覺s覺
Ya覺  1. G羹nl羹k ya覺 miktar覺 Saat 7:00 dan ertesi g羹n 7.00 ye kadar ge癟en 24 saatlik s羹re i癟inde d羹en ya覺lar覺n toplam覺d覺r. Milimetre veya kg/m 簡  olarak ifade edilir. 14:00 g繹zlemi+21:00 g繹zlemi+7:00 g繹zlemi = G羹nl羹k ya覺   2. Ayl覺k ya覺lar
2. Ayl覺k ya覺lar Bir y覺l覺n belirli bir ay覺na ait ya覺 miktar覺, o ay i癟inde d羹en ya覺lar覺n toplanmas覺yla bulunur. 5, 7, 8, 16, 21, 30. g羹nler ya覺l覺 ge癟tiyse bu aya ait ya覺 miktar覺, bu tarihlerde 繹l癟羹len ya覺lar覺n toplam覺d覺r. Ayl覺k ortalama ya覺 Uzun s羹reli g繹zlem y覺llar覺nda ayn覺 aylara ait ayl覺k ya覺 deerlerinin aritmetik ortalamas覺d覺r. (P1+..Pn)/n
Y覺ll覺k Ya覺 Bir y覺l i癟inde d羹en b羹t羹n ya覺lar覺n toplam覺d覺r.  Y覺ll覺k ortalama ya覺 Uzun s羹reli g繹zlem y覺llar覺nda saptanm覺 olan y覺ll覺k ya覺lar覺n aritmetik ortalamas覺 olarak bulunur.
Grafik deerlendirme Grafik deerlendirmede veriler bir y繹ne a覺rl覺k verilerek deerlendirilir, zamansal ve mekansal s羹reklilik 羹zerinde durulur. Grafik deerlendirme ekillerinin ba覺nda; Klima diyagram覺 (iklim diyagram覺) 癟izimi gelir. 襤klim diyagram覺na 繹rnek - Walter y繹ntemi
Walter y繹ntemi
Apsiste aylar Ordinat eksenlerinde s覺cakl覺k ve ya覺 deerleri Deerlerin g繹sterildii noktalar覺n birletirilmesi ile eriler oluturulur
襤klim diyagramlar覺n覺n bir dier ekli Klimograf (Hytergraf veya Klimogram) d覺r. Bu grafik deerlendirme ekilleri ayl覺k ortalama deerlere dayan覺larak iklim koullar覺 bak覺m覺ndan ayn覺 iklim koullar覺na sahip alanlar覺 (analog veya homoklimatik) belirlemek i癟in kullan覺l覺rlar. Bu grafik deerlendirmelerde genellikle s覺cakl覺k, ya覺 ve ba覺l neme yer verilir. Bunlar覺n iklim diyagramlar覺ndan fark覺 meteorolojik parametrelerin ayr覺 ayr覺 erilerle deil, kapal覺 tek bir eri halinde g繹sterilmesidir.
Klimograf 癟iziminde istasyona ait veriler (ayl覺k ortalama s覺cakl覺k, ya覺 vs.) apsis veya ordinatta al覺narak kar覺lat覺r覺l覺rlar. 12 aya ait kesime noktalar覺 ekil 羹zerinde iaretlenir ve bu noktalar birletirilerek kapal覺 erilerden oluan klimograf elde edilir.
泭
Klimograf覺 meydana getiren kapal覺 erinin ekli, o yerde etkili iklim koullar覺na g繹re farkl覺l覺klar g繹sterir. rnein kapal覺 erinin meydana getirdii ekil uzun ise s覺cakl覺k ve ya覺 deerleri bak覺m覺ndan mevsimler aras覺nda 癟arp覺c覺 bir farkl覺l覺覺n bulunduunu, yuvarlak ise bu deerler aras覺ndaki farkl覺l覺覺n daha az olduunu ortaya koymas覺 bak覺m覺ndan b羹y羹k yarar salar.
Ormanc覺l覺k uygulamalar覺 a癟覺s覺ndan deerlendirildiinde; Deiik aa癟 t羹rlerinin adaptasyonunda  yani yabanc覺 aa癟 t羹rleriyle veya deiik y繹relerden yap覺lacak tohum transferleriyle ger癟ekletirilecek aa癟land覺rmalarda tercihlerin sal覺kl覺 olmas覺nda bu y繹relere ait klimograflar aras覺ndaki benzerlik b羹y羹k 繹nem ta覺makta y羹kselti-iklim basamaklar覺, deniz etkisi, karasall覺k gibi deerlendirmelerde 繹nemli ip u癟lar覺 verir.
覺 ve Yang覺n Meteorolojisi
覺 Meteorolojisi Youn kar ya覺lar覺n覺n dal覺k yama癟larda biriktirdii kar k羹tlelerinin 癟eitli etkenlerle ani kopmalar sonucu hareket ederek aa覺 kesimlerde zarara yol a癟acak duruma gelmesine I denir.
覺 olaylar覺 genellikle ormanl覺k ya da yama癟 繹zellikleri bak覺m覺ndan s羹rekli bitki 繹rt羹s羹 alt覺nda kalmas覺 veya korunmas覺 gereken y羹ksek arazi kesimlerinde g繹r羹lmektedir. Meydana gelilerinde ormans覺zlama ve ormanl覺k alanlarda yap覺lacak her t羹rl羹 faaliyetin b羹y羹k etkisi vard覺r. Veri toplama, arat覺rma, uygulama, ikaz, 繹nlem ve kurtarma faaliyetleri ormanc覺l覺k 繹rg羹tleri i癟erisindeki birimlerce y羹r羹t羹lmektedir.
覺lar覺n balang覺癟 zonlar覺 genellikle 癟ok y羹ksek ve sarp yama癟lar 羹zerinde yer almaktad覺r.
覺 balang覺癟 zonlar覺nda kar k羹tlelerinin yap覺sal geliimini izlemek m羹mk羹n olmad覺覺ndan 癟覺 oluumunun tahmini dalardaki hava koullar覺n覺n tahminine bal覺 kalmaktad覺r. Hava koullar覺 ne kadar doru tahmin edilirse, 癟覺 oluumu tahminleri de o oranda doruluk ta覺r.
Farkl覺 tipteki 癟覺lar覺n tahmininde; a). Sinoptik  b). 襤statistiksel  c). Say覺sal  d). Aletsel  olmak 羹zere d繹rt deiik y繹ntem kullan覺lmaktad覺r.
lkemiz koullar覺nda 癟覺 oluumunun tahmini i癟in meteorolojik parametreler kullan覺lmaktad覺r. 覺 olaylar覺 genellikle youn ve uzun s羹reli kar ya覺lar覺ndan kaynaklanmaktad覺r. Dolay覺s覺yla 癟覺 konusuyla ilgilenenlerin bu tip ya覺lara yol a癟an geni hava hareketlerini izleyebilmek i癟in atmosferik bas覺n癟 ilikilerini iyi bilmeleri gerekmektedir.
Atmosferik bas覺n癟 normal olarak y羹kselti artt覺k癟a azalmaktad覺r. Meteorologlar ger癟ekte geni hava k羹tlelerine bal覺 olarak deimekle beraber genelde deniz seviyesini; 1000 mb  deniz seviyesini 700 mb 3000 m y羹kseltiyi 500 mb 5500 m y羹kseltiyi temsil etmektedir.
泭
En tehlikeli 癟覺 olaylar 500-1000 mb bas覺n癟 seviyelerini ifade eden y羹kseltiler aras覺nda  700 mb seviyesinde ya覺lan s覺cakl覺k, nem ve r羹zgar 繹l癟羹mlerine 癟覺 meteorolojisinde b羹y羹k 繹nem verilir. Bu ama癟la kullan覺lacak istasyonlardaki 繹l癟羹mler, g繹zlem siperleri ve cihazlar metal bir iskeletten oluan kuleler 羹zerine monte edilerek, kar y羹zeyinden belli bir y羹kseklikte kalmalar覺n覺 salayacak ekilde kald覺r覺l覺p indirilebildikleri bir d羹zen i癟erisinde ger癟ekletirilmektedir.
