Ο ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ-ΣΟΨΥ ΠΑΤΡΑΣΣΟΨΥ ΠΑΤΡΑΣΠαρουσίαση στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγέιας, 3-5 Ιουνίου 2011 στην Κυλλήνη
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΟΨΥ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
1. Αγγέλα Τριανταφύλλου Πρόεδρος Σ.Ο.Ψ.Υ. Πάτρας Γραμματέας Π.Ο.Σ.Ο.Ψ.Υ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΟΨΥ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ 1 ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ: Η ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ «ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ & ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» ΠΑΤΡΑ 11-12 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2010
2. ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ Το κίνημα των Οικογενειών για τη ψυχική υγεία γεννήθηκε τη δεκαετία του ’60 στις Η.Π.Α. ως αντίδραση σ’ όλες τις θεωρίες «ενοχοποίησης» της οικογένειας ως αιτίου για τη ψυχική νόσο
3. ΣΥΝΗΓΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ Τα χρόνια που πέρασαν το κίνημα των Οικογενειών ενισχύθηκε ή συμπορεύτηκε με το Κίνημα της Συνηγορίας για τη Ψυχική Υγεία, που αφορά το δικαίωμα των χρηστών υπηρεσιών ψυχικής υγείας να έχουν άποψη για τις υπηρεσίες που χρησιμοποιούν και να «συναποφασίζουν» για θέματα που αφορούν τη φροντίδα τους
4. ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΣΥΝΗΓΟΡΙΑΣ Σήμερα τα κινήματα οικογενειών και χρηστών (ή επιβιωσάντων) υπηρεσιών ψυχικής υγείας έχουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικών ψυχικής υγείας (π.χ. στο υπουργείο Υγείας της επαρχίας της Βρετανικής Κολομβίας του Καναδά, τα καθήκοντα του Διευθυντή Εναλλακτικής Περίθαλψης ανατέθηκαν σε χρήστη υπηρεσιών ψυχικής υγείας (WHO Έκθεση για τη ψυχική υγεία , 2001, 58 )
5. Ο ΠΡΩΤΟΣ Σ.Ο.Ψ.Υ. ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Το 1993 ιδρύθηκε ο Σ.Ο.Ψ.Υ. στην Αθήνα με τη βοήθεια του Ε.Π.Ι.Ψ.Υ. και την καθοριστική συμβολή της ψυχιάτρου Μαρίνας Οικονόμου
6. Σ.Ο.Ψ.Υ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Έκτοτε Σ.Ο.Ψ.Υ. δημιουργήθηκαν: στη Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα, στις Σέρρες, τα Ιωάννινα, το Ηράκλειο, τα Χανιά, τη Σάμο, τη Κοζάνη, τη Χαλκίδα και πιο πρόσφατα στα Μελλίσια και την Αλεξανδρούπολη
7. Σ.Ο.Ψ.Υ. ΠΑΤΡΑΣ Στην Πάτρα δημιουργήθηκε το 2003 με καταλυτική την παρουσία και τη στήριξη της ψυχιάτρου Κωνσταντίνας Σωτηριάδου
8. Π.Ο.Σ.Ο.Ψ.Υ. Το 2002 δημιουργήθηκε η Πανελλήνια Ομοσπονδία Οικογενειών για τη Ψυχική Υγεία με σκοπό την προάσπιση των δικαιωμάτων των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας και των οικογενειών τους
9. Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ Σήμερα όμως σε συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής κρίσης η ΠΟΣΟΨΥ και οι κατά τόπους Σ.Ο.Ψ.Υ. δεν μπορούν να μένουν αδρανείς σε εξελίξεις που απειλούν να κατεδαφίσουν και τις λίγες κατακτήσεις των χρηστών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και των οικογενειών τους
10. ΕΛΛΕΙΜΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Άποψη της Π.Ο.Σ.Ο.Ψ.Υ. είναι ότι οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας απέχουν πολύ από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές, όχι μόνο στο επίπεδο των υποδομών και της οργάνωσης, αλλά και σε θέματα νοοτροπίας και αντίληψης (κουλτούρας) των επαγγελματιών ψυχικής υγείας έναντι των χρηστών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και των οικογενειών τους
11. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ή ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ; Στην Ελλάδα εκπρόσωποι της Π.Ο.Σ.Ο.Ψ.Υ. μετέχουν σε επιτροπές του υπουργείου Υγείας, αλλά η συμμετοχή αυτή είναι περισσότερο συμβολική παρά ουσιαστική και αυτό αντικατοπτρίζεται στον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι χρήστες υπηρεσιών ψυχικής υγείας και οι οικογένειές τους στο επίπεδο της καθημερινότητας (τις περισσότερες φορές κυριαρχεί η αδιαφορία ή αν έχουμε χρήματα επικρατεί η πελατειακή σχέση στη βάση πάντα της ανισότητας που καθορίζεται από τη σχέση ιατρού – αρρώστου)
12. Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Κι όμως μπορούμε να πετύχουμε μια καλύτερη σχέση και να οικοδομήσουμε σχέσεις συνεργασίας γιατί αυτά που μας ενώνουν είναι περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν …
13. Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΦΟΡΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΟΧΙ ΠΡΟΣΩΠΑ Άλλωστε η άσκηση κριτικής όταν εδράζεται σε πραγματικά στοιχεία δεν αφορά πρόσωπα αλλά δομές και λειτουργίες του συστήματος
14. ΚΟΙΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Η κριτική μας αφορά κυρίως: Την υποστελέχωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας Την υποτίμηση της Κοινοτικής Ψυχιατρικής στην εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας Οργανωτικά προβλήματα (π.χ. τομεοποίηση) Τις συνθήκες νοσηλείας Το καθεστώς των εισαγγελικών εντολών Την απουσία παρεμβάσεων στο επίπεδο της πρόληψης και της συστηματικής αγωγής Κοινότητας Την απουσία κοινωνικού ελέγχου του συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας (διαφάνεια, κοινωνική λογοδοσία, αξιολόγηση υπηρεσιών)
15. ΘΕΛΟΥΜΕ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Η Π.Ο.Σ.Ο.Ψ.Υ. και ο Σ.Ο.Ψ.Υ. Πάτρας ειδικά δεν θα μείνουμε αδρανείς σε δύσκολους καιρούς που απαιτούν τη συμμετοχή όλων μας στην επίλυση των προβλημάτων που μας αφορούν . Θα παλέψουμε να αλλάξουμε την κατάσταση που δημιουργεί γκρίζες σκιές στη ζωή μας, απογοήτευση και μιζέρια
16. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΧΑΡΑΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ Ο αγώνας μας πλέον δεν αφορά «υστερικές φωνές» ή συναισθήματα οίκτου , αλλά σημαίνει πίεση προς την κατεύθυνση ορθολογικής οργάνωσης και λειτουργίας των υπηρεσιών ψυχικής υγείας με συμμετοχή μας (χρηστών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και οικογενειών) στα κέντρα λήψεων αποφάσεων , όπως ισχύει στις αναπτυγμένες βορειοδυτικές χώρες της Ευρώπης.
17. ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΟΨΥ ΠΑΤΡΑΣ Ήδη ο Σ.Ο.Ψ.Υ. Πάτρας συνεισφέρει με προτάσεις στα πλαίσια υλοποίησης ευρωπαϊκών προγραμμάτων, όπως: Έλαβε διαχειριστική επάρκεια για να διαχειριστεί ευρωπαϊκά έργα Αξιοποιεί και εκπαιδεύει 51 εθελοντές επαγγελματίες ψυχικής υγείας Προσφέρει ένα ευρύ φάσμα υποστηρικτικών υπηρεσιών σε χρήστες υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε ημέρες και ώρες που δεν λειτουργούν οι δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας Λειτουργεί ομάδες αυτοβοήθειας χρηστών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, καθώς και φροντιστών Έχει υποβάλει και έχει λάβει έγκριση για λειτουργία Κέντρου Ημέρας (ΠΕΠ Δ. Ελλάδας) Έχει υποβάλει πρόταση για λειτουργία 3 προστατευμένων διαμερισμάτων (ΠΕΠ Δ. Ελλάδας) Έχει υποβάλει πρόταση για πρόγραμμα δημιουργία Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ. σ’ όλη την Ελλάδα μέσω του (ΕΣΠΑ/ΕΠΑΝΑΔ) Σχεδιάζειπαρέμβαση στα σχολεία για τη σωστή ενημέρωση μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών (βρισκόμαστε στο στάδιο ωρίμανσης της πρότασης για υποβολή στο ΕΣΠΑ/ΕΠΑΝΑΔ) Σχεδιάζει πρόγραμμα εκπαίδευσης για Φιλοξενούσες Οικογένειες (ΕΣΠΑ/ΕΠΑΝΑΔ)
18. Η ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Στη νέα πραγματικότητα της κρίσης έχουμε μόνο μια επιλογή: να συνεργαστούμε και να εμπιστευτούμε ο ένας τον άλλο . Οι χρήστες υπηρεσιών ψυχικής υγείας και οι οικογένειες τους θέλουν και μπορούν να αναλάβουν το κομμάτι της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, της Πρόληψης και της ευαισθητοποίησης της Κοινότητας
19. ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΜΑΣ Οι υπεύθυνοι των Μονάδων ψυχικής Υγείας κατά τη γνώμη μας πρέπει να επικεντρωθούν στη Θεραπεία ΒΕΛΤΙΩΝΟΝΤΑΣ τις παρεχόμενες υπηρεσίες (π.χ. επίλυση χρόνιων οργανωτικών προβλημάτων, συνθήκες νοσηλείας κλπ.) και να συνεργαστούν στα πεδία της Πρόληψης και της Αποκατάσταση ισότιμα με το ΣΟΨΥ και άλλους κοινωνικούς εταίρους στη δημιουργία δικτύων (δίκτυο πρόληψης – δίκτυο αποκατάστασης) στη βάση του θεραπευτικού συνεχούς και των αρχών της Κοινοτικής Ψυχιατρικής
20. ΔΙΚΑΙΟΥΜΑΣΤΕ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΑΠΟΨΗ Το μήνυμα μας είναι μήνυμα φορολούγουμενων Πολιτών και μάλιστα από τους πιο ευάλωτους που σε εποχή κρίσης καλούμαστε να επιβιώσουμε με λίγα. Δικαιούμαστε λοιπόν απ΄όλες τις απόψεις και να μιλάμε και να έχουμε άποψη για τα πράγματα που μας αφορούν . Σε τελική ανάλυση το έργο μας ως ΣΟΨΥ μιλάει από μόνο του, καθώς ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ και όχι στο επίπεδο της φαντασίας, συνάδει με τις αρχές και αξίες της Κοινοτικής Ψυχιατρικής, που είναι και το θέμα του συνεδρίου μας.
21. ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ Η «επανάσταση της κοινής λογικής» (ή του αυτονόητου) στο πεδίο της Ψυχικής Υγείας είναι στο χέρι μας . αρκεί να αντιληφθούμε την κρίση ως ευκαιρία ΑΛΛΑΓΗΣ , να εμπιστευτούμε ο ένας τον άλλο και να δράσουμε ισότιμα, συλλογικά και συνεργατικά για τη εξάλειψη των όποιων προβλημάτων, γιατί η επίλυσή τους σχετίζεται και με τη δική μας καθημερινή στάση και συμπεριφορά …
22.
23. Οι αρχαίοι Έλληνες παρομοίαζαν την Πολιτεία με καράβι. Αν στο καράβι τραβάνε όλοι κουπί πίστευαν ότι τότε αυτό δεν κινδυνεύει στην τρικυμία και ότι οι επιβαίνοντες θα φτάσουν σώοι στον προορισμό τους. Αν όμως κάποιοι «λουφάρουν» ή δεν βάζουν τα δυνατά τους ή κοιτάζουν να σώσουν μόνο τον εαυτό τους, θεωρούσαν ότι τότε το καράβι θα βυθιστεί και φυσικά θα πνιγούν όλοι οι επιβαίνοντες… Με αυτή τη συμβολική παρομοίωση σας ευχαριστώ για την παρουσία σας και την υπομονή σας