泭
Bu istasyonlarda kar k羹tlesinin toplam derinlii  24 saatlik yeni kar ve su edeeri  F覺rt覺nadan kaynaklanan kar ve su edeeri F覺rt覺na s覺ras覺nda k覺sa aral覺klarla d羹en kar ve su edeeri Radyasyon Nem R羹zgar Kar覺n kristal yap覺s覺 vs g繹zlemler yap覺lmaktad覺r.
R羹zgara a癟覺k yama癟lar 羹zerinde kurulan istasyonlarda 繹l癟羹len kar miktar覺n覺n yorumlanmas覺 癟覺 oluumunu tahminde kullan覺lan as覺l sorunu oluturmaktad覺r. 覺 tehlikesinin s繹z konusu olduu yama癟larda 繹l癟羹m istasyonlar覺n覺n yamac覺 temsil edecek en y羹ksek noktada kurulmas覺 avantaj salar.
Dal覺k alanlarda kar y覺覺lmalar覺 r羹zgar taraf覺ndan kontrol edildiinden hava ak覺mlar覺n覺n arazi engebeleri 羹zerinde nas覺l hareket ettiini anlamak gerekmektedir. Yap覺lan g繹zlemler zirvelerin yakla覺k 10 m 羹zerinde r羹zgar h覺z覺 ve y繹n羹n羹n serbest hava ak覺m覺na yak覺n olduunu ortaya koymaktad覺r. Ancak zirveye yaklat覺k癟a etkilenme balar. Zirvenin alt覺ndaki hava ak覺m覺 ise arazinin ekline g繹re deiiklik g繹sterir. Bir vadi taban覺nda genellikle vadi y繹n羹nde sapma g繹sterir. Sapman覺n miktar覺 ise vadinin sarpl覺覺na ve uzunluuna bal覺d覺r.
Arazi geometrisindeki farkl覺l覺klar h覺zlanma ve yavalamalar覺n meydana gelmesine neden olmaktad覺r.
泭
Oyuntu 癟ukurlar覺 ve s覺rtlar, r羹zgar y繹n羹n羹 deitirebildii gibi h覺z覺n覺 da etkilemektedir. Buralarda hava ak覺mlar覺n覺n yavalamas覺 nedeniyle meydana gelen sa癟aklanma ve birikimler 癟覺lar覺n oluumunu kolaylat覺ran deiimlerdir.
泭
覺 olaylar覺n覺n 癟ou f覺rt覺na d繹nemlerinin hemen ard覺nda g繹r羹ld羹羹nden 癟覺 oluumu tahmininde f覺rt覺na d繹nemlerinin analizinden yararlan覺lmaktad覺r. Bu durumda f覺rt覺na d繹nemi veya periyodu geni anlamda kar ya覺覺 ve ta覺nma aamalar覺n覺 veya her ikisini de kapsayacak bi癟imde ele al覺nmaktad覺r.
Yang覺n Meteorolojisi Orman yang覺nlar覺na 癟繹z羹m ararken ormanc覺l覺k uygulamalar覺 ile meteorolojik veriler aras覺nda iliki kurulur. Orman yang覺nlar覺 ile sava覺n temel 繹eleri aras覺nda yang覺n tehlike tahmin sistemleri nin gelitirilmesi gerekmektedir. Bu sistemlerde ormanlar veya doal mera alanlar覺ndaki bak覺lar, yang覺n tehlikesine g繹re deerlendirilerek yang覺n覺n hangi nedenle 癟覺kabilecei ve tahmin yap覺ld覺覺 yer ve s羹re i癟inde 癟覺kacak bir yang覺n覺n etkinlik derecesi belirlenmeye 癟al覺覺lmaktad覺r.
Yang覺n tehlikesi, 癟覺k覺 nedeni, r羹zgar ve yanacak emvalin nem kapsam覺na bal覺 olarak g羹nden g羹ne deiebilmektedir. Orman yang覺nlar覺nda yanacak emval veya yak覺t, 繹l羹 ve canl覺 yak覺tlar olmak 羹zere iki grupta toplanmaktad覺r. l羹 yak覺tlar覺n nem kapsam覺 ba覺l nem, ya覺 ve s覺cakl覺k gibi 癟evre fakt繹rlerine bal覺 kal覺r. Canl覺 yak覺tlar覺 oluturan bitkilerin nem d羹zeylerini belirleyen ana etken ise yaam s羹recidir. l羹 yak覺tlar, bir yak覺t par癟ac覺覺n覺n balang覺癟 nemi ile denge nemi aras覺ndaki fark yakla覺k %63 e ininceye kadar ge癟en s羹re (time lag) esas al覺narak s覺n覺fland覺r覺l覺rlar. Canl覺 yak覺tlar iki grupta toplan覺rlar 1- budaygiller bata olmak 羹zere otsu bitkiler 2- 癟al覺lar, 繹zellikle dal ve yapraklard覺r. Otsu bitkiler de tek ve 癟ok y覺ll覺k olmak 羹zere iki alt gruba ayr覺l覺rlar. Bunlardan tek y覺ll覺k s覺 k繹kl羹 bitkiler kurakl覺ktan ilk etkilenen t羹rleri oluturmaktad覺r. Bunlardan sonra ise 癟ok y覺ll覺k otsu bitkiler ve 癟al覺lar gelmektedir.
Yang覺n meteoroloji istasyonlar覺 Yang覺n tehlike tahmininde kullan覺lacak bir sistemde temel prensip, 癟evresel fakt繹rlerin etkisi alt覺nda bulunan yak覺t覺n nem kapsam覺 羹zerinde younlamak gerektiidir. Bu parametrede g繹zlemlere yak覺t-nem 癟ubuklar覺n覺n 繹l癟羹lmesi de dahil edilmektedir. B繹ylece hem yang覺n tehlikesi hem de yang覺nlar覺n davran覺 bi癟imleri tahmin edilirken tahmindeki doruluk derecesi artmaktad覺r.
泭
Yang覺n meteoroloji istasyonlar覺 hizmet ama癟lar覺na g繹re; S羹rekli ve ge癟ici istasyonlar iki gruba ayr覺lmaktad覺r.
S羹rekli ve ge癟ici yang覺n meteoroloji istasyonlar覺 SYM襤- Genellikle yang覺n tehlike tahminine y繹nelik verileri, GYM襤- Herhangi bir yang覺n olay覺nda yang覺n覺n davran覺 bi癟iminin saptanmas覺nda ihtiya癟 duyulan verileri salamak amac覺yla kurulmaktad覺r.
Ayr覺ca; Ula覺lmas覺 g羹癟 ve y羹ksek kesimlerde yerel farkl覺l覺klar覺 ortaya koymak amac覺yla gereksinim duyulan verileri salamak i癟in de uzakta otomatik 癟al覺an yang覺n meteoroloji istasyonlar覺 (UOYM襤) da kurulmaktad覺r.
Ne tip olursa olsun yang覺n meteoroloji istasyonlar覺ndan salanan verilerin g羹venilir ve kar覺lat覺rmaya olanak verecek nitelikte olmas覺 gerekir. Bu y羹zden belirli standartlara g繹re yap覺lmalar覺na bal覺d覺r.
YM襤 Yer se癟imi ve kuruluu 1- istasyonun yeri, bitki 繹rt羹s羹, topografik yap覺, y羹kselti, iklim ve yerel hava koullar覺 bak覺m覺ndan temsil etmesi istenene alandaki koullara uygun olmal覺d覺r. 2- Yol, bina, otopark kurulma, bitkilerin b羹y羹yerek engel tekil etme olas覺l覺覺, s羹rekli g繹zlemci bulabilme imkanlar覺 gibi 繹zellikler dikkate al覺narak uzun s羹re deimeden hizmet verebilmeli 3- Kurulduu alandaki yerel koullar覺 temsil edebilecek ekilde d羹zenlenmeli ve 繹l癟melerde kullan覺lacak cihazlar覺n bu konudaki gereklerini (cihaz覺n konumu, hakim r羹zgar y繹n羹, g羹nein hareketi, toporafik yap覺, bitki 繹rt羹s羹, yak覺n覺nda 覺覺nlar覺 yans覺t覺c覺 y羹zeylerin bulunmas覺 ve r羹zgarlar覺 engellenmesi gibi) yerine getirebilecek niteliklere sahip olmal覺d覺r.
Dikkat edilecek noktalar 襤stasyonlar; yol oto park gibi toz kalkan yerlerden r羹zgar y繹n羹nde en az 30 m uzakta kurulmal覺d覺r. Sulanan 癟im, otlak ve bah癟eler, g繹ller, batakl覺k ve nehirler gibi nemli y羹zey oluturan alanlardan ka癟覺n覺lmal覺, ya da en az 100 m uza覺nda olmal覺d覺r. Beyaza boyanm覺 binalar gibi geni yans覺t覺c覺 y羹zeylerden ka癟覺nmak, m羹mk羹n deilse g繹lgesinde kalmayacak bi癟imde kuzey kenar覺ndan bina y羹kseklii kadar uzakta (20 m veya daha) bulunmal覺d覺r.
Y羹zeyi kaplanm覺 alanlar, oto park vb. yerlerin r羹zgar y繹n羹nde en az 20 m uza覺nda olmal覺d覺r.  B羹y羹k binalar, boylu aa癟lar ve s覺k bitki 繹rt羹s羹yle kapl覺 alanlardan en az bina veya aa癟 boyu kadar uzakta yer almal覺d覺r. S覺rtlar, zirve, 癟ukur dik yama癟lar, dar vadiler gibi toporafik yap覺n覺n belirgin bi癟imde deitii yerlerden ka癟覺n覺lmal覺d覺r.
襤stasyonlarda bulunacak cihazlar genellikle meteorolojik 繹l癟羹mlerde kullan覺lan standart cihazlard覺r. Bunlar; G繹zlem siperi Max-min termometre Vantilasyonlu psikometre Anemometre  R羹zgar y繹n g繹stergesi (Jiruet) Ya覺 繹l癟er Orman yang覺nlar覺 a癟覺s覺ndan 繹zellikle 繹nem ta覺yan higrotermograf
Anemometre
psikometre
泭
Terimler  Anemometre , r羹zgar/hava  h覺z覺n覺  繹l癟en alettir. Havaland覺rma sistemlerinde ve  Meteoroloji  istasyonlar覺nda kullan覺l覺r.  Yunanca 'da  r羹zgar  anlam覺na gelen  anemos  kelimesinden gelir. Psikometre Nem ve S覺cakl覺k 繹l癟羹m羹 H襤GROTERMOGRAF  (HYGROTHERMOGRAPH)  Tek kay覺t diyagram覺na hem s覺cakl覺k hem de nispi nemi birlikte kaydedebilen otomatik cihaz. S覺cakl覺k ve nispi nem 癟izgilerinde karmaa yaanmamas覺 i癟in, yaz覺c覺 kalemlerde farkl覺 renkm羹rekkepler kullan覺l覺r. Alet hem termograf hem de higrograf prensiplerin g繹re 癟al覺覺r.
Hava k羹tleleri ve cepheler

More Related Content

Meteo Hafta10 11

  • 1. Vize sonras覺 ilk hafta 10. hafta (10-11-12)
  • 2. Ya覺lar覺n Da覺l覺覺 Yery羹z羹nde ya覺lar覺n corafi da覺l覺覺 b繹lgeden b繹lgeye b羹y羹k farkl覺l覺k g繹sterir. Bu konuda rol oynayan etkenleri aa覺daki ekilde 繹zetlemek m羹mk羹nd羹r.
  • 3. Rejyonal Etkenler Herhangi bir yerin, hava k羹tlelerine, cephelere ve siklonlar覺n g羹zergahlar覺na nazaran durumu gerek bu yerde, gerekse yery羹z羹n羹n t羹m羹nde y覺ll覺k ya覺 da覺l覺覺n覺n ana 癟izgilerini tayin eder.
  • 4. Reliyef Arazinin ekli ya覺 da覺l覺覺 羹zerinde 繹nemli bir etkiye sahiptir. Dal覺k alanlarda hava y羹kselmeye zorland覺覺ndan, bu alanlar覺n 癟evrelerine nazaran daha fazla ya覺 almalar覺na neden olur. Buna kar覺l覺k y羹ksek dalarla 癟evrili alanlar daha az ya覺 al覺rlar. rnein: Kenarlar覺 dal覺k b繹lgelerle 癟evrili 襤癟 Anadolu gibi.
  • 5. Bak覺 Hava k羹tleleri ile kar覺laarak onlar覺n y羹kselmesine neden olan r羹zgara maruz yama癟lar genel bir kural olarak daha fazla ya覺 al覺rlar. Buna kar覺l覺k dalar覺n dier yama癟lar覺 daha kurak olup, Yamur g繹lgesi tekil ederler. rnein: Dou Karadeniz dalar覺n覺n kuzey yama癟lar覺 bol ya覺 ald覺klar覺 halde, g羹ney yama癟lar覺 ve bunlar覺n eteindeki 癟ukur alanlar yamur g繹lgesinde kal覺rlar.
  • 6. Yama癟 Eimi Dik yama癟lar, daha kuvvetli ve s羹rekli y羹kselmelere neden olduklar覺ndan daha bol ve iddetli ya覺 salarlar.
  • 7. Y羹kselti Ya覺 miktar覺 genellikle y羹kselti ile doru orant覺l覺 olarak artar. Zira, y羹kseldik癟e s覺cakl覺覺n azalmas覺 doyma noktas覺na daha kolay eriilmesini salar. Ancak, bu olguyu her yerde ge癟erli matematik bir kesinlikle form羹le etmek 癟ok g羹癟t羹r. Bu konuda yerden yere 癟ok deien 癟eitli etkenler rol oynar. Nitekim, ya覺 ile y羹kselti aras覺ndaki ilikiyi vermek 羹zere 癟eitli form羹ller gelitirilmitir. Bunlardan S h r e i b e r form羹l羹 n羹n yurdumuzda olduk癟a iyi sonu癟lar verdii ifade edilmektedir. ekoslovakya'n覺n Ezgebirge dal覺k y繹resinde gelitirilen bu form羹lde, ya覺覺n her 100 metrelik y羹kselie kar覺l覺k 54 mm lik bir art覺 g繹sterdii esas al覺nmaktad覺r:
  • 8. Yh = Y0簣 54h Yn = Dal覺k alanda y羹kseltisi bilinen bir noktada bulunmak istenen ya覺 miktar覺. YQ = Da eteinde y羹kseltisi bilinen ve ya覺 g繹zlemleri yapan bir istasyonda saptanan ya覺 miktar覺 54 = Katsay覺 (her 100 m y羹kseklie kar覺l覺k ya覺覺n 54 mm artt覺覺 esas覺na dayan覺r) h = Da覺n eteindeki istasyon ile ya覺 miktar覺 bulunmak istenen nokta aras覺ndaki y羹kselti fark覺 (hektometre (hm.) olarak).
  • 9. rnein Y羹kseltisi 100 m olan bir g繹zlem istasyonunda y覺ll覺k ortalama ya覺 700 mm dir. Bu istasyon 癟evresindeki dal覺k alanda 1100 m y羹kseklikte yer alan bir proje sahas覺nda y覺ll覺k ortalama ya覺 miktar覺 ne kadar olacakt覺r.
  • 10. Yh = 700+ 54 (11-1) Yh = 700 + 540 = 1240 Alandaki y覺ll覺k ortalama ya覺覺n 1240 mm dir.
  • 11. Bir 羹lkenin hemen her noktas覺n覺 kapsayacak bir g繹zlem ebekesi d羹羹n羹lemez. Bu nedenle, belli s覺n覺rlar i癟erisinde kal覺narak yap覺lan bu gibi deerlendirmeler normal kar覺lanabilir. Oysaki, yurdumuzda y羹ksek alanlar覺 temsil edebilecek da istasyonlar覺n覺n yok denecek kadar az oluu bunu bir sorun haline getirmektedir. ou zaman deniz d羹zeyinden y羹zlerce ve binlerce metre y羹kseklerde yap覺lan aa癟land覺rma 癟al覺malar覺nda 繹zellikle ya覺 verilerinden yoksun bir proje uygulamas覺 d羹羹n羹lemeyeceinden s覺k s覺k bu yola bavurulmakta ve ya覺 tahmin edilmektedir. Ancak bu gibi tahminler, zaman zaman yan覺lg覺lara da yol a癟abilmektedir. Zira bu konuda, ya覺 verilerinden yararlan覺lacak 癟evre istasyonunun se癟imi b羹y羹k 繹nem ta覺maktad覺r. rnein, Dou Karadeniz b繹lgesindeki s覺ra dalar覺n kuzey yamac覺nda 1900 m y羹kseltide uygulanacak bir proje i癟in gerekli ya覺 verilerini tahmin etmek 羹zere yukar覺da ge癟en Schreiber form羹l羹nden yararlan覺lmak istenildiinde, proje sahas覺na ayn覺 uzakl覺kta bulunan sahil veya daha y羹ksekteki bir istasyonun ya覺 verilerini baz olarak almak farkl覺 sonu癟lar vermektedir.
  • 12. Y羹kselti Ya覺 ilikilerinde 羹zerinde durulmas覺 gereken bir dier husus da y羹kselti ile ortaya 癟覺kan ya覺 art覺覺n覺n s覺n覺rs覺z olmay覺覺d覺r. Zira, y羹kselmeye devam eden hava k羹tlesi ya覺 b覺rakarak nem bak覺m覺ndan gittik癟e fakirleir, oysaki y羹kseklerde havan覺n nem bak覺m覺ndan yeniden zenginlemesi s繹z konusu olamayaca覺na g繹re, y羹kselti ile ya覺 art覺覺n覺n bir s覺n覺r覺 ve bu s覺n覺ra ula覺ld覺ktan sonra da ya覺 miktar覺nda bir azalma olmas覺 gerekmektedir. Bu s覺n覺ra M a k s i m a I ya覺覺n 羹st s 覺 n 覺 r 覺 ad覺 verilmektedir. G羹n羹m羹z koullar覺nda s羹rd羹r羹len arat覺rmalar bu s覺n覺ra, ya覺 g繹zlemlerinin yap覺ld覺覺 y羹kseltilerin 癟ok 羹zerinde ve 5000-5500 metreden daha yukar覺larda eriildiini ortaya koymutur.
  • 13. Ormanlar Ormanlar覺n bulunduklar覺 b繹lgelerdeki ya覺覺 etkileyerek artt覺rmalar覺 y覺llarca tart覺ma konusu edilmi ve bunun san覺ld覺覺 kadar b羹y羹k olmad覺覺 anla覺lm覺t覺r. Ormanl覺k alanlar 羹zerinde, aa癟lar覺n terlemesinden oluan su buhar覺 k羹tlelerinin, o alandaki ya覺覺 artt覺r覺c覺 bir etkisi olmamaktad覺r. 羹nk羹 bu yolla oluan su buhar覺 k羹tleleri r羹zgarlarla dier alanlar 羹zerine s羹r羹klenmektedir. Bununla beraber, ormanl覺k alanlarda havan覺n orografik olarak y羹kselmeye zorlanmas覺 ve orman havas覺n覺n daha fazla nem ta覺mas覺 nedeniyle ya覺 esnas覺nda yere d羹mekte olan su damlac覺klar覺n覺n daha az buharlamas覺 sonucu ya覺lar覺n az da olsa (%3-6) bir art覺 g繹sterdikleri saptanm覺 bulunmaktad覺r. Dier taraftan bu etki dal覺k arazilerde topografik yap覺 taraf覺ndan g繹lgelendiinden d羹zl羹klerde yer alan ormanl覺k alanlarda daha belirgin bir bi癟imde ortaya 癟覺kmaktad覺r.
  • 14. Orograf覺k Ya覺 NED襤R? Nemli hava k羹tlelerinin dalarla kar覺lat覺klar覺 alanlarda bu dalar覺 amak 羹zere y羹kselme ve ona bal覺 olarak soumalar覺 sonucunda oluurlar. Bu tip ya覺lar覺n salad覺klar覺 nem miktar覺, hava k羹tlesinin nemlilik derecesi ve s覺cakl覺覺n yan覺nda, dalar覺n y羹kseklik ve bak覺lar覺na bal覺 olarak da deiim g繹sterir. T羹rkiye'nin kuzey ve g羹neyinde yer alan sahil b繹lgelerinde dalar覺n d覺 yama癟lar覺n覺n fazla ya覺 almas覺 ve ya覺 haritas覺 ile toporafya haritas覺 aras覺ndaki genel benzerlik, younlama ve bulutlar覺n oluumu ile toporafik yap覺 aras覺ndaki s覺k覺 bal覺l覺覺n, dolay覺s覺yla orografik ya覺lar覺n bir sonucudur.
  • 15. Denizden Uzakl覺k Bu konuda genel bir kural olarak, ya覺lar覺n k覺y覺lardan i癟erilere doru gidildik癟e azald覺覺 s繹ylenebilir. Zira, havak羹tleleri daha s覺cak i癟 b繹lgelere doru ilerledik癟e alttan 覺s覺nma yoluyla oluan konveksiyonal ya覺lar k羹tlelerin i癟erdii nem miktar覺na paralel ekilde giderek azal覺r. Siklonik ya覺larda da ayn覺 azalma s繹z konusudur. Bunun en g羹zel 繹rneini Bat覺 Avrupa'dan Dou Avrupa ve Sibirya'ya doru azalan ya覺larda izleriz. te yandan, s覺cak denizler 羹zerinden doan nemli hava k羹tleleri, serin karalar 羹zerine gelirse orografik yolla ya覺 oluturabilecek hi癟 bir engele 癟arpmasalar bile s羹rekli ve bol ya覺lara neden olabilirler. Hindistan'da Ganj 癟ukurluuna giren muson r羹zgarlar覺n覺n meydana getirdii ya覺lar bunun g羹zel bir 繹rneini oluturur.
  • 16. Deniz Ak覺nt覺lar覺 Deniz ak覺nt覺lar覺, denizler ve karalar aras覺ndaki s覺cakl覺k farkl覺l覺klar覺n覺n ya覺lar 羹zerindeki etkisini belirginletirir. S覺cak denizler veya s覺cak deniz ak覺nt覺lar覺, 羹zerlerindeki hava k羹tlelerinin 覺s覺narak nem kapsamlar覺n覺n artmas覺na neden olurlar. Nem y羹kl羹 bu hava k羹tleleri serin karalar 羹zerine y繹neldiklerinde ya覺 b覺rak覺rlar. Ancak, ayn覺 eyi souk denizler ve souk deniz ak覺nt覺lar覺 i癟in s繹ylemek m羹mk羹n deildir. Zira bunlar 羹zerinde souyan hava k羹tleleri s覺cak karalar 羹zerine y繹neldiklerinde 覺s覺nacaklar覺 i癟in ya覺 b覺rakmalar覺 g羹癟leecek veya az ya覺 b覺rakacaklard覺r. Asl覺nda ta覺d覺klar覺 mutlak nem kapsamlar覺 da az olaca覺ndan b覺rakacaklar覺 ya覺lar da hi癟bir zaman s覺cak k羹tleler kadar olamayacakt覺r.
  • 17. S覺cak deniz ak覺nt覺lar覺, karalara doru esen r羹zgarlar覺n etkisinde olutuklar覺ndan, etkileri kara i癟lerine kadar uzan覺r. Bu konuda 襤ngiltere, Japonya, 襤ngiliz Kolombiyas覺 ve Queensland k覺y覺lar覺n覺 繹rnek verebiliriz. Souk deniz ak覺nt覺lar覺 ise daha 癟ok karadan denize esen r羹zgarlardan kaynaklan覺r. Dolay覺s覺yla, etkileri kara i癟lerine doru genileyemez. Sonu癟ta s覺cak deniz ak覺nt覺lar覺 k覺y覺lara bol ya覺 getirdikleri halde souk ak覺nt覺lar i癟in ayn覺 eyi s繹ylemek m羹mk羹n deildir. Bu nedenle Kalahari, Atakama ve Patagonya 癟繹lleri souk deniz ak覺nt覺lar覺n覺n yalad覺覺 k覺y覺larda olumulard覺r (Erol, 1988).
  • 18. Ya覺larda Zamana Bal覺 嗨梗勳勳鳥梭梗娶
  • 19. Oluumlar覺 bak覺m覺ndan farkl覺l覺klar g繹steren ya覺lar, zaman i癟erisinde g繹sterdikleri deiimlerle de farkl覺l覺klar sergilerler. Bunlar; G羹nl羹k, Ayl覺k, Mevsimlik ve Y覺ll覺k deiimlerdir.
  • 21. Atmosferin genel sirk羹lasyonu i癟erisinde gelien orografik ve siklonik ya覺larda dikkat 癟ekecek boyutta g羹nl羹k d繹nemsel deiimler s繹zkonusu olmaz. Ancak konveksiyonel ya覺la kar覺t覺klar覺nda, konveksiyonel hareketlerin fazlalat覺覺 saatlerde ya覺 art覺覺 g繹zlenir. Konveksiyonel ya覺larda ise g羹nl羹k d繹nemsel deiimler belirginlemektedir. Burada Karasal ve Denizsel olmak 羹zere bal覺ca iki tip ortaya 癟覺kmaktad覺r.
  • 22. Konveksiyonel Ya覺 NED襤R? Bu tip ya覺lar, 癟evresine nazaran fazla 覺s覺narak hafifleyen hava k羹tlelerinin y羹kselmesi sonucunda meydana gelir. B繹yle bir hava k羹tlesi, younluu kendi younluuna eitbir d羹zeye gelinceye kadar y羹kselir ve s覺cakl覺覺 da o d羹zeydeki s覺cakl覺a d羹er. B繹ylece doyma noktas覺na ula覺l覺r ve ya覺 oluur. Bu tip ya覺lar genellikle sanak eklinde d羹erler.zellikle intertropikal b繹lgelerde g繹r羹len bu ya覺lar 覺l覺man b繹lgelerde daha ziyade yaz mevsimlerinde dikkati 癟ekerler.
  • 23. Siklonik ve Frontal Ya覺 NED襤R? Yery羹z羹ndeki ya覺lar覺n b羹y羹k 癟ounluu siklonlara ve deiik hava k羹tlelerinin temas y羹zeyleri yani cepheler boyunca meydana gelen d羹ey hareketlere bal覺 olarak oluurlar. Siklonik ya覺lar, siklon merkezine doru yatay istikamette yaklaan hava k羹tleleri taraf覺ndan oluturulurlar. Frontal ya覺lar ise cephelere bal覺 hareketlerin neden olduu soumalar sonucunda meydana gelir ve daha bol ya覺lar eklinde olumalar覺 ile dikkati 癟ekerler.
  • 24. Karasal Tip G羹nl羹k Deiim - Karalar 羹zerinde gece-g羹nd羹z aras覺ndaki s覺cakl覺k farkl覺l覺klar覺 daha belirgindir. G羹nd羹zleri y羹zey 繹leden sonra fazla 覺s覺nd覺覺ndan 羹zerindeki hava k羹tlelerini y羹kselmeye zorlar. H覺zl覺 y羹kselmelerle ger癟ekleen bu hava hareketleri ya覺 oluumuna yol a癟ar. Geceleri ise, hava genellikle durgun ve a癟覺kt覺r. Dolay覺s覺yla bu tipte youn ya覺lar daha ziyade 繹leden sonralar覺 g繹r羹l羹r. G羹n羹n dier saatlerinde pek ya覺 g繹r羹lmez veya 癟ok az miktarlarda ger癟ekleir.
  • 25. Denizsel Tip G羹nl羹k Deiim - Denizlerde ve onunla yak覺n temasta bulunan fazla nemli alt katmanlarda a覺r覺 s覺cakl覺k deiimleri s繹zkonusu deildir. Ancak uzun k覺 gecelerinde 羹st katmanlarda 覺覺ma yoluyla meydana gelen a覺r覺 souma sonucu hava karars覺zlaarak konveksiyonel ya覺lar覺n oluumuna yol a癟ar. Bu nedenle, denizsel tip g羹nl羹k deiimde geceyar覺s覺 ya覺lar覺 a覺rl覺k kazan覺r.
  • 26. Ekvatoral ve Tropikal b繹lgelerde daha ziyade karasal tip egemen olmas覺na ramen, Tropiklerde r羹zgarlar覺n y繹n羹ne bal覺 olarak bir mevsim deniz, dier mevsimde ise karasal tip g羹nl羹k ya覺lar g繹r羹lebilir. te yandan sabah ve 繹leden sonra olmak 羹zere iki ya覺 fazlal覺覺 g繹steren ara tipte istasyonlar da vard覺r. Orta enlemlerde ise daha ziyade yaz覺n karasal, k覺覺n ise denizsel tip g羹nl羹k ya覺 deiimleri s繹z konusudur.
  • 27. METEOROLOJ襤K GZLEMLER VE 嗨楚楚賊郭楚捧嗨襤賊襤郭紼楚郭楚賊襤
  • 28. Meteorolojik g繹zlemler Meteoroloji g繹zlemlerin hizmet ettii ama癟lar; Hava tahmini amac覺yla s羹rd羹r羹len g繹zlemler (Sinoptik g繹zlemler) Dier ama癟lara i癟in s羹rd羹r羹len g繹zlemler (Klimatolojik g繹zlemler)
  • 29. Ormanc覺l覺k 癟al覺malar覺nda klimatolojik ama癟l覺 g繹zlemler a覺rl覺k ta覺maktad覺r. Ancak 癟覺 kontrol羹 ve orman yang覺nlar覺yla sava konular覺nda sinoptik ama癟l覺 g繹zlemlerden de yararlan覺lmaktad覺r.
  • 30. Meteoroloji istasyonlar覺 kurulurken; Genellikle d羹z ve etraf覺 a癟覺k olan, kolay gidilip gelinebilen ve b羹t羹n g羹n g繹lge d羹meyen yerler tercih edilir. Bina, aa癟 gibi engellerle 癟evrili yerler, dar ve derin vadi a覺zlar覺, su bask覺n覺na maruz kalan yerler, bina 羹stleri, y羹ksek duvar ya da 癟itlerle 癟evrili yerler, bay覺r ve yama癟lar, g繹l kenarlar覺, batakl覺k ve deniz kumsallar覺, 癟evresine 覺s覺 yayan fabrika vs gibi tesislere yak覺n yerler, zemini asfaltlanm覺 yerler, yol kenar覺na yak覺n yerler tercih edilmemelidir.
  • 31. Meteorolojik g繹zlemlerin deerlendirilmesi Meteoroloji istasyonlar覺nda; 7:00-14:00-21:00 saatlerinde g羹nl羹k g繹zlemlerin sonu癟lar覺 belirli s羹relerle (g羹nl羹k, haftal覺k, ayl覺k, y覺ll覺k vb.) yay覺nlan覺r. G繹zlemlerin deerlendirilmesinde genellikle ortalam, en y羹ksek ve en d羹羹k deerlerden yararlan覺l覺r. Meteorolojik veriler say覺sal ve grafik olmak 羹zere genellikle iki ekilde deerlendirilir.
  • 32. Say覺sal deerlendirme 1. S覺cakl覺k G羹nl羹k ort. S覺cakl覺k Ayl覺k ort. S覺cakl覺k Y覺ll覺k ort. S覺cakl覺k 2. Ya覺 G羹nl羹k ya覺 miktar覺 Ayl覺k ya覺lar Y覺ll覺k ya覺 Grafik deerlendirme
  • 33. G羹nl羹k ort. s覺cakl覺k G羹n i癟erisinde 7:00, 14:00 g繹zlemlerinde 繹l癟羹len deerlerle 21:00 g繹zleminde 繹l癟羹len deerin iki kat覺 al覺narak hesaplan覺r. S覺cakl覺k deeri; 7:00 3.8 簞 C 14:00 10.6 簞 C 21:00 5.4 簞 C (3.8+10.6+2x5.4)/ 4= (3.8+10.6+10.8)/4 = 25.2/4 = 6.3 = G羹nl羹k ort. S覺cakl覺k 6.3 簞 C
  • 34. Ayl覺k Ort. S覺cakl覺k a). Y覺l i癟erisinde yer alan her hangi bir ay i癟in: Ay i癟indeki g羹nlerin ortalama s覺cakl覺klar覺 toplan覺r ve g羹n say覺s覺na b繹l羹n羹r. [t1+t2+色+t30(31)]/30 veya 31 = ayl覺k ortalama s覺cakl覺k b). Uzun s羹reli g繹zlem yap覺ld覺覺 taktirde ayl覺k ort. s覺cakl覺k Uzun s羹reli g繹zlem y覺llar覺nda (20-30-40 ve daha fazla) ayn覺 aylara ait s覺cakl覺k deerlerinin aritmetik ortalamas覺d覺r.
  • 35. Y覺lll覺k ort. S覺cakl覺k a). Sadece belirli bir y覺l i癟in hesaplanmas覺 istenen y覺ll覺k ort.s覺cakl覺k Y覺l覺n on iki ay覺na ait ort.s覺cakl覺klar覺n toplanarak 12 ye b繹l羹nmesiyle elde edilir. (T1+T2+..+T12)/12 = y覺ll覺k ortalama s覺cakl覺k b). Uzun s羹reli g繹zlemlerden yararlan覺larak saptanan y覺ll覺k ort.s覺cakl覺k Uzun s羹reli g繹zlem y覺llar覺nda saptanm覺 olan s覺cakl覺k deerlerinin aritmetik ortalamas覺d覺r. (T1+.Tn)/n T, her y覺la ait s覺cakl覺k deeri n, y覺l say覺s覺
  • 36. Ya覺 1. G羹nl羹k ya覺 miktar覺 Saat 7:00 dan ertesi g羹n 7.00 ye kadar ge癟en 24 saatlik s羹re i癟inde d羹en ya覺lar覺n toplam覺d覺r. Milimetre veya kg/m 簡 olarak ifade edilir. 14:00 g繹zlemi+21:00 g繹zlemi+7:00 g繹zlemi = G羹nl羹k ya覺 2. Ayl覺k ya覺lar
  • 37. 2. Ayl覺k ya覺lar Bir y覺l覺n belirli bir ay覺na ait ya覺 miktar覺, o ay i癟inde d羹en ya覺lar覺n toplanmas覺yla bulunur. 5, 7, 8, 16, 21, 30. g羹nler ya覺l覺 ge癟tiyse bu aya ait ya覺 miktar覺, bu tarihlerde 繹l癟羹len ya覺lar覺n toplam覺d覺r. Ayl覺k ortalama ya覺 Uzun s羹reli g繹zlem y覺llar覺nda ayn覺 aylara ait ayl覺k ya覺 deerlerinin aritmetik ortalamas覺d覺r. (P1+..Pn)/n
  • 38. Y覺ll覺k Ya覺 Bir y覺l i癟inde d羹en b羹t羹n ya覺lar覺n toplam覺d覺r. Y覺ll覺k ortalama ya覺 Uzun s羹reli g繹zlem y覺llar覺nda saptanm覺 olan y覺ll覺k ya覺lar覺n aritmetik ortalamas覺 olarak bulunur.
  • 39. Grafik deerlendirme Grafik deerlendirmede veriler bir y繹ne a覺rl覺k verilerek deerlendirilir, zamansal ve mekansal s羹reklilik 羹zerinde durulur. Grafik deerlendirme ekillerinin ba覺nda; Klima diyagram覺 (iklim diyagram覺) 癟izimi gelir. 襤klim diyagram覺na 繹rnek - Walter y繹ntemi
  • 41. Apsiste aylar Ordinat eksenlerinde s覺cakl覺k ve ya覺 deerleri Deerlerin g繹sterildii noktalar覺n birletirilmesi ile eriler oluturulur
  • 42. 襤klim diyagramlar覺n覺n bir dier ekli Klimograf (Hytergraf veya Klimogram) d覺r. Bu grafik deerlendirme ekilleri ayl覺k ortalama deerlere dayan覺larak iklim koullar覺 bak覺m覺ndan ayn覺 iklim koullar覺na sahip alanlar覺 (analog veya homoklimatik) belirlemek i癟in kullan覺l覺rlar. Bu grafik deerlendirmelerde genellikle s覺cakl覺k, ya覺 ve ba覺l neme yer verilir. Bunlar覺n iklim diyagramlar覺ndan fark覺 meteorolojik parametrelerin ayr覺 ayr覺 erilerle deil, kapal覺 tek bir eri halinde g繹sterilmesidir.
  • 43. Klimograf 癟iziminde istasyona ait veriler (ayl覺k ortalama s覺cakl覺k, ya覺 vs.) apsis veya ordinatta al覺narak kar覺lat覺r覺l覺rlar. 12 aya ait kesime noktalar覺 ekil 羹zerinde iaretlenir ve bu noktalar birletirilerek kapal覺 erilerden oluan klimograf elde edilir.
  • 44.
  • 45. Klimograf覺 meydana getiren kapal覺 erinin ekli, o yerde etkili iklim koullar覺na g繹re farkl覺l覺klar g繹sterir. rnein kapal覺 erinin meydana getirdii ekil uzun ise s覺cakl覺k ve ya覺 deerleri bak覺m覺ndan mevsimler aras覺nda 癟arp覺c覺 bir farkl覺l覺覺n bulunduunu, yuvarlak ise bu deerler aras覺ndaki farkl覺l覺覺n daha az olduunu ortaya koymas覺 bak覺m覺ndan b羹y羹k yarar salar.
  • 46. Ormanc覺l覺k uygulamalar覺 a癟覺s覺ndan deerlendirildiinde; Deiik aa癟 t羹rlerinin adaptasyonunda yani yabanc覺 aa癟 t羹rleriyle veya deiik y繹relerden yap覺lacak tohum transferleriyle ger癟ekletirilecek aa癟land覺rmalarda tercihlerin sal覺kl覺 olmas覺nda bu y繹relere ait klimograflar aras覺ndaki benzerlik b羹y羹k 繹nem ta覺makta y羹kselti-iklim basamaklar覺, deniz etkisi, karasall覺k gibi deerlendirmelerde 繹nemli ip u癟lar覺 verir.
  • 47. 覺 ve Yang覺n Meteorolojisi
  • 48. 覺 Meteorolojisi Youn kar ya覺lar覺n覺n dal覺k yama癟larda biriktirdii kar k羹tlelerinin 癟eitli etkenlerle ani kopmalar sonucu hareket ederek aa覺 kesimlerde zarara yol a癟acak duruma gelmesine I denir.
  • 49. 覺 olaylar覺 genellikle ormanl覺k ya da yama癟 繹zellikleri bak覺m覺ndan s羹rekli bitki 繹rt羹s羹 alt覺nda kalmas覺 veya korunmas覺 gereken y羹ksek arazi kesimlerinde g繹r羹lmektedir. Meydana gelilerinde ormans覺zlama ve ormanl覺k alanlarda yap覺lacak her t羹rl羹 faaliyetin b羹y羹k etkisi vard覺r. Veri toplama, arat覺rma, uygulama, ikaz, 繹nlem ve kurtarma faaliyetleri ormanc覺l覺k 繹rg羹tleri i癟erisindeki birimlerce y羹r羹t羹lmektedir.
  • 50. 覺lar覺n balang覺癟 zonlar覺 genellikle 癟ok y羹ksek ve sarp yama癟lar 羹zerinde yer almaktad覺r.
  • 51. 覺 balang覺癟 zonlar覺nda kar k羹tlelerinin yap覺sal geliimini izlemek m羹mk羹n olmad覺覺ndan 癟覺 oluumunun tahmini dalardaki hava koullar覺n覺n tahminine bal覺 kalmaktad覺r. Hava koullar覺 ne kadar doru tahmin edilirse, 癟覺 oluumu tahminleri de o oranda doruluk ta覺r.
  • 52. Farkl覺 tipteki 癟覺lar覺n tahmininde; a). Sinoptik b). 襤statistiksel c). Say覺sal d). Aletsel olmak 羹zere d繹rt deiik y繹ntem kullan覺lmaktad覺r.
  • 53. lkemiz koullar覺nda 癟覺 oluumunun tahmini i癟in meteorolojik parametreler kullan覺lmaktad覺r. 覺 olaylar覺 genellikle youn ve uzun s羹reli kar ya覺lar覺ndan kaynaklanmaktad覺r. Dolay覺s覺yla 癟覺 konusuyla ilgilenenlerin bu tip ya覺lara yol a癟an geni hava hareketlerini izleyebilmek i癟in atmosferik bas覺n癟 ilikilerini iyi bilmeleri gerekmektedir.
  • 54. Atmosferik bas覺n癟 normal olarak y羹kselti artt覺k癟a azalmaktad覺r. Meteorologlar ger癟ekte geni hava k羹tlelerine bal覺 olarak deimekle beraber genelde deniz seviyesini; 1000 mb deniz seviyesini 700 mb 3000 m y羹kseltiyi 500 mb 5500 m y羹kseltiyi temsil etmektedir.
  • 55.
  • 56. En tehlikeli 癟覺 olaylar 500-1000 mb bas覺n癟 seviyelerini ifade eden y羹kseltiler aras覺nda 700 mb seviyesinde ya覺lan s覺cakl覺k, nem ve r羹zgar 繹l癟羹mlerine 癟覺 meteorolojisinde b羹y羹k 繹nem verilir. Bu ama癟la kullan覺lacak istasyonlardaki 繹l癟羹mler, g繹zlem siperleri ve cihazlar metal bir iskeletten oluan kuleler 羹zerine monte edilerek, kar y羹zeyinden belli bir y羹kseklikte kalmalar覺n覺 salayacak ekilde kald覺r覺l覺p indirilebildikleri bir d羹zen i癟erisinde ger癟ekletirilmektedir.
  • 57.
  • 58. Bu istasyonlarda kar k羹tlesinin toplam derinlii 24 saatlik yeni kar ve su edeeri F覺rt覺nadan kaynaklanan kar ve su edeeri F覺rt覺na s覺ras覺nda k覺sa aral覺klarla d羹en kar ve su edeeri Radyasyon Nem R羹zgar Kar覺n kristal yap覺s覺 vs g繹zlemler yap覺lmaktad覺r.
  • 59. R羹zgara a癟覺k yama癟lar 羹zerinde kurulan istasyonlarda 繹l癟羹len kar miktar覺n覺n yorumlanmas覺 癟覺 oluumunu tahminde kullan覺lan as覺l sorunu oluturmaktad覺r. 覺 tehlikesinin s繹z konusu olduu yama癟larda 繹l癟羹m istasyonlar覺n覺n yamac覺 temsil edecek en y羹ksek noktada kurulmas覺 avantaj salar.
  • 60. Dal覺k alanlarda kar y覺覺lmalar覺 r羹zgar taraf覺ndan kontrol edildiinden hava ak覺mlar覺n覺n arazi engebeleri 羹zerinde nas覺l hareket ettiini anlamak gerekmektedir. Yap覺lan g繹zlemler zirvelerin yakla覺k 10 m 羹zerinde r羹zgar h覺z覺 ve y繹n羹n羹n serbest hava ak覺m覺na yak覺n olduunu ortaya koymaktad覺r. Ancak zirveye yaklat覺k癟a etkilenme balar. Zirvenin alt覺ndaki hava ak覺m覺 ise arazinin ekline g繹re deiiklik g繹sterir. Bir vadi taban覺nda genellikle vadi y繹n羹nde sapma g繹sterir. Sapman覺n miktar覺 ise vadinin sarpl覺覺na ve uzunluuna bal覺d覺r.
  • 61. Arazi geometrisindeki farkl覺l覺klar h覺zlanma ve yavalamalar覺n meydana gelmesine neden olmaktad覺r.
  • 62.
  • 63. Oyuntu 癟ukurlar覺 ve s覺rtlar, r羹zgar y繹n羹n羹 deitirebildii gibi h覺z覺n覺 da etkilemektedir. Buralarda hava ak覺mlar覺n覺n yavalamas覺 nedeniyle meydana gelen sa癟aklanma ve birikimler 癟覺lar覺n oluumunu kolaylat覺ran deiimlerdir.
  • 64.
  • 65. 覺 olaylar覺n覺n 癟ou f覺rt覺na d繹nemlerinin hemen ard覺nda g繹r羹ld羹羹nden 癟覺 oluumu tahmininde f覺rt覺na d繹nemlerinin analizinden yararlan覺lmaktad覺r. Bu durumda f覺rt覺na d繹nemi veya periyodu geni anlamda kar ya覺覺 ve ta覺nma aamalar覺n覺 veya her ikisini de kapsayacak bi癟imde ele al覺nmaktad覺r.
  • 66. Yang覺n Meteorolojisi Orman yang覺nlar覺na 癟繹z羹m ararken ormanc覺l覺k uygulamalar覺 ile meteorolojik veriler aras覺nda iliki kurulur. Orman yang覺nlar覺 ile sava覺n temel 繹eleri aras覺nda yang覺n tehlike tahmin sistemleri nin gelitirilmesi gerekmektedir. Bu sistemlerde ormanlar veya doal mera alanlar覺ndaki bak覺lar, yang覺n tehlikesine g繹re deerlendirilerek yang覺n覺n hangi nedenle 癟覺kabilecei ve tahmin yap覺ld覺覺 yer ve s羹re i癟inde 癟覺kacak bir yang覺n覺n etkinlik derecesi belirlenmeye 癟al覺覺lmaktad覺r.
  • 67. Yang覺n tehlikesi, 癟覺k覺 nedeni, r羹zgar ve yanacak emvalin nem kapsam覺na bal覺 olarak g羹nden g羹ne deiebilmektedir. Orman yang覺nlar覺nda yanacak emval veya yak覺t, 繹l羹 ve canl覺 yak覺tlar olmak 羹zere iki grupta toplanmaktad覺r. l羹 yak覺tlar覺n nem kapsam覺 ba覺l nem, ya覺 ve s覺cakl覺k gibi 癟evre fakt繹rlerine bal覺 kal覺r. Canl覺 yak覺tlar覺 oluturan bitkilerin nem d羹zeylerini belirleyen ana etken ise yaam s羹recidir. l羹 yak覺tlar, bir yak覺t par癟ac覺覺n覺n balang覺癟 nemi ile denge nemi aras覺ndaki fark yakla覺k %63 e ininceye kadar ge癟en s羹re (time lag) esas al覺narak s覺n覺fland覺r覺l覺rlar. Canl覺 yak覺tlar iki grupta toplan覺rlar 1- budaygiller bata olmak 羹zere otsu bitkiler 2- 癟al覺lar, 繹zellikle dal ve yapraklard覺r. Otsu bitkiler de tek ve 癟ok y覺ll覺k olmak 羹zere iki alt gruba ayr覺l覺rlar. Bunlardan tek y覺ll覺k s覺 k繹kl羹 bitkiler kurakl覺ktan ilk etkilenen t羹rleri oluturmaktad覺r. Bunlardan sonra ise 癟ok y覺ll覺k otsu bitkiler ve 癟al覺lar gelmektedir.
  • 68. Yang覺n meteoroloji istasyonlar覺 Yang覺n tehlike tahmininde kullan覺lacak bir sistemde temel prensip, 癟evresel fakt繹rlerin etkisi alt覺nda bulunan yak覺t覺n nem kapsam覺 羹zerinde younlamak gerektiidir. Bu parametrede g繹zlemlere yak覺t-nem 癟ubuklar覺n覺n 繹l癟羹lmesi de dahil edilmektedir. B繹ylece hem yang覺n tehlikesi hem de yang覺nlar覺n davran覺 bi癟imleri tahmin edilirken tahmindeki doruluk derecesi artmaktad覺r.
  • 69.
  • 70. Yang覺n meteoroloji istasyonlar覺 hizmet ama癟lar覺na g繹re; S羹rekli ve ge癟ici istasyonlar iki gruba ayr覺lmaktad覺r.
  • 71. S羹rekli ve ge癟ici yang覺n meteoroloji istasyonlar覺 SYM襤- Genellikle yang覺n tehlike tahminine y繹nelik verileri, GYM襤- Herhangi bir yang覺n olay覺nda yang覺n覺n davran覺 bi癟iminin saptanmas覺nda ihtiya癟 duyulan verileri salamak amac覺yla kurulmaktad覺r.
  • 72. Ayr覺ca; Ula覺lmas覺 g羹癟 ve y羹ksek kesimlerde yerel farkl覺l覺klar覺 ortaya koymak amac覺yla gereksinim duyulan verileri salamak i癟in de uzakta otomatik 癟al覺an yang覺n meteoroloji istasyonlar覺 (UOYM襤) da kurulmaktad覺r.
  • 73. Ne tip olursa olsun yang覺n meteoroloji istasyonlar覺ndan salanan verilerin g羹venilir ve kar覺lat覺rmaya olanak verecek nitelikte olmas覺 gerekir. Bu y羹zden belirli standartlara g繹re yap覺lmalar覺na bal覺d覺r.
  • 74. YM襤 Yer se癟imi ve kuruluu 1- istasyonun yeri, bitki 繹rt羹s羹, topografik yap覺, y羹kselti, iklim ve yerel hava koullar覺 bak覺m覺ndan temsil etmesi istenene alandaki koullara uygun olmal覺d覺r. 2- Yol, bina, otopark kurulma, bitkilerin b羹y羹yerek engel tekil etme olas覺l覺覺, s羹rekli g繹zlemci bulabilme imkanlar覺 gibi 繹zellikler dikkate al覺narak uzun s羹re deimeden hizmet verebilmeli 3- Kurulduu alandaki yerel koullar覺 temsil edebilecek ekilde d羹zenlenmeli ve 繹l癟melerde kullan覺lacak cihazlar覺n bu konudaki gereklerini (cihaz覺n konumu, hakim r羹zgar y繹n羹, g羹nein hareketi, toporafik yap覺, bitki 繹rt羹s羹, yak覺n覺nda 覺覺nlar覺 yans覺t覺c覺 y羹zeylerin bulunmas覺 ve r羹zgarlar覺 engellenmesi gibi) yerine getirebilecek niteliklere sahip olmal覺d覺r.
  • 75. Dikkat edilecek noktalar 襤stasyonlar; yol oto park gibi toz kalkan yerlerden r羹zgar y繹n羹nde en az 30 m uzakta kurulmal覺d覺r. Sulanan 癟im, otlak ve bah癟eler, g繹ller, batakl覺k ve nehirler gibi nemli y羹zey oluturan alanlardan ka癟覺n覺lmal覺, ya da en az 100 m uza覺nda olmal覺d覺r. Beyaza boyanm覺 binalar gibi geni yans覺t覺c覺 y羹zeylerden ka癟覺nmak, m羹mk羹n deilse g繹lgesinde kalmayacak bi癟imde kuzey kenar覺ndan bina y羹kseklii kadar uzakta (20 m veya daha) bulunmal覺d覺r.
  • 76. Y羹zeyi kaplanm覺 alanlar, oto park vb. yerlerin r羹zgar y繹n羹nde en az 20 m uza覺nda olmal覺d覺r. B羹y羹k binalar, boylu aa癟lar ve s覺k bitki 繹rt羹s羹yle kapl覺 alanlardan en az bina veya aa癟 boyu kadar uzakta yer almal覺d覺r. S覺rtlar, zirve, 癟ukur dik yama癟lar, dar vadiler gibi toporafik yap覺n覺n belirgin bi癟imde deitii yerlerden ka癟覺n覺lmal覺d覺r.
  • 77. 襤stasyonlarda bulunacak cihazlar genellikle meteorolojik 繹l癟羹mlerde kullan覺lan standart cihazlard覺r. Bunlar; G繹zlem siperi Max-min termometre Vantilasyonlu psikometre Anemometre R羹zgar y繹n g繹stergesi (Jiruet) Ya覺 繹l癟er Orman yang覺nlar覺 a癟覺s覺ndan 繹zellikle 繹nem ta覺yan higrotermograf
  • 80.
  • 81. Terimler Anemometre , r羹zgar/hava h覺z覺n覺 繹l癟en alettir. Havaland覺rma sistemlerinde ve Meteoroloji istasyonlar覺nda kullan覺l覺r. Yunanca 'da r羹zgar anlam覺na gelen anemos kelimesinden gelir. Psikometre Nem ve S覺cakl覺k 繹l癟羹m羹 H襤GROTERMOGRAF (HYGROTHERMOGRAPH) Tek kay覺t diyagram覺na hem s覺cakl覺k hem de nispi nemi birlikte kaydedebilen otomatik cihaz. S覺cakl覺k ve nispi nem 癟izgilerinde karmaa yaanmamas覺 i癟in, yaz覺c覺 kalemlerde farkl覺 renkm羹rekkepler kullan覺l覺r. Alet hem termograf hem de higrograf prensiplerin g繹re 癟al覺覺r.